Katalog

SAYFA CUMHURİYET 3 MART1995 CUMA s DIŞ HABERLER Arafartan Hamas'a ziyaret • GAZZE (AA) - Fılistin "Devlet Başkanı Yaser Arafat, Ramazan Bayramı dolayısıyla, cezaevindeki Hamas lideri Şeyh Ahmed Yasin'in ailesini ziyaret etti. Islami direniş hareketi Hamas'ı kurmaktan ve Israıl'e karşı saldın düzenleme emrinı vermekten 1989 yılında tutuklanan Yasin'in ailesini ziyaret eden Arafat, Filistın Kurtuluş, Örgütü'nün rakibi olmasına rağmen "Yasin'in serbest bırakılması için elimden geleni yapacağım" dedi. Belçika'da İslamcı • BRÜKSEL(AA)- ' Belçika'da, Cezayirli aşın dincı bir terör şebekesi ortaya çıkanldı. Cezayir'de faaliyet gösteren aşın dinci Silahlı lslami Grup (GİA) ve lslami Selamet Cephesi (F1S) ile bağlantılı olduğu sanılan şebekeyle ilgili plarak 50 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. Libre Belgique gazetesinde dûn yer alan haberde. şebekenin polisin birkaç ayda planladığı operasyon sonucunda ortaya çıkanldığı kaydedildi. Karadziç TüPkiye'ye saldırdı • LEFKOŞA (AA) - Bosnalı Sırp lider Radovan Karadziç, "Türkiye'nin. Balkanlar'a gırebilmek için. Bosnalı Müslümanlara askeri, parasal ve diplomatik yardım yaptığını" öne sürdü. Karadziç, Rum televizyonunda yayımlanan demecinde. Bosnalı Müslümanlann, "Kosova, Üsküp ve Bulgaristan'dan geçecek bir koridor aracılığıyla", Türkiye ile karadan temas kurrnak istediklerini savundu. Bölgesel güç olmayı amaçlayan Türkiye'nin, Bosna'ya yardımının, BM Banş Gücü'nde görev yapan Türk Bırlığı araeılığıyla ulaştığını öne süren Karadziç, 'çok sayıda dezavantaja ragmen", Yunanistan ve Kıbns Rum yönetiminin desteğıne sahip olduklannı bıldırdı. Emniyet müdür yardımcısı•••••• "*• ••• olduruldu • TİFLİS (AA)- Gürcıstan'da, Tiflis Emniyet Müdür Yardımcısı, dün bürosunda öldürüldü. tçişleri Bakanlığı Basın Servisi tarafmdan yapılan açıklamada. 46 yaşındaki Korneli Chaladze'nin kimliği belirsiz saldırganlar tarafmdan öldürüldüğü kaydedildi. Basın servisi, saldırganlann kaç kişi olduklan hakkında bılgi v.rmedi Uzay mekiği Endeavor fırlatıldı • CAPE CANAVERAL (.\A) - Uzayda çeşıtlı araştırmalar yapacak uzay mekiği Endeavor dün sabah 16 günlük yolculuğuna başladı. Cape Canaveral uzay üssünden dün sabah TSİ 09.38'de fırlatılan mekikte 2'si kadın 7 astronot bulunuyor. NASA'nın bugüne kadar düzenlediği 68 uzay yolculuğunun en uzununu gerçekleştirecek olan Endeavor, berabennde uzay yıldızlannı, galaksileri ve gök cisimlerini incelemeye yarayacak üç ültravıyole telesİcobu da uzaya taşıyor. Abhazya'ya fnsani yardım • TRABZON (AA)- Kızılay tarafmdan Abhazya'ya yapılan insani yardımlar sürdürülüyor. Kızılay Trabzon Şubesi Başkanı Eyüp Aytaş, genei merkezden gönderilen 130 tonluk gıda, ilaç ve giyeceğın, Trabzon Limanf nda Abhazya'ya ait bir gemiye yüklenmekte olduğunu belirterek yardımlann aralıklarla sürdüreleceğini söyledi. amacıyla 1 haftadır açlık grevi yapan işçilerden 52 yaşındaki Spase Stavreski hayatını kaybetti. Önceki gün fenalaşan ve arkadaşlan tarafmdan kaldınldığı hastanede kalp yetmezliğine bağlı olarak yaşamını yitiren Stavreski'nin ölümü, halk arasında hükümet ve özelleştirme aleyhtan tepkılere yol açtı. Türkiye ve Rusya'nın ilgisizliği nedeniyle İran, bölgede nüfüzunu arttınyor Orta Asya'da Iran lıâldııı• Başbakan Çiller, bürokratlann ısrarlan sonucu baharda Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan'a ilk ziyaretini yapacak. LALE SARIİBRAHİMOĞLU ANKARA - Koalisyon hükü- metinin, Orta Asya'ya ilgisizli- ği ve Rusya'nın Çeçenya gibi iç sorunlarla uğraşması nedeniyle Iran'm, başta zengin petrol ya- taklanna sahip Azerbaycan ol- mak üzere bölge ülkelerindeki nüfüzunu önemli ölçüde arttır- dığına dikkat çekiliyor. Azer- baycan'm Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) his- sesini bile arttırmasını sağlaya- mayan Başbakan Tansu Çiller, bürokratlann ısrarlan sonucu baharda Azerbaycan, Türkme- nistan ve Kazakistan'a ilk ziya- retini yapacak. Hükümet çevre- leri, Başbakan'ın ılgisıni Avru- pa ve ABD'ye yoğunlaştırdığı- nı, ancak Türkiye'nin önemli stratejik çıkarlannın bulunduğu Orta Asya ile ulusal dava kabul edilen Kıbns'ı henüz ziyaret et- medığine dikkat çekiyorlar. Türkiye, Azeri petrollerini üretecek konsorsıyumun, boru hatlan döşenmesi öncesinde gerçekleştireceği erken üretimi Iran'a kaptırmamak için Gürcis- tan ile bu hafta başında bir pro- tokol imzaladı. Gürcistan ile protokol İran, Azen petrollerini ürete- cek konsorsıyuma boru hatlan döşenmesi öncesinde yapacağı erken üretime talip oldu. İran. konsorsiyuma 1997'nin ikinci Orta Asya'dan Türkheje bağlanacak olan petroi ve doğalgaz boru hatlannm kendi topraklanndan gecmesini isteyen tran, izJe- diği aktif potitikanın sonucunda başta Azerbaycan olmak üzere bölge ülkelerinde geniş nüfuz kazandı. yansmda 5 milyon tona kadar ulaşması beklenen bu miktann Körfez'e taşınmasını ve güney bölgesinin ihtiyacının karşılan- ması için kullanacağını bildirdi Dış pıyasaya petrolün pazarlan- masıyla şu aşamada ilgilenme- yen Iran'm konsorsiyumdan ala- cağı bu petrol karşılığında aynı miktarda petrolü takas etmeyı de önerdiği bildirildi. BOTAŞ Genel Müdürü Hay- rettin Uzun. Iran'm boru hatla- nnın döşenmesi öncesinde kon- sorsiyumun yapacağı erken üre- time talip olmasının boru hatla- nnın kendi topraklan ıçınden geçmesi için de zemin hazırla- maya yönelik olduğunu anım- sattı. Azeri petrollerinin üreti- mine geçilmesinden sonrakı 50 ay ıçinde boru hatlannın döşen- mesi gerekiyor. lran'ın Orta As- ya'da nüfüzunu arttırdığını göz- leyen ABD'nın bu nedenle Ka- zak-Azerbaycan petrollerinin Türkiye üzennden dış dünyaya pazarlanmasına destek verdıği anımsatılıyor. TPAO ve BOTAŞ 'tan oluşan bir heyet, tran'ın erken üretime talip olması üzerine geçen salı günü Tiflıs'e giderek Gürcistan ile bir protokol ımzalandı. Ba- kü-Tıflis arasında tren yoluyla geçmişten ben yapılmakta olan petrol taşımacılığı, Tiflis ve Ba- tum arasmdakı boru hattına bağ- lanıyor. Türkiye ve Gürcistan arasında yapılan protokole göre Türkiye, konsorsiyumun yapa- cağı erken üretime bu mevcut hattan almak üzere bir anlaşma sağladı. Doğalgazda kaygı BOTAŞ Genel Müdürü Hay- rettın Uzun, Cumhunyet'e yap- tığı değerlendirmede. Türkme- nistan ve Iran arasındaki doğal- gaz anlaşmasının ABD'nin Tah- ran'a yönelik itirazlan nedeniy- le uygulamaya konamamasının Türkiye'yi etkılediğine dikkat çekti. Türkiye. 2010 yılından itiba- ren Türkmenistan'dan 30 yıl sü- reyle 15 mılyarmetreküp doğal- gaz almayı taahhüt etti. Ancak Türkmenistan ve İran arasında yapılan anlaşma, döşenecek do- ğalgaz boru hattının Iran'ın Tah- ran ve Tebriz dahil olmak üzere önemli bir bölümünden geçiyor. Türkiye'nin önensi ise doğalgaz boru hattmın İran içinden 52 ki- lometre kadar geçtıkten sonra Türkiye'ye bağlanmasıydı Hayrettin Uzun, ABD'nin terö- ristiilke'listesınealdığı Iran'dan boru hattmın büyük bölümünün geçmesme karşı olduğunu ve bu nedenle de finanse etmeyı red- dettiğinı anımsattı. Uzun, büyük bölümü tran'dan geçecek boru hattının finansman sorunu ne- deniyle Ankara'nın almak iste- diği doğalgazm ne kadar zaman- da Türkiye'ye geleceğinin belir- sizlik kazandığını söyledi. KLAUS KINKEL: Gümrük birliği gecikmemeli BONN(ANKA)-Almanya Dışişleri Ba- kanı Klaus Kinkel, Avrupa Birliği ülkele- rinı Türkiye ile gümrük birliğıni tamamla- maya davet ederek Yunanistan'ı çekıncele- rinden vazgeçmeye çağırdı. "Çözüm he- men bulunmalıdır, daha fazla geciktirile- mez" diyen Kinkel, Türk hükümetının in- san haklan konusunda "köklü" bir lyileş- tırmeyı sağlamasını istedi Almanya Dışış- leri Bakanı Kürt sorunu için "banşçıT çö- züm çağınsmda bulundu. Klaus Kinkel, 6 martta yapılacak Türki- ye-Avrupa Bırliği Ortaklık Konseyi top- lantısı dolayısıyla yaptığı açıklamada. gümrük birliğınin gerçekleşmesi gereği üzerinde durdu. Gümrük birliğinın tamam- lanmasına ılişkin karann sadece ekonomi- yi ilgilendıren bir kararolmadığını, büyük siyasi önem taşıdığını vurgulayan Kinkel. Türkiye'yi Avrupa için büyük siyasi, stra- teji ve ekonomik önemı olan bir ülke ola- rak niteledı. lnsan haklan. demokrasi ve hukuk devleti kurallannın Avrupa standart- lanna uyumlu hale getinlmesi için Türk hükümetini elinden gelen her şeyi yapma- ya davet eden Kinkel, Türkiye'nin dışlan- mamasının önemini de vurguladı. Açıkla- masında Kürt sorununa da değinen Kinkel şöyle dedı: u Türk hükümetini insan hak- lan konusunda köklü bir iyüestirme sağla- ması için gereldi önkoşullan yaratnıaya da- vet ediyorum. Kürt sorunu banşçd \oUar- la çözümlenmelidir. Daha önce de birçok kez önerdiğûn gibi, Türkiye bu konudaki iyi niyetini kanıtiamabdır." Atina, Kinkere ateş pfiskürûyor Alman Dışişleri Bakanı Klaus Kinkel'in Türkiye ile AB arasındaki gümrük birliği konusunda Yunanistan'm bazı koşullaröne sürüp güçlük çıkardığını vurgulayarak. An- kara'ya arka çıkmasına Atina'da sert tep- kiler devam ederken, hükümet sözcüsü Evangeios Venizelos, sorun yaratan tarafın Yunanistan olmadığı izlenimini vermeye çalıştı. Venizelos, dün düzenlediği basın toplantısında. Kıbns'ın üyelik görüşmele- ri ile ilgili takvim konusunda, AB'de her- hangi bir anlaşmazlık bulunmadığını belirttikten sonra, görüş aynlığmın, Ati- na'nm Kıbns ıçın ikinci şart olarak öne sür- düğü üyelik öncesi ilişkilerin düzeyi üzerinde toplandığını söyledi. y da kanlı karnaval ^"S™ büdirüdi - ?K UU KUntl KUrnUVUl y^y^^ ı v ı ^ ^d cu v ı ı ş t u r u c u kullanmakta SAO PAULO (AA) - Brezüya'nın Sao Paulo tutuklandığını, 21 kişinin intihar erriğiııi kentindc. 4 günlük karnaval sırasında 103 kişinin belirttiler. Sao Paulo'da geçen yılki karnavalda öldürüldüğü, 120 kişinin de trafik kazalannda 190 kişi ölmüştü. Konuk yazar AB-Yunanistan-Türkiye-Kıbns İSMAİLSOYSAL Emekli Büyükelçi Belki Osmanlı'nın son döneminde karşılaştığımız siyasal oyunlann etkisiy- le, dış sorunlanmızda hemen kuşkulu ve karamsar oluveriyor ve bugün Türki- ye'nin Batılılar için yaşamsal önemini unutuyoruz. AB ile gümrük birliği sürecinde Yuna- nistan'ın 'hayal-şantaj-gerileme-pazar- hk' marifetlen artık kimseyi kandıramı- yor. Gümrük birliğine karşı Yunan veto- su bir sürpriz değil. Karşılığında yeni bir şey olmuş da değil. Kıbns'ın Rum böl- gesinin adaylığı geçen yıl AB Konse- yi'nin Korfu toplantısında zaten karara bağlanmıştı. Diyelim ki, üyelik görüş- meleri 1977'de başladı. AB ile masaya oturanlar Güney Kıbns'ı temsil edecek- tir, tüm Kıbns'ı değil. AB "Türkler ne haü varsa görsün" diyemez. Çünkü ka- çınılmaz ağırlıgımız vardır. ABD de dip- lomasi yolundan devTeye girecektir. Farz edelim, buna karşın Güney Kıbns üye oldu. Sayın Denktaş'ın, Türkiye'de ka- muoyunun da hükümetin de paylaştığı formülü açık: Kuzey Kıbns Türkiye ile entegrasyon sürecini başlatacaktır. Şüreç boyunca ekonomik ışbırliği, savunma ıttifakı ve gerekirse birleşme olursa Kuzey Kıbns'ı tanımayan AB. Türkiye'nin tam üyelik önensini geri çevirir mı? Çevirmeden ve belki Güney Kıbns'ın üyelığini kabul et- meden önce başkaçarelerarar. Zaten be- nimsenmiş olan 'iki topluluk. iki bölge' formülüne Denktaş'ın dediğı gıbı 'ege- menlik' koşulunu ekleyip lsviçre formü- lü üzerinde durabilir. Yunan her şeye 'ha- yır' diyecek güçte değildir. ABD ve AB 'sus'derse -ki veto işınde demiştir- sus- mak zorunda kalır. Yunanistan'm saygmlığı Papanderu iktidarda oldukça Yunanis- tan "ın saygınlığı ve etkinliği azalacaktır. Büyük devlet pozlanm takınıp Makedon- ya'ya ambargo uygulayan, Anıavutluk'a baskı yapan, Batı Trakya'da Iskeçe Müf- tüsü'nü hapse attıran. PKK militanlanna tethış eğitimi sağlayan bir hükümet AB'yi de, ABD'yi de usandırmaktadır. Belki kendilen farkında değildir, ama Pa- pandreu Türkiye'nin dünya ile ılişkileri- ni sarsmıyor, kolaylaştınyor. Tann uzun ömür versin. Şunu da belirteyim ki, Kıbns ya da Ege sorunlan için savaş çıkabileceği yo- lundaki düşüncelere katılmıyorum. Ana- dolu savaşı 1922'de, Kıbns savaşı 1974'de bitti. Yeniden başlamaz. Ege ger- ginliği de 1987 'de gene Papandreu döne- minde çıkanldı. Ama Atina'nın 'rest'ini gördüğümüz anda sönüverdi. Bizim için önemli olan, iç sıkmtılan- mızı bir an önce aşabilmemizdir. Bunun için, yeni dünyanın sağlam ve kaçınıl- maz ilkesi lnsan Haklannı bütünüyle be- nimsememiz gerekmektedir. Bu ilke, bi- zım toprak bütünlüğümüzü tehlikeye sokmayacak, tam tersine onu güçlendi- recektır. Bu yolda yüreklilikle ve dikkatle ha- rekete geçmemiz AB'ye üyeliğimizi de kolaylaştıracaktır. Daha 1963'te ortaklık anlaşmasıyla bize vaat edilen bu üyeliğe hakkımız oldugu, başta Almanya, bazı devletlerce şimdiden söylenmeye başla- mıştır. Moskova'dan Boğazlar notası • Rusya'nın, Boğazlar Tüzüğü'nün uygulamaya konmasıyla birlıkte çok büyük zarara uğradığı gerekçesiyle ocak ayı . sonlannda Türkiye'ye nota verdiği öğrenildi. Rusya'nın konuyu Birleşmiş Milletler'e kadar götürebileceği belirtildi. ANKARA (Cumhurrvet Bü- rosu) - Rusya'nın. geçen ocak ayı sonlannda Boğazlar Tüzü- ğü'nün uygulanmasından zarar gördüğü gerekçesiyle Türk Dı- şişleri Bakanlığı'na bir nota verdiği öğrenildi. Notada. Tür- kiye'nin geçen temmuz ayında uygulamaya koyduğu Boğazlar Tüzüğü nedeniyle Rusya'nın Boğazlar'dan tanker geçışlerin- de çok bü>Tİk maddı zarara uğ- radığı belirtildi. Boğazlar Tüzüğü'nün gele- cek mayıs ayında uluslararası Deniz Taşımacılık Ctrgütü'nün (IMO) Londra'da yapacağı top- lantıda ele alınacağı bildirildi. Türkıye'nin bir iç tüzük olan ve Boğazlardan geçışlen başta çevre kirlenmesi kaygısı olmak üzere denetim altına aldığı Bo- ğazlar Tüzüğü'nün Montreux Antlaşması 'na aykın olmadığı- nı Rusya'yabildirdiği öğrenil- di. Rusya Türkiye'ye verdiği notada, Boğazlann Türkıye'ye ait olmadığını, uluslararası su yolu olduğunu savunarak Bo- ğazlardan geçişlerde tek başına denetim yapamayacağını be- lırttı. Rusya, konunun Montre- ux'ye taraf ülkeler arasında ele alınması gerektığini bildirdi. Rusya'nın konuyu Birleşmiş Milletler'e (BM) kadar götüre- bileceği uyansında bulunduğu da belırtılıyor. Boğazlar Tüzü- ğü 'nün geçen temmuz ayında uygulamaya konmasından bu yana Rus tankerlerinin geçiş- lerde tüzük kapsamında bekle- tilmeleri nedeniyle 40 iş günü kayba uğradıklan. ancak bunun parasal mıktannın bilinmediği kaydedildi. Rus gemilerinin 'eylemi' Karadeniz'deki Novorossisk Limanı'nm Azeri ve Kazak petrollerinin Boğazlardan ge- çişleri için en uygun yön oldu- ğunu savunan Rusya'nın, ken- di tankerlerinin kaptanlannakı- lavuz kaptan almamalan öneri- sinde bulunduğu öğrenildi. Bo- ğazlar Tüzüğü'ne göre kılavuz kaptan alınması zorunlu değil, ancak geçış yapacak tanker kaptanlannı beraberlerinde bu- lundurmalan için öneride bu- lunuluyor. Bir tankerde bulun- dunilacak kılavuz kaptanın 5 bın dolara mal olması nedeniy- le Rusya'nın. tankerlerinin kap- tanlanna kılavuz kaptan bulun- durmamalan yolunda talimat verdiği belirtildi. DIŞ BASIN Türkiye ve Kemalizm THE WALL STREET JOÜRNAL. yıl sonra artık Türkiye"de kontrolünü kaybermeye başlıyor. Atatürk'ün tüm dinsel ve etnik farklılıklan bertaraf ederek 1923 yılında kurduğu Türkiye Cumhuriyeti'nde, yıllardır baskı altında tutulan kültürler bugün yeniden ortaya çıkıyor. Türkiye bugün birknzde Atatürk döneminde baskı altında tutulan Kürt aynlıkçılığma karşı verilen savaş, pek çok cana ve yılda 7 milyar dolara mal oluyor. Cumhuriyetin ilk yıllannda silah zoruyla bastınlan lslami hareketler, şimdı laikleri korkutacak bir bıçimde yeniden canlanıyor. Türkiye deki istikrarsızlık, ABD için pek çok bakımdan sorun oluşturuyor. ABD, coğrafi konumu nedeniyle yaşamsal öneme sahip bir müttefikı olan Türkiye'nin ordusuna son on yıl içinde yaklaşık 6 milyar dolar yardım akıttı. Aynca ABD Tıcaret Bakanlığı 60 milyon nüfuslu Türkiye'yi, gelecek 15 yıl ıçinde en çok genişlemesi beklenen ilk 10 pazar arasında sayıyor. Stalinizm gibi, Kemalizm'ın demir yumruğu da Osmanlı lmparatorluğu'nun kalıntılan arasından bir Türk ulusal kimliği yaratmayı başardı. Camıler kapatıldı, yerıne okullar açıldı, din devlet kontrolü altına alındı. Ancak Kemalistlerin şiddetle karşı koymalanna rağmen bugün lslam yine yükselişte. Türkiye'de 1980 yılında yapılan askeri darbe sonrasında laiklik sendelemeye başladı. Komünizmin yayılmasmı engellemeye çalışan generaller, lslami eğitimi okullara yeniden soktular. Amaç, tslamıyet kanalıyla toplumun değişik kesimlerini bir araya toplamaktı. Ancak bu, Atatürk'ün cumhuriyeti kurarken ızlediği yöntemin tam tersıydi. Laıkler. devletin lslam üzerindekı kontrolünü tamamen yitirdıgini " savunuyorlar lslamıyetin yükselişıyle birlikte, Atatürk'ün çevTeleyen hale de yavaş yavaş sorgulanmaya başladı. Artık bir kısım basında Atatürk'ün kadınlara düşkün oldugu yolundaki ıddialar yer bulabiliyor. Kemalizmin çöküşü, Türkiye'deki bir başka grubu da tedirgin ediyor: Aleviler. Sayılan 20 milyona ulaşan Alevilerin büyük çoğunluğu, laik Atatürk rejimini savunuyor. Kemalizmin Alevi kültürünü de baskı altına almasına karşın, Sünnilerin Alevılere karşı yüzyıllardır sürdürdüğü katliamlara son vermiş olması, Alevilerin Kemalizmi desteklemeleri için yeterli bir sebep. Türkiye'de bugün bir Alevi uyanışı da yaşanıyor. Yüzyıllardır köklenni saklayan Alevilerin yeni kuşağı, artık kökenini açıkça söyleyebiliyor. Daha önceleri ıbadetlenni kapalı kapılar ardında yapmak zorunda kalan Aleviler artık büyük kentlerde art arda açılan cemevlerinde açıkça ibadet edebiliyorlar. Alevilerin bir kısmı, Islamm yükselişini durdurmak için bir Alevi partisi kurulması gerektiğini savunuyor, ancak bazı laik politikacılar bunun 'ulusal intihar' olacağı kanısında. (1 Mart) -Hiç dert etme. Bu yalnızca bir fidan.