Katalog

Kapak konusunun devamı. bağlıyoıdu günleıdir. Sonsuz bir karanlığın içinden yükselen suskunlu£unu Onat bo/.masaydı, bcn yinc yüıvöim, gözyasjaıım, dilim baglı, otura duruyoıdum gürilerdir. Yine Onatyetiş,ti<;arcsizlig*imin imdadına. Nimet Tuna, tuttu, Onat'ın pa/ar gününün Cumhuıiyet'leıinde çıkmıs, yazılanndan derlenen kitabın müsvettclcrini koydıı öniime. "Düzelt!" diye bııyıırdu Nimef. "Düzelt ki, kitap bir an önce çıksın. Onat çok istiyordu kitabın çıkmasını. 'Her şeyi bırakıp bu kitabı hazırlamalıyım' diyordu... Oradadıırupkararma... tşyapOnatiçin!" BüyleceOnat'labas, luı^a kaldık, biı kez daha. Çagııdı beni, gıttim. C) eskı Beyogiu yapısının şık merdivenlerın den cjkıp, ÜÇÜIKÜ katın ta ııcundaki odayagiıdim. Azşekeı li kahveleri söyledi Senem I lanım'a. Maltepe'sini tellendirdi. Bir yokulufia çıkacagımızı söyledibana. Oyk' birgezi ki bu, artık bir koz daha yaşamaktan tümüyk1 ümidi kestigim o aydınlık dünyaya sanki geıi döndürüyorbeni. "Anlat Onat, birazçocukluğunuanlat.." diye yalvardını, çok bildıg'ı o gıi zelim üyküyü bir kıv. daha dink'inek istcyen cocuklaıın heyecanıyla. Onat, gözümde pastel biı ıvsim gibi canlanan çocukluk cvini anlattı: "Ben o evi de avlusunu da iyi bilirim. Ortasındaki delikten, nedense kiikürt kokulu, sarı sarı bir toz çıkan mermer siitun başlıklarından birine oturup, akşamın olmasını beklediğim o avluyu. Adına "kane" denilen ve evden eve dolaşan akarsuyla dolu mermer havuzun yaııında akşam sclaları vc safranIar açar, duvara sarılmış yasemin aga^ Hep günderodeld o Jnsan: Onat Kutlar cının kokusu, zeytin ve giibre kokusunakarışırdı." "İyi de, hep avluda mı yaşardın Onat>" dedim,"Ya Antep'in sokakları? Ya başka diyorlaıv Çocuklugun dan anımsadıgın küçücük bir resim çizbana..." Aldı sa/ı eline Onat, bir çırpıda yanıtladı: "Gâvur Dağları'nın arkasında, Antep'in kırmızı toprağımn oralarda, ayakkabıları toz içinde bir çocuk, bir şoseyolun kı> ısında, Diyarbakır'dan, Urfa'dan gelip kamyonlarla Çukurova'ya pamuğa giden kavrıık yüzlii ırgatlarabakıyordu. Bu da galiba bendim." Yaşamını ııstalıkla öıülmüş bir mo zaik pıbi ıvnfîâıcnk kılan, dünyayı onıın i(,in katlanılır halc sokan insanlaı dolaşıyor Onat'ın kitabında. ()nlaıca insan. O insanlaı kcndiluıi gibi de^iller. Ben d.ıhılım bu kendindcn ötc anlatılanlaı a. Onlar Onat'ın ınsan laı ı. Biı lıa^ka ışıkla aydınlatılmış Ara Güler'in poıtrdcri ^ibi, mukımmi'l biı objt.'ktifk, mükemmelin dc ötosindobirgi'jzlc'fîöriilıtıüş, resıiK'dilmiij insanlaı. O insanlaıın tümünedaiı yazılanları okuyup, bu yazılaı bütününün sonıına ^clindı^inde, yürekte liir ha fiflik, çehıode mutlıı bir tebessüm beliriyor, yaşanan rüm acılara karşın. I^ıı insanlar ()nat'ın yiiri'^indon yansıyor satıı laı a, o yansınıanın ı^ıltılaı ını ta^ı yorlar. Muzik, edebiyat, mimari, resim, tıp, ba.sın dünyasının olası tüm zenginlikli'rini Onat bu insanlara armagan ctmi^. Kaosun pençcsinde kıvrananihtıyaı dünyamızınkoıunabilen tektük parılnlarını bu insanlara yakıştırmış. Insan sevgisinin, t»leransın, sabrın.bagışlayıcılığın tümerdcmlerinibagışlamışonlara. Birkalcnulaıbcsiylc... "Ne de çok şey il^ilcndirir seni Onat! Ne çok konuya merakın vardır... Iladi, bir merakının hikâyesini anlat..." diyorum, yine yalvarırcasına. Anlep'e ^itliyor aklı, o eski Beyoglu yapısının ah^ap ptncercsinden dışarı, Sarayburnu'nadalıyorbakışlaıı... "Kayacık tepesinin, yüksek duvarlı Ermeni evleri arasından çıkarak Kolej meydanına ulaştım. Köşeleri bir sarı keymıh, bir tufjla, almaşıklı örülmiiş iki biiyiik binadan oluşan Amerikan Misyon Merkezi'nin önüne geldim. Binalardan biri eski Amerikan koleji idi. Şimdi içinde Mr. Isely ve karısı oturuyorlardı. Öbürü ise çalıştırılmakta olan Amerikan Hastanesi. Meydanda sınıf arkadaşım, akrabam Ergin Taşçıoğlu ile buluştum. Karşıda bir sokağagirdik. Geneyüksek duvarlı, biiyiik koııaklardan birinin kapısınıçaldık. Birinci Dünya Savaşı öncesinde, istanbul'da, Dr. Suphi Ezgi vc Münir Nureddin'in arkadaşı ve Eyiip Mevle vi Tekkesi postnişinlerinden birinin miiridi ikeıı savaşa katılan, çölde tngilizler'e esir diişiip, sonra Amerika Birleşik Devletleri'nde tıp öğrenimi görerek Antep'e dönen, neyzen ve bcsteci Dr. Emin Kılıç'ın eviydi bu. Kafası usturayla kazınmış, yaz kış frenk gömleğiyle dolaşan, güreşçi yapılı bu ilginç adam, benim ve Ergin'in babalarımızın arkadaşıydı. Konservatuvar ile dergâh karışımı evinde, mevlevi miiziği dersleri veriyordu ve herkes gibi biz de bu ilginç ortamı merak ediyorduk. Her biri şehrin ileri gelenlerinden olan, çoğu orta yaşlı adamların ney, keman, kemençe, kudiim ve Hamparsum notalarından eski ayinler meşk ettikleri, Tevrat, tncil, Kur'an şerh edip Mesnevi okudukları bu tuhaf ortamda, altı ay süreyle uzun bir kamıştan ses çıkarmaya çalıştım. Bunu başardığım pek söylenemez ama Hamparsum notasını öğrendim, usul ve makamaaşinalıkedindim." Kitabın sayfalarında birbiri aıdına geçip duran insanların çoğunu hem ta nıyorum, hem de oyazılar bütiınün yaı attıgı, Onat 'ın o insanları ycrltştirdigı dünyayayabancıyım sanki. tnsanyetcneğının, yaratıcılıgının, azminin, çalışkanlığının, ınsan olma gururunun böylesine ön planda oldıığu bir dünyada mı yaşıyorum geı\vktcn yoksa tüm bunlaı o çiçeldeıle ortülü ıslak topra^ın altına mı girdileı, o menhus cumartesigünü. Soruyoıum yine Onat'a, düşüncelenmin giıdabında bo^ulmamak için: "I liç koıktıın mu sen Onat.' Seni ürkütenbirşeylcTdldumıi'' 1 ladı.küçük de olsa tüyleıini üıpeıten t> ^ey, anlat n'olur..." Sııadan bir gün gibi başlayan "ogün"edönüyoı: ADNAN ÖZYALÇINER Onat Kutlar'ın öykücülüğü O nal Kııtlar'm büliin öykülcnnde hjşkaljtrı bir harckcl noktJil olarak vardır. Yalnız biı öykiilertn kışı/crt tlgjnç insanlardtr. Dünya ile uyuşmaılıklanmn ııedeni, dünya ile bırtıyum sağlamak ıçındir bu Onat'ın dünyaya bakışıntn biryamıması olmalı Uyutnlıı bir dünya tçın nyi4m\mlukLınn olmamau gerektr Ama onun neyazt\ biçmınde, ne kıştlennde savafçt, sert btr tulum vardır. Barifçılbtrbdkış, şıırselbıranlattm yer alır öykülerınde. Do£ıldd uyıım, onıın öykülerıntn btr başka hareket noktasıdır Onun içtn özgürlüklerın peşındedir Onat, öykülennı ımgelerte. adcta uiıtılc cümlc kurııp bütünleyen bıryazardır. Bu yiı'zden sağlam bir bıçıme, ber türlüfazlalıktan arındınlmij yalın biranUluna sahıptır. Onun yalın olan bu anlittmtnı yüzeyselbtr anlatımU karıştırmamalı. Öykülerınde ıınge ö'rgüsüne bjğlı btr kurgıı ustaltgınıu getırdtg't tnantlmaz bir derınlik de vardır Belkı bu unun üykülennde alt anlamlar jrjtnjyu kadar götürecektırkıını yazarları. Onun öykülennı umgesel'bulanlar olacaklır. Bü/ün omasaht vegizemlı havayıbıınlaraba^hyanlarolabtlır. Ama Onat'ın öykülert btınUnn htcbırı değtldtr. Onun öykülerı yaşamanın veinsanm ta kendisiolarak varolur. Ya\amtn içınde var oldn uyumldr, ııyunmızluklar, gerçekler, düşler, acılar ve sevinçlerle... Onat Kutlar, hep bir "Ilan" öykihüyazmayı düjledı. Btıhan ncydt? Anadolıı kentlerindckı genış avluİu, insanLrld btnekhayvanla Yaşamın kendisi oian öyküler rtnın bir arada geceledtklert oteller mı ? Usızlığın ortastnda yarıyıktk tas kervamdraylar mı ? Yoksd saytsız maktneyle birçok ınsanı bir arada öğütcn kocaman kentlenmtzdekı su ;j banLrt mı? Belkı de kenttn kendtsı . Eskt zamanIdrtn ya da küçük Anadolıı kentlertmn sesstzliğt ile yalntzltğını mı ydzntdk istiyordu, yoksa bugünün gürültücü kalabalığmı mı ? Bencetkmnt de. Düşledığı"Han"öyküsünüyazamadı. Yeterkı Kararmasın'tydzdt. Herbırt bıröyküolan mektuplartyla bir bir tıyardı hepımızi Kardnlıklara, baskılard, ışkencelere karV Baharhyanadır'ıydzdı.Doganınhertürlüyoksunlug'anasılbaskaldırdığını anlatarak dırenijin gereklılığmtgösterdt Bunlartn da hcrbtrt ayrı güzelltkte öyküler dı. Cumbtınyet'te "GündemdektKonu'yu, GündemdekiSanatçt'yt yazdt. Öykii tadındaki bu yazılarında yafadtğtmız günlerin çirkinlikleriyleacılarını da, güzellik/ertyletatlınnı dayansıttı. Uhak'tan baçlayarak bülün bu yazılarla kurduğu geniş öykü dünyasında, uçsuzanlatıdentzmdegerçekledüşü, acıylasevtnabır arada tattırdıbıze. Yaşarken oldug'ugibi. "\ lan "öykihü, parça pdrça yazdığı bu öykülerin hepsidir Onat Kııllar, son kez, bir rjykıhünii daha parça parça yazarak bütıinledl • SAYFA 4 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 269 I