Catalog

HAYVANLARIN DÜNYASI Çotira balığı, çok sevdiği deniz kestanesini yemek için özel yöntem geliştirdi. Erhan Ünlü Cengizhan Özbay, Dlc. Üniv. FenEd. Fak. Blyoloji Bölümü Diyarbakır. otiragiller famılyasından (Balistidae) olan balığımız çotira, esas alanı Ka4 rayipdeniziolmasınarağmenAkdeniz^danş denizi ve Kuzey denizlerinde de yaşar. Vücudu zırh gibi birbirine geçen pulla örtülüdür. Dorsalde (sırtta) bulunan iki yüzgeçten birincisindeki üç dikeni kuvvetli kaslar ile vücuda ve birbirlerine bağlıdır. Tehlike anında kaya ve mercan aralarına girerek saklanır. Saklanma sırasında dikenleri ile kayalara tutunacak olursa onu saklandığı yerden çıkarmak olanaksızdır. Çok oburdur. Kuvvetli çene kasları ve dişleri bulunur. Bu dişler sayesinde en sert kabuklu hayvanları bile parçalayarak yer. Kumu püskürterek içindeki yumuşakçalar ve yengeçlerle beslenir. Hatia derisi dikenli hayvanlara bile saldırmaktan çekinmez. Balığın,deniz kestanesi merakı Karınca da sayı sayıyor! K Çeviri: Nesrin Aksoy C ırmızı orman karıncaları, bir aılenin binlerce üyesini barındırabılen büyük karınca tepelerınde yaşarlar. Karıncaların, teker teker ve gruplar halinde sürdürdüklerı faaliyetlerı birbırleriyle çok sıkı bir iletişim ıçinde olmalarını gerektirir. Bilim adamları, Formika karıncalarının davranışlarını gözlemlediler ve bilgileri birbirine aktarırken bazı cısımlerin sayılarını kullandıklarını gösterdiler. Karıncaların matematiksel kapasitelerini kanıtlamak isteyen araştırmacılar, 800 karıncayı işaretleyıp onları saydam ve plastikten yapılmış yapay bir yuvaya yerleştirdiler. Karıncalara, yapay yuvanın yanına yerleştirilmiş beslenme standında, üç günde bir kez olmak üzere yıyecek bırakıldı. Bunlar, ya uzun dalları olan yatay veya dikey gövdelerdi (tarak gibi) ya da bölümleri olan dairesel gövdelerdi. Her dalın ucunda bir kap vardı, ancak sadece birine yiyecek yerleştirildi. Dalların sayısı 25 ile 60 arasında değişiyordu. Resim 1 Çotira, denizkestanesinin dengesini bozmak için su püskürtürken Düşmanı Çotira Denlzkestaneleri ise sert ve kalın kabuklu, buyük dikenli hayvanlardır. Düşmanları yok denecek kadar azdır. Fakat bu kalın kabuğu ve büyük dikenlerine rağmen, çotiralara yem olmaktan kurtulamazlar. Yuvarlak olan vücutlarının deniz tabanına bakan kısmına oral kutup, üst kısmına ise aboralkutup adı verilir. Aboral kutuplarındaki dikenler çok uzundur. Fakat oral kutuptaki (ağız) dikenler hayvanın rahat beslenmesi için kısa ve küttür. Bir ikili yaşam Denızkestanelerinın aboral kutuplarındaki uzun dikenler, çotira İçin sorun yaratmaktadır. Çotiramız bu sorunu şu şekilde ortadan kaldırır: Ağzına aldığı suyu püskürterek denizkestanesinm dengesini bozar (Resim 1), oral kısmın üst tarafa gelmesini sağlar (Resim 2). Denizkestanesi daha kendini toparlayamadan hemen saldırıya geçerek dikenlerin kısa ve küt olduğu oral kutbu parçalayıp yer (Resim 3). Görüldüğü gibi canlılar dünyasında bir grup kendini düşmanlarına karşı koruyabilmek için çeşitli yöntemler geliştirmesine rağmen, diğer grup bu sorunları ortadan kaldırmak için yöntem geliştirir. Bu olay doğada var olma savaşıdır. Çotira balığı ile denizkestanesinin öyküsü bunlardan yalnızca bir tanesi. 24 Resim 2(Yanda) Ters dönen denizkestanesine saldırmaya hazırlanan çotira balığı. Resim 3(Üstte) Çotira balığı denizkestanesinı yerken. Deney süresince yiyecek (şurup), düzenli aralarla farklı dallara yerleştirildi (sırasıyla 1'den 60'a kadar). Bir izci karınca, şurubun bulunduğu dala yerleştirildi Diğer karıncaların yanına dönen ızcı karınca, antenlerini kullanarak onlara mesaj verdi ve bırlıkte şurubun bulunduğu dala gittiler. İzci ile diğer karıncaların anlaşmasının, yiyecek yerleştirilen dalın sayısına bağlı olarak, birkaç saniyeden beş dakikaya kadar değiştiği gözlendi Tarak şeklindeki yiyecek standında, izci karınca ve diğerleri önce gövdenin sonuna kadar hızlıca çıktılar, sonra da yiyecek bulunan dala doğru yavaşça ındiler Daire şeklindeki standda karıncalar.hep saat yönüne doğru hareket edıp yiyecek bölümüne ulaştılar. Tüm araştırmalar karıncaların, 1'den 60 'a kadaı sayabıldıklerinı gösterdi. Ayrıca karıncaların birbırleriyle anlaşmak için cisimlerın sayılarını kullandıkları da belirlendi. (Science in the USSR, 9189/3)