Catalog

KRYO K O N S E R V E H A F T A N I N G Ü N D E M İ İlerde tekniğin gelişmesi ile yeniden diriltilebilecekleri umuduyla cesetlerini donduran zengin Amerikalılar arasında Walt Disney'in de olduğu söyleniyor! canlanabilecek mi? elecekte bir gün "uyandırılmak, canlandırılmak" umuduyla, bazı zengin Amerikalılar, öldükten sonra cesetlerıııı dondurtarak saklatıyorlar Yüzlerce ceset. kanlanmayı beklıyor Bir rıvayete göre bunlardan birı de Walt Dısney. Ancak, bıraktığı olümsuz eserler dışında, ne kendisi ne dediğer "uyuyanlar", gözlerıni dünyayayenıden açabılecekler. Aachen Teknık Yüksek Okulu, Helmholz Bıyotıp Teknığı Enstıtüsü'nden Doç. Dr. Chrıstoph Körper, "Bugünkü bilimsel veriler ışığında bunu rahatlıkla söyleyeblliriz" diyor. Enstitüde kryo konserveleştirme konusu üzerınde çalışılıyor. Kan ve diğer hücreler eksi yüz otuz derecede (130°C) soğutularak donduruluyor. Hücrelerin en ınce noktasına kadar dondurulması, onların uzun süre dayanmasını sağlıyor Yalnız bu durumda sözü edılen dereceye ulaşıldığının garantili olarak belırlenmesi şart. f oplanan kanlar ve nakledılmek üzere bağış yoluyla alınan organlar bugüne kadar hastanelerdekı buzdolaplarında, artı dört derecelik bir ortamda tutularak ve ancak çok kısa bir süre korunabilmekte. Orneğın kan üç veya en lazla beş hafta, organ ise sadece birkaç saat bekletılebılıyor. Ancak dondurma ışlemınde sorun, hücrelerin depolanarak uzun sure saklanması değıl, daha çok soğutulma ve tekrar erıtilme biçımı olarak karşımıza çıkıyor. D Buz içinde uyuyanlar G oğanınanakarnındayenibircan/ıyı "dokumayabaşlaması", öncesi ve sonrasıyla bu haftaki dergimizin ağırlıklı konusunu oluşturuyor. İnsanın, rahim içindekiserüvcni aslındasır değildi. Ancak bu oluşumu doğrudan gözleme olanağı ilk kez 1977yılında doğdu. Biyolog Robert Edwards vejinekolog Patrick Steptoe'nin kadının yumurtusıyla erkeğin spermlerini deney tüpü içinde döllendirmeleri ve rahim dışında ilk embhyonu üretmeleri ile bilim adamları yaralılışın bütün aşamalarını, saat saat, günbegün gözle izleyebilme olanağını buldular. Tıp, attığı bu adımla insanın bir sorununu daha çözüyor ve kısır eşlerin çocuk sahibi olmalarını sağlıyordu. Tüpte döllenen Louise Brovvn, annesinin rahmineyerleştirildi ve 1978 de dünyaya merhaba diyen ilk tüp bebek oldu. Brown, bugün hiç de yalnız değil. Dünyada en az 8 bin kişilik büyük bir 'tüp bebekler ailesi'ne sahip. tnsan embriyonunun deney tüpü içindeyaratılması, bilim adamlurına embriyon hücrelehnin nakliyoluyla bir dizi hasta/ığın iyileştirilmesi olanaklannı da açtı. Parkinsondan tutun, şekehn bazı türlerine kadar bir dizi hastalığı embriyon hücreleriyle iyileştirebilmek için bugün bütün önemli araştırma merkezlerinde çalışmalar yürütülüyor. Gerçi tüpte embriyon oluşturmak ahlâki açıdan tartışmaları da başlattı, ancak bilim adamları ''insana hizmet" amacıyla yapıldığı sürece, araştırma özgürlüklerine pek dokunulmasından yana değiller... • •• Konunun bu açıdan tartışılmasını başka bir gündeme bırakıyor ve sizleri8., 9. ve 10. sayfalarda özetlediğimiz "yaşamın serüvenini" izlemeye çağırıyoruz... . • •• Gelece'k cumartesiye kadar hoşçakalın... • t . •• • . O K U R D A N Sayfa sayısıyla oynamaym Çocuklara renkli dünyalar bırakan Walt Dısney, yeniden canlanabilmek umuduyla kendini donduranlardan. Fakat uzmanlar "dondurulduktan yıllar sonra organların hastalarda kullanılma şansının gelecekte olamayacağı" gorüşunde. lanılmak üzere akıcı vc vücut için herhangi bir tehlike oluşturmayan Hıdro xyethyl maddeyı buldular. Böylece donmuş haldeki kan, doğal a'etler veya büyük kazalar gibı durumlarda hemen kullanılabılecek. Bu sistemle kan temin etme olayı çok daha basit ve guvenceli olacak. Günümüzde, herhangi bir acıl durumda, aynı gruptan kanı arama zorunluluğu var. Çünkü uzun süre saklanamayan kan, istenildiğı an bulunamayabıliyordu. Kanın dondurularak uzun süre bekletilmesiyle, söz konusu durum böylelikle ortadan kalkmış oluyor. Bugün Avrupa'da uzun süren bazı ameliyatlarda, daha önce dondurulan kandan yararlanılıyor. Aachen'daki enstitüde ayrıca akyuvarlar da donduruldu ve uzun süre bekletilerek tekrar kullanıldı Bu yöntem halen daha çok kemoterapi ve ışın tedavısı gören kanserlı hastalarda uygulanmakta Hücrelerin dondurulmasında sağlanan bu ilerlemelere rağmen, organbankaları tesıslerı kurmak şımdılık bir ütopya. Uzmanlar, "dondurulduktan yıllar sonra organların hastalarda kullanılma şansının, görünür gelecekte olmadığı" gorüşunde. Walt Dısney, daha birkaç yuzyıl yerınde yatacağa benziyor!... (b.a) Bu kısa mektubu yazmamın sebebi, yalnızca ödüllü bulmacanın yanıtını göndermek değil. Bir yakınmam, daha doğrusu ricam var. Bılım Teknik'in sayfa sayısıyla oynamaym lütfen. Bir hafta 24, bir hafta 16. Ayrıca 76 sayfalıklar çok yetersiz. Bunu kâğıt tasarrufu yapmak için mi, yoksa 24 sayfayı dolduraçak kadar yazı bulamıyor musunuz? İkinci olasılığın olabileceğini sanmıyorum. Çünkü bilim o kadar engin ki böyle bir sorununuz olamaz. Eğer birincisiyse, biraz daha fedakârlık yapmanız, hem beni hem de bütün Bilim Teknik okurlannı sevindirecektir. Yaşar Küçükefe ANK. B İ Z E sözcükleri dururken onların kullanılması kulaklarımızı tırmalamaktadır. Bu Osmanlıca sözcüklerin başında yazarlarımızın çokça kullandıkları bir örneği vermemi isterseniz "sohbef sözcüğünü verebilirim. Sevgili gazetemizde bu sözcükleri görmek beni tiksindiriyor. 86. Bilim Teknik Dergısı'nden baslayarak derginin boyu kısaltılmış bulunuyor. 79. sayıdan 85. sayıya kadar olan yedi aergi, kısa boylu dergilerle birlikte 4. cildi oluşturmaktadır. Uzun ve kısa boylulardan oluşacak bu 4. c/7f nasıl ciltlenecek? M.Nevzat Saferoğlu KarşıyakaİZMIR Bilim Teknik'in notu: Bu konuda açıklama yapmıştık. Söz konusu 7 büyük boy dergi, 3. cildin kapsamı içinde kalıyor. 4. cilt ise 86. sayıdan itibaren başlıyor. Cumhurlyet Bilim Teknik • Sahibi Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik Türk Anonım Şirketi adına Nadir Nadl • Genel Yayın Mudürü: Hasan Cemal • Müessese Müdürü: Emine Uşaklıgll • Yazı işleri Müdürü: Okay Gönensin • Yayın Yönetmenı: Orhan Bursalı • Gratık Yönetmen: Tüles Hasdemlr • Hücreler zarar görüyor Yavaş yavaş dondurulma durumunda ise kanda bulunan alyuvarlar henüz donmadan, su buz krıstallerı halıne dönuşmekte. Ancak içinde bulunan tuz lyonları, buz krıstalleri içinde yer almayıp aksine henüz donmayan çözülmüş elementlerın içinde yer alarak alyuvarları sudan ayırmaktadır. Fakat bu esnada tuz konsantrasyonu çok yükseldiğinden, kanın yapısındaki hücreler zarar görmektedir. Çok yavaş veya çok hızlı bir soğutma arasında, yani optimal bir hızda yapılan dondurma bıçimıyle, hayatta kalan hücrelerin sayılarının arttığı ortaya çıkmiştır. Alyuvarlar için bu rakam saniye başına yaklaşık 80°C olarak belirlenmiştir. Ancak bu kez de teknik açıdan çok az bir mıktar dondurulabilmektedır. Dığer yandan çok hızlı dondurma durumunda ise hücre içinde oluşan buz krislalleri nedeniyle, onların parçalanmasına neden olmaktadır. Sonuçta daha fazla kanın dondurulabilmesi ıçin bılım adamları, gliserın gibı ilave maddeler kullanmaya yöneldiler. Ancak ne var kı glıserın kullanıldığı yoğunlukta zehır etkisı yapıyor, bu nedenle gerektiğinde kanın tekrar kullanılmak üzere çözülmesı halinde, çok 1yı ve dıkkatli bir şekildeyıkanılmasıgerektiğısonucuna varıldı... Sonuçta bılım adamları, kanla birlikte kul Dilimizi güzel kullanmalıyız Çok sayın ÇUMHURİYET Gozefesı'nce yayımlanan her çeşit haber, makale, gazetedeki tüm yazılar, DERGİ'nin içindekiler, BİLİM TEKNİK'in verdiği b'ilgiler, toplumumuzu bilgisizlıkten kurtarıcı niteliktedir. Türk ulusunun böyle bir yayın organına sahip olması bana büyük gurur vermektedir. Son günlerde sayın yazarlarımız, Osmanlıca sözcükleri kullanmaya basladılar. Güzei dilimizin çok güzel