Katalog

28 TEMMUZ1994 PERŞEMBE CUMHURtYET SAYFA EKONOMI Yasaonaylanmazsakrizderinleşecek I§QMN EVRENENDEN Yaramancı'dan istifa mesajı ANKARA (Cumhuriyet Bö- rosu) - Tezcan Yaramancı, özel- leştirme ldaresi Başkanlığj göre- vine, özelkştirmenin altyapısını oluşturmak ûzere geldiğini belir- tirken, yasanın çıkmaması duru- munda istifa edebileceği me- sajını verdi. ÖİB Başkaru Yaramancı, dün düzenledıği basın toplantısında, Anayasa Mahkemesi tarafı- ndan iptal edilen özelleştirmeye Uişkin kanun hükümünde ka- ramamelerin yasalaştınlması için gerekli düzenlemelen, SHP Ankara Mületvekili Mümtaz Soysal ile birlikte hazırla- dıklanm belirterek, "HerhaMe, bir anayasa uz- manının hazırla- dığı bir yasa, Ana- yasa Mahkeroesi'- ndengeridönmez" dedi. Yaramana; özelleştirmenin ilke ve amaçlan ile çabşanlara ön- celik tamnmasını isteyen Soysal'ın önerilerine saygı gösterdiklerinı anlatarak, şutüan söyledi: "BizSaymSoy- sal'ın istekknni yerine getinlik. Mümtaz Bey,met- ne,Özetteştinnenin sıralaması ve şek- ünin de eklenmesi- istedi; ancak, Yaramancu 2^ ay gedktik. nı sosyo - ekonomik gelişmelerin, s»ra- lamada ve özeUeş- rirmenin biciminde değişiklik yarata- btlecegini belirte- rek kabul etme- dik. Kendisi de bi- rim bu fikrimîze saygı gösterdi." Yaramana, tanmsal KÎT- lerin satışında, birliklere ve çalı- şanlara öncelik verilmesinin işlev- sel olmadığını söyledi. Bu tutu- mu "şeJûküik" olarak değerlen- dircn Yaramana, "Bu «ş hayaönın uzağmda, siyasi sloganlaria ilgÜen- miş kişUerin getirdiği bir fonnül- dür. Ama böyte olanağı tanıdık. Ancak, otacağına da pek olanak venniyorum" dıye konuştu. Yaramana, Soysal ile kavgak olmadığını, ancak ekonomik görüşlerinin de uyuşmadığıru söyledi. Yasa teklifinin hazırlan- ması sırasında, Soysal ile centil- menlik sınırlan içinde çalıştı- klannı anlatan Yaramana, şöy- le konuştu: "Saym SoysaTa, özelleştirmenin ükeİerinin, sırasuun ve biçiminin yasaya ek- lentnesinin çok bağlaytcı ola- cağuu söyledim. Burada esneklik ve yetki vermek önenüidir. Çün- kü bazı noktalar, teorik olarak kulağa boş gelir de,fiili>atta tat- bik editanez." Yaramana, özelleştirmeye ilişkin karamamelerin iptaledil- mesi üe KOÎ'den kararoame ile devredilen. iç-dış borç ve müte- ahhitlik ödemelerinin yapıla- madığını anımsatü. Öderaelerin aksarnaması ve kamuoyunda büyûk bir sorun çıkmaması için ellerinden geleni yapuklannı vurgulayan Yaramana, yasal düzenkmeler olmadan ozelleş- tirmenin yapılamayaoiğına dık- kat çekti. Ozelleştirmeye ilişkin yasanınçıkmaması dunırnunda. büyük bir çıkmaza girileceğini bebrten Yaramana, basın men- suplanna, "O zaman, öoümüz- deki günlerde sizkrte tekrar gö- rüşürüz" dıyerek istifa edebilece- ğini ıma stti. Yaramana, "Ancak, özelleş- tirmede çok geç kalmıştık ve acil olarak sorunun çözülmesi ge- rekiyorda. O za- man, yetkili or- ganiara yetki ya- sası olıönlu bir çözüm gibi gel- mişti. Ancak. ye- niden başa dön- dûk" diye ko- nuştu. Yara- mana, 1994 ıcin hedefknen 2.5 milyar dolarlık gelire ulaşılama- yacağıtu büdir- di. öte yandan DYP ' Genel Başkan Yar- dımcısı Esat KH ratiıoğiu da Anayasa Mah- kemesi'an 6 Ni- san 1972 ve 17 Temmuz 1990 tarihlerinde. "Ka- nun hükmünde kararnameter ip- tal edüeraez" yö- nünde \erdiği iki karar bulun- duğunu belirte- rek, "Bu ikilemi anlamak miim- kun değiT1 dedi. Mahkemenin 1990 yüında GAP projesiyle ilgili Yetki Ya- sası'nı iptal et- tikten sonra, buna bağlı çıkartılan karar- nameler konusunda. "Yetki ya- sası iptal edilse de. KHKTer iptal karan verilmeden tekamâi Mtiği için iptal edilemez" yolunda ka- rar verdığıni anımsatan Kıratl- loğlu, spyle devam etti: M Hukuki boşluk doğnrmaya kûnsenin hakkı yoktur. Mahke- menin, ikileme düştüğü bu karar- lar konusunda dikkatli ofanası ge- rekir. Yûksek Mahkeme Baş- kanı'ndan yanıt bekliyomz. lste- rİ2 ki, 'Sizin söylediğiniz bu ka- rarlar yoktur' desin. Ama maale- sef var. Anayasa Mahkemesi, kendisinin hangi konularda karar verebileceğini açddayan anaya- sanın 91. maddesini hiçe saya- maz. Mahkeme, anayasanın üstünde bir müessese değDür." Gereklidüzenlemelen Soysal üe birlikte yapuklannı belirten Yaramana, "Herhaldebir anayasa uzmanının hanrladığı yasa Anayasa Mahkemesi'nden geri dönmez" dedi. Soysal Uk raundu aMı. ŞÜKRAN SONER Toz Duman Arasındaûyle ilginç bir toplumuz ki denize dalmaya kalkışmadan da bir bardak suyla boğulmayı beceriyoruz. Koaüsyon cid- di ciddi sallanıyor. Hükümetin program ve protokolünde yer alan ilkelerin yaşama geçirilmemiş olmasından mı? Ekonomik paketin ağırhğınm çok fazla yoksul halka, çalı- şanlara yüklenmesinin sonucu doğan patlamadan mı? Hü- kümet icraatlarının, sosyal demokrat bir partiyi çökertme- sine, daha fazla göz yumulamamasından mı?.. Böylesine ciddi gerekçelerden vazgeçtik. Daha dar kap- samlı, biraz da kişiliklerln, günlük çıkarların işin içine karıştığı konuları düşünelim: SHP içinde yapılan kabine de- ğişikliğinin, örgüt içinde ilkesel bir tartışmayı açması, var olan parti içi bölünmelerin, sosyal demokrasi aniayışı ve koalisyonun devamına ilişkin görüş ayrılıklannın bü- yümesi. Tartışmalar hiç değilse Hlkmet Çetln'ın ve gö- revden alınan diğer bakanların başarısı, getirilenlerin uy- gunluğu düzeyinde kalabilseydi. Ya da Mümtaz Soysal'ın özelleştirme, dış politika konularma baKışma karşı, DYP'- lilerin karşı çıkması gündemli sürseydi... Koalisyonu sallayan tartışma; ÇİHer ve Karayalçın'ın gö- revden alınan bakanlardan istiialannı istememiş olmaları, şekil olarak gorevden alma (azletme) uygulamasına Cum- hurbaşkanı'nın karşı çıkması, Çiller ve Karayalçın'ın ana- yasa uygulamasını bilememeleri, uyanlmamaları ağırlıklı olarak gelişti. Dün bu sorun gorevden alınan bakanların is- tifayı kabul etmeleri ile çözümlenmiş oldu. Ancak bundan sonra yukanda sözünu ettiğlmlz dar kapsamlı tartışmalar gündeme gelecek. ûrneğin komisyondaki özelleştirme yasatasarısı üzerinde uzlaşılmaya çalışılacak. Hükümetin gündeminde olması gereken diğer acil işlere sıra ne za- man gelecek? Türk-iş'in; DİSK, Hak-iş, Demokrasi Platformu çerçeve- sindeki kamu sendikalan ve demokratik örgütlerle birlikte yaptğı direnişin gündemindeki sıcak konular, işçi ve me- muru yakan sorunlar nerede ise gündem dışında kaldılar. Bu zamanlama içinde eylemin uyarıcı etkisi küllendi gitti mi yoksa? Türk-iş ve sorunların tarafı örgütler, en azından hükümetin normal bir çalışma dönemine geçmesini bekli- yorlar. Ancak bu tabloda normal çalışma ortamına hiç de kolay geçileceğe benzemiyor. Oysa memurun gülünç üc- ret artışı, işçinin ödenmeyen toplusözleşme artışı öyle bek- lemeye elverişli konular değil. Memurun ücret artşını hükümet belirleyecek de ben kendi adıma toplusözleşmelerin 4. altı aylık zammı ve di- ğer hak edilmiş işçi alacakları için sendikaların hükümeti niye beklediklerini hiç anlayamıyorum. Ülke çapında ba- nsçı bir uygulama için hükümetten sozleşmelerin ve hak edilmiş ücret alacaklarının ödenmesini istemek olağan, ancak ödenmeyen alacaklar ve sözleşme farkları için bir yandan yasal yoldan hak aranmayıp beklenmesi hiç de doğal değil. 2822 sayılı yasanın ilgili hükümleri çok açık. Hak edilmiş bütün işçi alacakları ve ödenmek istenmeyen, enftasyon oranındaki toplusözleşme 4. dilim zamlan için yasa, sendi- kaların yargı yoluna gitmelerini öngörüyor. Yasaya göre üyeleri adına sendikaların, yargıda "eda" davası açmalan ve ödenmeyen işçi alacakları, sözleşme ücret artışları için tespit yaptınp geçerli en yüksek banka faizini işletmeleri gerekiyor. Sonrası ise yine yasa ve hukuka göre, icra yolu ile hak edilmiş alacağın tahsıline gidilmesı. Yani oriada beklenmesi gereken bir hükümet kararı yok. Ortada imza- lanmış ve yasal, yürürlükte olan bir toplusözleşme hükmü var. Hükümet bu sözleşme hükmünün gereğini yerine ge- tirmemiş bulunuyor. Yasa ve hukuka göre, daha önce de bu köşede belirtti- ğimiz gibi, hükümetin "İşçiye bu zammı verecek para büt- çede yok. Üstelik işçinin ücreti; memura, müdüre göre iyi- ce yükselecek. Haksızlık olacak. işçi çıkarmak zorunda ka- lacağım" falan demeye hakkı yok. Ekonomik kriz ve ar- dından gelen beklenmeyen yüksek enflasyonun yarattığı, enflasyona bağlı yüksek oranda zam verme zorunluluğu, darboğazda özel çözüm arayişı, çlsa olsa taraflann rızası ile geliştirilebilecek bir çözümdü. İşçiler ve sendikalan, hu- kuken asla Türk-İş değil, doğrudan sozleşmelerin tarafı bütün sendikalar, sadece koordinasyonu sağlama adına Türk-iş, hükümete yardımcı olmak üzere, kazanılmış yasal haklarından vazgeçme niteliğinde, özel bir ek anlaşma ya- pabilirlerdi. Böylesine özel, zorlu bir anlaşma için ne yazık ki ne sendikalar isçilerin, ne Türk-iş işçi ve sendikaların, ne de hükümet isçilerin, sendikaların ve Türk-lş'in güvenini kazanabilmiştir. önümüzdeki günlerde ne olup biteceği, arapsaçınadön- müş sorunların nasıl çözümlenebileceği bilinmiyor. Toz duman arasında ne olup bittiği, ne olup biteceği görü- nemiyor. Yeni düzenlemeücretlimuhasebeci>ideişverenin vergisinden sorumlututuyor Muhasebecininbaşıyanacak ÖZLEM YÜZAK Vergi Usul'Kanunu'nda ya- püan yeni düzenleme ile gelir ya da kurumlar vergisi beyanna- mesinin mali müşavirlerce im- zalanması ve imzaladıklan be- yannamelerden sorumlu ol- malan tartışma yarattı. Serbest ve yeminli mali müşavirler, önümüzdeki aylarda yürürlüğe girmesi beklenen yeni uygula- manın 40 bin kişilik yeni bir vergi denetim kadrosu oluştu- racağmı, böylece vergi gelirleri- nin artacağını savunurken, ko- nunun uzmanı kimi akademik çevreler, yeni vergi düzenleme- sine sıcak bakrruyorlar. Konu ile ilgiU görüşlerini al- dığımız Marmara Üniversitesi Muhasebe ve Finans Anabiüm Dalı Başkaru Prof. Dr. Osman Altoğ, vergi mûkellefıyetinin ki- şiselbeyana dayah olduğunu ve sorumluluğun mükellefe ait ol- duğunu belirterek alınan kara- nn anayasaya aykın olduğunu ifade etti, Altuğ şöyle konuştu: "Muhasebeci, mali müşavir ve yeminli mali müşavirler, ilke ola- rak ücret aldıklan ticari kazanç erbabmdan daha az varbklıdır- lar. Varlıksız kişUerin daha var- Altuğ: Vergi sistemi topaL Bir yandan vergi deneümine40 bin kişinin dahakatılmasırun vergi kaçağıra önleyeceğj ileri sürülürken, öte yandan serbest çalışan mali müşavir kadar, işverenin yarunda kadroluçalışan muhasebecinin de mükellefın vergi beyanından sorumlu olması, bu kişilerin durumlannı zorlaştıracak. : 40 bin kişi denetimde. lıklı kişilere bir anlamda müte- seteil kefil otması çelişki yaratır. Aynca, bu iş sahipleri üzerinde psikolojik baskı yaratabUir. Vergi denetimi idarenin kolluk faajiyetleri içinde yer alır. Şimdi ise devlet, 'Biz denetleyemiyo- ruz, siz denetleyin' diyor. Bu da bir nevi özeUeştirme demek." Altuğ, mevcut Türk vergj sis- teminin topal bir sistem oldu- ğunu vurgulayarak, ahşveriş yapan ücretliye ancak yıl so- nunda yü»le 35 masraf düşme hakkı verildiğini, tüccann ise özel masraflarını vergiden düş- me hakkı bulunmadığmı söyle- di. Altuğ, vergi denetiminde, ancak mükellefın mükellef ta- rafından kontrol edilmesiyle başan sağlanacağını savundu. Karşıt görüş Denetim boşluğundan yakı- nan diğer bir kesim ise Prof. Al- tuğ'un tamamen aksine bir gö- rûşü savunuyor. Türkiye Ser- best Muhasebeciler Mali Mü- şavirler ve Yeminli Mali Müşa- virler Odalan Birliği Başkanı Mustafa Özyürek, alınan kara- n savunarak eski uygulamayla sadece 3 bin civannda bir de- netmen kadrosuyla vergi be- yannamelerin ancak yüzde 3 veya 5'inin denetlenebildiğini söyledi. Bunu mükellefın de bıldiğini ve defterlerinde, faturalannda- ki pek çok rakamı beyanname- krinde bildirmediğini söyleyen Ozyürek, mükellefın "Vergi kaçtrsant bile yakalanma riskim en fazla yüzde 5" dıye düşündü- ğünü anlatu. Özyürek hem yet- ki hem de sorumluluk verilen 40 bin mali müşavir ve muha- sebecinin denetime katıhmıyla kayıt dışı ekonomide önemli bir adım atılacağını kaydetti. Teşvikliyaüruıılardapatlama ANKARA (ANKA) - Teşvik sisteminin yeniden düzenlenmesine yönelik mevzuat değışikliklerinin yayımlanması beklenirken bu yüın ilk yarısmda teşvikli yaünmlarda hızh bir artış olduğu belirlendi. Ocak-haziran döneminde, 99 trilyon 302 milyar liralık yatınm teşvik belgesine bağ- landı. Teşvikli yatınmlar geçen yıhn aynı dönemine göre yüzde 137.8 oranında artış gösterdi. 93'ün ilk yansında 41 trilyon 752.1 milyar liralık yatınma teşvik sağlanmıştı. Bu yılki sabit yatınm tutan ise 91 trilyon 15.2 milyar lira düzeyinde bulunuyor. Yatınmlan gerçekleştirecek kuruluşlann iş- letme sermayesi 2 trilyon 139.5 milyar lira olarak belirlendi. Yatınmcılara 2 milyar 426.4 milyon dolarlık döviz kullandınlacak. Yaünmlar gerçekleştiğinde 51 bin 909 kişi- lik yeni isdihdam yaratılmış olacak. Yûın ilk yansında teşvik kapsamına alı- nan yatınmlann yandan fazlasını 57 trilyon 942.8 milyar hra tutanndaki imalat sanayii yatınmlan oluşturdu. Söz konusu yatın- mlar geçen yıhn aynı dönemine göre yüzde 112.8 arttı. İmalat sanayiinde alt sektörler itibanyla en fazla teşvikli yatınmı 18.1 trilyonla do- kuma ve giyim, 6.7 trilyonla taşıt araçlan, 6.2 trilyon lirayla gıda, 5.5 trilyonla cimen- to sektörleri gerçekleştirecek. Hizmetler sektöründe teşvike bağlanan yatınmlann tutan da yüzde 187.4 artarak 34 trilyon 616.2 milyar liraya ulaştı. Ö I ç e k i M Cep telefonunda uyuk "incelik" Nataş Inealiği!.. Türk haberleşme sektörünün Ikleri Netaş, dünyanın en ince cep telefonunu hizmetinite sunuyor: Netaş Cep Telefonu. Çok incelikler taşıyor! t>l»fonund» O l ç a k : 1 / 1 2 Cfll ı Dünyanın en inct; cep telefonu. GSM sisteminin bütün avantajlarına sahip. Cebinize kolayca girer, k(>- layca çıkar. Görünümü son derece estetik. 3. |«n*raayon OrOndı Küçük hacinüi cep telefonu. . Standaıt pil ile sadece 179 cm\ Cebinizde fazla yer kaplamaz. Çalınmaya v* hasara karsı aigortalıı Çahruna- ya ve lıasara karjı 1 yıl sigor- ulı. GUvenli, rahat kullarum. Caklnlsda "oap", aracı- mttf* "araç" talatonuı Netaj Cep Telefonu çı>k kul- UnışU. Tek spiral kortlonla araç telefonu »larak da yarar- lanahilirstntz. Hahat duruş: Netaş Cep Telefonu son derece ergono- mik. Yüksekligi agız - kulak mesafesi kadar. Bu mesafe- ntn korunmamasıntkın dolayı ııluşabilecek kullanım nıhat- sızlıklan Netaş Cep Tele- fonu'nda yuşanmaz. S«» kontrolı Degişik or- tamlarda ses seviyesini bu- lundugunuz onama göre ayar- layabtlmeniz için Netaş Cep Telefonu'nda ses ayar düg- mesi var... hemen parmağıru- zın ucunda; telefon kulağtnız- dayken kullanabilmeniz i<;in. KIMI, ••bft antan, at«n* d«rt tlM kart kolaytıftıt Anten aç - kapa; cebe takıld^ takılmadı derdi yok. Kısa, sabit anten her zaman, her yerde maksımum performans saglar. Standart S1M kart ise ayri bir rahatlık. Taşıması kolay, kultarumt kolay YMM çapında yaygın» fcuauraus «arvis: Ne- taş'tan cep telefonu almak, sa- dece "bir cep telefonu" al- mak degildir... aynı zamanda, Netaş'ın ürün ve aksesuar zengtnliginden; Türkiye'nin hülıerleşme alanında en geniş yetkili satıct ve en deneyimli teknik servis desteginden ya- rarlanmak demektir. Nataş C»p Talafo* HM... Her cap için 4d««t o«* tal«fonul Hetas