Katalog

M. Kemal Yılmaz'dan "Toprak Soyu", Şevket Yücel'den "Sevgi Güneşi" Getirdikleri azalmıştır, eksilmiştir eâitimci ozan ve siirleri Arkasından da bu dilbilimci "Novalis ile Mallermee, abeceyi en büyük sanat yapıtı sayarlardı. Rus ozanları bir şarap listesinin (Vjazemskij), çarın giysilerinin demirbaş listesinin (Gogol), birizlencenin(Pasternak),giderekbir çamaşırcı faturasının (Kruçeny) şiirsel niteliklerine hayran olmuşlardır." (aynı yazı) diyerek somut örnekler de veriyor. Yapıta adını veren Toprak Soyu şiirinde ana izlek 'toprak'tır; ağaç, kuş, yuva, güneş, otlar, böcekler, çiçekler, sebzeler de hep toprakla ilgili yan kavramlardır. Bir toprağım olsa derim Şöyle bir avuç, el kadar Ya da bir adam boyu Çağınyor albenisi toprağın Neylersin Benimkisi toprak soyu (s. 13) Kimileyin güncel bir olay tüm acılığıyla ve ağırlığıyla gelir oturur ozanın yüreğine ve dizeler olup dökülür ak kâğıtlara, Bu acı, "kömür ocaklarında ölenlerin acısı"dır: Yarin gözleri kömür mü kömür Birkurşunatımı Bircıgaraiçimişuömür(s. 18) Ozan, kendisi için şöyle bir tümce kullanmış: "O, 1993'te hâlâ Şiir ile dostluğunu sürdürmektedir.". Sizler de bu ortak dostlukta birleşmek isterseniz Toprak Soyu'nun yapraklarını çevirmelisiniz. * * * Öteki eğitimci ozanımız Şevket Yücel'dir. Şevket Yücel, ozanlığının yanında öykü ve deneme yazarlığını da birlikte sürdüren bir ozanyazardır. O, hep "sevgi"den söz eder; ister ki yeryüzünde hiç kötülük olmasın, insanlar hiç birbirlerine kötülük etmesin. Güze! insanlarla dolu bir yeryüzü düşlemi içindedir hep. Gelmesini istediği insan, bir dost da olsa, bir sevgili de olsa "biraz portakal rengi" kanştırıpdagelmelidir: İster yeşil gel bana, ister mavi, ister beyaz Değişmez Amasiyahgelme (...) Süzül gel Bir bahar güneşinde Biraz portakal rengi kanştırgelişine Biraz leylak kokusu Özledim(s.3) Yukarıda söyledim; Şevket Yücel öykü ve deneme yazarıdır. Sevgi Güneşi (**) adlı yapıtında son şiirlerini, öykülerini ve denemelerini toplamış. Yapıtta üç yazınsal türün ürünleri yer Jbğitime gönül vermiş iki ozanımız M. Kemal Yılmaz ve Şevket Yücel şiir ürünlerini yayımladılar geçen aylarda. Yücel'in kitabında ayrıca öyküleri ve denemeleri de yer alıyor. SAİM AÇIKGÖZ Kemal Yılmaz, askerlik öncesi ve sonrasında iki ; buçuk yıl köy öğretmenliği yapmıştır. Ortaokul öğrenciliği günlerinde karaladığı şiirlerle başlayan şiir sevgisi, köy öğretmenliği sırasında yazdıklanndan ikisinin Ulkü'de yayımlanmasıyla (1942) sürüp gelmiş; Toprak Soyu'yla (*) günümüze ulaşmıştır. Ülkü, tarih, güzel sanatlar, toplumbilim, felsefe, ekonomi, tarım, halkbilim, vb. konularının yanı sıra Behçet Kemal Çağlar (19081969), Cahit Sıtkı Tarancı (19101956), Ceyhun Atuf Kansu (19191978) gibi dönemin genç ozanlarının şiirlerinin yayımlandığı bir düşün ve yazın dergisidir (Şubat 1933Aralık 1949,270 sayı). M. Kemal Yılmaz, Ankara'da askerliğini yapmaktadır ve yedek subay okulundadır (1942). Şiirlerinin çıktığı Ülkü dergisinin yönetildiği yeri görmek için Ulus'taki Koçak Han'a gider. Ona kapıyı, ileride ayrı siyasal partilerde düşünsel düzlemde karşı karşıya geleceği ozan Osman Attila açmıştır. Dergiyi Ahmet Kutsi Tecer (19011967) çıkarmaktadır. Orda Bir Köy Var Uzakta'nın ozanı, M. Kemal Yılmaz'a, yayımlanmış iki şiiri için beşer liradan on lira öder. Bu para, ozanın aldığı ilk ve de öyle sanıyorum ki son telif ücretidir. Şiirin para da ettiğini gören genç ozan mutludur ve böylece birkaç hafta sonunun şarap parasını da denkleştirmiştir üstelik. îşlevsfcl dilbilimin önde gelen kuramcrlarından Roman Jakobson (18961982)'un Şiir Nedir? başhkh incelemesinde "Hiçbir kuytu köşe ya da çatlak, hiçbir etkinlik, hiçbir doğa görünümü ya da düşünce yoktur ki şiirsel olanın konusu dışına düşsün." (Çev. Yurdanur Salman, Yazko Çeviri, EylülEkim 1982, s. 148) biçiminde bir sözü vardır. Ne demektir bu? Her şey şiire konu olabilir, yeter ki şiirsel bir söylemle söylenmiş olsun demektir. 1 alıyor. Bir Gülsüm Teyze'si var Şevket Yücel'in (Bir Ev Vardı Bir Zamanlar başlıklı öykü). "Bu kadıncağız kötürüm olduğu halde gene de severek bakardı dünyaya" (s. 41) Bu kadının adı Gülsüm Teyze'dir. Onca derdine karşın, kötürüm olduğundan kendi gereksinimlerini kendisi karşılayamadığı, konukomşunun yardımına gereksinim duymasınakarşınyakınmazdurumundan. Bana kalırsa, o kadını dünyaya severek baktıran, ona sevecenlik yükleyen doğrudan doğruya Şevket Yücel'dir. Kadının bir de Âli Üsta diye bir kocası var, yaşamını yapı ustalığıyla sürdüren. Akşamları dönerken işinden "elmasından portakalına, fındığından baklavasına" kimi kez de "bademşekerine dek" hep bir şeyler alıp getirir evine. Yıllar geçer, yaşlanır, ustalığını güçlükle yürütür duruma geldiğinde kazancı da azaldığı için elleri dolu dönernez artık evine akşamları. giderek ama dilinden düşürmediği türküler eksilmemiştir. Ali Usta'ya türkü söyleten de Şevket Yücel'dir. Burada bir şeyi belirtmeden geçemeyeceğim. Genç ozanlarımızdan Nuh Ömer Çetinay'ın (d. 1960) 1924 Aralık 1978'de il merkezindeki Alevi topluluğuna karşı düzenlenen soykırım girişimini sanatsal bağlamda kalıcı kılan Kanrevanmaraş (1990) yapıtını anımsarım Şevket Yücel'den söz edilince. Çünkü Şevket Yücel, o acı olayların içinde yaşamıştır ve şimdi de yine o kentte yaşamaktadır. Büyük kentlerin dışında, kendi yarattığı sevgi evreninde ve de oldukca yalnız bir ortamda sanatçılığını sürdüren bir kişidir. Acüara ve yoksunluklara severek katlanan bir Anadolu dervişidir Şevket Yücel. • Toprak Soyu/ Ştirler/M. Kemal Yılmaz/ Kendi Yaytrtı/1993 (tsteme adresi: M. Kemal Yılmaz. Doç. Dr. Bahriye Üçok Cad. 7/10 BahçelievlerANKARA) Sevgi Güneşi/Şıirler, Hikayeler, Denemeler/ Şevket Yücel/ 1994 (îsteme adresı: Şevket Yücel, P.K. 15 Kahramanmaraş.) M. Kemal Yılmaz M. Kemal Yılmaz, 1921'deAydınKoçarlf da, Cinçin köyünde doğdu. Aydın Ortaokulu, Balıkesir Necati Bey Öğretmen Okulunu bitirdikten son ra iki buçuk yıl köy öğretmenliği yaptı. Yükseköğrenimini Gazi Eğitim Enstitüsü Fransızca Bölümü'nde ve Paris Üniversitesi'nde tamamladı. Nazilli Ortaokulu Fransızca öğretmenliğindensonraMilliEğitim Bakanlığı merkez örgütünde Ortaöğretim Genel Müdürlüğü veTalim veTerbiye Kurulu üyeliği gibi üst yönetim birimlerinde çalıştı. 1965'teAydın'danmilletvekiliseçildi. Bu sırada 5 yıl Türkiye Avrupa EkonomikTopluluğuKarmaParlamento Komisyonu üyeliğinde bulundu. 1973'tepolitikadanayrıldıktan sonra Devlet Memurları Yabancı Diller Öğretim Merkezi'nde çalıştı. Yurtdışı îşçi Çocukları Eğitimi Genel Müdürlüğü, lngiltere Bölgesi Öğrenci Müfettişliği ve Londra Büyükelçiliği Kültür Ateşeliği görevlerinde bulundu. Milli Eğitim Bakanlığı Başmüfettişliği'nden emekli oldu. Şiirlerini Varlık, Şadırvan, Türk Diîi,Ülkü,Ozanca,Çağrı,Kemalist Ülkü, Ilgaz, Parlamentogibi dergilerde yayımladı. Denizin Getirdiği Ölü Asker (1975) ve sonra Toprak Soyu (1993) adlı yayımlanmış iki şiir yapıtı vardır. ŞevketYücel Şevket Yücel, 1930'da Kahramanmaraş'ın Süleymanlı bucağında doğdu. 1951'de Dicle Köy Enstitüsü'nü bitirdi. Altı yıl kendi köyünde ilkokul öğretmenliği yaptı. Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümü'nü dışardan bitirdikten sonra Kahramanmaraş Lisesi ve Gazi Ortaokulu'nda öğretmenlik yaptı. 1981 'de emekli oldu. 1964'te yazmaya başladı. Ürünlerini Varlık, Türk Dili, Ilgaz, lmece, Güney, Edebiyat Cephesi, Dönemeç, Ozanca, Oluşum, Yedıtepe, Yaba, Kıyı, Damar, Çağdaş Türk Dili, Insancıl gibi sanat ve yazın dergilerinde yayımladı. 1970'de TRT deneme başan ödülünü kazandı. Yayımlanmış başlıca yapıtları Görmeden Gidenler (Öykü, 1966), Kuş Gölgesi (Şiir, 1967), Güneşin Parmaklan (Öykü, 1970), Kendini Yenilemek (Deneme, 1976), Çocukla Keklik (Çocuk Öyküsü, 1977), Boşta Bırakanlar (Deneme, 1979), Sakar Oğlak (Çocuk öyküsü, 1980),Bir Sevgi Adamı (Öykü, 1983),Beyaz Sesler (Deneme, 1984), Umut BirGül Uzatırken (Şiir, 1986), Barışmak Istiyorum (Çocuk Öyküsü, 1992), Sevgi Güneşi (Şiir, öykü, Deneme, 1994)'dir. • CUMHURİYET KİTAP SAYI 219 SAYFA 4 J