Catalog

Çocuklara yüklenmek moda... Bastarafı 17. sayfada sık parçalardan oluşan bır derleme ızlıyor Ve Manhattan'da bır anne "Bebeklere Bach" "Bebeklere Mozart" gıbı adlarla pıyasaya surulen bu sıradan ancak goz boyayıcı bantlardan en az bırıne sahıp "Bebeklere Bach" adlı CD'nın arkasında, "Bırçok başka yararlı etküerının yanı sıra, Bach muzıgının yaraticüıgı korukledıgı, akademık başarıyı artırdığı, korku ve kaygılan azaltıp, ruhsal büıncı guçlendırdıgı ortaya konmuştur," denıyor New York'lu bır anne, "Hk olarak alü aylık bebegımızı buyuleyen "Bebeklere Mozart" üe ışe başladık Ardından hemen "Bebeklere Bach", "Bebeklere Eınsteın' ve "Bebeklere Shakespeare" CD'lerını aldık," dıyor Bır başkası da, "Bu CD'ler şımdıye dek yaptıgım en akıllıca yatirım Dr Rosenfeld ıse ateş puskurerek, "Insanlann hıç de gereksınmedıklerı tum bu çopluklen pıyasaya suruyorlar Bebekler 10 bın dolarlık bu bantlarla yetişürılıyorlar Oysa kı, Albert Ernsteın kotu bır oğrencıydı dıyor Kuşkusuz tum bunlar çocuklanna her turlu maddı olanagı sağlama konusunda yeterh bır gehre sahıp, kendınden emın bır kuşagın yetiştırme açısından ıçmde bulunduklan açmazı gosterıyor Geçen yüın en çok satan kıtaplar lıstesı bu alanda yaşanan kuşkulan gozler onune serıyor ' Isteklı Bır Çocuk Yeüştirmek Çocuklan Çok Daha Guçlu, Duyarlı, Anlayışlı, Dırengen ve Enerjık Olan Anababalar Içın Bır Kılavuz", "Bebek lmlerı Bebegınız Konuşmayı Ogrenmeden Once Onlarla Konuşmanın Yolları" ve "Acelesı Olan Anneler Içın Onerüer" gıbı New York'un en onde gelen ruhbılımcüennden, Sheenah Hankin bızım dnabdbalanmızın çok dogal bır sureç ıçmde yaşadıklanna bızlenn yaşayamadıgma ınanıyor ve "Gunumuzde çok sayıda anababa, çocuk yeuşürme konusunda hıçbır şey bılmıyor ve anababaya yaraşır bır bıçımde davranmak yerme, onları 'terapıden geçırı yor'" dıyor Dort yetişkın erkek çocugun annesı olan Hankin, "Sureklı olarak anababalann çocuklarıyla tumden saglıksız sohbetlere gır dıklerıne tanık oluyorum Uç yaşmdakı bır çocuga neler 'hıssetüginı' soramazsınız, çunku ne hıssettıgını bılemez Anababalar çocuklann kendılerı ıçın neyın en ıyısı oldugunu bümedıklermı anlamak yerıne, onlara arkadaş gıbı yaklaşmaya çalışıyorlar Oysa kı, onların gorevı çocuklara neyın en ıyı oldugu konusunda ışık tutmaktır Bunun da en etküı yolu ço cuklarla çok daha fazla zaman geçırmektır kı, çogu anababanın bu konuda pek gonullu olmadıklannı sanıyorum," dıye eklıyor Dr Rosenfeld bu durumun buyuk olçude, çocuk yeüştirmeye otuzlu yaşlannın sonla nnda karar veren ve bu aşamada onlan "profesyonelce" buyutme egüımı gosteren yaşını başını almış annelerden kaynaklandığını soyluyor "Bu tur anneler çocuk yeüştırmeye akademık bır projeymış gozuyle bakıyorlar Bunlar çocuklannı aynen ışlerındekı dısıplınle yeüsürmeye çalısan, son derece hırslı kadınlar oluyorlar Gelgelelım, çocugun annesıne ve sıcaklığa gereksınımı var, bu bıtmez tukenmez taşkmlıklara degü Cagdaş anababalar çocuklarını denetleyebıleceklerını sanıyorlar Ama yanılıyorlar Oysa kı, onların sıkılmalanna kurşun askerlerıyle oynamalanna, kendı dunyalannı yaratmalanna da olanak vermek gerehyor" Kurt lacobsen ve Tracy McWeigh, Turkçe: Rita Urgan Kaynak Tıme, 13 2 686/20 Kalın bağırsak ve rektum hastalıklarının tedavisindeki gelişmeler Rıfat Yahn* C leveland Klınık (Ohıo, ABD) ve Amerıkan Hastanesı'nın (Istanbul) bırlıkte duzenledıgı "Kolorektal Cerrahı" başlıkh toplanü 1213 Şubat 2000 tarıhlerın de Hyatt Regency (Taksım) Oteh'nde 300'den fazla doktorun kaülımıyla yapıldı. Ha gun suren toplanüda, konuşmacı olarak Cleveland Klınık Cerrahı Bolumu'nden Victor W. Fazio, Ian C. Lavery, F. Renui üe Gastroenterolojıden Carol Barke ve Bret Lashner Kolorektal (kalın bağırsak ve rektum) kanserın genetıgı, cerrahı tedavısı, kemoterapı, ınflamatuar barsak hastalıgının tedavısı ve kanser gelışmesı, Crohn's hastalıgı, Drverükul tedavısı gıbı bırçok konuyu tartiştüar genının 5 kromozomda yer aldıgı ıse, ılk kez 1987 yılında gostenlmışür Geneuk mutasyonlar (degışımler) adenomalann % 29, kanserlenn % 35'ınde bulunmustur C. Bnrk e a gore, aüevı kolorektal kanserlerde sık gorulen geneuk bozukluklann bazılan gorulebılır Bu genetik degışıkhkler deneysel olarak veya yuksek nsk grubundakı bazı hastalarda tarama yontemı olarak kullanılmısür Fakat henuz yaygın bır kullanma alanına gırmemışür Cerrahi tedavinin ilkeleri I. Lavary, kolorektal kanserde tumor hucrelennın mukoza alündan 5 cm'e kadar ılerleyebüdıgıru ve bu sınınn klasıkleşügını belırterek, son yülarda yapılan çalısmalarla bağırsak duvanndakı yayılımın % 98 hastada, 2 cm'ı geçmedığıru büdırdı Kolorektal kanserde genetik çalışmalar: Batı ulkelennde kalın bağırsak ve rektum kansen ıkıncı derecede en sıklıkla go rulen ve olume neden olan bır hastalıktır Endustrıleşmenın artmasıyla gorulme oranı da fazlalaşmaktadır Afrıka'da 3/100 000 oranında gorulurken, Baü Avrupa ve Kuzey Amerıka'da gorulme oranı 36/100 000'dır ABD'de 1999 yılında 130 000 yenı hasta or taya çıkmıştır Yaklaşık olarak hastalann % 75'ınde bıknen bır rısk faktoru yoktur Kalan % 25'ınde ıse, aılede kalın bağırsak veya rektum kansennın varlıgı, kısıde daha once geçırılmış bır kalın bağırsak, rektum kansen veya ıyı huylu lezyonun (adenoma, pohp gıbı) varlıgı, az lıflı ve bol yaglı bır dıyetle beslenme, ınflamatuar bağırsak hastalıgı (IBH) gıbı rısk gruplan bulunabılır Kolorektal kansenn erken tanınması amacıyla bazı testler ve tetbkler yapüabüır Bağırsak alışkanlıgının degısmesı dıskıda kan gorulmesı en basıt ve kolayca dıkkat çeken belırtüerdır Behrü vermeyen kolon kanserının tanınmasında en yaygın yontem ıse 'dışkıda gızlı kan" tayınıdrr Bugun ıçın onerılen, 50 yaşm ustundekı herkesın, her yıl dıskıda gızh kan tayını veya her 5 yüda bır sıgmoıdoskopı yaptirmasıdır Dıskıda gızlı kan tayınının, % 13 gıbı yalancı pozıtif sonucu olup, bu testle kanserlenn % 40 adenomalann ıse % 8O'ı gozden kaçabılmektedır C. Barke, kolorektal ve meme kansennın en sık gorulen kalıtımsal hastalıklan oldugunu kolorektal kanserlenn buyuk bır kısmının ' adenom" veya "pohp" denılen ıyı huylu lezyonlardan gelıstigını bekrttı Geçen son 10 yıl ıçınde kolorektal tumorlerın gelışımınde pek çok genetik gekşmeler olmuş tur Kolorektal kanser gelışmesınde ıkı onemlı gerıın, buyuk rolu olmaktadır Bunlar tumor gelışımını arüran "oncogenler" ve tumor gehşımmı baskılayan "tumor supressor" genlerdır Iyı huylu bır lezyonun (denomun) kansere donuşmesınde, onkogenlenn (k~ras) ve tumor basküayıcı (supresor) genlenn (APC, p53 ve 18q) degışıklığe ugradıgı arüasümıştir Kolorektal kanserdekı genetik çalısmalann çogu, Famılyal Adenomatoz Po lıpozıs (FAP) ve polıpozıs olmayan aılesel kolorektal kanserlı hastalar uzennde yapılan çahşmalarla saglanmıştir FAR kalıümsal olarak geçer VE tum kolorektal kanserlenn % 1 'ını oluşturur Aılesel adenomatoz polıpozıs Victor W. Fazlo ve B. Lashner Cleveland Cerrahi ve Castroenterolojl Bafkanlan Ozellıkle bu sınınn rekrurn kanserlennın cerrahısındekı rolu çok buyukrur Çıkartılan bagırsak dokusunun apıkal lenf bezınde yayılmıs bulunması ıse prognozun (seynnın) kotu olabılecegını gostermektedır Kanserın bulundugu bagırsak kısmını besleyen ana damann en uzak yerden (aortaya yakın) baglanması onemlı bır ılke olarak benımsenmısür Her ne kadar bazı temel cerrahı konularda tam bır füar bırhgı olmamasına karşılık, Lavery de Turnbull'un tanımladıgı "notouch" yontemmın yararlı oldugunu üen surmuştur 1989 yılında cerrahı sonrası II ve IH evrede bulunan kolorektal kanserlerde 5FU ve Levamısol'un hastalıgın nuksunu azalttigı gostenlmısur Fakat daha sonra yapılan konüollu çaksmalarda sadece III evre hastalann yaşam suresınde uzama saptandı Buna karşılık rektum kanserlennın I evresınde % 510, II evresınde % 2530 ve III evresınde % 50'den fazlasında lokal (çevresel) nuks gorulur Amelıyat oncesı ve sonrası verılecek radyoterapı üe nuks azaltılabılmektedır C. Barke bugun ıçın, sadece III evre kolon kanserlennde adjuvant tedavı olarak 5FU ve Leucovenn verümesının, rektum kanserlen ıçınse evre II ve IU'dekı rum hastalara kemoterapı üe bırlıkte yuksek doz pelvık radyasyon uygulanmasının gereklı oldugunu belırtü 5FU'e yanıt vermeyen evre IV veya nuks kolorektal kanserlerde uygulanmaya başlayan yenı bır üaç da Innotecan'dır (CFT11) Bu alanda gelıstırüen dıger üaçlar ıse Tbmudex ve Oxalıplatin'dır Inflamatuar bagırsak hastalıgı denınce akla ulseraüf kohns (UK) ve Crohn's hastalıgı gelmektedır Ulseratıf kolıtis, tum kolon ve rektum mukozasını tutan, yaygın ve etıyoloji sı tam olarak büınmeyen bır hastalıktır Genetik, çevresel ve ımmunolojık faktorlerın rolu vardır Crohn's hastalıgı ıse, sındınm kanaknın herhangı bır kısmını, segmental olarak tam tabaka tutan bır ınflamatuar hastalıktır B. Lashner, UK tedavısınde son yülarda gelıstirüen tibbı tedavı yontemlen uzennde durdu Korükoskeroıdler aktıf ulseraüf kolıtisde etkın olmasına karşın, uzun surelı kullanımda yan etküen ortaya çıkmaktadır "Budesonıde" bır kortizon turevıdır ve yan etlası daha azdır 10 mg Budesonıde'm 40 mg Predmzolon'a eşdeğer olup, daha az adrenal supresyonu yapügı gostenlmısur Kullanüabüecek dıger ılaçlar ıse Azatiopnne, 6MR Sıklosporın, Methotrexat, Hepann, bahkyagı, losa zıncırlı yag asıtlen, Nıkotin ve Influcımab'dır Bıyoteknolojıdekı gehşmelerinflamatuar medyatorlenn karşıtlan (antagonıst) gelıştirümısur AntiTNF antikor (ınfluumab 5 mg) tek doz üe 4 haftada % 81 ıyüeşme sağlanmıstir Ilgı çeken bır bulgu da, UK'h hastalarda aktivıtenın, nücotin kullanımıyla azalmasıdır Yapüan bazı çalışmalar da nıkoun kullanımının UK gelışmesını onledığı yonundedır Bu etkının hucresel mekanızması tam olarak büın memekle beraber, sıgara ıçKllnlk menın bagısüdüc sıstemını basküaması ve kalın bagırsagın koruyucumukus tabdkasını kuvvetlendırdığı yonundedır Nücoün sakız üe (20 mggunde) orta derecedekı hastahk bekrülerı geçırüebümektedır B. Lashner, ulseratıf kolıth hastalarda kanser arasürüması, taraması usrunde durdugu konuşmasında, yuksek nsk grubunda sayüan hastalarda (tum kolonu tutan, uzun suredır bulunan ve pruner sklerozan kolanjınsde), taramanın yetersız yapüdıgı durumlarda (darlüc, psodopohp) veya p53 gıbı tumor behrleyıcüer üe "dısplazüc" degışüdıklerde koruyucu olarak tum kalın bagırsak ve rektumun çü<artümasını onermektedır p53 yuksek bulunanlarda kanser rıskı artarken, bu kanserlenn seyn ve sonucu da daha kotu olmaktadır Viktor W. Fazio, Cleveland Klınıkte ulseratif koht nedenıyle cerrahı tedavı uygulanan 2000 vakadakı deneyım ve sonuçlannı ozetledı UK'ın tek tedavısının tum kolon ve rektumun çıkartılması oldugunu, oncelen bu ıslemın arkasından ınce bagırsagın (üeum) kann dışına alınarak (üeostomı) omur boyu bıraküdıgını, son yülarda ıse ınce bagırsagın ucunun bır kese (poş) halıne geürüıp, anuse bırleşürüdıgını belırtü Crohn's hastalıgında ıse cerrahı tedavinin ancak zorurüu durumlarda (komplıkasyon) yapüması gerektiğını, sınırlı bagırsak rezeksıyonlan ve darhk halmde "stnkturoplasü"nın en uygun yontem oldugunu üen surdu F. Remzi kolon ve rektumun polıplennde kolonoskopık olarak pohpektomı yapümasında dückat edüecek noktalan, teknık aynnülan düe getirdı Anorektal ultrasonografının kullanım alanlan uzennde durdu * Prof Dr, Turk Kolon ve Rektum Cerr Dem Yonetun Kurulu Uyesı