Katalog

Çocuklar Soruyor, Nobel'liler Cevaplıyor "Çocuklar Soruyor, Nobel'liler Cevaplıyor Bcttına Stıekel, Tuıkıye Iş Bankası Yayınları, 20()'>,217sayfa lurkçeleştıren rlıK,unçe(10+) ' Buyıık surıılar, SİHİRLİ DEGNEK Çocuklar î ç i nJKj t a p 1 a r vapaı •', Gokyuzu neden nıavı^ Sevgı ne nedıı' H a z ı r l a y a n : Nllay Yılmaz • Çizimler: Mustafa Deiioğlu mumkun mu^ Çogu zaman verılen kaça kuçuk sorular, mak ya da baştan savıcı yanıtlaı ışı daha da çıknıa/a goturuı Lıı kotu şey meıak duy gusunıı kavbetmek ve soru sor maktan vazgeçmek değıl 1 mıdır Oyleyse buyukleı neden çocııkların sorularından kaçar lar'' Doğrıı yanıtı bılmedıklenn c 1 den mi' Duşıın mek istemedık lerınden mi') O zaman çoeuklaım soıu larını kımler yanıtlayacak' "Buyuk sorular soz konu su okkığunda lakıpsı/ olanlar Llbctte Nobel odu kı sahıplerı" dıyor Hacke "Alanlarında en buvuk ol masalardı Nobel Odulu alabılırler ııııydı1 Vc aıa sı ra onlara bırkaç soru da so ramayacaksak nı ışe yaıaı kı Nobel Odulu sahıplerı" "Çocuklar Soruvor, Nobel'lıleı ( evaplıyoı " adlı kıtabın çlklş oykıısu lşte bıı Çocuklar sorular sormuş, Nobel'liler yanıtlanıiş r lem de ne soı ulaı' ' Ne den pudıng yıımuşaktır da taş scrt'', Neden sadece kı /armış patatesle beslene mctri'', Neden okııla gır mek zorurıdayım', Ne den oğlanlar ve kızlar vaıdır\ Dunya daha 1 ne kadaı donecek' , Hava nedır'' Bı lını adamları nc ış \V dır' Neden fakır ve zengın vardıı \ Sıyaset lelefon nasıl çalişiı •*, Neden hasta 1 oluyorum' , Ağaçlardakı vapıak ar neden yeşıl.', Neden l + l=2'dır?, Neden bazı şeylerı unutuyo rum da ba7i şeylerı unutmuyoruıri'' ve Nasıl Nobel Odulu salııbı oluruni''" Çocııkların bu zor borularına Nobel'liler nasıl ya nıt verıyoı dersı nız' Nobel Odulu x ^f}mjd T& almak 7or ama <^ ^ \ " bu semılara ço cuklaıın anlaya eağı bıçımde yanıt vı rmek da ha da zor Ama bdım aelamlaıı bu ışı de başaımışlaı Konıılan her yaşın anlayabıleeeğı bu bı çımde anlatmışlaı Veıdıkleıı yanıtlarda çocuklara hcm duşuaıııc ve suıgulama beceııle rını hem de bılımsel etık ve duşunce bıçımını ~~ ^ ka/andıımaya çalışma ları dıkkale degeı Sa mımıyetlerı ve ıtırafları da "Ba7en bılgısayarda ve televızyonda oynanabılen o savaş oyun larını goruyorum Butun bır ordu, tek bıı askeı ya aptalca soıulaı, saçma soııılaı, guzel soııı lar, basıt sorular, 7or sorular yaşam soru laıla dolu " Soıu soıınak ya da soıma mak Soruları yanıtlamak ya da yanıtla yarnaınak ()ğlu "Baba sen neden varsm^" dlye soı duğunda ona cn doğru yanıtı verebılmek ıçın duşıınuı Axel Hacke Sonra oğluna bır soruyla yanıt vcrır "Sen neden var ol clugumu dusıınuvoısun''' Beş yaşındakl oglıı bııa/ duşıındııkten sonıa "Benı sa balıları auaokulııııa gotııımek ıçın Akşamlaıı ban.ı kıtap okumak ıçın Kııvete banvo sııyıı doldıırmak ıçın Benımle oynamak için " deı llacke oğlunun go zundcn varoluşunun ncdcnlcrını oğrenın ce bnaz saısılıı O da oğluna soıaı "Pekı sen ncdcn vaısın'" "()yun oynam.ık ıçın " "Csocııklaı Soruvor Nobel'liler (.cvapll yor" adlı kıtabın onso/unu ya/an Hatke soze boyle başll\oı ve ckvam edıyoı 'Ço euklar daıma cn buvıık sorulaıı sorarlar, oylesıne Geııelllkle buyıık sorıılaıa ce vap bulamayı/ Neden var olduğumu nc redeıı bıleymi'' (,oğu /anıaıı sabahlaıı kah ve mı çay mı îçmek istedığmıı bı!e bılnııyo rıım kı Cevap bıılamamış olmama rağıııeıı bır şey oldu Ovun oyııadık Luıs ba na bıı soıııyıı soımamış olsaydı, bırlıkre oynaytp oynavamayacağımı/ı kım bılır Sorular yaşamı harekete geçmr Sorular yaşa mın motorlarıdır Yalnı/ca bır soru sorıılmuij olnıası ve cevabın arannıaya başlan mış olması gerçeğı, hayal gııcunu canlan dııır Vc hatta oyun oynadığımız geıçcğı, bu soıunun cloğıu ccvabıdıı belkı de " (s 10) Çoculdaıın soıulaıına yanıt veınıenıek T da bır sava^ pılotu olabılırsın; bır duşmana kaışı savaşabılıı, sılahlannı sayabdır ve karşındakını oldurebılırsın, patlamalar ve goıdu^um kadaı lyla zaman zaman da do kulen pek çok kan e^lığınde 1 akat kaıı ve duman daıma yalnı/ca ckrandadır ve tat mın olduğunda \a da Uita savaij manevra laıı ve akıllı silalıl.ırla duşmanı vok ettığın de, kolayca kapatabılırsın ekranı Ama ne yazık kı gerçek duınada bu <,ok larldıdır Sava^ asla basıt bıı o\un dc^ıldıı Ne acı dır kı, bu tcknoloji harıkası sılahların donemınde bıle, hedefleıını ^ n ı a m a k uzeıe yapılmı^ olaıı o akıllı bombalaı, zaman id man hedeflerını şa^ırıp kenılı askeı lerını ya da suc.su/ ınsanları oldııruvorlar tıatia ı,ocukJaıı bıle Bır bava^ta geıçekteıı ka zanan var mıdıı dıye sormalıyı/ kendımı ze Sava^ bazen her şevın yoluna konduğu, (,elışkıleıın gıdeııldığı ı/lenımını uvan dırabılır fakat acılar ve kırgınlıklan ve oflce ıle ılgılı gerekenler yapılma/ ıse, bır sava^ın sonu valnızca bıı sonıakı ıçın ha/ıılık anlamıtaşıı" (s 116 117 Dcsmond lııtu) Annesının ve babasının neden calı^nıak zoıunda oldugunu soı an bıı çocıığa Reın hard Scltan %oylı y.ınıt verıvor "Annen ve babaıı paıa ka/anmak /orundalaı Buıııın ne ışe yaradığını, onlarla alısvcrışc gıttığın de anlarsın Paıa ıle salııp olmadıgımı/, ama sahıp olmayı ıstedığımız ^eyleıı kar^ı lı£ını oderız, vanı o •jevlerı satın alırı/ Bıı ^ey satın aldıgımızda, bıı bıı degli} to kus ı^ı gıbıdır ()rneğın annen hıına gıdcı ve bır ekmeklc bııaz paıayı dcğı^ toku!) edeı Şımdı annenın bunıın ıçın hııncıya neden bıı boya kalenıı ya da mısket vermedığını soracaksın elbette Lskıden bu zaten boyle yapılırdı" (s 129) ÇocukJaı meıak edıyoı Çocuklaı o^ren mek ıstıyor () oc ııklar soru soruvor Yetı^kınler susuyor (, oı uklar vılmıyor yıııe sorulaı «ııuvoı "Çoculdaı Soıuyor, Nobel'liler ( evaplıyor" Bu kırapran bu yuklerın de o£ıenece£ı çok şev \aı Yeter kı soru soranlar olsun \ anıtlaı ı aı anıak kolay, dcğıl mı"5» Nilay Yılmaz Kurtulu^ Deresi Cad. No: 47 Bilgi Universitesi, Dolapdere / Istanbul [email protected] Tcl: 0212 236 78 42 ba^arıvla verılıyor Çocuğun ıçmdekı bıı tıın duygular var dı/elerde Kardeşını kıskanınası, ılgı ve sevgı beklemcsı, an ne babaya sevgısı, oyunlarla, yıldızlarla, guneşle, bıılııtlarla dolıı gunlerı, doğa olaylaıını anlama çabası heı şeve havıet le, oğrenme meıakı ve ılgıyle yaklaşma sı Tc7can ()7bey, derın bır cmpatı ku ıaıak çocuğun iç dunyasinclan clamıttıgı şıırlerı dış dunyaya vansıtıyoı Çocuk şııılerınde bakış açısmın doğru luğu, tnetnın îşlenişi ve tlıldekı başarının yanı sıra şıırlerın tcknık o/ellıklerı de çok onemlı "Ben Çocuğum " ıçmdekı şıuleı, a/ so/cııklu kısa dl/eleı, olçu ıı\ak voluyla sağlan.ın rırım dııygusu, scslerın yarattığı melodık yapı \b nıtclıklenyle teknık sağlamlığını da kanıtlıvor Bu dıı rum, okurda yenı gu/ellıkleıın penceresını açtığı gıbı şııılcım belleğe kolayca yeılcşmcsını de sağlıyoı "( ıiıneşten all aldım,/ U/umdcn nıoıu soıdum / Ay beyaz veibin clıve / Kıışlaıla habeı sal dım Gecenın karasından, / Başağın sa rısından, / Bıı avuç mavı aldım, / Denı /ın kıyısından (s 16) Çocuk dunyasının pırıl pırıl, canlı renkleııvle dolıı şıııleı, saylalaıda Sııle Lge Akkaşlaı'ın şıpşnın rengârenk resımle rıyle bııluşııvoı Boylete, ya/ınsal gu/el Iık, gorsel guzellıkle butunlenerek, ku çuk okurlarda sanatın so/cuklerle ta nımlanamayan duygıılannı yaşatıyor "Ben, / Elma şekeıı yeıken, / Bıı de şııı okurken, / Goklere uçııyorum, / Kuşları geçıyorum " (s 23) Dunyaya çocuk goz lerıyle bakmak, çocuk vuıeğıvle vaşamı sevmek ıçın bu kıtapla da bıılıışmak ge ıcklı "Ben (,ocuğıım" kıtabıyla çocukla ıı şeker ve şıır tadındakı bıı yolculuğa çıkarmaya d ^ KONUK SİHİRLİ DEĞNEK Hülya Soyşekerci (Eğıtıma) "Ben Çocuğum", ıc'zcan Ozkey, Tudı nı \ayınlan, 2002, (îktncı Baikı, 2005), Rcsıınleyen $/tl(J Eve AkkaşLıı (6 9 yast) "Bcıı (, ocugum" dıyen ınce bu ses (, oc ıık %ııı ının ne oldıığu ve nasıl olması gtıcktığı son 7amanlarda sık sık gıındcmc gclcn bu konu Kuıu, dıdaktık bu bovleıuk \alnı/ca olçulıı ve ııvaklı dıze leıle, tekeıleme tadında olıısrurulan me tınleım "nıan/ume" duzeyındc kaldıftı, "ijiır" olamadığı da bir gerçek Bııçok eleştnmen ve va/aı taıatından benımsenen, "Çocuk şıırı, çocufun dun yasından gclcn duvguljrla, o dunyadan beslenen anlavış ve kavıayıs gu< ııyle olıışrıınılmalıdır" •jcklındekı goruşe katılmamak olanaksız Bu baki!; açiüyla ya zılan ^ııı okuma ve dınleme yoluyla ço cuga geıı dondıığıınde onun dunyasını /engınlcjtıııyor ve yaijamındakı anlamlan çoğaltıyot 'l'am bu noktada o çocuk ijunnın yazınsal deger ta^ıdığından soz etmek mumkun olabılıyor Çocuğa "îçeııden" bakabılmek, bu çocuk gıbı ınce bır sesle, onun dunyasına seslenc bılmek buyıık onem taşıyor "Ben Çocuğum "da çocuk bakı^ı ve boy lemıyle yazılan şıırleı yer alıyor Bıınlarla kari;ilaşan çocuk okııılaı kendı ya^anıla ııncian gelen bııçok avımtıvı dı/eler aıa sında serpıijtuılmıs olarak bul.ıbılıyor ve kendı ılgı kavrayıs alanlarını vansıtan dı zeleıdekı yazınsal tatlaıı keşfedıyoılaı "Bır bılsenı/ ne yaptım, /Yıldızlarla tanıijtıııı /Bırkaçmı toplayıp / Saçlaııma taç yaptım / Gokku^ağından ıpım, / Hoplar 7iplar dururunı / Nasıl olur de mevın, / Çunku ben bu çocuğum " (s 6) "Ben ( I ocuğum"dakı şııılerde çocuğun dıiî; gucıı, onun dıınyasından yansıyan naıilıkler, dızelerı sevımlı kılıyoı "Deııız yu/unıı asar, / Dalgal.ınır ya bazen / Anlarım kı balıklar, / Yaramazlık yap nıı^laı Hava bııden kaıaııı, / Şım^ek çakaı ya hanı, / Anlaıım kı bu kcv de, / Kıışlaı soz dınlemcmı^leı " (s 7) S,aırın içindekl çocuğun kendı dıış evıenınde kurduğu nedensellık bağları, çocuk okuılaıa vonclcn bu kavıayi!) ve sevgı yolunu açıyoı, boylece okur, "şıırlerı soyleyen " çocukla ozde^lc^ıyor "Dunya ınız yuvaılakmı^, / 1 ıtıl tırıl doneımış / Bence boyle donmeyı / Ibpacımdan oğrenmi!; "(i 22) Çağımı/ın en buyıık acı Lııını da çucıık vuiL'kli't \uklcnı\oı "Çızgımdekı eğııyı / Sılgım ne temı/ sıl dı / ()ğretmenım sılgıler, / Savaşı da sı ler mi' 1 " (s 12) "Bır çocuk gıbı ^ajjaıak ya^amak" ıçın çocuk guzleinle bakmak geıek hcı şeve "Şıı gokyıı/u1 / Bas,imın ustunde duran, / Ne kadaı da koca man / Şaş,ıyorum / S,ai}iyorum doğrusu / Neıde onun kapısı1" (s 21) Kıtaptakı en etkıleyıcı ^ııılerdcn bnı /.A man uzerıne ya/ılanı (.ocuğun, kavram ları anlama vc adlandırmada somııtla^tırnıa yaparak du^unmesı dıkkatı çekı yoı l^te tam anlamıyla bır çocuk yoru mıı "Zaman geçıyor dedı de babam,/ Ko^tum baktını penceıeden / Ne gcçen vatılı sokaktan, / Ne de bır geçecek olan Bır kedı gcçtı derkcn,/ Kapımı/ııı onunden / Yoksa o kedı mıydi''/ Ba bamın geçıyor dedığı /aman " Çocııkların olağanustu go/lem gucu tle vansıyoı dızelerde "Ru/gârıyla supu ıııp/ Yagmuıuyla yıkıvor/ Cuıne^e haber safıp / Her vanı kuruluvor/ Dunya da aııncm gıbı, / Hep temı/lık yapıyoı (s 50) "Ben Çocuğum 'da ycı alan şnrlerde lezcan Ozbev, çocuğun bakisının vonel dığı her varlığı şurın bııyulu dılıyle anlatıyor Bahçedekı Ağacim, Bısıkletım, Resim Annecigıın şıırleıınde çocuğun onem verdığı varlıklar yer alıyot Bahk laı, ku^lar, bulullaı du^leı veı alıyoı di7eleım arasında (%ocııksıı, masıım aijklaı dapanldıyoı "Ne^ekeı vıyo rum,/ Ne mısket oynuyoıum / Galıba bu gunlerde, / Ben âşık oluyorum " (s.8) "Çocuk ve Çıçek" ^ıııınde lezcan Ozbey, sevgının gu/ellığını şurdekı ço cuğun yııreğınden okıırıın vureğıne akı tıyoı sankı 'Susuz çıçek buyumez, / Sevgısu çocuk gulme7 /Bo>le dedı de dedem / Aklımı kaıı^rırdı / Çıçeğın ışı kolay, / Su bardakla dokulur / Ya sevgı bu çocuğa,/ Bılmem nasıl veıılıı * / De dem gulumseyerek / Saçlarımı okşadı / O an tonlarca sevgı, / Sankı ıçıme aktı " (s 11) Çocuğun sureklı sorular sorması, aldığı yanıtlara kendınce yeııı yanıtlaı ekleme sı, duşlerıyle yaşamı anlamlandırması SAYFA 26 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AYI 7 9 4