Catalog

S A G L I K H A B E R L E R İ S A Y F A S I Kalpten gitmemek için... Türkiye'de 1986'da ölümlerin % 34'ü kalp hastalıklarından kaynaklandı. Risk altında olanlar kimler? Kalp hastalığı riski nasıl belirleniyor? Dr. Caner Fİdanll Halk sağlığı uzmanı elışmış ulkelerde bebek ölümteri ve enfeksıyonlar azaldığı için, en sık gorulen olum nedenlerı lıstesınde kalp hastalıkları ılk sırayı alıyor Bu nedenle de halk sağlığını koruma çalışmaları daha çok kalp hastahklarını azaltmayı hedeflıyor 1970'U yıllarda, hlpertansiyon hastalığının beyın kanamalarına ve ölumlere yol açtığı gerçeğı genış kıtlelere anlatıldı Böylece pek çok gızlı hıpertansıyon hastasının kendı durumunu fark etmesı ve tedavı olması sağlandı 1980'II yıllarda ıse halka yönelık sağlık eğıtımı çalışmalan, toplumdaki kalp hastalıklarını azaltmaya yöneldı örneğın, daha öncelerı çok uzerınde durulmayan kandakı kolesterol, trigliserlt gıbı maddeler artık daha sık ızlenmeye başlandı Bunu sağlayacak laboratuvar olanakları da yıldan yıla kuçuk sağlık bırımlerme doğru yayılıyor Gerçekten de, erışkın yaştakı ölumlerın en onemlı nedenı olan kalp hastalıklarının yuksek kolesterolle olan ılıştası bırçok çalışma ıle kanıtlanrrnş durumda Turkıye'de de kalp hastalıklarının çok önemlı bır ölum nedenı olduğunu göruyoruz ilılçe ıstatıstıklerıne baktığımızda, 1986'da saptanan 133 bin olumun 45 bin kadannın (%34), kalp hastalıklarına bağlandığını göruyoruz Bu ölumlerın azaltılması doğrusu hıç de kolay değıl G duruma duşer Sonuçta, damarlardan bırı butun butune tıkandığında, besledığı bölgedekı bır böluk hucre ölur ve "kalp krizi" (mıyokard enfarktusu) dedığımız cıddı klınık tablo ortaya çıkar Koroner damarlardakı tıkanma, bır tek nedene bağlı olarak ortaya çıksaydı, o nedenı ortadan kaldırmaya uğraşırdık Ancak durum böyle değıldır, kalp hastalığını hızlandıran bır değıl bırçok etKen sıralanabılıyor Bız bu nedenlerı, risk faktörü olarak adlandırıyoruz Bu risk faktörlerını taşıyan kışılerın, kalp hastalığı yönunden dıkkatlı olması gerekıyor Koroner kalp hastalığının ortaya çıkmasında ve ılerlemesınde rol oynayan bır kısım etkenlerı şöyle sıralayabılırız 1. Cıns Erkeklerde bu hastalık daha sık2. Yaş 4565 yaş arası, en rısklı dönemdır 3. Aılesınde, özellıkle yakın akrabalarında kalp hastalığı olanlar daha fazla risk altındadır 4. Gunluk yaşantıda karşılaşılan fızık yorgunluklar ve ruhsal stresler de önemlı risk faktörlerıdır 5. Şışmanlık Fazla kılo, kalbe daha çok yuk yukleyeceğı ıçın rıskı arttırır 6. Dıyet Özellıkle yumurta sarısı tereyağı ve ötekı katı yağlar gıbı kolesterolden zengın besınler koroner damarların tıkanmasını da hızlandırır 7. Önceden kalp hastalığı geçırmış bır kışının yenıden hastalanma rıskı de ötekı kışılerden yuksektır Yukarıda sayılan risk etkenlerınden Ilk uçünu değıştırme şansımız yok Toplumsal koşullara bağlı olan dorduncu risk etkenını de belkı azaltabılınz, ama butunuyle ortadan kaldırmak çok zordur Buna karşılık, risk altındakı kışıler aşırı kılolarını ve yanlış beslenme alışkanlıklarını kendı baş larına ortadan kaldırabılırler Aslında, şışmanlık ve yanlış dıyet alışkanlığıyla mucadele etmek dışardan gö ründuğu kadar kolay olmaz Ama en azından bu mucadelenın gerekıp gerekmedığıne karar vermenızı sağlayacak çeşıtlı laboratuvar tetkıklerını yapabılıyoruz Besınlerle alınan yağlar ve şekerler, vucuttakı karışık bıyokımya olayları ıle bırbırlerıne donuşebılırler Bu dönuşum sırasında ortaya çıkan kan lıpıtlerı, bızı kalp hastalığı yönunden özellıkle ılgılendırıyor Kalp hastalığı riskini bir olçude belirleyebilmek ıçın, özellıkle toplam kolesterol, trıglıserıt ve HDLkolesterol önem taşıyor Bu üç maddeden ılk ıkısının yukselmesı, üçuncusünun ıse azalması, kalp hastalığı rıskını de arttırıyor Burada sozu geçen ve yuksek olması ıstenen HDLkolesterole, "lyı kolesterol" adı da verıhyor Hangi tetkik en önemlisi? Bu tetkıklerden hangısının ızlemelerde daha önemlı olduğu, yanı koroner kalp hastalığı rıskını en duyarlı bıçımde gösterdığı konusu sureklı olarak araştırılıyor Bu konudakı son çalışmalar, ölçulen bu uç maddenın mıktarından "LDLkolesterol" adlı bır dörduncusunun mıktarını hesaplamak ve kalp hastalığı rıskını bu rakama göre ızlemenın en uygun yol olduğunu gösterıyor LDLkolesterol şöyle hesaplanıyor LDLKolest = Toplam kolest Trıglıserıtv + (HDLKolest Bu formulden bulunacak LDLKolesterol mıktarının 160 mg/dl'nın altında olması ıstenıyor örneğın, toplam kolesterolu 240, triglıserıtı 150, HDLkolesterolu ıse 60 mg/dl bulunmuş bır hastada bu hesap şöyle yapılır LDLKolesterol 240 (60 + 150 Koroner kalp hastalığı ve riskler En sık rastlanan ve en çok ölüme neden olan kalp hastalığı, tıpta koroner kalp hastalığı adıyla bılınıyor Bu rahatsızlıkta, kalbın kendı kasını besleyen ve "koroner" (Latınce taç anlamına gelır) adı verılen kuçuk damarlardan bır ya da bırkaçının yavaş yavaş tıkandığı gozlenır Bu vuzden, butun vucuda kan gonderen ve dokuları besleyen kalp, kendı kendısını beslemez Riskleri azaltabilir miyiz? 150 mg/dl Sonuç 160'tan kuçuk olduğuna göre, bu hastaya sonucun normal çıktığı ve kan yağları yönunden kalbının risk altında olmadığı söylenecektır Ya LDLkolesterol yuklerı çıkarsa ne ola cak? Bu durumda ılk önce hastanın öteki risk etkenleri yönunden durumu ıncelenmelıdır Örneğın, babasını kalp krızınden kaybetmış, ellı yaşlarında, sorumlu bır makamda görev yapan ustelık kılosu da fazla olan bır erkeğın LDLkolesterolu yuksek çıktığında çok dıkkatlı olması gerekır Kolesterolun duşurulmesı ıçın ikl önemII tedavi yolu vardır Diyet ve llaç. Bu ıkı yöntem, tek tek ya da bır arada uygulanabıleceğı gıbı, bazan ıkı ılaç bırlıkte kullanılabılır Kımde, hangı yontemın, ne dozda uygulanacağına, kuşkusuz, hastayı ızleyen hekım karar vermelıdır Ancak, bırıkı genel kurala burada da değınebılırız Blrlncisi, hıçbır ılaç dıyetın yerını tutamaz Onun ıçın genellıkle tedavının başında hastaya kolesterolu duşuk ve gerekıyorsa kılo verdırıcı dı;et önerılır Hasta, yumurta sarısı, tereyağı, katı yağlar gıbı kımı besınlerden kaçınmalı kırmızı et yerıne tavuk, balık gıbı beyaz et yemelı, kızartmalardan vazgeçıp haşlama ve ızgaralara dönmelıdır Özellıkle tnglıserıt yukseklıklerınde alkolun hemen kesılmesı onerıhr Bu arada, son yayınlarda, kurufasulye gıbı bıtkısel lıfler yönunden zengın olan besınlerın fazla alınmasının da kolesterolun duşmesıne yardımcı olduğu bıldırılmektedır Bır kez başlandıktan sonra, kolesterol düşurucu ılaçların uzun sure kullamlması gerekebılır Bu nedenle bu ılaçların yaratabıleceğı yan etkiler özellıkle önem taşır Örneğın bu tur ılaçların bır kısmı safra kesesınde kolesterol taşı oluşmasına yol açabılırler Aslında son yıllarda kullanılmaya başlanan bu tıp ılaçların uzun surelı yan etkılerı konusunda tıp billmlnin bilgisi de fazla değildlr. Butun bu gerekçeler kolesterolun duşurulmesı konusunda llaçlara fazla bel bağlamamak gerektığını duşunduruyor Konunun fazla konuşulmayan bır yonu de, beslenme alışkanlıklarımızın yaratabıleceğı uzun surelı etkiler Dunyayı kendılerıne teslım edeceğımız çocuklarımızın daha uzun ve daha sağlıklı yaşamalarını ıstıyorsak, onları sosis, mayonez, hamburger gibi yağdan zengın, az besleyıcı "aceleyemek" ahşkanlığından vazgeçırmemız gerekıyor Bunu sağlayabılmek ıçın de kendı sofra duzenımızde değışıklık yapmamız, belkı de damak zevkımızden bıraz fedakârlık yapmamız zorunlu görunuyor Aman, dlkkat edln: Tabağınızda yiylp tükettiğiniz sey, kendi kalbinlz olmasın! KURS * * • • DERSANE •'• • • EGITIM • • • • KURS • • • • DERSANE* * • • YABANCI DILLER KURSU CbtsD metoduyU öğrenın K SJR7E:.' OTELI te/t DERSANESI ENCLISH FAST "DOĞRU SEÇENEK" Turklyedekl LONDRA' • tngtltere ye oğrencı göndenmı ' Tumu İNGİLİZ ve DENEYİMÜ oOretrrmnler LET'S GO TO ENGLAND Ingılızcenızı en uygun kofullarda Londra da gelıştırmek ıstarsenız ' Uçak ıle gıdışdönu; ' Tam gun (lull tım«) Ingılıtc» kurtlan ' Aıle yanında oda kahvaltı ve ak$am yemegı (haltboard) ' 4 haftalık sure ıçın Sadece C 4»5 Sterhng Bılgı ve Broşur ıçın m u ı ı c u l Culture Lınk Inl Irtıbal Burosu Zıya Gökalp Cad Nurenın Bey Işhanı No 6/504 KKilay/ANKARA T e M o n 131 M 10 KTBHBIOML HOUSE BOJSH COUftt SYDNEf AUSTRALIA Ogrenciler; Avuııralya da unuıamayacafınız bır 3 ay geçırmek ısıcr mısınız'1 • HaTıada'^5 saaı Ingıhıce • Avusual>ah aılelcr yanında kalma • Hallada 20 saat yasal valtjma old najı • Hcdefımız bu yılda 1t 97 başan • Sımflar 10 İS kıjılık • 2 basamak (ÖYS) ıçın yenı gruplar Bıze gelın BOCAZİÇİ UNİVERSİTESİ KJRSlSl a) TM, Türkçe ve Maıematık ağırlıklı gruplar b) TS, Türkçe ve Sosyal ağırlıklı gruplar c) Mt, Maiemalık ve Fen ağırlıklı gruplar Tel: 346 49 26 346 49 27 SöQutluçeşme Kurbağalı Oere Cad 39/2 (Yenı Beledıys Sarayı Karşısı) KADIKOY T«t U » • 00 Mt . « KT**I«Oİ «AKMK&V 12 hafta. 3850 S hjvMltnnd* ht | lâmaj •dr Llmlted Şlrkatl Rumell Cad Suleyman N u l l Sk 56/4 Oamanb*yİST (131 17 27)