Catalog

Dil ve konuşma yeteneği doğuştan Biri ABD'de diğeri Tayvan'da yaşayan ve kendiliklerinden aynı konuşma işaretleri ve jestleri geliştiren sağır ve dilsiz çocuklar, dilin genetik kökleri olduğunu ve her insanda ortak bir programı olduğunu gösteriyor. Dil yeteneği ile zekâ da ayrı şeyler... atuıe Dergısı'nın 15 Ocak sayısında yayımlanan habe rp gorp farklı kulturlerden olaıı ıkı saĞfit çorukta do ğuştarı gelen doğal dil lestlerı oldugu bulundu Dılın doğuştan geldığı du şuncesı ozollıklo 19501ı yıllarda Noam Chomsky nın uluslararası dil çalışmalarıyla modern hdlını aldı Dılbılgısı yapılarımn doğuştan gelen bıl gıler olması ogrenmenın ne kadar karmaşık bır olay oldugu goz onune alına cak olursa en mantıklı açıklama olarak gorunuyor Doğuştan gelen dil yapüarıyla ügılı gelıştırılen modele gore doğuştan gelen ve dil oğrenmeyı saglayan yapılar var, fakat Sayu ve dlbizlerin dil pratlği bunlar gramatık bılgı şek lınde degıl Bılırn adamları, hangı dil yapüarının doğuştan geldığını anlayabılmek ıçın sagır çocuklar uzennde araş tıı nıa başlattı Chıcago Unıversıtesı nden Susan GoldinMeadow ve asıstanı Carolyn Mylander 4 Amerıkalı ve 4 Çmlı sagır vo düsız çocuğun konuşmalarını araştırdüar Çocukların gehştırdıkİPrı ı^aret dıllprı VP jestlerının cumle yapüarının bırbınnın aynı oldugu goıuldu Normal ınsan ların konuşurken yaptıkları el kol jestleıının konuşmalany la bıı baglantı ıçınde olması gerekmıyorken sağır ve dılsızlerde ıse jestleı tamamcn cumlc yapüarıyla ügüı ve konuşmayı tamamlayıcı ozellıkte N etküeşımıyle bu beyaz kâğıt dolacaktı Ornegın VVashıng ton Amerıcan Unıversıty'den dü bılımcı Naomi Baron bu goruşu savunmaktadır ve "dü oğrenımınde tayın edıcı olan aıle üe çocuk arasındakı ılk aylardakı konuşmalardır "Bebek anlıyormuş gıbı onunla konuşmak gerekıı demektedır Buyuk dılbılımcı Noam Chomsky bugunfelsefe de butun zamanlann en fazla atıf yapılan 10 Amerıkalı bılımnden brrıdır dü tartışmalarında devrım yarattı ve bebeğuı bu kadaı karmaşık bır yapıyı anne veya babasının bla blalannı dınleyerek kuramayacağını behrttı Ona verı len bügıler buyuk eksıkhklerle dolu olmasına rağmen ço cuk uç yaşında tam ve doğru cumleler kurabümektedır bunun ıçın de bebek bır dü yapı planı üe bırlıkte doğmaktadır Bu gramatık yapı, butun ınsanlarda aynıdır Bır bebek sozcuk hazınesını alaıak, kendı ana dılının parametrelerını bu yapı planına uydurmaktadır Chomsky'ye destek Chomsky bu goruşlerını tamamen teorık olarak or taya koymuşru Son yıllarda norobıyolo]i fızyolojı, genetik alanında kaydedüen g e 11 ş m e 1 e r , Chomsky nın teorısıne destek çıktı ve oğrencısı Steven Pinker bu gelışme lerı de dıkkate ala rak, tartışmalara "gramatık gen' "konuşma ıçgudusu' kavramlarını soktu ve bu genlerın de bulunacağını ılerı surdu Nıtekım Oxford'dan araştırrnacı Anthony Monaco Nature Gencücs te yayımladığı bır ma Dilbtllmd Noam Chomsky. kalesınde 7 kromo zom uzermde bır konuşma genı bulduğunu açıklaymca, düın sonradan oğreruldığını ılerı surerıler koşeye süaştüar Monaco, SPCH1 adını verdığı genın msanın gramatüc du yarlılığını yonettıgını behrttı Bu yonetımde başka genler ın de ethlı olabıleceğmı soyledı Bu gende bır hata varsa, onemh konuşma zorluklan ortaya çıkıyor Monaco, bır buyuk aılede konuşmada ortaya çücan bır ortak hatayı araştırdı ve hepsının hucrelerınde de SPCH1 genının hatalı bır versıyonunu buldu Buna karşılık William Sendromlu olarak dunyaya gelen ınsanlar ıse tam aksı bır davranış gösteriyor Bu akıl ozurlu ınsanlar (11 kromozomda gen bozukluğu var) ^0 zekâ katsayı oranlarıyla gunluk hayatın sıradan ışlerını yapamıyorlar orneğın ayakkabılannı bağlayamıyor ve üa sayıyı ekleyemıyorlar Ama buna karşüık çok rahat hatta çok renklı konusuyorlar Steven Pinker ıçın bu buluşlar dü yeteneği üe zekânın bırbırının zorunlu sonucu olmadığını gosterıyor Sadece belırlı koşullarda dü yeteneği ve zekâ aynı kımsede bulunabüır Dü sadece oğren me üe kazanılamaz insanda genetik olarak da var olmalıdır Bız düı bır saatı okuı güoı oğıenemeyız Dılbüımcüer arasındakı bu tartışma genetik alan da yenı buluşlarla yenı bıçımler alacağa benzıyor çahfmalan. Amerıkalı ve Çınlı çocuklann gelıştırdıklerı ortak jestlerı aüelerınden ogrenmelerı mumkun degıl 0 halde çocuk lar benzer cumle yapılarını genetık olarak kendılerınde var olan bır programa gore kuruyorlardı Doğuştan mı sonradan mı? Bu çalışma dübılgı^ınm doğuştan gehp gelmedığı tartışmalanna tabu kı son vermıyor fakat yenı bır bakış açısı getırdığı de bır gerçek Bu tartışmada, bır grup dılı kulturel bır yapı olarak goruyor ve her çocugun doğduktan sonra bu yapıyı oğrendığını üerı suruyor Dığer goruş ıse, dılın belırlı temel yapılanrun koklerının doğuştan var olduğunu belırtıyor 1950'lere kadar dılın nasü kazanıldığı konusunda bırlık vardı Bebek beyaz bır kâğıt gıbıydı ve çevresıyle Susan GoldinMeadovv Amerıkalı ve Çınlı çorukların kulturel ve dü tarklarına ragınen aynı dogal dü kalıplarmı kullandıklarını belırterek "sonuçlarımız dılde genetık koklerm olduguna ışaret edıyor" dıyor Çunku, Doğuftan gelen dille sohbet nenteste cümle yapılan birbirine benzlyor. 571/2 Araştırmayı yapan GoldinMeadovv (önde) aihtanıyla. Kayndk Naturo Nnvs Sevıl Duvarcı 15 Ocak Der Spıegel 6/98