Catalog

ASTRONOMİ KISA HABERLER Gezegenlerin yorunge hızları ve ötesi Formüllerin MarsPlüto ikilislnde "fena halde" sapması sorun yaratıyor. Gürler tliçin* , ılındığı gıbı gezegenlerin yorunge ^ ortalama hızları, guneşe en yakın olanından en uzaktakıne gıderek azalmaktadır örneğın Merkur'un ortalama hızı 47 8 km/sn ıken, uçuncu gezegen Dunya'nın hızı 29 8, onuncu Pluto'nunkı ıse 4 7 km/sn'dır Dığer bır deyışle yorunge hızları, on rakkamlık gıderek azalan bır dızı oluşturmaktadır Bu Nevvton yasalarının doğal bır sonucudur Gezegenlerin ortalama hızlarıyla Güneşten ortalama uzaklıklan arasında aşağıdakı bağıntı elde edılebılır Gezegenlerin ortalama hızları (V), tartışmada kullanılacak dığer parametrelerden güneşten uzaklıklan (a), kutle (m) yarıçap (R) ve dolanma donemlerı (p) Tablo 1'desunulmuştur (1,2) v V T ^ G M = sabıt (1) olacaktır Bu bır anlamda 'V ıçın söylenenler 'a' ıçın de değerlendırılebılır demektır Gezegenlerin hızlarının oluşturduğu sayı dızlsinden amator bır çaba ıle aşağıdakı ' ampırık" sonuçlar uretılebılmektedlr V Ay'ın etkisi kamtlandı Dunyanın uydusu Ay, yeryuzu uzerındo bır dızi olaydan sorumlu tutulur Canlıları otkıledıği belırtılır, özellikle dolunay zamanlannda bazı ınsanlar uzerınde etkısinin fazla olduğu ıleri surulür Bunların çoğu uydunnadır ama uydurma olmayanlan da var Cern de bulunan Parçacık Fızığl Avrupa Laboratuvarında görevli bıllm adamları, Ay ın ıçınde bulunduğu safhaya göre, hızlandırıcı Lep ıçınde dolasan parçacıkları etkıledlğını saptadılar Bılım adamları uzun suredlr çoK az mıklarlarda enerjı değışıkliğlnl saptıyor ancak buna bır açıklama bulamıyorlardı Buna Guneş ve Ay ın çekım alanlarının neden olduğu anlaşıldı Bu durum özellikle Z bozonlarının kıtlesının saptanmasında çok önem taşıyor da ılkuç "ıkıli" için, RR = 3 74 ± 0 1 1 ±0 29yazılabılmektedır(n= 1,2,3 ) Kutle ve yarıçap açısından dlziyl, MarsPluto ıkılısı bozmaktadır Kutle, yarıçap ve uzaklığa ve hıza bağlı parametrelerden momentum, kınetık, potansıyel toplam enerjı ve yoğunluk gıbı parametrelerde de ılgınç kabul edılmesı olası "ıkılı kademeleşmeler' dıkkatı çekmektedır Yer harcamamak ıçın bunların uzerınde durulmamamıştır (3) bağlantısında "Bir gezegenin ortalama hızının blr evvelki ve bır sonrakinin geometrık ortalaması' şeklınde ıfade edilebıleceğı anlaşılmaktadır Bundan gelıştırılen (4) bağıntısında ıse tek tek gezegen hızlarının bır "sabıtın" bır sabıt sayının kuvvetlerine bölunmesı ıle hesaplanabıleceği gorulmektedır Doğallıkla (1) bağlartısında gezegenlerin güneşten uzaklıklan 'a' içın, mayabıleceğını bıldirdiler En onemlı ıtıraz ıse, MarsPluto ıkilisının uzaklık, dolanma donemı ve hız bağlamında ılışkıyl koruduğu halde, kutle ve yarıçap bağlamında "fena halde" sapmasıydı En iyimser yorum ise York Unıversıtesı Fızık Bolumu'nden Prof. WooH>on dın geldı Kendısı "yumuşak ıfadeyle donatılmış bır yazının profesyonel astronomı dergılerınde kabul edılebıleceğını ancak temel onemı tartışılabilır bulduğunu" ıfade ettı "MarsPluto ıkılısının sıstemi bozduğunu ve guneş sıstemının oluşumu konusunda bu sapmanın yenı bır şey söylemeyı güçleştırdığını" belırttı llgınçtır, MarsPluto ıkılısi, hız, uzaklık ve dolanma donemı bağlamında dığer "ıkılılere" uymakta ancak, yarıçap ve kutlede dızının tamamlanması ıçın Pluto'dan çok daha buyuk bır gezegenin varlığı bılınmelıydi Her ne kadar Pluto'nun gerçek bır gezegen olduğu tartışmalı da olsa, formuller MarsPluto ıkilısinde "fena halde" sapıyordu 1991'de Shoemaker veShoemaker'ın guneş sıstemının ılk oluşum evrelerınde Pluto dolaylarında buyuk kutlelı gezegenlerin varolabıleceğınl ılerı surmelerı (4) tartışmayı daha başka bır boyuta taşıyacak gıbı gorunuyor Şımdı bu sureç ve yazışma aşamasındayız *Prof. Dr. Kalp hastalıkları Uzmanı. 1. Bıshop, R L Observe s Handbook 1991 of the Royal Aatronomıcal socıety of Canada, Unıversıty of Toronto Press, p 10 2Demırcan 0 Guneş slstemınin evrıml Bılım Teknik, 219,42,1986 3. Nieto M M The Tıtlus Bode Law of Planetary Dıstances Pergamon Presss Ltd, Oxford Fırst edıtıon, 1972 p,30 4 Shoemaker, E M Shoemaker, C S The New Solar System, J K Beatty, A Clıaıkın (eds) Cambrıdge Unıversıty Press p 259 Tablo 1. Gezegenlerin flzlkael parametretori Oezegen 1 1 p(yıl) a ( A U ) m/rr» 0387 0723 1000 1524 0055 0815 1000 0.107 31783 9516 14 50 17 20 0002 R/Ro V (km/sn) 0382 0 949 1000 0532 11 195 9407 Genç kadınlarda meme kanseri Erlangen Unıversıte klınığınde yapılan ıstatıksel araştırmada meme kanserinın kadınlarda daha çok 4050 yaşları arasında ortaya goruldu Daha oncelerı meme kanseri 55 yaş uzerındekı kadınlarda daha sık göruluyordu Yaş ortalaması ndakı bu kaymanın nufus değışıklıklerınden kaynaklandığı sanılıyor Meme kanserınde teshıs ve tedavının gellşmesıne ragmen Bavyera eyaletınde meme kanserlnden ölen kadınların sayısında artış var (Röntgen praxıs (Sayı 45/325) nVn+ 6 = 4 6 5 ± 12 n = 1,2,3,4 (2) V = C/k n ' 1 Bubağlantıda n= 110C=478k= 1295 n (4) Jâ = Ck yazılabılmektedır * n (n= 110,C =0622k= 1295) Doğal olarak gerçek uzaklık 'a'da, yukardakı formullerden hesaplanabilmektedır Ancak kuşkusuz, karekokten çıkıldığında hata buyumektedır Başıboş köpeklerln sayısının artması ve nufus yoğunluğu nedeniyle Hındıstan'da yılda 30 bın ınsan kuduzdan olııyor 500 bın Hmllı de ısırıldıktan sonra aşı oluyor Kuduz t>u ulkede yuzde 96 kopeklerın ısırmasından kaynaklanıyor Bazen bır gunde kuduz blr köpek 118 insanı ısırabilıyor Kuduzun ıneklere, koyunlara ve atlara da bulaşüğı belirtılmekte Hind.stan'da kuduz yayılıyor DUYURULAR 2. Darmatollld* Gellfmeler Sempozyumu 1113 Mayıs Cerrahpaşa Tıp Odıtoryumu Sempozyumda verılecek olan Dr Kemal Turgut 1,5 milyon TL lık Araştırma Ödulude aday çalışmalar Agop Kotogyan Cerrahpaşa Tıp Dermatoloj! aderıse 1 Nısan a kadar gonderılmesı ıstenıyor Sempozyum kayıt tel Medı Organızasyon tel (1) 240 46 78 Son başvuru 1 nlsan Cerrahpaşa Tıp Çocuk Nörolpjisl Mınor norolojık dısfonksıyonlu çocuğun muayenesı, Doç Dr C Yalçınkaya1 3013 30 AÜ Eczacıhk Farmasötlk leknolo|isl Kontrollu salım yapan ılaç sıstemlerınden ımplantlerYıldızözalp3Mart/13O0 btanbul Tıp U'/ezon pslklyatrlsi blriml Homeostatls bağlamında ınsan duşuncesının Irdelenmesı(1) Prof Dr Suleyman Velıoğlu mart 1030 latanbul Tıp Çocuk Sağlığı ve HattalıklanAkut astımda kortızonun yerı, Prof Dr Işık yalçın, 1 mart, 12 30 Unıversıte Reform Amfısı Çocuk Psıkiyatrısı vaka takdımi, Doç Dr Ulku Gökturk,3Mart,1300 Çukurova Ünlveretteal Tıp Fak Gunumuzde yanık unıtelerı Prof Dr Kamuran Kıvanç 5 Mart. 13 00 Ege Tıp Nörolojl Semıner Bel ağrıları, sıyataljı. Dr T Tunçbay H Efendı 5 Mart 11 00Panel Mıgrendeyenılıkler Dr S Bılgın Dr M Frtas, 103012 00 Tolga Yarman Insan Doğa Enerjı Yaşamla uyumlu seçenekler konferansı Doğal Hayatı Koruma Derneğı, 4 mart 18 30 Tel 79 01 39/40 llgilı verıler, Tablo 2'de sunulmuştur Guneş sıstemı, "çıftyıldızlı" olarak duşunulebılır Güneşten sonra kutlesı en buyuk olan Jupıter ın güneşten uzaklığı bır "huduf'olarak kabul edılecek olursa, Jupiter'den oncekı dort ve sonrakı dort gezegenın ortalama hızları arasında bırıncı formulde belırtılen ılışkı dıkkatı çekmektedır (I)bağlantıgereğı a a ^. = 3 57 ± 017 (n =n + 6 n 1,2,3,4) bulunmaktadır Rakam oyunu mu? Kepler'ın uçuncu yasası gereğı, P P c /n ' = 674 ± 048'dır (n = n 6 1,2,3?4) Dığer blr deyışle MerkurSaturn, VenusUranus, Dunya Neptun ve MarsPluto "ıkılılerı", ılgınç olabılecek ampırık bağıntılar gostermektedır Daha da dıkkat çekıcı olarak yarıçap (R) ve kutle (m) bağlamın31012 (3) ve (4) bağıntıları Tıtıus Bode yasası benzerı bır yaklaşım gostermektedır Adı geçen yasanın son ıkı gezegenin güneşten uzaklığını belırlemede yetersız kaldığı bılınmektedır Buna rağmen "benzer" yasalarda daha doğru sonuçlar elde edılmektedır örneğın 1913'de Mıs Adela Blagg ve 1943'de Rıchardson tarafından gezegen ve uyduları ıçın çok presısyonlu verıler bıldırılmıştır Bu yasalarda kompleks fonksıpyonel ılışkı ve açı hesapları verılmektedır Sonuçları bızımkınden daha tutarlıdır (3) Benzer parametrelerı "hız" ıçın kullanmak olası mıdır bılmıyorum Bırıncı formul ve bağlantıları için Ameri ka ve Ingıltere'ye çok mektup yazdım ve çok cevap aldım Bunlar arasında Californıa Instıtute of Technology den Alan Harrls, Unıversıty of Newcastle Upon Tyne Fızık departmanından Tozer, Cornell'den Joseph Burns, Londra dan McNally, New York'dan VVooHson, yıne Ingıltere'den Peckett ve Mc Crea, Japonya dan Selke ve dı öneml var mı? Markuır 0 2 4 1 Venua Ounya Mars Asluroıds Jupltsr Salurn Uranua Neplurl Plulo 0615 1000 1881 4 69 2 3 4 5 6 7 8 9 to 478 360 298 241 17 7(HMapfen 28 5203 1186 2946 9518 84 01 19 176 164 79 30028 247 68 39616 130 96 4014 67 3 816 54 0180 47 Tablo 2. Gezegenlerin hız (V) ve hesaplanan hızlan n 1 ? Oezegen Merkur Venus V (km/sn) 47 8 350 298 241 17 7 13 0 96 67 37 7 VrnVni 47 B 3 4 6 ğerlerınınkı sayılabilir Genel olarak ifade etmek gerekırse bu değerlı bılım adamları Tıtıus Bode benzerı yaklaşım ıçınde kaldığımı, bulunan "ılgınç" sayısal bağıntılarının temel onemının ol e 7 8 9 10 Dunya Mars Asteroıds Jupliflr Saturn Uranüs Neplun Plulo 54 47 290 229 177 130 93 72 56 369 285 220 17 0 131 101 78 60 46