Catalog

BİRPORTRE S E H İ RC İ L İ K Baştarafı 5. Sayfada sa, yalnız felaketlerin kitleler açısından bir ders olabıleceği duşunulemez mı? LORENZ: Bazı ınsanlar buna ınanıyor Çernobıl geçıcı olarak bazı umutlar uyandırdı Ama ancak New York batarsa ya da New York ve Chıcago batarsa, belkı dunyanın gerı kalanının da aklının başına gelebıleceğı duşjnulebılır SORU: Siz, sportif karşılamaları da saldırganlık supabları olarak gördunuz. LORENZ: Bu goruşumden bıraz vazgeçtım Spor karşılaşmaları, ızleyıcılerdekı bazı tedırgınlıklerı de ortadan kaldırmaya yarayabılır Bu seyırcının baştan çıkarılıp çıkarılamayacağına bağlı Insanın duyarlılığı ıle ılgılı bılgıler ne yazık kı demagogların bıle elıne geçtı Bunlar ınsanlarda coşku uyandırmayı çok 1yı başarıyorlar Ashnda ınsanı, nelerde coşku duyacağı konusunda eğılmek gerekıı Muzıkten, Darwın'den orneğın SORU: Ama tam da Darvvin halen pekçok insanda saldırganlıklara neden oluyor. LORENZ: Burnu havada ınsanlarda, saldırganlıklara neden oluyor Onlar evrenın merkezı olduklarını duymaktan hoşnutlar, buyuk babalarının bır maymun olduğundan ıse değıller SORU: Sizce çocuklar ya da gençler nasıl eğitilmeli? LORENZ: Hoşnutsuzluklara dayanmasını oğrenmelıler, aksı takdırde ılerkı yaşamlarında sevınç ve uzuntunun ızledığı ınışlı çıkışlı yol, hıçbır anlam taşımayan grı renkte bır duzluğe donuşebılır SORU: Geçmişten Öğrendiğimiz, gelecek için de geçerli olmak zorunda değil mi? LORENZ. Gecerlı olmuvabılır, her zaman bır aksılık çıkabılır, zaman zaman hep aksılık çıkıyor Kendı cağında en gelışmış canlı olan sayısız canlı varlık olup yok oldu koklerı kazındı ya da baska seylore donuştu Insanın atom ıle dunyayı yok edıp, sonradan bır solucandan yenı ve ıkıncı bır ınsan olarak ortaya çıkması mumkun SORU: Ozellikle bıyolojık bilım, politıka tarafından kotuye kullanılmaya çok musait. LORENZ: Katılımsal ozellıklerıyle ınsan, politıka tarafından pekâla kotuye kullanılabılır SORU: Yeni gen teknığı, Nazılerın ırkçılığı kadar vahşı olmayıp, ama ondan daha etkılı çalışan bır teknığe yonelmıyor mu? LORENZ: Boyle olduğunu sanıyorum, ama henuz ınanmak ıstemıyorum Gen teknığı yasayabılmesı ıcın komplıke bır gen sıstemının nasıl olması gerektıgını henuz bılmıyor SORU: Hayvan çeşitlerinı ıncelerken, bıreyselleşmeye doğru bır eğilim saptadınız mı Fransız devrımınden bu yana sanayı toplumlarında gorulduğu gibı 9 LORENZ: Hayır bu dogada hıçbır yerde yoktur Sonunda yalnızca kendı kendım gerçeklestırebılen bıreyler kalıyor Tum bıreyler çok saldırgan ya da para hirt.li oldukları ıçın, kendı kendını gerceklestırmesı sosyal olarak olanaksız hale gelırse o cıns oluyor SORU: Bu gelişme yuzyıllardan bu yana suruyor m u ' LORENZ: tvet ınsanın ıcgudusel gucu tas devrınden bu yana degısmedı ve bızlere taş devrı ırısanları hukmedıyor SORU: Bunu sık sık soylemenız pekçok ınsanı kızdırıyor. LORENZ: Onlar ınsanların basarısızlıkları nı duymak ıstemıyorlar 'Insanlıgın Yok Oluşu" Almanya'da bestseller oldu Amerıkada ıse kımse satın almadı Cunku kıtap Amerıcan Way of Lıfe"a karşı çıkıyordu (Spiegel, 45/1988) Süper gökdelenler geliyor Amerikalılar, 1600 metre yüksekliğinde süper gökdelen planladı. Bu, dunyanın en yüksek binasından (443 m) 4misli daha yüksek. Eğer yapılırsa, süper gökdelenin en üst katı 20 metre sallanabilecek. Avrupalılar, Amerikalıların gökdelen tutkusunu, ortaçağ zenginlerinin güç simgesi olan kule modasına benzetiyor. Derleyen: Cumhur Canbazoğlu ıldız Savaşları Projesı'nden sonra Amerikalıların gozu tekrar goklere çevrıldı Bu kez uzayda savaşmak yerıne 8001000 metre yukseklığındekı bınalarla ınsanoğlunu "bulutların uzerınde" yaşatmayı planhyorlar Hızla gelıştırdıklerı ınşaat teknıklerı, yenı malzemeler ve cesur kararlarla ABD'nın ekonomık ve teknık gucunu dunyaya kanıtlamak ıçın sabırsızlanıyorlar Gokdelenlerın anava "Y Mımar LeMessurıer, Erowhon Center'ın maketıyle tanında genellıkle butun mımar ve muhendıslerın hayalınde 381 metrelık unlu Empıre State Buıldıng'ı aşan bınalar yatıyor Bunların arasında Mimar Frank Lloyd VVright, tam 1 mıl (1609 metre) yukseklığındekı "Mıle Hıgh lllınoıs" adlı super gökdelen projesıyle en ıddıalısı kabul edılıyor Dunyanın en yuksek bınası Sears Tovver'ı (443 metre, Şıkago) ınşa edenlerden Hal lyengar, gelecek beş yılda ABD'de super gökdelen patlaması olacağını belırtıyor Teknolojık açıdan 150200 katlı bınalar yapabılecek kapasıteye ulaşan Amerıkan ınşaat sektorunun tek sorunu, para bulmak ve kamuoyunu bu olaya hazırlamak Super gokdelenlerı projelendırenler dayanıklı çımento, çelık kolon, bılgısayar yardımıyla planda yapılabılen acıl değışıklıkler gıbı yenılıklere guvenıyorlar Gokdelenlerın taşıyıcı bolumlerıne bınlerce celık kolon yerıne, daha az sayıda dıyagonal çelık dırekler yerleştırılerek ana kolonların yuklerı hafifletılıyor Esneyebılen çelıkten yapılan bınalar ruzgârda sallanıyor, kıvrılıyor, eğılıyor ama yıkılmıyor Gokdelenlerın sallanma surelerı bınanın sertlığıne ve ağırlığına gore değışıyor Orneğın New York Tıcaret Merkezı one ve arkaya doğru 7 sanıyetik surede uç metre gidip geliyor. Uzmanlar 200 katlı bır bınanın damında yirmı metrelik sallanmalar olacağını, camların patlayabıleceğını, dış yuzeyde çatlaklar gorulebıleceğını soyluyorlar Bazı gokdelenlerde sallanmaya karşı ozel onlemler uygulanıyor Boston'dakı Hancock Tower'ın yüksek katlarından bırınde ray uzerınde hareket edebılen ıkı adet 280 tonluk beton blok bulunuyor Sallanma başlar başlamaz guçlu motorlar bu blokları ruzgârın estığı yone doğru aynı hızla harekete gecırıyorlar Bu reaksıyon gökdelenin sabıt kalmasını sağlıyor "Dikey şehirleşme'yı engelleyen teknık sorunların yanında, yüksek katlarda yaşayacak ınsanların sağlık durumları hava trafığı gıbı konular da uzmanları kara kara duşunduruyor Yüksek bına ınşa ederken. alt katlarda çok kalın kolonlar kullanma zorunluluğu, bu bolumlerın buro ya da ev olarak değerlendırılmesıne olanak tanımıyor Klasık gokdelenlerde asansorlerın hepsı zemın katlardan haroket edıyor Bu durum, dar yerden azamı olçude yararlanmak amacıyla yapılan gokdelenlerın kapasıtele rını duşuruyor Super gokdelenlerın kullanışlı, oturulabılır, kolay ve hızlı hareket edılebılır kılınması ıçın yenı onlemler getırılıyor Skylobby adı verılen onemlı katlara ekspres asansörieri duşunuluyor Planda Skylobby'ye ulaşan kışı başka asansorlerle dığer katlara gıdebılıyor Ancak bu çozum de sorunu kokunden halletmıyor Saatte 35 km hızla hareket eden en gelışmış asansorun bırçok ınsanın sağlığını olumsuz yonde etkıledığı goz onune alındığında, 1 km yukseklığındekı bınanın tepesıne ulaşmak ıçın kullanılacak "normal asansor"le uzun bır yolculuk yapılması gerekıyor Dıkey yolculukta kaybedılen zamanı gıderebılmek amacıyla her katta yatay motorıze taşıma getırılıyor Ekolojik yuvalar Super gokdelenlerın altyapı tesısatı da super oluyor Havalandırma, ısıtma, kanalızasyon, ıçme suyu, vb ıçın hassas planlar gerekıyor (200 kat sıfonundan dokulen su, engellenmeden 800 metre aşağı ındığınde bombadan fazla hasar yapıyor) Muhendısler super gokdelenlerı 50'şer katlık unıtelere ayırıp, bağımsız tesısatlar doşeneceğını, karamsarlara ınat, guneş ve ruzgârdan, çoplerden yararlanarak elde edılecek enerjıyle gokdelenlerın ozlenen "ekolojik yuvalar" olacağını belırtıyorlar Insanlar. "bulutlara nazır" bınalarda ya şatmaya hazırlanan Amerikalıların gırışımlerı, Avrupalıları hiç etkilemiyor. Şehırlerın tarıhı goruntulerını bozmamak ıçın gokdelenlerden uzak duran Avrupalıların en yüksek bınası, Parıs'tekı 210 metıelık Montparnasse Kulesı Avrupalılar, Amerikalıların tutkusunun ortaçağda zengın aılelerın guçlerını sımgelemek amacıyla yaptırdıkları kule modasına benzedığını soyluyorlar ' Dunyanın en yüksek binaları 1 Ostam TV Kulesı 570 metre (Moskovd • 1967) 2 Sears Kulesı 443 metre (Şıkago 1973) 3 Dunya Tıcaret Merkezı 410 metre (New York 1970 ve 1977) 4 Empıre State Buddıng 379 metıe (New York 1931) 5 Eyfel Kulesı 321 metre (Parıs 1889) 6 Chrysler bınası 320 metre (New York 1930)