Katalog

Bu hıdrellezde gelin bir kez daha düşünürt; baharları işgal etmeyin, aşkları da tabii! Cençlerinizi mezarlıklara gönderip baharları, aşkları, şiirleri siz tek başınıza nasıl sahiplenebilirsiniz? •ıtık Ku^ak' soy leyışı, Bıııncı Dıınya Savaşı'n da olen gençler dcn kaldı gunumu/e Demek kı yuz yıldu yıtık kuşaklar verılıyor suıeklı Bızdc de boyle değıl mı1 Ça nakkale vı anımsamamak olası mı) Tıp 1 akultesı nın gençlerı, lslanbul Lısesuıın tuyu bıtmedık delıkanlıları bırer yıtık kuşak olıi'jturmuyor mıir1 Ya sonrasi'1 Atlayın Mustata Kemal'ın o altın çağını, gelın 1940lara, lkıncı Dıınya Savaşı'nın karanlık yıllaı ında sıkışıp kalnıış gençlerı ge tınn usunuza Mustafa Kcmal'e ınat, neıedeyse heı on yılda bır c7ilıp ııralanmış Gcnçlen duş ıııan belleyen 1950'ler yonetımı nı genç tomurcukları rırpanla yan 12 Mart'ı, gençlerı bırer hayvanmış gıbı "telet' etmevı marıfet sayan, alanlardan bunu haykııan 12 I ylıılıı duşunun Yalnı/ o uç gul tomurcıığıı ıııu'1 Genç oluır.lenıııızın ardı kesılıyor mıı hıç, bıçılmış "gok ekm" gıbı kayıp kayıp gıtmıyor mıı heı bıri1* Bu yondc yazılmış kıtapların buyuk bolumu sozlu taıının ta nıklığı bağlamında alınabılır herhalde Bunu kuçumsememek geıek çunku sozlu taııh dene mclerı, tanıklıklar, anılar, aktar malaı ıleııde yenıden kavuşula cağı kesın o altın çağın remel taşlarını oluşturacak bana gore 1 Otesınde bu temele harç olacak1 Mukaddes Erdoğdu Çelık'ın Bizim Çakır / Bir İhtilaİcinin Yaşamı (Ccylan, 2000) ıle Devrim Harnalı (Ccylan, 2001), M 7ıhnı ( s etıner'ın Olumu Paylastılar Ama!.. / Bir lhtilalci... Bir Fedai... Bir Devrimci... (Bel gc, 2005) adlı kıtapları bıınları gosteımesı bağlamında bırer or nek olarık alınabılır sanıyo ruııı Bu kıtaplarda dıkkatı çeken ılk van, ıçtcnlığı, boylelıkle dc oznellıgı a^aıak nesnellıge vas lanması bu tutıımuyla da so/lu taııh baglanunda oııemlı tanık lıkl.ııa otesınde kanıtlara do mı^ıncsı M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası Aşkla, baharla karşılanmalı gençler! su tartı^masız (buna) ınandırılıyordum ( ) O gunletde her ko tııluk ve olıımsıi7 gelışmt ic,ın 'komunibtler yapıyor' derlerdı " Çetıner, ya^adıklarını bızımle paylaşmaya gırıjjiyoı ardından "(Harp Okıılunda) kımınle konuşsan, ılk karşıla^aeagm soıu herkesın bıklığı ve hıç eskıme yen 'N'olacak bu mcmlckctın sonu' ıdı Buna veıılecek cevap hıç de 7or ve karma^ık dcğıldı 'Nc yapıknası gerekıyorba o ya pılır'dı 22 Şubar 1962 gıınune gelene kadar bcn bu 'yapılması gereken' hakkında henıi7 ılgı ve bılgı sahıbı değıldım "(10) 22 Şubat'ı da, 21 Mayis ı da arka arkaya yaşar dclıkanlı Çetıneı "Sılah çektık, sekı/ saat An kara'yı sarstık," (37) dıye duşıınur yargılannken Kıtaptan ı/le yelım "Sıra savunmalara geldı ğınde avukatlarmıuın keııdıle rıne gore bır vonrem tutturmıış olduklarını gorduk Bı/ım, yanı 1 larbıyelıJerın bu ı^e bılmedeıı katıldıklarını açıkça bclırtıyorlar, ışı bı/ını u ı (,ok onuıumu/a do kıınan 'I larbıyelı aldatılmıştn' sonucuna vardırıyoılaıdı Sınır lerımız gerılebıldığınce geıılmış tı Avukatlar sozlennı bıtırdıgınde ( ) soz alaıak avukatlaıınıızı ve savunmalaıını ıcddettık Tek amacımı/ aldannıadığımızı ıspat etmektı ve bunu ıla sağla dık ( )Aynı ijey bugun olsa, aynı ^eyı yapmakta bır an duraksa mam " Çetıneı.'ahdevela" dııygıı suyla "ıhtılalcı"liğını sıırdıınıyor yınt (lalat Avılemır) mançhrında dıırust kararlı oldugıından saygı duymu^uınduı vc bu Imlerını hâlâ da dev.ını etmekttdır Mah kemL kararıında belııtıldı^ı uze re o gun pı^nıan olmadığını gı bı, bugun de asla ( ) ordudan atılmı^ olmama ( ) mahkum ol mama ıi7ulmıı<> dcgılını tstıyeıck katıldmı Sonucuna da kat lanmasını bıldım ' (6">), "Bınba ^ı Fethı Gurtan ıçın de bırkat satır yazmak bana bır hoyıın borcudur" " thtılal gtcesının bırkaç saaünı kcndısı ıle bıılıkte geçırnıekten gurur duyuyo ruııı Yasalarm tıldurduğu bu ınsan, tanıyanları tarafından asla oldurulmcycttk hcp gonullerın de onurlu olmanııı bır sınıgesı olarak va^ayataktıı (66) Çetıner, cezaMyla ılgılı dc !ju nu aktaııvoı 15 sene olan be nım ce7am 5 sene kesın hııkme bağlandı Fı^nıanlık duymadı ğım ıçın tlt 59 madde uygulan madı vc altıda bıı oıanında ındı ıılmeılı (52) M Zıhnı CIIIIKI, çc^ub hapıs hanelerde vattıktan sonra dışarı ya çıktı^ında 1968 devrimci yukbelüjiyle gozleıını açaı, ama bu yılları i\.\ (, akır'ın vaşamıvla sur durelım ıstıvoıum kın ve buyuklere saygılı bır ço cuk olarak hatırl(ar) " (35) "lr fan( ) oğretmen okulunıı k,ı zan(ır) " "Bıı an oııce okuvup oğretmen olmak, annesını ve kardeijlcrıın bu sefıllıklen kuıtar(m.ık) ist(er) " 'lıran o vıl te mcllı gurbetc çıktığını bılemez Ama, çikmı^tır bıı ke/ bır daha donmemecesıne " Çunku "ılk dela oğretmen okulundaykeıı polıtıkayla yu/ yu7e gel"mış;t!r lıtan (46 vd ) " Uonem ıtıbarıyla ulkedc sı vasal mucadelenın ^ıddetlenerek yukseldığı 68 69 cleıs yılı lıtan ı mucadeleyle dolaysi7ca tanıştı rır " (57) Sonradan bır mahke me tutana^ında bılınçlenme sıı recıne de değınecektıı (, akıı 'Heı gıttığımi7 yeıde mesele donup dola^ıp, pekı ne vapmak gerektığınde duğumlenıvordu () zamankı bıJıııç bevıveüiıe gore kovlulere kurtuluş yolu konu sunda bıldıklerımı/ı anlatıyor duk I akat bunlatın hiçbııı vok sul ve topraksı/ kovlulen A$A VC landattııa baskısından hıkıılık ve somıırudcn kurTaracak gerçek kurtului; yolu değıldı Gerçek kuıtului; volunu bı/ de( )muca dele ıçındc ogrendık "(58) Mukaddes Lrdoğdu Çelık an latısında oykıılemeyle de dıkkatı çckıyor Ya/ınsal tat bnakmavı amaçladığı ortada yazarın Doğ ru yol da bu elbettc Ovlc va, sı/ neyı anlatusanız anlatın kıtap, gucunu anlattıklarından değıl anlatım yetısınden alır Bu i>A kımdan Çelık doğru 17 uzerınde Ama onunde daha çok yol var 1 lele, ' Bır ya7ar, yazmasay dım çıldıracaktım, dıyor son ro manını tanıtııken Sanııım, ben de artık yazmaktan ba^k.ı bır şey du^unemcyecek noktava geldım Ya7iyorum ı^te ' dıyorsa çok daha dıkkatlı olmak zoıunda "Ya/masam delı olacaktım," dıycn Saıt Faık'tır, "Harıtada Dıı Nokta" başlıklı oykusunde soy ler bunu Eğcrya/ar, "ya/maktan baijka bır ^ey duijunemeye cek noktaya" gelmışse elbette onemlıdır, nc kı bu a^amada da lıa çok gıdeceğı yerı du^unnıelı ya/ar Geldiğı yerdekı yanlışı boyle yaptığında gorebtlıı ancak Nıtekım Çakır da "egeı cuidı bır şekılde vonelııse( ) ya /ar olabıleccğı(n)ı soylc(mı^)" (21) esıne Mukaddes Frdoğdu Çclık'ın ozellıkle "sıyasal ıoman" turun de şaşırtıcı verımlerle karşımı/a çıkabıleceğı umulabılıt vme dc "DEVRİM HAMALI" Mukadtles I ıdogckı C, clık enıkonu anl.ıtmavı bılıvoı <.\A anlalLİanlaıı nasd ya/uısalla^ıı bu konııda dcneyıme sahıp clcğıl henuz Mınıcık bıı oınek veııvıııı Bizinı Çakır'dan aktaııvoıuııı I Ml nobetlerıme denk geldığındc u/ulurvı moralı bozuluıdu ( ) Ben hastavkcn yanımıla olmak ısteme/dı ( ) hle^tııdım Acı duynıamak ıçın dedı ( ) Zaten onunla çok a/ bırlıkte olabılıyorduk I lasta an laıııııa da ııaduen tanık i)luyoı dıı Yıne de dcrın bıı u/untu ve çarcsı/lığın gırdabında oluvoı dıı "(33) !ju satıı ları da Dcvrim Hamalı ındaıı aktaııvoı uııı "FMF nobetım tutmıı^, lıasta yatıyordum ( ) lıfaıı'sa bıı gun once gelmış o gece de gıdet ektı ( ) lkı aıada bıı dcıcdc kaldı ( ) Saıuılaıım ve bu sikıntı ıçıntlc akşam oldu Hazırlık vapaıı adam pıjamasını gıvmıV/ 'Ilay'rola dedım/'Şcv daha/a manını vaı, bıı a/ yanına uzan mak ıstedım,' dıye yanıtladı be nı " " Yattığım yerııı hıç sal lanmaması, kımsenın bana do kunmaması gcıckıvoı () bu vıık bıı O7enle vatağa yeıleştı ve sadecc elınıı tııttu Konu^uvor, çc^ıtlı ^evleı anlatıvoı Aıasıra ben gıtmc saatını hatırlatıvo rum () da bana,/ 'Merak etıne yetışırım' dıyor " "Gece boyun ca sık sık su ıstemı^, ınlemı^, ba zen de savıklamı^ım ama neıe deyse hıç uvanmamışım Sabah uyandım kı lıiaıı sessızce kalk mı^ gıvınmış ve geıçektcn gıt nıeye hazır, uvanmamı beklı vor " (36 37) Ovku tadındakı son bolumce 1 1 1 ılk kllaptakl bolıımcevı des 11 tc klcmedığı ortada Bır ya7ar, kendı vazdıklaıından vara alıı' Mukaddes Frdoğdıı (,1lık, an dığım heı ıkı kıtabında da (, a kıı ın va^amı oda^ınd 1 pek çok yan oğevı anlatısına katarkcıı yalmz okumavı çoğulla^tlımıycır yanı sıra ulkenın kulturel, ekonomık, sınılsal doııu^unıleıı doğrııltusıında pek çok ıpııcıınu dago/lcı onunc scııyoı Geıek M /ıhnı ^etıneı lc lı lan (, clık gcrcksc yol aıkada^la n scçilmı^ çocuklaııvdı ulkenın 1 lepsı de cin gıbıvdık 1 bıı\uk ba^arı gosterdılcı okullaııııda Yuıtlaıı, halklaıı ıçın sorumlu lıık duydular hep, bu bılınçlc tlc ba^kalaıııu bcklcmcden, bıı an olsun tcicddıır gostt ımt ksı/ın ı^tc bu duvguvla onc atıldılaı I leı ııç kıtap t.\d kolavca okıı nan nahıt tıınımlaıı nıdcnıvlc ııısanı duygusal bıııkulmalaıa uçur.ın yanlar ta^ıynı Ustelık olumlcrlc kol kolaya^anılan an lar tıagedık açilımlaı tıajıkomık goruntuler scıgılcmektcn dc gcrı ılııımuvo] Bu hnlıclk/dc gılın bu kc/ daha du^ııııun bahaılaıı ıijgal et mevın, aşkları da tabıı' Gcnçlen nızı nıe/aılıklaıa gondeııp ba harlaıı a^klaıı şıııleıı sı/ tek ba !)inı/a nasıl sahıplcnebılıısınız'' Çunku a^k da bahaı cla ^ 1 11 dc o/cegençtır efcndılcı gtnç lcrc aıttıı' Ya^aııı da 011lara va kı^ıı bu nedenle • "BİZİM ÇAKIR" Mukaddes I ıdogdu Çelık kı tabına Bizim Çakır adını vermıi} "( s akıı kıııı' lıiaıı (,clık Dost ları aıasındakı adı (, akır'ın, goz leıının ve^ıle çalan mavısınden oturıı (, akır' Mukaddes Lıdogdu Celık, lr lan (,elık ın e^ı \azaı şıı satıı larla anlatnıava gırıijivor onu "()nu bıı sıkıvonetını mahke mesı salonunda tanıdım 12 Mart daıbcsı vc Inılvo/ haıeketı nın son hılkasında, 1972de Mahkcme du/cnının kaı^ısında sade goıuntusunden umulmaya cak kadar cesur vc ataktı " "Onu yıne bu sikıyonetım zm danında vıtııdım 12 Fylul darbcsının uçuncu gununde ( ) \ \ \ 1980 juın HLylul 30 ya^mda, olgun, onurlu " " Ba^ından beıı bu kahramana hayranım 'jınıdı artık yureklıce ekleycbdııım kı o benım buyuk aşkınıdı sevgılı vârımdı (14) 15 Nısan 1950 de dogmu^tu (vakıı Mukaddes Lrdoğdu Çe lık ın bııvuk cnıekle orduğu kıtabınclan (,akıı ı tanımaya gırışe lım bırlıku "kaılı kı^ gunlcnnde kuçucuk bır ortaokul o^rencisıyken bıle gusul aptcsı aldııt(ıi)aıı dııu bu tunMuslumın (20) bır aıle, çevrc ortamında buyuyor Çakır Yozgat ın oncc koycu koyunde heınen ııdından Yerkoy ılçesın dc 'tıhın tunı aıJe ve sulale bu vuklcıımn sevıp savdığı bır ço cııktur Hcrkes onu sessız, sa "ÖLUMU PAYLASTILAR AMA!.." M /ıhnı Çetıner, Olumu Paylastılar Ama!.. adlı kı rabında bır va/ar değıl de anılaııııııı lıeıkesçe bılın mesı geicktlgını dıışunup bunu aktarmavı onceleven bıı ı olaı ık gorunuvoı "27Mayıs 1960 ıhtıl ılı (M Zıhnı Çetıneı) kulelı Askcrı Lıscsı son sınıhnda oldugu( ) sene yapıl ııııştıı So7iı (jetıneı'e bııakalım "Bıldığınıı sanelığını tek şey, oıtalıkta bıı komunı/mın olduğuydıı ve ben de bıınun, ınsanlığuı ve rurklerın gelnıış geçmış en buyuk duşmanı ol duğuna ınanıyor, daha doğruSAYFA 22 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 7 94