Catalog

B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N Y E N İ H A B E R L E R Aypupalı'nın ırk kökleri Anadolu'da 1 0 bın ıle 6 bın yıl oncesı arasındakı donemde Avrupa da tarımın yayıl ması bu anakarada ansızın meydana gelen olayların başında yer alıyor Olay aynı zamanda kazıbılımın de henuz çozmeye çalıştığı konulardan bır tanesı sayılıyor Farım acaba bu anakaraya tarı mın beşıgı sayılan Orta Asya'dan goç eden çıftçıler kanalıyla mı ulaştı? Yoksa yerleşık ınsanlar arasındakı farklı goruşlerın kulaktan kulağa dolaşması suretıyle meydana gelen kulturel bır olay mıydı? Oxford Molekuler Tıp Enstıtusu bılım adamlarından Bryan Syses ve ekıbının gerçekleştırdıgı genetık bır araştırmaya gore, bu sorunun yanıtı her ıkı almaşık arasında bır yerlerde yatıyor Sykes ve ekıbı tarımı Avrupa ya tanıştıranların Orta Asya dan goç eden çıftçıler olduğunu ılerı suruyor "Amerıcan Journal of Human Genetıcs dergısınde yayımlanan haberde bu ınsanların avcılıkbalıkçılık ekonomısınden tarıma dayalı bır ekono mıyo geçışlerının buyuk kıtlelerın yer değıştırmesınden çok, teknolo|i ıletımı yo luyla gerçekleştırılmış olacağına dıkkat çekılıyor Sykes ın araştırması mıtokondrık DNA, yanı erkek spermının dışında, her hucrenın ıçınde bulunan genetık bırımın ço zumlenmesıne dayanıyordu Bılımadamları Avrupa ve Orta Asyalı 821 denekten toplanan verılerden bu ınsanların genetık karışımlarını ınceleyerek şımdıkı Avrupalı nufusun buraya ne kadar zamanlık bır sure once yerleştıklerını saptamaya çalıştı Sykes ve ekıbı araştırma sonucunda beş temel soy turunu ortaya çıkarttı Bu turlerın çogunun en az 23 bın yıl once bır bolumunun de 50 500 yıl once henuz tarımın ayak basmadıgı bır donemde bura ya yerleştıklerı belırtılıyor Gelgelelım bu gruplardan bır tanesının otekılere kıyasla çok daha genç olduğu Avrupa'ya 6 bın ıle 12 bın yıl önce geldığı ve genetık koklerının de Turkıye ıle Orta Asya'ya uzan dıgına parmak basılryor Bu durum çagdaş Avrupalılar'ın buyuk bır bolumunun genetık kokenlerının Neandertal ınsanının yerını alan Paleolıtık donem ınsanlarına dayandıgını gosterıyor Bu da tarımın Avrupa ya bu anakaraya goç eden ku çuk bır grup çıftçı tarafından geldığını bundan sonrakı yayılımın ıse kulturel oldugunu ortaya koyuyor Bir bakışta yaşamın fiziksel niteligi rown Unı'ver sıtesı bılım adamlarından Davıd Morrıs ta rafı nd a n yoksul ulkelerdekı gelışmelerı ızIem e k amacıyla hazırlanmış olan yan dakı harıta lar Yaşamın Fızık sel Nıtelıqı Endekbi nı (YFNE) g oste r mektedır YFNE nın temelını bır yaşındakıler arasın da ortalama omur okur yazarlık ve b e b e k o I u mIerı oranları oI uştur maktadır Hdrıtadakı degerler 1960 yılın da Batı Afrıka ulkesı Gnmbıya dakı 6 ? ıle 1990 Japonya sındakı 94 arasında degışmektedır YFNE uç degerlere gore duzenlenmib oldugundan başka yontemlere kıyasla kımı ustunluklere sahıptır Ornegın Iran da kışı başına duşen gayrı safı mıllı hasıla tutarı Suııdı Arabıstan dakı tutarın uçte bırınden aı olmakla bırlıkte her ıkı ulkenın 1990 YFNF dpgprlprının pşıt ol ması Iran da gelır ve servetın çok daha duzenlı bır bıçımde dagıldıgını gostpr mektedır Harıtalardan varılabılecek en onemlı sonuç dunyadakı korkunç nufus artışına karşın yeryuzunun en yoksul yoresı olan aşagı Sahra da dahıl gelışmekte olan ulkelerın yaşam nıtelıgınde belırgın bır ılerlpmp gorulduqudur 1993 yılı ıle ılqılı on verıler çogu bolgede ılerleme gobte Evrenin genişlemesi dunacak mı? Yeni bir gözlem, evrenin "yoğunluğunu tartacak" ve soruya yanıt verecek. G okbılım uzmanldrına gore evrf»nımız gıderek genışlıyor Pekı ama bu ge nışleme sonsuza dek mı surecek yoksa kendı yerçekımı bu genışlemeye onunde sonunda dur deyıp onun yogun bır ateş topuna donuşetek yok olmasına mı yol açacak? Evrenin kutle agırlığı dogrudan olçulemedığınden uzmanlar b rbırlerıyle çelışpn çeşıtlı goruşler arasında bır seçım yapmakta zorlanmışlardır Ne var kı 2001 yılına gelındıgınde gok bılımcılerın kafasını en çok kurcalayan bu soruya belkı de bır yanıt getınlmış olacak NASA tarafından desteklenen 70 rnılyon dolarlık bır araştırma sonucunda Buyuk Patlamanın ardında bıraktıgı ışınımın dkıl almaz ayrıntılı bır harıtası çıkarılacak Evrendekı mıkrodalganın temelı ılk kez 199? yılında Kozmık Temel Araştırma (CODE) uydusunuıı toplddıgı verılerın ıcı celenmesıyle ele alındı Verılere gore mık rodalga temolınde ufak çapta ısı dalqalan maları soz konusuydu Gokbılım uzmanları bu dalgalanmaların Buyuk Patlamadan çı kan enerjının dagılması sırasında ortada ozgurce dolaşan yuksek ener|i yuklu elektron VP protonların yetprıncp yavaşla yıp madde atomlarını oluşturmalaıından kaynaklandıgına ınanıyor Uzayın farklı yerlerı farklı mıktarlarda maddp ıçerdıgın den emdıklerı ve yenıden yansıttıkları ener|i mıktarı da farklılık qostermekte ve CÜBE uydubunun baptddıgı ısı kırışıklıkld rını meydana getırmekteydı Gelgelelım COBE verılerı buyuk bır onem taşımakla bırlıkte evrenin yogunlugunu olçmeye olanak tanıyaodk bonuçları ıçermıyordu NASA nın yenı uzay aracı Mıkrodalga Anısotıopı Araştırma uydusu COBE uydusundan 100 kat daha fazla ve rı toplayabılecek guçte bır donanıma sahıp Bu uydudan elde odılecok voııloı toplanır toplanmaz uzmanlar bunları bıl qısayarlarda deqprlendırerpk uydunun olç tugu mıkrodalga dalgalanmalarını uret meye en yatkın olan ornegı belırleyecek Boylelıkle bplırlpnen ornpktp kullanılan yoğunluk mıktarı evrenin genışlemesını durdurmaya yeterlı bır agırlığı olup olmadıgı konusuna ışık tutmıış olacak Ilazıı la\ an Rtla l h <;<ııı Arka alan ışıması Fiziksel yaşamın nıtelığı endeksı Gen patentlerinde BD Patent ve Marka Daıresı'ne gonderılen her gen dızısının yenılık ve behrgınlık açısından denetlenmesı gerekıyor PMD gen dızılerı arasın da beş verı tabanına gore bır kıyaslama yapan koşut ışlemlı ıkı buyuk bılgısayardan yararlanıyor Bu elektronık arama daha sonra bır araştırmacı tarafından degerlendırılıyor Tum bu ışlemler olduk ça durust bır bıçımde gerçekleştırılıyor Sorun bu ışlemın uygulanması ıçın mıl yonlarca dolarlık bır harcamaya ve 100 yıla gereksınım duyulmabindan kaynaklanıyor Ustelık bu da salt askıda olan patentlerın gozden geçırılmesı ıçın ge reklı olan koşullar PMD gen patentlerı bolumu başkanı John Doll'a gore, 100 gen dızısının ıncelenmesı ıçın 65 saat ve 5000 dolar gerekıyor Doll buna karşılık başvuru ucretının ıse yalnızca 800 dolar olduğunu ve başvuruda bulunanların buyuk bır bolumunun tek başvuru ıle bın lerce qen dızısını araştırmaya koydugunu belırtıyor Donanım gıderek guçlendıkçe ve otomatık çozumleme genlerın frama sotık kullanım ıçın daha hızlı bır bıçımde denemeden geçırılmesıne olanak tanıdıkça başvuru sayısı da o denlı artacak Geçtığımız nısan ayında gerçekleştırılen bır toplantıda bu sorun ele alınarak bırtakım onerıler getırıldı Bunlar arasında başvuru ucretının arttırılması, araştır macı sayısının çogaltılması ve başka şır ketlerden yardım ıstemınde bulunulması ıçın onerıler goze çarpıyor rırken ortalama yaşam buresındekı du şuş VP bpbek olumlerındekı artış nede nıyle uç puanlık bır duşuş gobteren Aşa qı Sahrn yorosındekı 13 ulke bu gehşmenın dışında tutulmuştur Olum oranla rındakı artış en azından bır olçude bu yorede otekılere kıyasla çok daha yay gın olan AIUS den kaynaklanmaktadır Ne var kı uzun erımde bu denlı karan lık bır tabloyla kdrşılaşılmayabılır Zıra on goç on yıl ıçınde AIDS salgınında bır duşuş olabılır Dahası tarıhbel kayıtlar YFNb de az çok duzenlı bır gelışme gostprmektedır Bır zamanlar Aşağı Sahra denlı duşuk degerlere sahıp olan başka ulkplerdp belırqın bır degışıklıge tanık olunıııaktadır 1921 yılında 19 ola rak bplırlpnpn Srı I anka nın deqerı 1993 yılında 85 e uldbrnıştır ABD nın 100 yıl oncpkı YFNE degerı de gunumuzde AşagıSahra bolgesının sahıp oldugu degere eşıttı Yoğunluk ölçülecek sorun A Araba tekerleği filmde niçin ters döner? Bilinen klasik yanıtın dışında yeni bir açıklama. Purves bır qun arabasıyla evıne W donduğu ızlenımıne'sık bik kapılmışlar dır Duke Unıversıtesı Tıp Mprkezı No robıyoloıı uzmanlarından Dale Purves e gore bu ekran oyunu bpynımızın qerçek dunyamızdakı goruntulerı nabil bır ışlemden geçırdıgı koııubuno ı&ık tutmaktadır Fılmler bellı bır bira ızlenerek aydın latılan farklı farklı goruntulerın oluşturduğu bır şerıtten meydana gelırler Bı zım onları farklı gormemız şerıdın qozle ızlenemeyecek denlı buyuk bır hızla geçmebinden kaynnklanır Fılm şendının hızı soz gelımı fılme çekılen bır teker lekle eşzamanlı olbaydı ekranda heı belırmebiyle bır donuşumu tamamlamış olacak ve devınımsız ızlpnımını bıraka caktı Ama durum boyle olmuyor devın mekte olan bır aracın tekerlegının hızı genellıkle fılmın hızına erışemedıgınden goruntunun alındıqı anda tekerlegın çu bugu henuz başlangıçtakı konumuna donmemış olur Kendımızı tekerlek çu buğunun başlangıçtakı konumuna odaklarken ılerıye dogru hareket eden tekerlek filmde terb yonde donuyor ızle tekerleklerının ters yonde pstPrn tııru fılmlerın tutkunları bu tur fılmlerı ızlerken araba nıba şındakı arabanın jant kapağının da ters yonde donduğu ızlenımıne kapılır Boylebi bır durumla ılk kez karşı laşan kuşkusuz Purves dpgıldır Ama bu konu uzerınde nederibe pek fazla durul mamıştır Purves ve ekıbı bu konuda bır araştırma başlatır 12 denege eşıt ara lıklarla nokta ve çubuklar yerleştırılmış olan ve araba tekerleqını anımsatan donen bır dısk gosterılır Dıskın donuş hızı nı denetlemek araştırmacıların elındedır Dısk sanıyede ıkıden fazla donuş yaptı gında 12 denekten 11 tanesı donuşun ters yonp çpvrıldıgı ızlenımıne kapılır Purves e gore fılm goruntusu ıle ılgılı durum aslında donuşe degıl gosterılen goruntunun ızleyıcının gozlerı tarafından sabıtleştırılmış olan bır noktadan ne denlı sık geçtığıne bağlıdır olanak veren bır ogenın bulunduğunu gosterıyor O hal de beynımız dunyadakı goruntulerı ara ba bır dızı oludoğa çekırnı gıbı ışleyıp ardarda gelen goruntulerı de devınım ızlenımını yaratacak bır bıçımde mı kı yaslıyor? Bu soruya bır yanıt bulunması ıçın konunun daha kapsamlı bır bıçımde ıncelenmesı gerekıyor Purves fılm ve televızyondakı goruntulerın oylesıne gerçekçı oluşlarını, bır olasılıkla tum bunların gorsel sıstemımızın ışleyışıne uygun duşmelerıne bağlıyor Ara ba tekerlegının sanal go r u n t u s u n ıı n herhangı bır aygıttan ışık verılmeden g o ru Im e sı gorme duyu sunda buna 498 5