Katalog

ı K U R L A R A Turgut Özakman, hukuk fakültesini bitirdikten sonra bir süre avukatlık yaptı, Almanya'da ikiyarıyıl Kö'ln Tiyatro Bilim Enstitüsü'ne dcvam ellikten sonra, Devlet Tiyatrosu'na âramaturg olarak atandı. Sonra buradan aynlarak, DTCF Tiyatro Enstitüsü'nde oyun yazarlığı seminerlerine katıldı. Basın Yayın Genel Müdürlüğü'nde ve Bonn'da Basın Ataşe Yardımalıgı görevınde bulundu. Bir sürc TRT'de çalıstı. Sonra da çeşitli fakültelerde tiyatro üzerinc dersler verdi. Halen DTCF Tiyatro Bö'lümu nde öğretim görevlisi. Yazın yaşamına öykü ile baslayan Özakman, sonralan tiyatro yapttlanna yöneldi. Cumhuriyet dönemi üzerinc yaptığı araştırmalarla son yıllarda adından çok sö'z ettiren Özakman'ın yeni yapıtı "Şu Çılgın 'Türkler" uzun bir süre daha gündemde kalacagının habcrcisı. Özakman la bu kitabını konustuk. Haydar Ergülen, son yıllann en gb'zde şairlerinden. Şiirlerinin yanı sıra, düzyazılanyla da dikkatleri üzerinc çeken Haydar Ergülen, yeni şiirlerini "Keder Gibi Ödünç" adıyla kitaplashrdı. Iki yazanmız Ergülen in bu kitabını degerlendirdiler. Bol kitaph günler... TURHAN GÜNAY emuil: [email protected] "Ateş Merdivenleri" beş ciltlik bir eserin ilk cildi olarak yayımlansa da aslında diğer ciltlerden tamamen bağımsız olarak okunabilecek bir yapıya sahip. Burada Anais Nin birçok kadın tiplemesi yapıyor. Asuman KafaoğluBüke Yazın Sanatı Merdivenleri deşnıcsi onu önemli kılaı. Ateş Merdivenleri S igmund Freıul tüm yaşamını insan ruhunuıı yapı sını kavramaya çulışarnk geçirdı. Yirmincı yüzyılda yaşanan toplumsal ve bireysel deg'işimlcrin birçoğunun, unun düşüncelerinden tetiklendığı söylenir. Gerçekten dc bir yüzyıla damgasını vuran düşünürlerdcn biridir Freud. Dilc getirdiği önemli rezlerden biri, kadın vc erkckre cinscl kiınlık oluşumunun farklı oldugiı ıdi. Freud'un kuramlarına karşı çıkanlar bile, farklı kimlik oluşumu tezini yadsımamışlardır. Yirminci yüzyılda Uk kcz cinscl kimlikJer, yasaklar, gelenek tartışılıyordu. Kadının kimlik ka/anması vc cinsel dürtülcrini sorgulaması yüzyıl başında dogmuş birçok kadın yazarı etkisi altına altı, bu yazarlardan biri Anais Nin'di. KADININ DOĞASI "Ateş Merdivenleri" beş ciltlik bir eserin ilk cildi olarak yayımlansa da aslında dıg>r ciltlerden tamamen bağımsız olarak okunabilecek bir yapıya sahip. Bura da Anais Nin birçok kadın tıplctnesı yapıyor. Roman kahramanı I jllıan, romanın başlarında bir erkckle evlenmek istiyor aına er keğin anncsi ile ilişkisinin yoğıınluğıı yüzünden bu isteğine kavuşamıyor. Sonra aniden Lillian'ı evlen miş buluyoruz. İlk başta evlcnilmek istenilen erkck, daha sonra koca ve sonunda da sevgili olarak üç erkek şeklinde karşısına çikıyor Lıllian'ın, ama garip biçımde hcpsi aynı crkegin uzantıları. Hepsinin anneoğul ilişki sinde bcnzer çıkmazlar, hepsindc benzer güvcnsizliklcr var. Kadının farklı dönemlcrinde kaışısı na çıktıkları için roman boyunca farklı kılıklara (bazen ulaşıİmaz, bazen de sıkıcı) giriyor erkek karakter aına derinliklerinde farklı özleri olmayan kişiliklere sahiplcr. Zatcn roman kadınlar çevresinde dönüyor. Romanda Lillian'dan başka Djuna, Helen, Stella gibi kadın karaktcrler var, fakat aynı erkek kahramanlar gibi bu kadınları da birbiılerinden ayırmak olanaksız. I lepsi Lillian'ın benzcrleri. Hepsi aynı tip giyinen, aynı davranışları sergile yen kadınlar. Hepsi dağılmış ailelerin çoeukları ve hepsi erkek lerle ilişkilerinde aradıklarını bıılamamış kadınlar. Birbirlerinden ccsaret alıyorlar anıa lıep biı şey eksik kalıyor. " 'Ne zaman başıma guzel bir şey gelse, bir aşk, bir esriıııe ya da miıkemmel biı an yaşasam, hemen ardından acıyı beklenm.' Lillian ıızandı, Djuna'yı şefkatlc öptü 'Seni korunıak istiyorıım.' 'Birbirimize cesaret aşılıyoruz." Aslında roman kahıaıııanları karşısındaki kadında lıep kendi ni görüyor. Kadınlar arasında cinsel çekim hisscttiriyor yazar. Romanın sonlarında bu çekimin aslında kendine yönelik olduğıınıı diişiinmeden cdemiyoruz. Bir bakıma narsis bir cinsellik, kendini arayan ve kendini bulmaya çalışan. rek kadın portrcsi kalır akılda, o da yazarııı olopoıtıesidir. Kendi deneyimlerıntlen yola çıkarak yazdığı için, hep bcnzer mekânlar, benzer insanlar ve benzer ko nular işler romanlarında. Bir ola yı ya da bir karakterı hatırlamamız olanaksızlaşır bu yazı stilinde. Yazarın daha sonraki yıllarda basılan günlükleri bıınun kanıtıdır, orada anlattığı günlük vaşamı tam da romanlarında anlattığı ile aynıdır. YAZARIN KENDİ DECERLENDİRMESİ Romanın başında yer alan Gunther Stııhlmann'ın k.ı^ıda döktüğii önsözü roman bittiktcn sonra okumak çok taydalı oldu. Burada Anais Nin'in romanın yayımlanmasından sonra eleşrır menlere verdiğı bazı yanıtları da koymuş yayımcısı. Ornegin şöyle açıklamaları var Nin'in: "Bocalamanın, kata karışıklıgının köke ninde dönnıek gerekiyor, çünkii bu, kadının kcndı doğasını anlamak için verdiğı savaşımın başlangıcıdır." Bu sözleri son derece isabetli gerçekten de Nin, insan ruhunuıı bölünmesini, dağılmasıııı anlatmaya çalışıyor. Bııraya kad.ır çok güzcl, sorun bence burada başlıyor. Yazarın roman lannda ne anlattıgını, ne anlatmaya çalıştıgını çok kereler okurlarına anlatması gerekiyor. F^er yeterıncc iyi anlatsaydı, ne anlatmaya çalıştıf ını anlatması gerekir nıiydir' Bir yazarın ronıa nına gelen eleştirıler sonucunda yapıtlarını savunmaya kalkışmasında komik bir yan vardır. Bun ları amacını açıklayan yazılarla yapnuibi ayıica çok konıiktır. Rır sanatçı amacını eserin içınde zaten söylemış, bclli ctmıştir, bıınun anlaşılmamış olması salt okurun dikkatsizligi ile açıklana maz, sanatçının yeterince iyi dile getiremcmesinden kaynaklanabi• lir ancak. "Ateş Merdivenleri" romanı nın dzgun adı "Ladders to l i ı e " Türkçeye ateşe dayanmış bas.ı maklar ya da ateşe tırmanan merdıvcn olarak da çevrilcbilirdı. Türkçc "merdiven" sözcü^ü nü çoğul duynıaya alışık olmadı gımız için yadııgadım sanırım Bunun dışında çok başarılı bir çevırı, hatta romandan lal alnıayı sağladı^ını soyleyebiliıim.* [email protected] Ateş Merdivenleri/ Anais Nın/ Çcv : Pürcrı Özgörcrı/ Eve rn/ Yayıuları/ 2001)/ 14H aayfa. SAYFA 3 TEK TİPLEME Romanda çok boyııtlulıık vc karnıaşa var gibi görünse de aslında hiç çcşitlilik yok. Bütün er kek karakterler (Gerard, Larry, Paul, Jay) arzuladıkları kadınlarda annelerini ararlarken, tüm kadın karakterler de kendini var etnıeye çalışan, kendini arayan kadınlar olarak anlatılmış. Kadınların hepsi özgürlük peşındeler. Ama paradoksal bir şekilde Lillian ın hizmctçisi Nanny oııa likir danıştığında roman kahr.ımanımız kendisine evlenmesini ve başkalarına hizmet cdeceğinc kendi aılesini kurup mutlu olnıasını öğüt ler. Bu arada kendi evliliği paramparçadır. Bu durumda bile arzulanan mutluluk, aile ortamında yatar. Anais Nin'in romanlarında ilk dikkat çeken şey, dağınık yapıdır. Şekilsizlik romanın bütunünü saran bir öge olaıak gö rülür. Anlatımdaki bu dagınıklığı belki dc tck toplayan şey karakterlerin benzerlikleridir, fakat bu da romanı zenginleştirmez aksine sıradanlaştırıı. Roman bittikten sonra hatta Nin'in tıım romanlarından sonra bir PEMBE DİZİ Anais Nin'in "Ateş Merdivenleri" 1945'te yayımlandığında (ilk baskılarda farklı bir adı vc formu vardı romanın, yazar romanı bugün bildiğimiz haline daha sonraki yıllarda getirdi) edebiyat çevrelerinden çok sert eleştiriler almıştı. Ncw York Tiıııes'da çıkan bir yazıda "gerçeküstii bir pembe dizi" dcniyordu bu kitap için; gcrçi bu en hafif eleştirilerden biriydi .. Anais Nın bana hiç pcnıbc dizi gibi gelmenıiştir, yıllar önce ilk kez okııdıığumda aklı karışık, duygularını çbzümleyemcyen, stan dart anıa sıradan dc nilemcz edebiyat yetcneğıne sahip bir vazar oldugunu düşünmüş tüm. Aradan yıllar geçtikren sonra bazı yazarlar hakkında likir de£iştiıdiğim için Ana is Nin'i de yenıdcn okuyavım dedim. Fikrim de£işmedi. ijimdi aıılattıgını daha iyi an lamama rağmen, anlatımındakı şekilsizlik, fornıdan yoksun yapısı yiııe itici geldi bana. Ba/.ı yazarların ncdcn ıın kazandıkları üzctine diişüıınıeye dc ıtti tekıar Anais Nın okumak. Edebiyat rarıhinde Anais Nin'in avrı ve dc dnemli bir yeri vardır; oysa salt edebi açıdan degerlendmlecek yazarlardan değildir Nin. Kadın cinselli ği üzerinc yazan ilk ro mancılardan biri olması ve ccsurca kendini S AYI 7 94 Imtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına llhan selçuk . Genel Yayın Yonetmeni: Ibrahlm Yıldızo> Yayın Yonetmeni: Turhan Günay o Sorumlu Mudur Mehmet Sucu Görsel Yönetmen: Djlek Akıskalı Yayımlayan. Yeni cün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.ş. < Baski: Ihlas caze• tecilik A.ş. 29 Ekim Cad. NO: 23 Yenlbosna istanbul Idare Merkezi: Türkocağı Cad. No: 3941 Cağaloğlu, 34334 İstanbul, Teh 0 (212) 512 05 05 Cumhuriyet Reklam: Genel Mudur özlem Ayden / Müşterl Temsilcisl: Eylem Cevik Yerel süreli yayın O Tel: 0 212 512 47 78 512 48 30 Fax: 0 212 513 84 63 C U M H U R İ Y E T KİTAP KITAP Edebiyat tarlhlnde Anais Nin'in ayrı ve de önemli bir yeri vardır, oysa salt edebı açıdan değerlendirilecek yazarlardan değlldlr Anais Nin.