Catalog

DENİZAL Denizaltından muhteşem görüntiilı Çağımızın gelişmiş sonar yöntemleri, okyanus havzalarını ayrıntılarıyla belirtiyor ve özellikle denizin dibine gizlenmiş göz kamaştırıcı güzellikleri su yüzüne çıkarıyor. a Y aklaşık I Ö 85 yıllarında Posıdonı us adında bır Yunanlı gızem dolu bır seruvene doğru yelken açtı teknesınde ne yuk ne yolcu taşıyordu, savaşa da katılmıyordu Tek amacı ol dum olası ınsanların kafasını kurcalayan bır soruya yanıt bulmaktı Okyanusun derınlığı ne kadardır? Teknesını Akde nız'ın ortasında demırleyen Posıdonıus ve tayfası ucuna taş bağlı bır ıpı denıze salladı Yaklaşık ıkı kılometreden sonra taş dıbe ulaştı Posıdonıus ve ekıbı, en azından bu korkunç ağırlığı yenıden tekneye çekmelerı gerektığının ayırdına varana dek, buyuk bır sevınce kapılmış ol malı Bu olayı ızleyen 2000 yıl boyunca denız araştırmaları ve okyanusbılımcıler suyun derınlıgını olçmek ıçın aynı yontemı uygulamayı surdurduler. Bu konuda bır nebze yol almamış olmaları hıç de şaşırtıcı değıl Derken, 1920'lerde bılım adamları ses dalgalarının kırılması ve yansıması sonucunda ortaya çıkan yankıların kaydedılmesıyle derınlığı olçebılen ılk ses aygıtını urettıler Bu aygıtla elde edılen olçumler sayesınde uzmanlar ok yanus tabanları ıle ılgılı ılk bılgı kırıntılarına ulaştılar Son yırmı otuz yıldır mühendisler yeryuzunun gızlı kalmış bu bolumunu daha hızlı bır bıçımde aydınlığa kavuşturacak çok daha gelişmiş aygıtlar urettıler Oncelerı savunma amacıyla başlatılan bu gırışımler daha sonraları ekonomık amaçlarla daha da koruklendı 1981 yılında ABD'nın başlattığı bır gırışımle, denıze kıyısı olan ulkeler her yanı yaklaşık 200 denız mılı olan alanın kendı lerıne ozgu ekonomık kuşaklar olduğunu ılan ettıler Bunun uzerıne, Amerıkan Ulu sal Okyanus ve Atmosfer Kurulu 1983 yılında kendı kıyı şerıdı kapsamına gıren alanı araştırmaya koyuldu 1993 yılına dek suren bu yoğun araştırma surecı so nunda Atlantık ve Pasıfık okyanusları tabanlarının 200 bın kılometrekareyı aşkın bır bolumunun ayrıntılı harıtaları elde edıldı Aynı donemde Ulusal Bilim Vakfı, New Jersey ve Batı Florıda kıyıları yakınındakı denız tabanının kımı bolumlerının araştırılması amacıyla daha kuçük çapta ıkı araştırma başlattı Araştırma teknelerı nın tumu de, okyanus dıbının yerbetımsel (topografık) ıncelemesını gerçekleştırmek amacıyla tasarlanmış çokışınlı sonarlarla donatılmıştı Bu araştırmalar sonucunda Amerıka anakarasını çevreleyen okyanus havzalarının eşi benzeri görulmemiş görüntülerı elde edıldı Guneş ışıgının bu korkunç derınlıklere ulaşamamasına karşın, bılgısayarlar bu havzaları, sankı de okyanusların suyu çekılmışçesıne, net bır bıçımde goruntuleyebılıyor Bu tur goruntuler ozellıkle kıyıdan uzak olan yerlerdekı sanayı etkınlıklerının tasarlanmasında yararlı oluyor örneğın, denızaltı kabloları uluslararası ıletışımı gerçekleştırıyor ve petrol uretıcı lerı petrol arama platformlarını gıderek okyanusların daha derın sularına taşıyor Bu tur gırışımler okyanus tabanının denızaltı gırdapları ya da şıddetlı akıntılardan arınmış durgun gıbı gorunduğu harıtaları gerektırıyor Denız tabanındakı akıntılar atıkların bırıktırdığı alanlara zarar verebılecegınden, atıkların denıze dokulmesı de bu tur bır bılgıyı gerektırıyor Da hası, okyanus dıbı araştırmaları yerbılım uzmanlarının açık denızlerdekı fay sıs temlerını saptamalarına ve bunların yaratacagı deprem çekıncesını belırlemelerıne de yardımcı oluyor Daha bılımsel bır kapsamda, denız dıbı harıtaları okyanus tabanına bıçım veren yerbılımsel guçlere de ışık tutuyor Bılım adamlarının şımdıye dek elde ettıklerı turdekı goruntuler uzmanların okyanus dıplerınde genış alanlar konusunda, tıpkı uzak uydular ve gezegenlerde olduğu gıbı, bır bakışta bılgı sahıbı olmalarına ola nak tanıyor Bu yenı bılgıler yeryuzunun evrımı gıbı olağanustu bır konuya da yepyenı boyutlar getırıyor Rita Urgan a) tortulardan oluşan katlanmış kıyıların uzerını kaplar Buradakı da Juan de Fuca levhalarının burun bu cunda oluşur Dev bır yolduzer gıbı, doğru ınmekte olan Juan de Fuca bunları yuzeydekı kıvrımlar uzerıne rın oluşturduğu kıvrımlar belırgın çız ıse (sağ ust), kıvrımlar ıçıçe yığılmış lar Deniz tabanını goruntuleyen a Çokışınlı sonar aygıtları, bılım adamlarının denızın altını goruntuleme yonunde yararlandıkları yontemlerden yalnızca bır tanesıdır ötekı yontemlerın de kendılerıne gore olumlu yonlerı ve eksıklerı var dır Uydular (a) derınlığı doğrudan olr O " çemezler Üydunun ye rı tam olarak bılındığınden, bu olçumlerden denız yuzeyının yukseklığı konusum Okyanus yuzeyındekı yuks rıtalar 200 metreye varan fd Bu dalgalanmalar yeryuzun çekım gucunun yer yer goste 5376