Katalog

K I T A P T A M B I R B Ö L Ü I Yapmak istediğim zengin bir müzlktl" "Benim yapmak istediğim zengin bir müzikti. Ülkemizde her köşede her insanın dinleyebileceği bir yapı olsun istiyordum. Yani Türk halk müziği ve Türk sanat müziği gibi iki türün dinleyicileri ayrı olmasın, zengin bir müzik, günümüzün yaşamına uygun bir nıüzik; sözüyle, bestesiyle, dinamizmiyle..." (sayfa 175) "Arabesk politika, arabesk F>RHAN G E N C E B A Y 2 adam, arabesk velhasıl, arabesk, arabesk! Her şeye bir arabesk takısını takmaya başkdılar. Ve bunun çarpıklik anlamına geldiğini görüyoruz. Olumsuz bir şey varsa buna arabesk damgasını vuruyorlar. Demek ki tüm olumsuzluklara arabesk damgası vuruluyor. 20 yıldan beri arabesk var diyorlar, aşağı yukarı işte benim bu müziğe başlamamdan itibaren adeta biz öyle olduk, öyle görünüyoruz, alakası olmamasına rağmen. Yani, bu duruma göre 100 sene evvel çarpıklik hiç yoktu, adamlar çarpık değildi, politika çarpık değildi de, şimdi 20 yıldan beri her türiü değer çarpık olmaya başladı. Böyle anlama mı geliyor, onların ifadesiyle. Böyle saçma şey olmaz. Tam anlatabildim mi? Yani çarpıklik sanki 20 yıldan beri var da daha evvel yoktu. Türkiye'nin içinde bulunduğu durumları, geçirdiği devreleri göz önünc getirirsek, nice acılar çekilmiş, nice yanlışlıklar da yapılmış. 20 yıldan beri mi var bu yanlışlıklar da şimdi bu 'arabesk' deyimi kullanüıyor Daha evvel böyle bir deyim yoktu, o yiizden kabul etmiyorum bu arabesk tanımlamasını, çarpıklik olarak kabul etmiyorum Yanlış." (sayfa 240) Arabesk şarkı sözleri gündelik hayatın tam bir yansıması değildir. 'Yansıma' görüşüne dayanan hâkim bakış açısına göre, hızlı toplumsal değişme, kente göçenleri ve aynı zamanda kentlerdeki sarsüan kesimleri altüst ertiğinden dolayı. bir kültürel bozulma olarak arabesk kültür ortaya çıkmıştîr; ya da aynı mantığın devamı olarak, kırdaki geleneksel ortamı kente taşıyan nüfusun, "kentteki köyün" uyumsuzluğunun müziğidir arabesk. Ama ister gecekonduda olsun, ister kent kültürünün kenarlarında, "kentteki lur" kavramı kent Arabesk kent kültürü mü? gerçeğini anlatmakta yetersiz kalmaktadır. Altyapı ve ekmek kavgası sorunlarından, anlam problçmlerine dek tüm sorunlara rağmen kentin ve "kültürün kenarlarındaki" yaşantı yalnızca anomik deığildir; tüm toplumsal çelişkilere rağmen, toplumsal hayat sürmekte, gündelik toplumsal etkileşim aksamamaktadır. Kent kenarlarında yaşayan kesimler kent dinamiğinin içine çekilmişlerdir artık! Sorun, gecekonduların "kent içinde köy" olmasında değil, tam da aksine kentli olmalannda ve kentin getirdiği karmaşık sorunlan anlamlandirma gereğinde yatmaktadır. (Kitaptan alıntı: Sayfa, 109) Arabesk müziği popüler yapan gecekondu kesiminin informel sektörde iş tutması ve buiş tarzının bedensel sürekliliği olmayan tekrara dayalıbir niteliği olması ilginç bir noktadır. Popüler gelenek ve Gencebay rabeskin bugüne, bugünün günlük pratiğine verilen bir yanıt olduğu, yani kentsel dinamik tarafından belirlendiği geçmişle ilişkisinde de ortaya çıkar.Orhan Gencebay'ın şarkı sözlerinde görüleceği gibi, arabeskte, geçmişe özlem yoktur, yüceltilen bir dönem, bir "altın çağ" yoktur; yalnızca yüceltilen duygular ve değerler vardır. Arabeskte görünen "geleneksellik" ilkin kendisini bir "duygusallık ethosu" şeklinde devamlılık arzeden bir üslup gösterir ki bu da ashnda kentsel yaşantının sentimentalliğine bulanmadan geçememiştir ve gerek müziksel gerekse de sözsel olan 'geleneksel' biçim ve pratiklerden bazı öğelerin 'kullanılmasına' dayanır. (...) Orhan Gencebay arabeski, 1960'lardan itibaren modernleşme sürecinin ivme kazandığı bir dönemde popüler sınıfların gündelik hayat tecrübesinin bir duyarlılık olarak ifadesidir. Bu duyarlılığın odaklastığı noktalar, olumlu/ olumsuz değerleriyle, bu tecrübenin en çok acı verdiği ya da alkıjlandığı yerlere işaret ediyor. Aşk etrafında udaklaştığı, iş ve maddi hayatın iyileştirilmesi ve rekabet konularını bir "gölge hayat" gibi dışta bıraktığı için, bu duygusal vurgusuyla Dyer'in A söylediği gibi biçimsel olarak ütopik niteliğini kazanıyor: "Ütopik nitelik, eğlence biçimlerinin taşıdığı duygularda ortaya çıkar. Ütopyanın nasıl organize edüeceğini değil, nasıl bir duygu olacağını temsil eder. Böylelikle duyarlılık, yani duygusal kod içinde çalışır." (Dyer, 1981). (Kitaptan alıntı: Sayfa, 115) Popfllsr kavramı ve popüler kultür "Popüler kültür"ün tanımlanmasında, onu oluşturan iki terime, yani "popüler" ve "kültür"e ayrı ayrı nasıl anlam verildiği önem taşıyor; ama "popüler"in tanımı daha belirleyici oluyor. Çünkü onun tanım tarzı, kültür tanımını da birlikte getiriyor. (Popüler başlangıçta Latince 'popularis'ten türeyerek 'halka ait' anlamına gelen, hukuki ve siyasal bir terimdi) "Popüler"in günümüzde kullanüdığı biçimiyle iki temel tanımı var. Hâkim olan birinci tanımda popüler "yaygın olarak beğenilen, tüketilen" anlamına geliyor. "îngilizcede tanımı ve dilbilimsel kaynağı geç ortaçağdaki 'halka ait' anlamında evrilen 'popüler' kavramı, sivil toplumun ortaya çıkmasıyla yakından ilişkili olarak bugün hâkim kullanımı olan 'insanların çoğu tarafından sevilen ve tercih edilen' anlamına doğru bir evrim geçirmiştir. G CUMHURİYET K İ T A P S A Y I 92 SAYFA 11