Catalog

ITR I içlii bir bağ var ıncelendığı araştırması ıse, halk arasında, Andreasen'ınkınden çok daha buyuk bır yankı uyandırdı Oxford Unıversıtesı'nde gorevlıyken, seçkın Ingılızler den oluşan buyuk bır topluluğa ruhsal dalgalanmalar ve yaratıcılıkla ılgılı genış kapsamlı bır sor maca (anket) yapan Jamıson, bu uygulama sonucundd, ruhbal acının bellı belırsız ızlerıne rastladı Genel nufus ele alındığında, çıft kulplu hastalık oranı % 1 dolayla rında ıken, cıddı bır bunalımın nufusun % 5 ıle % 15'ı arasında değışen bır bolumu nu etkıledıgıne tanık olunur Buna karşın, Jamıson'un orneğınde, sanaçıların % 38'ı herhangı bır ruhsal bozukluktan oturu sa ğaltımdan geçmış, bunların dortte uçune de konuşarak terapının otebinde yontem ler uygulanmıştır Kısacası, Jamıson'un araştırmasında duygusal sıkıntı ıle yaratı cılık atbaşı gıder nı Bob Klitzman, bu bozuklugun mutlaka ruhsal olması gerekmedığını, ınsanın eşcınsel, kadın, ya da zencı olmasının bıle yabancılaşmaya yol açabılecegını dıle getırıerek, "Gorduğunuz dun yanın başkalarının groduğu dunyadan farklı olduğu duygusunu yaratan her şey sızı kendı oykunuzu anlatmaya ıtebılır," dıyor Kendını dışa vurma gereksınımı Bunların dışındakı, genellıkle çekıcı ve bezgılerı devınıme geçıren, açıklamalar ın sanı çıldırtacak denlı belırsızdırler Ludvvıg'ın durubtçe one surdugu toplumbıhm sel açıklama bıle, yaratıcılık ıle delılıgın kesışmesı durumunun ayrıntılarına ındıkçe cıddıyetten uzaklaşır Ludvvıg, "bir tür huzursuzluk, kendini dışa vurma gereksinimi" olarak tanımladığı ruhsal tedırgınlık goruşunu ortaya atar Ludvvıg, bu duyguya, ruhsal sağlığı yerınde olan yaratıcı bıreylerde de tanık olunduğuna ve bunun bır soruna bağlı olarak yaşandıgına ınanır Sorun bır çözume ulaşınca, yıne aynı duygu bıreyın yenı sorunların peşınde koşmasına yol açar Ruhsal dengesı bozuk olanlarda ıse bu duygu çok daha yoğun ve başıboştur Bu kışıler, Ludvvıg'ın deyımıyle, "ruhsal tıkaçlannı yenıden yer lerıne koymakta zorlanırlar" Düşgücünün en üst boyutlara ulaştığı açıklamalar ıse, ıkı aşırı uçta gezınen sa natçıların yaratım surecı ıle ılgılıdır Andreasen, bu kışılerın karşıtlıklarına açık ol duklarını, her turiu çekınceye goğus gerdıklerını ve duzene başkaldırdıklarını, bu ozellıklerı onları hem daha kırılgan, hem de daha yaratıcı kıldığını belırtır "An Unquıet Mınd= Durulmayan Bır Kafa" adlı yapıtında çıft kutuplu rahatsızlıkların etkılennden soz eden Kay Jamison, ergenlık sını ıstemedığınız surece çok guçtur Gerçekten de, araştırmacılar ışlevsel sınır goruntuleme yontemlerıyle ruhsal rahat sızlığı olanların beyınlerınde neler olup bıttığını artık bıraz olsun kavramaya başladı lar Ne var kı, elde ettıklerı bılgılerın buyuk bır bolumu bu tur rahatsızlıklar tayfının depresif ucuyla ılgılı Zıra çılgınlık ruhsal olduğu denlı fızıksel huzursuzluga da yol açar Çılgınlık surecının tam ortasında olan bır kışı beyın taramasından geçebılecek sabrı gostermekten yoksundur Yıne de, beyınde dılı ınceleyen sınırbılım uzmanları çıft kutuplu yaratıcılığa ışık tuta cak bır duruma tanık olurlar Sozel akıcılık Sözcük oyunlarını severler. >3iS4&r " #4. ~" J * »A bu sanatçılar bır butun olarak sanat nyasının temsılcılerı olmayabılır Orno ı, yenılıkçı (avantgarde) yazar ve resmlar bır turiu bu kapsamda yer almayı şaramamışlardı Bu nedenle, soz konuyaklaşım saglıklı bır ornekler lıstesı jşturmaktan uzaktır Bununla bırlıkte, soruya ılgının yenıden gundeme gel^sıne yol açan ıkı araştırmada bu yakla n yeğrnelenmıştır > 80'ınde manik depresyon 1974 yılında Ingılız yazını konusunda man olan Nancy Andreasen o donem k yaygın olan şızofrenıyaratıcılık bagıtısını araştırmaya koyuldu Dunyaca lu lova Unıversıtesının Yazarlar Atelyp lışması (VVorkshop) sırasıııda 30 ogreT uyesı ıle soyleşıler yapan Andreasen, neklerden elde ettığı verılerı sanat dııda mesleklere sahıp bırpylerle eşleştır Sonuçta araştırmaya katılan yazarla% 80'ının otekı obegın % 30'una kısla, depresıf ya da manık depresıf belır•r gosterdıgıne tamk oldu Ne var kı, bu sonuçlar 1987 yılında yanlandığında boylesı bır bağ hıç kımse ı ılgısını çekmedı Rothenberq'e gore, ıdreasen'ın denekler dışındakı uyelerı rçekte yaratıcı ınsanlar obegıyle kıyaslamayacak ozellıkte ıdı Soyleşılerı yan ve tanı koyan Andreasen'ın kendısı jnca, sonuçların bır sağlaması yapılaîdıgından, araştırma nesnel olmaktan uzaktı 30 yılını, aralarında Nobel ve •lıtzer odullu yaratcı kışılerın de bulunğu, bıreylerın araştırılmasına adayan ıthenberg, yaratıcılıgın hastalıkla degıl, ı sağlıgıyla ıvme kazandığına ınanıyor c yandnn Andreasen do krndı goru nde en az Rothenberg denlı dıreterek, t kutuplu hactalık ıle yaratırılık arasın kı baqın gun qıbı ortada olduqunu one ruyor Kay Redfıeld Jamıson un bu konu erındekı ılk çalı^ması olan 1989 tatıhlı ratıcı kışılprdfkı ruhsal ınış ve çıkışların Çıft kutuplu rahatsızlığı ılk kez ele alan Alman ruhbılımcı Emıl Kraepelın, hasta larının uyak ve sözcük oyunlarından buyük bır keyıf aldığını gorur Kraeplın ın bu gozlemı daha sonra başka bılım adamları tarafından da onaylanır Gerçek ten de, "şaka, sozcuk oyunları ve konuyla ılgısız sozcuklerı' ıçeren hızlı bır konuşma bıçemı ılımlı delılıgın resmı olçutlerınden bır tanesı sayılır Hastaların kafalarına En son araştırma elektrodlar yerleştırerek beyınlerındekı etkınlığı ölçumeye çalışan bılım adamları, dıl Bu konuda gunumuze dek gerçekleştı ıle ılgılı kımı yeteneklerın, beynın bu ışlevı rılen en kapsamlı çalışma da Andreasen gören sol yarı kuresı yerıne, sağ yarı kureıle Jamıson'un sonuçlarını doğrulamaktasınde de yer aldığını gorurler dır Arnold Ludvvig'ın kalome aldığı BuAncak tum bu bulgular yaratıcılığın sagyüklüğün Bedeli" adlı kıtabın alt başlığı lıklı bır ruh durumunun urunu olduğunu durumu tum açıklıgıyla ortaya koyar "Ya savunanları ınandırmaya yetmez Rothenratıcılık ve Delılık Tartışmasının Çozumu " berg, yaratıcı surecın ozunun ınsanın kaLudvvıg ve ekıbı on yıl boşunca 1004 seç fasında çeşıtlı karşıt goruşlerın anında kın bıreyın ıkı bını aşkın ozyaşamoykusuoluşmasına olanak tanıyan saglıklı bır ruh nu tarayarak, tarıhçılerı yerlerınden dog oldugunda dırenır Rothenberg, sanat ıle rultup uzerınde ozenle duşunmeye ıten delılık arasında çok ınce bır çızqı olduğu bu yuksek duzeyde yaratıcılığa olanak ve goruşunun belkı çok çarpıcı gelebıleceğı ren etmenlerı belırlemeye çalışır Ikıncıl ne, ancak ruhbılımsel sureçzlerın bu gorukaynaklardan yarartanarak Jamıson ve şun çok uzağında kaldıgı Andreasen'ın eleştırılmele na parmak basar rıne yol açan kımı sorunları Rothenberg sanat delı engellemeye çalışan Ludazı araştırmacılar, delilerin, ruh sağlığı lık ılıntısıne bır de felsefık wıg, ruhsal hastahkların, yerinde olanlara kıyasla, iç benlikleri ile goruşle karşı çıkar Ona yaratıcı sanatçılarda, daha gore, yaratıcılıgın ruhsal planlı programlı meslek daha yakın bir iletişim içinde olduklarını, bozukluga baglanması dallarında çalışanlara kı estetık kavramının ayaklar bu nedenle gerçek anlamda sanatın ancak yasla, çok daha yogun bır altına alınmasından başka bıçımde yaşandığını orta şizofreniden kaynaklanabileceğini savunuyorlar bır şey değıldır Dahası, ya koyar boylesı bır bağlantı kurAncak Ludvvıg'ın bu somak, ruhsal bozuklugu nuca getırdığı yorum Jaolanların bu durumu bır ayrıcalık sanarak mıson ve Andreasen'ınkınden çok farklı çağından bprı manık depresıf olduğunu lyıleşme yonunde bır çaba gostermeme dır Çıft kutuplu hastahkların sanatsal gudıle getırırken ıçtenlıklı bır gızem havası lerıne neden olmakta ve bu kışılerın gelecu arttırdıgına ınanan Jamıson ve Andre sezılır Yazar çevreye karşı doğaustu, ınceğını de tehlıkeye atmaktadır asen'ın tersıne l udwg, ruhsal bozuklugu sandan çok hayvana ozgu, bır duyarlılıkla Yıne de, çıft kutuplu bır rahatsızlığı olan yaratıcı bıreylerın kendılerını, nere yuklu olduguna değınır Jamıson, soz ko olanların acı dolu yakarışları bu son olasıdeyse bır boşlama sonucunda, sanatın nusu rahatsızlığın bıreye bağışladığı "yolıgın çok uzak olduğunu gosterıyor Boy ıçınde bulduklarını one suruyor ğun ve genış ruhsal yelpaze"nın sonra lesı bır acıyı ılıklerınde duyan Katherıne, dan sanata donuşturulduğunu dıle getırır ılaçlardan kalınlaşmış kısık bır sesle "Yarın nasıl bır ruh durumu ıçınde olacağı Bilım ve manık depresiyon nızı kestıremezsınız Kanımca çıft kutuplu "Zaman zaman yaratıcılık armağanını lugun yarattığı ruh durumları, mevsımlık ve Tanrı'nın benı yatıştırmak ıçın baoa Ludvvıg'ın bakış açısından, bunun ne bağışladığını duşunüyorum. Ama yine son kerte akışkan olan doğal dunyayı yandenı açıktır 'Bılımde mantık, goruş ve de acılarım dınmek bılmıyor. Bu rahatsıtırlar " davranı^larda dırengenhk ve sagduyu sızlığın nereden geldığını bilmiyorum, Yaratıcılıgın yansız, nesnel bır kulturde olumlu ozellıklerdır Bılım adamı onerılerde ama bır an once gıtmesını dılıyorum," nasıl değerlendırılebıleceğı konusunda bır bulunur, deneyler yapar ve ınsanlarta ıletı dıyor Kaynak DıscoverEylul 1996 goruşe sahıp olmak, ozanı bır beyın taraşım kurar," dıyen Ludwıg, çıfte kutuplu Derleyen. Rıtcı Urgun ma aygıtına sokup, ondan bır şıır yazmahastalıgın belırtılerı olan çılgınca esınlenme ıle bıreyı felce uğratan çöküntu aragelmesıne neden olur Gerek sında gıdıp gelmelerın bilimsel başarıyı tet, gerek çıft kutuplu bozukkösteklediğine, ama sanatçının bu duluklarda temel çokuntu, karurndan bır esın kaynagı olarak yararlana yıtsızlık, uyuşukluk, umutsuz bıleceğıne ınanıyor Kulturel nedenlerden Edgar Allan Poe, "Insanlar luk, uyku bozuklukları, beoturu, buyuk emeller peşınde koşan bır bana delı dıyorlar, fakat deledensel ve duşunsel etkınlıkte ozan taşkınlıklarını dızgınleyecek guce lıgın zekânın doruğu olup olyavaşlama, bellek bozuklupek sahıp değıldır Aslına bakılırsa, bır madığı, parıltılı ve sağlam gu, bellı bır duşunceye odakmıktar duygusal çatışma bu ışın "tadı tu olan her şeyın bır duşunce lanmada guçluk ve hıç bır zu" olarak kabul edılır Ludvvıg, kendısını hastalığından, zıhnın genel şeyden zevk alamama şekkavrayışına azalma pahasına ıçkıye vermış, çokuntu ıçınde bır pohtıka lınde kendını gosterır Kılınık yuceltılmış ruhsal durumlarcının bu yonunu gızlemeye çalıştığına, depresyonun normal mutdan kaynaklanıp kaynaklanbuzluk dönemlerınden ayrılaama bır ozan ıçın boylesı bır durumun son madığı sorunu henuz çözumbılmesı ıçın bu belırtılerın en kerte doğal karşılandıgına parmak basar lenemedı," dıyordu az 24 hafta surmesı ve kışıGelgelelım, sanatçının yalnızca "hava nın gunluk etkınlıklerını enBırçok kışı Poe'da dahılık sında" olduğu zaman yarattığı goruşune gellıyor olması gerekır Dırımıle çılgınlığın ıçıçe olduğu hıç sıcak bakmaz Ona gore, yaratıcılıgın sel anlamda manık depresıf kıışkusunıı uzun suredır paydoruğuna ulaşan kışı kendısını adamış bıtutum, hızlı ve guçlu bır bılaşıyor rıdır Bu tur ınsanlar neredeyse manyaklık çımde tepkı veren duyarlı bır Guncel tanı olçutlerı ıle bır duzeyınde tek bır konuya saplanmışlardır sıstemdır değerlendırme yapıldığında, Onları buyuk kılan, delılıklerı değıl, kendıunlu sanatçıların çoğunun ve Manık depresıf dünyaya lerını yok etmeye varan kaçınılmaz tutkubırçok başkalarının manık bır dızı duygusal kavrayışsal, larıdır depresıl ya da temel çokuntu entellektuel, kavramsal değıSanat ıle ruhsal bozukluk arasındakı gıbı bellıbaşlı ruhsal bozukşıklıkler ve enerjı değışıklıklerı ılıntı ıle ılgılı herhangı bır kuramın tokezle lukları yaşamış oldukları goıle yanıt verır Bır anlamda dıqı nokta bu duzenegın nasıl çalıştıgı yorulur Bunların her ıkısı de oldukça yaygın, depresyon, dunyanın karanlık camdan goru lunda bır açıklama getırmektır Kırnı uz tedavı olanakları çok, ama kımı zaman nuşudur, manı ıse çoğu zaman parlak fakat manlar, fızıksel olsun, ruhsal olsun, her olumcul olan hastalıklardır parçalı olan bır çıçekdurbununden goruluşutur bozuklugun bıreylerı yabancıldbtırdıgı Temel çokuntu bıreyde derın huzunlere dur Depresyonun soru sorduğu, kuşku duy VP onları sanata ıttıgı sonucuna varmışlaryol açarken, manık depresyon kışının sureklı duğu yerde, manı, ya da taşkınlık şıddet ve dır Golumbıa Unıversıtesı ruhbılım uzma olarak çokuntu ıle taşkınlık arasında gıdip kesınlıkle yanıt verır. Manik depresif hastalık 5077