Katalog

7EYLÜL1992 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER Denktaş'tan sertdemeç • Dış Haberler Servisi - KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın bugün Ankara'ya gelmesi bekleniyor. Denktaş, 26 ekimde New York'ta yapılacak müzakerelere yönelik olarak görüş ahşverişinde bulunacak. Denktaş dün KKTC'de Yeşilırmak köyünde yaptığı sert konuşmada, kendisinin boyun eğmeyen insanlann temsilcisi olduğuna işaret ederek, yaptınmlar gündeme gelsedahi, buna da birlik içinde karşı çıkılacağını söyledi. Denktaş, haksızhğa tüm halkın dıreneceğine ınancını belirterek, BM Genel Sekreteri Gali'nin, Rum yönetimi lideri Vasiliu'nunistekleri doğrultusunda haarladığı haritanın hak ve adalet ilkelerinden yoksun olduğunu söyledi. Ankara, Ege'de teftişten kaygılı • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)- Yunanıstan'da yayınlanan bazı gazetelerde Yunan subaylannın Ege'dekı adalarda "teftişlerde" bulunduğu haberlerininçıkması üzerine, Yunanistan'ın Ankara Büyükelçisi Dimitris Makris Dışişleri Bakanlığı'na çağnlarak Türkiye'nin bu tür haberlerden duyduğu kaygı dilegetirildi. Bu hafta İstanbul'da başlayacak Avrupa Konseyi toplantısı sırasında iki ülkenin dışişleri bakanlannın Yunanistan ve Türkiye arasındakı sorunlan elealacaklan bildıriliyor. iki hafta önce Egedeki Türkiye'ye yakın adalarda Yunan genelkurmay yetkililerinm teftişlerde bulunduğu yolunda haberler çıkmıştı. Irtcçı saldınlar sûrüyor • FRANKFURT (AA) - Federal Almanya'da sığınmacı yurtlarına yapılan saldınlar, doğu ve batı eyaletlerinde hafta sonunda da devam etti. tki hafta önce Rostock'taki sığınmacı yurduna karşı başlatılan ırkçı saldınlar, Almanya'nın diğer kentlerine de yayıhrken, polisin baa saldınlan önlediği kaydedildi. Brandenburg eyaletindeki Eisenhüttenstadt'ta iki gece üst üste 150 kadar aşın sağcı genc polisle catıştı. Irkçılar, "Almanya Almanlanndır. Yabancılar dışan" sloganlan atarken, polis 17 kişiyi gözaltına aldı. Lübnan:Son tur seçimler yapıldı • Dış Haberler Servisi - Lübnan'da 20 yıldır ilk kez yapılan genel seçimlerin üçüncü ve son turu dün Güney Lübnan'da yapıldı. Ülkedeyaşayan hıristiyanlann, seçimlerin ilk iki turunda olduğu gibi dün de sandık başına gitmedikleri bildirildi. 1972yıhndanbu yanailkkezvapılan seçimlerde, 128 sandalyeli ulusal meclise Güney Lübnan seçim bölgesinden girecek 14'üŞıi.23 milleuekilı belırlendi. Ajanslar, hükümete ait askeri birliklerin, seçim bölgesinde sıkı güvenlik önlemleri aldığını ve özellikle Beyrutun40km güneyindeki Sayda kentine çok sayıda zırhlı araç KÖnderildiğini belirtti. Rusya'nın Ankara Büyükelçisi sıkı dostluk ve işbirliği istedi Çernişev: Müttefik olahıııHALUKGERAY ANKARA - Rusya Federasyonu- nun Ankara Büyükelçisi Albert Çerni- şev, uzun dönemde Türkiye ile "mütte- fik tipi" ilişki içinde olmak ıstediklerinı söyledi. Çernişev, Orta Asya ve Kafkas- lar"da "aşın milliyetçi" ve "aşın dincile- re" iki ülkenin de karşı çıkması gerekti- ğini biktirdi. Cumhuriyet'in sorulannı yanıtlayan • Büyükelçi, Rusya Federasyoıju Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in ekim veya kasım ayında Türkiye'ye geleceğini açıkladı. Rusya Büyükelçisi Çernişev, iki ülkenin imzalayacağı biîdirgeyle ilişkilerin kom- şuluk düzeyinden 'sıkı dostluk ve işbirliği- ne' dönüşeceğini vurguladı. "'Müttefik ülkeler her alanda ilişkilerini dcğilız. Ama, Kazakıstan Rusya'nın Tatarlann Rus>a'da baskı altında ol- duklannı söylemeleıinin doğru olmadı- ğını vurguladı. Moskova ve Ankara'nın bu aşın akımlara karşı işbirliği yapma- ları gerektiğini ifade ettı. Çernişev. Türkiye-Rusya arasında bu tür konularda bulunan işbirlığinin dört ilke üzerine kurulduğunu. iki tarafın en üst düzeyde sözlü olarak anlaştıklannı bildirdi. Bu sözlü anlaşmaya göre, Tür- kiye, Rusya'nın bölgede ekonomik- Çernişev, Rusya Federasyonu Devlet geliştirirler. Örneğin, bugün Türkiye ile müttefikidir. Kazakistan da bağımsız pölitik "menfaatlan" olduğunu kabul Başkanı Boris Yeltsin'in ekim veya ka- sım ayı içinde Türkiye'ye geleceğini açıklayarak, bu gezi sırasında imzalana- cak olan biîdirgeyle ilişkilerin komşuluk düzeyinden "sıkı dostluk ve ışbirüğine" dönüşeceğini vurguladı. Bu aşamadan sonra ise, Rusya'nın Türkiye ile "mütte- fik tipi" ilişkiler kurmayı istediğıni söy- ledi. Müttefik tipi ilişkiden ne anlaşılması gerektiği sorulduğunda, Çemişev, Rusya arasında askeri alanda müttefik- lik ilişkisi bulunmuyor" dedi. Müttefık- likten, "bloklaşmayı" anlamadıklanru kaydeden Çernişev, şöyle konuştu: "Aslında ortakhk kavramı müttefık- liğe yakındır. Bugün Türkiye'nin mütte- fıki kimdir derseniz, ABD ve NATO üyeleri ce\ abıru veririz. Rusya ile Türki- ye ilişkileri de müttefıklik yolunda ilerli- yor. Yeni bir bloklaşmayı kastetmiyo- rum. Zaten biz de arük NATO'ya karşı bir ülkedir. Bu tür bir ilişkiyi kastediyo- rum." Çernişev, Kafkaslar'da ve Orta Asya'da "aşın milliyetçilerin" istıkrar- sızlığa yol açtığını söyleyerek, kimı za- man bu aşın taleplerin sanki halkın iradesı gibi gözüktüğünü, oysa, duru- mun böyle olmadığını belirtti. Rusya ve Türkiye'nin istikrarsızlığm adresinin bu akımlar olduğunu açıkça söylemeleri gerekıiğini söyleyen Çernişev, örneğin ediyor. Buna karşılık Moskova da Tür- kiye'nin bölgede artan menfaatlan ol- duğunu kabul ediyor. Üçüncü ilke ola- rak ise iki taraf. bu bölgedeki menfaat- lannın zıt düşmemesine ve bir diğerinin bölgedeki etkinliklerini sınırlamamaya yönelik politikalar izleyecekleri konu- sunda anlaşıyorlar. Dördüncü ilke ola- rak ise iki ülkenin menfaatlannın uyumlulaşünlması ve böylece işbirliği olanaklannın arttınlması yer alıyor. BOMATOPLATfnSI Ankara uyarıda bulunduANKARA (Cumhurivet Bü- rosu) • Karabağ sorununun çözümü için başlatılan Roma toplantılanndan beşincisi bu- gün başlıyor. Türkiye, Ermenı tarafının temsil sorunlannı ön plana çıkararak toplantılan. baltalamaması ıçin Roma top- lantısı başkanlığının "dikkatini çekti." Ankara, ABD ve Rusya başta olmak üzere toplanuya katılan etkili ülkelerin yetkilile- rini Dışişleri Bakanlığı'na çağı- rarak, diplomatik girişimlerde bulundu. Dışişleri yetkilileri, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferan- sı karanna göre Karabağ'daki çatışmalara çözüm bulmak amaayla toplanacak Minsk konferansının önünü açmak için yapılan Roma Acil Durum toplantılannın beşincisinin bu- gün başlayacağını bildirdiler. Ağustos ayındaki Roma top- lantısında, Karabağ'daki Er- menilerin "temsil düzeyini art- tırmak" ıstemesı ve bu isteğin Türkiye ve Azerbaycan tarafın- dan kabul edilmemesi üzerine toplantıyı terk etmelerini göz önüne alan Türkiye, Roma toplanusı başkanlığının konu- ya "dikkatini çekü." Toplanması planlanan Minsk konferansı başkanı İtal- yan diplomat Mario RaffaellT- ye göndenlen mesajda. Kara- bağ'daki Ermeni ve Azeri nüfusun temsilcilerinin daha önceki temsil düzeylerinin de- ğjştirilmek istenmesinin kabul edilemeyeceği bildirilerek, top- lantmın baltalanmasının engel- lenmesi için gerekeni yapması istendi. Ankara, geçen günlerde ABD. Rusya, Almanya, Fran- sa gibi bu konuda etkin olan ülkelerin büyükelçi veya üstdü- zey diplomatlannı Dışişleri Bakanlığı'na çağırarak, Ermeni tarafının toplantıyı baltalama gjrişimlerinin önlenmesi konu- sunda uyardı. Kabil'de, hükümete bağh birliklerle mucahitler arasında suren çarpışmalar kenti harabeye çevirdi. Kızılhaç Komitesi'ne göre başkentte günde bin yaralı tedavi ediliyor Kabil'dekaıılıbilanço: 2 bin ölüKABİL (AA) - Afganistan'ın başkenti Ka- bil'de hükümet kuvvetfcnyfe mücahit gruplar arasında meydana geten cauşrnalarda toplam 2 bin kışinin öldüğü, 9 bin kışinın de yaralan- dığı büdirildi. Uluslararası Kızühaç Komitesi'nin (1CRQ Kabil'deki Tıbbi Koordinatörü Gü- lian Biddulph, geçen ay Kızılhaç hastanete- rinde günde ortalama bin yarahnın tedavi edildiğinı belirterek. haftada 92 kişinın bu hastanderde hayatlannı kaybettiklerinı kay- detti. Biddulph, Kızılhaç'ın çaüşmalarda yarala- nanlann sadeceyüzde 25'ini tedavi edebikhğj- ni, bunlann da yüzde 40'ının kaduı veçocuk- lardan oluştuğunu bildirdi. Giffian Biddulph. hastanderin birçoğunda ilaç sıkınüsı çekildiğini ve kent civanndaki 17 hastaneden büvuk kısmının çauşmaJarda ha- sar görmesı nedenıyle tam kapasiteyle çahşüa- madığını da belirtti. Ateşkesin yürürlükte olmasına rağmen her gün hastanelere çok sayıda yarahnın geküğini söyleyen Biddulph, "Bir haftadır ateşkes yü- rürlükte. ancak hastanelere her gün daha çok sayıda yaralı geliyor" şekünde konuştu. Kabil'de görev yapan ve isminin açıklan- maanı istemeyen yabana bir yardım görevlisi de uluslararası kamuoyunun bu konuya yete- ri kadar ügi göstermemesinden >'akınarak. "Kentin üçte ıkia yok oldu. halkın vansından fazlaa öklü. Bu, gerçekten bir tek kişinin um- nında mı?Gazetelerde tek bir fotoğraf gördü- nüz mü" dedi. Bu arada. Afganistan'tn başkenti Kabil'de hükiimet birlikJeri ve mücahit gruplar arasın- da birsüreden beri devamedenkanlı çatışma- lardan kaçarak Pakistan'a gelen 300 Afganh Sıhin sınır dışı edildiği bildirildi. Pakistan pohsi, Afganlı Sihlerin pasaport- lannın ve diğer evraklannın otmaması nede- niyle kamyonlarla ülketerine geri gönderildik- lerinı acddadı. Yetkilüer, Afganh Sihlerin Pakistan üzerin- den Hindistan'a geçerek, oradaki akrabalan- na uîaşmak istedilderini, ancak pasaporüan- nın bulunmaması nedeniyle bunun mümkün olmadığını kaydettfler. Öte yandan, Afganistan'ın Gülbahar ken- tinde meydana gelen selierden zarar görenlere ulaşunlrnak üzere Büieşmiş Milletler'e ait ilaç ve gıda yardımı taşıyan kamyonlann yola çıküğı büdirildi. BM yetkilikri, felaketzedetere ulaşünlmak üzere battaniye, ilaç, gıda ve diğer mabeme- lerle dolu iki kamyonun Mazhan Şenf kasa- baandan yola çıküğını, bir diğer kamyonun da Pakistan anın yakınlanndakı Celalabad'- dan hareket ctüğmı açıkladılar. Başkent Kabü'in 90 küometre kuzEyindeki Gülbahar kenünde meydana gelen seDerde 450 kişinin öldüğü, ölü sayıarun daha da art- masından endişe ediküği bildirümişii. Eski konıünistliderlertarilı sahnesindensilindi • Janızelski, Polonya'nın general lideri, 1990'daistifa ederek devlet başkanlığını bıraktı. • Kadar, Eski Macaristan başbakanı, yetkisi ellerinden alındı, ancak yargılanmadı. 1989'daöldü. SOFYA (AA) - Bulgaristan'ın eski Devlet Başkanı ve Komünist Parti lideri Todor Jivkov'un. yedi yıl hapis cezasına çarptınlmasıyla, dağılan Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa'nın eski komünist liderlerinin durumlan yeniden gündeme geldi. Komünizminçöktüğü ülkelerin eski liderlerinin bugünkü durumlan şöyle: Bulgaristan: Todor Jivİcov: Yolsuzluk yapmak ve otoritesini kötüye kullanmak suçuyla7yıl hapsemahkûm oldu. Jivkov, eski Sovyet bloku liderlerinden, ilk mahkûm edi- lenlideroldu. Demokratik Almanya: Mart 1992"de Moskova'ya kaçan eski Devlet Başkanı Erich Honnecker, haziran ayında Almanya'ya döndü. Honnecker, şu anda, Beriin Duvan'nı geçerek birleşmeden önceki Batı Almanya'ya kaçmaya çalışan 49 kişiyi öldürmek suçuyla yargılanıyor. 80yaşındaki Honnecker, karaciğer kanseri. Romanya: Eski Devlet Başkanı ve Komünist Pani lideri Nikolay Çavuşesku ve eşi Elena. 1989 aralık ayındaki halk ayaklanması sırasında, idama mahkûm olup kurşuna dizildiler. Çekoslovakya: Eski Devlet Başkanı Gustav Husak hakkında hiçbir dava açılmadı. Husak. 1989 kasım ayında kanserden öldü. Komünist liderlerden Vasil Bilak ise Varşo\aParktı'nı Çekoslovakya'yı işgal etmek üzere 1968 yılında ülkeye davet etmekle suçlanıyor. Temmuz ayında suçlanan Bilak. işgal ile ilgili sorgulanacak olan ve hayatta kalan tek lider. Macaristan: Eski komünist liderler hakkında hiçbir dava açılmadı. Uzun süre parti liderliği yapan Janos Kadar, 1989'un temmuz ayında öldü. • Çavuşevsku, Eski Romanya Devlet Başkanı, eşi Elena ile birlikte 1989'daidam edildi. Polonya: Son komünist lider General \Vojciech Jaruzelski, 1990 aralık ayında makamını terk etti. ' Sovyetler Birliği: Dünyayı gezen eski Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov. şu anda bir yazar ve vakıf başkanı. 1991 ağustos ayında Gorbaçov'a karşı darbe gjrişiminde bulunanlardan 15 kişi devlete ihanet suçuyla yargılanmayı bekliyor. Bazılan idam edilebilir POLTTIKADA SORU]\LAR ERGUN BALCI Kdmsve BM Genel Sekreteri Butros Gali'nin Kıbrıs konusunda Türk tarafını rahatsız eden bir rapor yayımlaması, BM Gü- venlik Konseyi'nin de bu raporu onaylaması, Ankara ve KKTC hükümetinde tepki yarattı. Gerek Türkiye, gerekse KKTC basınında Gali'nin raporu ve Güvenlik Konseyi'nin 774 sayılı kararını eleştiren yazılarçıktı. Gali'nin görüşme- ler boyunca Denktaş'a baskı yapması, Güvenlik Konseyi'- nin de Gali'yi desteklemesi, Türkiye ve KKTC'de haklı ola- rak tedirginlik yarattı. Kıbrıs konusu, Türkiye'de sağ ile solun büyük bölü- münün tam uyum içinde oldukları belki de tek konu. Kıbrıs'ta Batı'nın tuzağına, ernpervalizmin oyununa gel- memek konusunda, sağ kanatla kimi Marksist eğilimli yazarlar görüş birliği içindeler. Mılli davada böyle bir dayanışma kuşkusuz güzel bir şey. Ancak çok uyumlu bir orkestra gibi davranmak, dü- şünce esnekliğini, yeni fikirler uretilmesini, yeni değerlen- dirme yapılmasını engelleyebilir. Bu ortamda bazı gerçek- ler gözden kaçabilir. örneğin Ankara ve KKTC yönetimi yıllardır Kıbrıs'ta 'iki kesimli, iki toplum arasında siyasal eşitliğe dayalı fede- rasyon' modelıni savunuyor. Ama bu model, önerilen bir dizi koşulla, federasyondan çok konfederasyona çağrışım yapıyor. Merkezle bu denli gevşek ilişkilerin bulunduğu modelin uluslararası hukuktaki adı konfederasyondur. Konuyu çetrefilleştiren nokta, Kıbrıs konusunda, sol ve sağ çevrelerin uyum içinde oldukları çizginin biraz dışına çıkanların, sol tarafından gaflet', sağ tarafından da tesli- mıyetçilikyada Kıbrıs'ı satmak ıstemeklesuçlanmalarıdır. Oysa sorun teslimiyetçıllk' ya da Kıbrıs'ın satılması' değildir. Sağduyu ve vicdan sahibi hiç kimsenin böyle bir şey düşünmesi söz konusu olamaz. Sorun, Kıbrıs konusu- nun daha gerçekçi açıdan ele almması, esnekliği, zaaf ve tesli.Tiıyetçilikle karıştırmaktan kaçınılmasıdır. özellikle çözüm, çözümsüzlüktür' formülünün geçerli olamaya- cağının kavranmasıdır. Soruna bu açıdan bakılırsa. toprak konusunda Gali'nin öherdiği % 28,2 ile Türk tarafının önerdiği % 29 artı, for- mülleri arasındakı uyumsuzluk herhalde aşılamayacak ni- telikte değildir. • • • Kıbrıs konusunda 26 ekimde duzenlenecek olan görüş- melerin ıkınci raundunda bir ılerleme sağlanamazsa, Gü- venlik Konseyi, Türkiye'nin hoşuna gitmeyecek önlemlere başvurabilir. Kimi siyasi liderlerle yazarlar Türkiye'nin Güvenlik Konseyi'nin önlemlerini göğüslemekten çekin- memesi gerektiğini, Bosna-Hersek'te aczini ortaya koyan BM'nın Türkiye ve KKTC'ye bir şey yapamayacağını belir- tiyorlar. Ama soruna başka açıdan da bakılabilir. Türkiye, BM'- nin Bosna-Hersek'te daha etkin rol oynamasını istemekte, Dünya Teşkilatı'nı Bosna-Hersek'te somut önlemler al- madığı için eleştirmektedir. Şimdi bir yandan BM'yi Bos- na-Hersek'te etkin bir rol oynamadığı, müdahale kararı al- madığı için eleştirirken, öte yandan Güvenlik Konseyi, Kıbrıs'taçözüm için ağırlığını koyunca, "Sen bu işe karışa- mazsın. Sen bana vi7 gelirsin " demek büyük çelişki olmaz mı? Türkiye neden bu çelişkinin içine düşsün? Ankara, Bosna-Hersek'le Irak'ın toprak bütünlüğûnü sa- vunuyor. PKK'nın Türkiye'yi bölmek istediğinden ve Türki- ye'nin güçlenmesini istemeyen dış güçlerin de terör ey- lemlerine dolaylı ya da doğrudan desteklediğinden haklı olarak yakınıyor. Ama Kıbrıs'ta çözüm, çözümsüzlüktür' formülünün yerleşmesine yol açacak bir politika izlediği takdirde, dünyanın gözünde bu kez kendisi Kıbrıs'ı böl- müş' bir duruma düşmez mi? İçeride bölücü eylemleri kınayan, Bosna-Hersek ve Irak'ın parçalanmasına karşı çıkan Türkiye'nin, Kıbrıs'ı bölen ülke durumuna düşmesi, büyük çelişki olmaz mı? Ve asıl bu çelişki, resmi yetkililerin sık sık kullandıkları de- yimle Türkiye'nin güçlenmesini istemeyen dış mihraklar' tarafından kullanılmaz mı? Kıbrıs sorununu, gerçekçi ve ileriye dönük açıdan tartış- manın büyük yararı vardır. Bu tartışmalar sırasında es- nekiik ve uzlaşma arayışını, teslimiyetçilikle 1 karıştırmak- tan ise özenle kaçınmak gerekir. JAKARTA ZİRVESİ SONA ERDt Bağlantısızlar'dan Sırbistan9 a kınamaJAKARIA (AA) - Endo- nezya'nın başkenti Jakarta'da altı gündür devam eden bağ- lantısızlar hareketi zirvesi dün sona erdi. Hareket başkanı Endonezya Devlet Başkanı Suharto, kapa- nış oturumunda yaptığı konuş- masında Sırpların, Bosna- Hersek'te yürüttükleri kanh "etnik temizlik" politikasınm bütün üyeler tarafından kınan- dığını bildirdi. Suharto, "Sadece dayanış- ma içinde olmakla kalmayaca- ğız, bütün insanhğa yardım edeceğjz" seklinde konuşur- ken, bu yardımı nasıl yapacak- lan hakkında bir açıklama yapmadı. Bağlantısız Ülkeler Zirve Konferansı'nda kabul edilen kararda, "Uluslararası toplulu- ğun karşı karşıya bulunduğu en büyük sorunun" kuzeydeki sanayileşmiş ülkelerle güney- deki fakir ülkeler arasında gi- derek büyüyen uçurumun ol- duğu ve bu durumun uluslara- rası istikran tehdit ettigi bil- dirildi. Suharto, bu çerçevede gelis- me çabalanna ilişkin işbirliği- nin arttınlabümesi için acil olarak yapıcı bir kuzey-güncy diyaloğunun başlatılması ge- rektiğini kaydetti. Bir hafta süre öte yandan eski Yugoslavya konusundaki uluslararası kon- feransın ortak başkanları Cyrus Vance ve Lord Oncn, Cenevre'de yayımladıklan bil- diride, Bosna-Hersek'teki Sırplann lideri Radovan K»- radâc'e ağır silahlanru bir haf- ta içinde teslim etme cağnsın- da bulundular ve verilen süre- nin gelecek hafta cumartesi günü TSI îa.OCte dolacağını bildirdiler. Pamukbank Prestige Global Card'la, kredi kart- larının çalınma ya da kaybolma riskinden uzak; Türkiye'nin dört bir yanında, dünyanın 200 ülke- sinde, kesin güvenlik ve gerçek prestij yaşarsınız. PAMUKBANK PRESTİGE ( O R K M A Y I N A R K A S I N D A S İ Z V A R S I N I Z ! PAMUKBANK