Catalog

Çocuklar deprem felaketiyle nasıl başa çıkar? Böyle bir felaketten sonra çocuğun davranışlarında, yaşadığı psikolojik sıkıntıya ilişkin belirtilerin ortaya çıkması çok doğaldır. hıssedebılmelerı ıçın yeterh olacaktır Durumla ügılı olarak bır şey saklamadan, onun anla yabıleceğı duzeyde basıt sozcuklerle, durust olarak bılqı verın Aılenıze neler olduğunu çocuklarınıza açıklayın On ların anlayacağı basıt sozcukler kıülanın Durust olun Orneğın okul oncesı bır çocuk ıçın Ayşe, deprem oldu ve evımız yıküdı Bır sure onun ıçınde ofuramayacağız Teyzenlere gıdeceğız" gıbı bır açıklamd yeteıh olabılır Yaşadığınız bu cıddı durumu, olduğundan daha hafıf bır şeküde aktarmaya çalışmayın Ancak varolanı da abartmaym Çocuğu doğrudan ılgılendırecek, hayatıru doğrudan etküeyecekkonular uzerınde bılgılendırın Çocuğun başma gelen felaketı anlamasına yardımcı olun Çocuklar anlamadıklan şeylerden korkarlar Çocuğa depremın ne olduğunu, nasıl oluştuğunu nasıl çok ender olarak ortaya çıkan, ama doğanın ayrümaz bır parçası olduğunu anlatın Çocuklar, bu felaketın kendı yaptıkları her hangı bır 'kabahat'la ılışküı olmadığmı kendı suçlarının olmadığını mutlaka anlamalı, soz konusu bu felaketın kendıle rıne verılen bır "ceza" olmadığmı çok ıyı oğrenmelıdır Çocuğa, aılesının aıle sıstemının (akrabalar yakınlar) ya da yakm çevrenın koruması ıçınde olduğu konusunda guvence verın Onlara şu tur cumlelerle yaklaşabüırsınız Evet canım, deprem tehhkeh bır şey Başımızdan çok uzucu olaylar geçtı Ama bızler şımdı guvencedeyız Bu konu ıle ügılı kışüer bıze mutlaka yardım edeceklerdır Olanaklar olçusunde gundelık alışkanlüdarınızı sur durmeye çalışın Kendı olanaklarıruz ıçınde eğer yapabüıyorsanız, deprem oncesındekı alışkdnlıkldrınızı surdurmeye, ya da yenı koşullar altında gerçekleştırdığınız faalıyetlerınızı olabüdığmce esküerıne benzetmeye çalışarak yap maya çalışın (Yemek saatlerı çocuğunuzu yatırdığınızda masal anlatmak, oğle yemegı sonrası uykuları vb) Bu olaydan sonra, kendınızın de neler hıssettığını ço cuklarınızla paylaşın başınıza gelenlere nasıl olumlu bır şeküde yaklaşmaya çalıştığınızı anldtın Orneğın şoyle bu şey soyleyebıkrsınız "Evden ayrümak zorunda kdldığımız ıçın ben de çok uzgunum, dğlanidmın nedenı bu Gel bana bır sarü Çok ıyı gelecek" Çocuklann da arada sırada bır şeyler yapmasına ızın vermerun ve onun kcndısını aüe sıstemının bu paıçası olarak hıssetmesınm 'bırarada olma duygusunu yaşaması açısınddn buyuk yararı vaıdu Çocuklarınızm duygularını ve yaşadığı sıkıntıyı anladığırazı ve hepsını kabul ettığuuzı belırten sozcukler kulla nın Çocuğunuzun yaşına uygun olarak gundelık yaşantınız ıçınde yapıcı bır şeyler yapabümesıru sağlayacak ışler verın Çocuğunuzu aüenın yaşadığı felaketten sonrakı 'yaralan sarma" faahyetlen ıçuıe sokarsanız, onun kontrol duygusu yaşamasını ve katkıda bulunabüdığını duşunmesını sağlarsmız Eğer yapabüıyorsa, sofrayı hazır lamasına, ekmeklerı yerleştırmesıne su taşımasına vb ışlere yardımcı olmasına ızın veruı Onlan guvenlı bır şeküde meşgul etmeye çdlısın Aüeye bu şeküde yardım edışınden duyduğunuz memnunıyetı behrtın Bununld beraber, bu sorumlulukların onu, ıhtıyacı olan arkadaş oyunlan'ndan çok fazla uzak tutmasına da engel olun A nne babalannın felakete karşı gosterdıklerı tepkı ler çocuğun da bu olayı nasıl algüayacağını ve bu olayla nasü başa çıkacağını belırler Çocuklar ge nelde annebabalarının endışelerının farkındadır Ama ozeüüde bır krız durumunda bu konuda daha duyarlı hale gplırler Bu nedenle anne ve babalar endışelerını çocuklarıyla paylaşmalı ve aynı zamanda bu zorluklarm ustesınden gelebıleceklennı soylemekdırler Çocuğun yaşı, depreme gostereceğı tepkı de onemlıdır Ozellıkle kuçuk çocuklar kolayca ıncınebılır oldukla rmdaıı, olan bıtenı anlamada ve yaşadıklan duygulan aktaımada guçluk yaşarlar ve dolayısıyla daha fazla etkılenme lerı soz konusudur Daha buyuk çocuklar da bu olaydan kuçuk çocuklarınkme benzer bır şeküde etküenebüırler duygularını ıfade etmede guçluk çekebüırler Âltı yaşında bır çocuk korkusunu okula gıtmek ıstemeyerek gosterır ken, ergerılık çağmdakı bır çocuk korkusunu açıkça gostermeyebüıı Ama okul başarısı duşebüır, anne ve babasıyla sık sık tartişmalara gırebılır Bu yuzden depremı çocuklann yaşına uygun kelımelerle açıklamak en doğru yaklaşımdır Bu deprem felaketını yaşadıktan • Yalnız kalmaktan yanındakıleıın uzaklaşmasından korkma, anne ve babamn peşınde dolanma, okula ya da kreşe gıtmekten korkma tuvalette yalnız bırakılmaktan korkma • Daha kuçuk yaşlarda davrandıkları gıbı davranma, parmak ernme altmı ıslatma, bıberondan beslenmeyı ısteme sureklı kucakta tutulmayı ısteme • Doktor tarafından sebebı bulunmayan mıde bulantısı karm ağnlan kusma, başağrısı, baş donmesı beslen me ve uyku duzensızlıklen gıbı şıkâyetler gosterme, • Sessızleşıp ıçıne kapanma, yaşadıkları uzerınde ko nuşmaktan kaçınma • Sureklı bu konu uzerınde konuşrnayı ısteme (ozellıkle daha buyuk çocuklar) ya da oyunlannda ve masallaıında deprem felaketıne ılışkın konuları ışleme, • Bu deprem felaketının kendısının daha onceden yapmıs olduğu bır "kabahat" yuzunden olduğunu duşunup, suçluluk duyma sonra ınsanlardd "travmasonrası stres bozukluğu" ortaya çıkabüır Bu dunım, çok korkutucu bır olaya şahıt olmak olayın ıçınde bulunmak ve felaketı yaşamaktan doğan bır psıkolojık zedelen medır Bu bozukluğu yaşayan çocuklar, korkutucu olayı tekrar tekrar yaşamaktadırlar Çocuklar, bu korkutucu olayı oyun sırasında da tekrar tekrar ele alarak, korkularmdan kurtulmaya çahşırlar Kuçuk yaştakı çocuklar uykuda canavarların olduğu, başkalarım kurtarmaya çalıştıklan kendüerının veya başkalarının zarar gorduğu kâbuslar gorebılırler Bu tur bır felakete maruz kalmış çocuklarm davranışlarındakı değışmeler çok sık gorulur ve strese karşı çok dogal tepkılerdır Bu tepkılerın bazıları haftalarcd ya dd aylarca surse dahı zaman ıçınde geçecektır Çok ozel durumlar dışında çocukla rın çoğunda, cıddı ya da kalıcı herhangı bır psıkolojık bozukluk ortaya çıkmaz Depremde anababasını kaybetmış aıle buyuklerı ya da kendısı çok cıddı bır şekılde yaralanmış çocuklara bıra? daha dıkkatle yaklaşmakta yarar vardır Bazı çocukloıda, yaşadıkları sıkıntıya ılışkın olarak dıştan fark edılebılecek herhangı bır belutı gozlenmeyebılır Dığerlerınde ıse bu sıkıntılannın ük ışaretlerı, haftalar ya da aylar sonra ortaya çıkabılir Görülebilecek belirtiler • Depremın tekrarlayacağından, ya da depremı hatırlatacak bazı ışaretlerden (oturduğu koltuğun yatağın sallanması, uyku sırasındakı gurultu, vb) aşın korkma, •Çok kolay ve sık bıçımde sımrlenme, ağlama ve sız lanma, • Saldırganhk, yaramazhk yapma, kendını bır ıse ve rememe, • Okulda ve evde daha onre hıç yapmadığı davranış lar yapma • Daha fazla hareketlı olma yermde duramama, dık katırıı bellı bır konuya yoğunlaştırnıada guçluk çekme, • Felakete ılışkın sureklı korkular yaşama (orn Anne babadan artık tamamen aynlmak zorunda kalacağmdan korkma), • Yalnız başına yatmaktan korkma, annebabası ya da bır başka buyukle yatmak ısteme uykuda kâbuslar gorme ve çığlık atma yatak ıslatma, Nasıl yardımcı olunur? Çocukları, olaylarla ılgıh olarak bılgılendırmenın buyuk yararı vardır, onlara duygusal açıdaıı destek vermek aıle ve akrabalann felaket sonrası yaraları sarma çalışmalannda rol almalannı sağlamak aıle ve akrabaldnn bır arada olduklan duygusunu yaşamalarına da katkıda bulunur Bu zorlukları bırlıkte aşabümek, deprem felakeünden çok son ralan bıle surebılecek ve aüc bıreylerını guçlendırecek bır "bırhk beraberhk" duygusu yaşatacaktır Çocuklarınızı rahatlatmdk ve guven vermek ıçm zaman ayırın Bu felaketle başa çıkmaya çalışırken, yetışkın bır ınsanın dıkkatı kolayca başka konulara kayabüır Deprem sırasında ya da sonrasındakı acü durumlar ıçındeyken çocuğunuzu rahatlatmak ıçın vakıt ayıramdyacağınızı duşu nebılırsınız Ama bır dakıkalık bıle olsa ıçten, şefkat dolu bır saıüma sureklı onun yanmda oldugunuza daır guven verıcı sıcak bır ıkı soz çocuklarınızın kendılprını guvende Cesaret, sabır, kdrarlüık yardımlaşma, problemlen çozmeye çahşma ve başa çüana konusunda çabalama gıbı davranışlarımzla, çocuklarınızd ornek olmaya çalışın Çocuklannızın dıkkatını benzer felaketı yaşamış dığer aüelere ve onlara yardımcı olmaya çalışan dığer ınsanlara çekmeye çalışın "Ellerınden gelenı yapıyorlar Ayşecığım Bak dun butun gece karşı evdeküerı kurtarmaya çalıştüar Komşulanmız da aynı şeküde uğraşıyorlar Bu ışı atlatmak ıçm hep bırlıkte çalışmalıyız ' şekhnde bur şeyler soyleyebüırsınız Yaşadüdanruzla başa çıkmak ıçm neler yaptığınızı ona soyleym "Kendımı kotu hıssetüğımde bırlıkte yaşadığımız guzel gunlerı duşunuyorum ve kendıme zamanla her şeyın yenıden duzeleceğuıı hatırlartıyoıum Berum ışune yanyor Bır denemek ıster mısın9 Belkı serun de ışıne yarayabüır" Kendınızı rahatldtmak ve sakınleştırmek ıçm kendınıze zaman ayınn Krız ortamından uzaklaşmak ıçın kendınıze çok kısa bır ara verın Orneğuı bırkaç dahka yuruyun Zıhnınızı sakınleştırmeye çaüşın Eğer sız sağlam olursanız aüenıze ddha çok yardım edebüırsıruz Turk Psıkologlar Derneğı Ozel Çalışma Gıubu / 031? 425 67 65, wwwpsıkolog,orgtr 650/9