Catalog

E D İ T Ö R E M E K T U P T A R T I Ş M A Sağlık Bilimleri Araştırma Grubundan açıklama Teknolojik üstünlük Doğu Asya ülkelerinde Ruhuttın M Ru\sal* ' C umhurıyet BılımTeknık dergısının 31 Agustos 1996 gunlu sayısındakı 'Tartışma Edıtore Mektuplar koşesınde (sayfa 493 4) Dr Şukran Şahın ın (Ozgun) TUBİTAK Teşvık Odulu ve Bır ltıraz" başlıkh yazısını okuduk Turkıye de bılımsel yonden kahtelı yayınlarıyla one çıkan genç araştırıcıları Teşvık Odulu ıçın grubumuz ılgılı yonetmolıkte belırlonen yetkı ve gorevı nedenıyle aday onerebılen kışı ve kuruluşlar arasındadır Bu bağlarnda Dr Haner Dıreskenelı 1996 yılı ıçın aday gosterdığımız ve TUBİTAK Bılım Kurulu'nca odul almaya değer bulunan bır kımsedır Çok uzun olan soz konusu yazının tumunu cevaplandırmayı doğrusu gereksız goruyoruz Kaldı kı bunların onemlı bır kısmına katılmak geçerlı uluslararası kural ve yaklaşımlara gore, olası değıl Bugun gerıye donup baktığımızda, Dr Dıreskenelı yı aday gostermektekı haklılığımız konusunda hıçbır kuşkuya yer olmadığı yonundekı kanımız kesındır Objektıf krıterler yanında, bılımsel değerlendırmelerın "peer revıevv olduğu bılım dunyasında herkesçe bılınen bır gerçektır Ne kadar doğru bır peer revıevv" yapıldıgını ıse zaman gosterecektır Bılımsel yaşamda kımın bır konuya gerçekten katkısının bulunduğunu kesın olarak saptamak uzun sureçlı bır ıştır Akademık yaşam da oldukça uzun bır sureçtır Onun ıçın Dr Şahın ın katkı ıddıalarını onumuzdekı 1030 yıl ıçınde butun bılım alemı ıle beraber goreceğız Bu konuda lelaş etmeye gerek yoktur Yeter kı Tanrı Dr Şahın e ve Dr Dıreskenelı'ye sağlıklı ve uzun bır omur versın Nıhayet yıne bılımsel ahlak anlayışı çerçevesınde bırlıkte çalıştığımız genç, çalışkan ve yetenklı kımselerın odul almasına sevınmek gerekır Onun ıçın Dr Şahın den Dr Dıreskeneh'nın odul alması dolayısıyıyla sevınmesını beklıyoruz Kendı yetenek akıl ve azmıne guvenen kışılerın uzun akademık yaşam ıçınde bılımsel katkılarını arttıracak olanak ve koşulları sağlayarak zaman geçırmeden çalışmalarını surdurme yonunde çaba gostermelerı gerektıgını onemle vurgulamak ısterız Bunun dışındakı davranışlar kışılerın değerlı zamanlarını yıtırmelerıne ve sonunda gerçek degerlerını ortaya koyamamalarına neden olmaktadır Sayqılarımızla TUBİTAK, Sağhk Bılımlerı Araştırma Grubu Yurutme Komıtesı Uyelerı 2 Dı n>\/ık ikoÇlu Dı h:ct Beıkcl Dı Ihıluk Gokçoıa Dı Yııc el Kanpokıt Dr Burhan Kıı an 0 yuzyıl Amerıka Bırleşık Devletle rı'nın bılım muhendıslık ve teknolo jıdekı ustunlugunun belırgın dam qasını taşır II Dunya Savaşını ızlpypn sureç ıçınde Amerıkan teknolojısının lı dprlıgı tartışmasız kabul edılıyordu An cak son yıllarda dunyada endustrıyel rekabetın kuresel boyutlarda surup gıt mesı ABD qucunu sarsmıştır Uluslarara sı duzeyde dunyanm en borçlu devletı durumuna qıren Amerıka Bırleşlk Devlot lerının dış tıcaret açıgı sureklı olarak bu yumektedır Son bırkaç yıl ıçınde bazı krıtık tek nolo|i alanlarında duru munu duzeltmış olması na karşın bırçok onemlı alanda ustunluğu Doğu Asya ulkelerıne kaptır mıştır ABD de bılım ve teknolojı alartlarındakı dur gunluk endustrıyı, hukumetı ve akademık çev relerı olumsuz yonde et kılemektedır ABD nın kuresel lıderlıgını sarsan nedenlerı ıncelemek ıçın Temmuz 1996'da Bılım Scıence Dergısı nde yayımlanan ve bu ulke nın II Dunya Savaşını u leyen yıllardakı durunıu nu belırten bır makaleyı (•) ozetlemekte yarar var 19501970 yıllarında bu ulkenın rakıplerı ha rab olan fabrıkalarını onarmaya çalışıyorlardı Oysa ABD çelık otomobıl ve petrol urunlerının dışsatımından gelen buyuk tıcarı ustunluge sahıptı En dustrı bılımsel araştırmaları ve buluşları laboratuvcir ebelınden bon urun halıne geçırıyor ve yenı urunlerı dunya pazarlarına suruyordu 197O'lı yılların ortalarında IBM Ge neral Elektrık DuPont Dow HevvlettPackard ve Bell Laboratuvarı nda ge nış olçude ArGe harcamaları yapılıyordu Temel bılımlerdekı araştırmalar da PŞ zamanlı olarak buyuk destek go ruyordu Bılımsel rekabet duzeyı çok yuksektı En ılerı endustrı kurumlarının bılım adamldrı muhendısler ve pazarla ma eksperlerınden oluşan dısıplınler ara sı ekıpler oluşturarak buyuk bır gelışme ıçınde bulundukları goruluyordu Dunya olçusunde rekabetın artması ıle endustrıyel araştırma laboratuvarları nın başarılı gunlerı sona erdı ArGe fonksıyonlarının ış bırımlerıne donuştugu goruldu Bazı buyuk laboratuvarlar ka pandı Uzun vadelı temel bılım araştır maları destekbiz kdldı 1988 yılında te mel bılım araştırmaları endustrıyel Ar Ge harcamalarının bddece %b bi 1994 de ıse %1 8 ıne duştu 1995 yılında Fortune dergısınde yer dlan bOO endubtrıyel kuruluşdan 325 ı gunumuzde kapanmış tır Halen Krıtık leknolojı olarak td nımlanan 94 teknolo|inın 31 ınde AÜD nın kuvvetlı 42 sınde ıse rekabet edılebılır durumda oldugu bıldırılıyor Bır leşık Devletlerın kuvvetlı durumda oldu ğu belırtılen aldnlar arasında gen muhen dıslıgı bılgısayarlar bılgısayar desteklı muhendıslık konuları ıle bılışım teknolojı lerı sayılıyor ABD nın gunumuzde bırçok onemlı teknolo|i alanında kuvvetlı durumda ol duqu anlaşılıyor Ancak enerjı gıbı yaşamsal ağırlık taşıyan bır konuda sarsıntı geçırdığı bılınıyor Petrol buluşlarında rafınerı ve petrokımya alanlarındd bır za manlar lıder durumda olan Amerıka'nın şımdılerde sıvı yakıt ve petrol urunlerı tuketımının yansını dışalımla sagladıgı goruluyor Son on yılda bellı başlı ABD petrol şırketlerının yurt dışı etkınlıklere yoneldıqı ve beşyuz bınden fazla dolgun ucretlı ış olanagının kapandıgı goruluyor ogu Asya ülkelerinde birdenbire ortaya çıkan hızlı yükseliş, eğitim ve araştırma alanlarında atılan kararlı atılımların ürünüdür. Işçı ucretlerının yuksek olması ve çevre sorunları nedenlerı ıle son yırmı yılda ABD de yenı bır rafınerının açılmadıgı bı lınıyor ABD nukleer enerjı alanındakı lıderlığı nı dp yıtırmektedır Son on yıl ıçınde elektrık enerjısı ureten yenı bır guç reakoru devreye gırmemıştır Nukleer gu cun ozellıkle Fransa ve Doğu Asya da agırlık kazandıgı goruluyor Kuzey Ko re nın bu konuda buyuk ılerleme sağladıgı belırtılıyor ABD nın 1995 yılında dış tıcaret açıgı 195 mılyar dolardır Japonya ve ekono ınılorı hızla gelışon Dogu Asya ulkelerı Guney Kore Tayvan Çın Hong Kong Endonezya Malezya Sıngapur ve Tay land dışsatımda onemlı atılımlar yapmıştıı 1980 lerın sonunda bu ulkelerın başlı ra dışsatım urunlerı qıyım eşyası olduğu halde 1995 de bu durumun degıştıgı otomatık \ıc\\ ışlem cıhazları ıle bellek çıpb gıbı ılerı teknolojı urunlerının ılk sıra ları aldıgı goruluyor Doğu Asya ülkelerinde birdenbire or taya çıkan hızlı yukselış egıtım ve araş tırma alanlarında surdurulen kararlı atı lımların urunudur Bu ulkelerın yenı açı lan unıversıtelerınde ılerı endustrıypl memleketlerın teknolojılerı ıle rekabet edecek nıtelıkte muhendıslerın yetışmesı sağlanıyor Asya ülkelerinde yetışen bı rıncı sınıf muhendıs sayısı ABD dekılerın uç katını aşıyor ABD de kazanılan 500 doktora derecesının %55 ını yabancı uy ruklu gençler alıyor Ote yandan ABD Ar Ge ıçın harcamalarını kısıtlarken Av rupa ve Doğu Asya ulkelerı araştırma harcamalarını hızla arttırıyor Japon ya nın bılım ve teknolo]i butçesını 2000 yılına kaddr ıkı kat Çın ın ıse uç kat arttı racağı bıldırılıyor Son 50 yıllık sureçde bınlerce bılım adamı guçlu bılımsel aletlerle çalışmd olanağı bularak buyuk bır bılgı bırıkımı sağladılar Bılım adamları ve muhendıs lerın pratık uygulamaları genışleterek çoğaltmaları ıçın buyuk verı tdbdnları bulu nuyor Fızık bılımlerde yenı ufuklar belırı yor Orneğın yoğun madde tızığı materyel bılımı polımerık yuksek toknolojı urunlerı yenı katalızorler kume (cluster) kımyası lazer uygulamaları, plazma fızığı dunyanın dort bır yanında rekabete açık konular olarak onumuze çıkmaktadır Tıp alanında Amerı ka da şımdıye kadar tedavısı olanaksız hastalıklar ıçın yenı ılaçların kullanımı donemı başlamıştır Yenı teknıklerle verı tabanı ışlem ve analızlerının genış lemesı ıle hızlı kımyasal madde sentez ve test yöntemlerı yenı ılaçların kullanımını sağlıyor v Bıyolojık bılımlerdekı buyuk ıncelemeler kşrada ve suda yaşayan mıkroor ganızmaların dıkkatle ın^ celenmesını sağlıyor gıda kaynaklarının genışletılmesınde buyuk olanaklar ta şıyor Amerıkan endustrısı, ku resel rekabet baskısı altında durgunluk gosterırken akedemık çevreler de daha değışık koşullardakı guçluklerle karşılaşmaktadır Araştifmaya yonelık federal desteklerde onemlı kesıntıler soz konusudUf Araştırma unıversıtelerı genış olçude eleştlrilmektedır öğrenım harçlarının yukseklığı lısans oğretımının onem senmemesı, başlıca eleştırı konuları olarak belırmektedır Bu eleştırılere karşın unıversıtelerın de guçlu olduğu odak noktaları var Mezunların katkıları gıderek artıyor ve unıversıtelerın topluma yaptıkları değerlı katkılar genış olçude olumlu karşılanıyor Araştırmaya federal desteğın sağlan masında ' Ulusal Sağlık Enstıtulerı (NIH)"nın oldukça başarılı olduğu goruluyor Fızıkl bılımler ve muhendıslık alan larında yurutulen araştırmaların yeterınce desteklenmedığı bu alanlarda uğraş ve renlerın sağlık konularında çalışanlar gıbı orgutlenmedıklerı ve o denlı etkılı olma dıkları anlaşılıyor Bılımsel ve teknolojik araştırmalarda yapılan kısıtlamaların ABD gıbı genış kaynaklara ve yeterlı ınsangucu potansıyelıne sahıp bır ulke ıçın bıle tehlıkelı gelışmelere yol açtığı goruluyor Bılımsel ve teknolojik Ar Ge çalışmalarına henuz yenı adım atan ulkemızın gereklı derslerı almasını ve bu yolda her turlu ozverıyı gostermesını dılprız (") PH Abelson The Changınq Frontıeıs of Scıenre and Tprhnoloqy Srıenre 2G Temmuz 1996 * Prof. Dr.TUBlTAK Marmara Araştırma Merkezı