Katalog

EYLUL1992SAU CUMHURİYET SAYFA DIŞHABERLER Ermenistan zopda • LONDRA(AA)- E.rmenıstan, Dağlık Karabağ fcconusunda Azerbaycan'a karşı açtığı savaşın bedelini ağırödüyor. İngilizThe Cüuardian gazetesinin Erivan çıkışb haberinegöre Ermenıstan'da işsizlik yüzde 5 0 dolayma çıkarken, sanayı tesislerinin çalışma kapasitesi d e vuzde 3O'a düştü. Eski Sovyet ekonomisinin çökmesi ve komşu Azerbaycan ile çatışmanın Ermenistan'da yaşamı son derece güçleştırdığıni, eJektrik ve suyun çok kısıtlı olarak verildiğını belirten gazete. işsizlik yüzünden Ermenı bılımadamlannın ya Batı'ya göçmeye hazırlandıklannı ya da sokaklarda sigara ve ciklet satmaya başladıklannı bildirdi. Dicle ve Fırat masada • ŞAM(AA)-Türkiye. Suriye ve Irak arasında Dicle ve Fıraı nehirleri ile ilgili sınıraşan sular konusunda yapılan teknik görüşmeler. üç üfke heyetlen arasında Şam'da başladı. Arap diplomatlar, dün 16.'sı başlayan iiçlü teknik komite toplantısınınüçgün süreceğıni ve toplantıda nehirlcnn akışını, sulann kullanımını vesulama projelenni kapsayan bir anlaşmanın sağlanması yollannın görüşüleceğini kavdettiler. Çinde 47 kişi idam edildi • PEKİN(AA)-Çin'in Canton eyaletinde, iki günde hırsızlık, tecavüz ve cinayetten suçlanan 47 kişinın ıdam edıldığı bildınldt. Yeni Çin Haber Ajansı, I6kışınin25eylülde, 31 'inin de 26 eylülde idam edildiğiniduyurdu. Ajans, bunlardan 8'inin toplam 610 bin Amerikan Dolan çalmak ve 16 kişiyi de sılahh saldın sonucu yaralamaktan suçlu bulundugunu belirtti. Her yıl olduğu gibi bu yıl da ; yetkililer, yasalara sahip > çıkıldığını göstermek amacıyla, 1 ekimdeki ulusal i bayram öncesi, tutuklama. ', idam ve ağjr cezaya j çarptırma gibi önlemleri ; artnrdılar. I ! Köpfez adaları ! krizi | • ABL DABİ (AA) - Birleşik • Arap Emirlikleri. İran'ın, J Körfez'ın güneyinde j bulunan ve iki ülke arasında I toprak ıddıalan yüzünden j anlaşmazlık konusu olan I EbuMusa.küçükvebüyük ı Tumbadalanndan ! çekılmesını istedi. Abu | Dabi'de İran'la yapılan i görüşmelere katılan Birleşik Arap Emirlikleri heyetine yakın kaynaklar, İran'ın Körfez'deki adalardan çekilmesi konusunda tran heyetine memorandum verildiğini kaydelüler. İran heyetinin, görüşmelerdeele alınan konulan hükümete iletmek amacıyla oturumlara ara verilmesini istediği de bildinldı. Çeçenler, Adıgeyler, Kabartaylar, Osetler, Ruslar, Abhazya'ya yardıma koşuyor Abhazya'da 'çokuluslu' savaş...1/ • Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerinden binlerce gönüllü Abhazya'nın gönüllüler dc bunlara kauhyor. yardımına koşuyor. Bunlara, Abhazya'da yaşayan diğer halklar ve Türkiye'- Abhazya'da yaşayan Türk, Er- den giden gönüllüler de eklenince, Abhazya cephesi, uluslararası bir görünüm arz ediyor. Abhazlar, Gürcülerle savaşlannı, çokuluslu destekle sürdürüyor. StNAN GÖKCEN ^ a n ^ r ^°^ e t m e P°^m ^a s ı r u n hııriyet statüsündeki GUDAUTA - Abhazya'daki savaşın, Kuzey Kafkasya halk- lan için ayn ve özel bir önemi var. Kuzey Kaflcasya halklan. Abhazya'ya karşı girişilen saldınnın, kendilenni de kapsa- yan bir yok etme poliükasırun ilk uygulaması olduğunu düşü- nüyorlar. Abhazya'dan sonra sıranın kendilerine geleceğine inanıyorlar. Bu nedenle bu cumhuriyetler, Abhazya'ya yardıma koşuyorlar. Rusya'ya bağlı özerk cum- y ş y menı. Tatar. Rus ve diğer azınlıklar ile özellikle Türkrye"- den gıden Diaspora Kafkas- valılannın da Abhazlann ya- nında saftutması soncu Gürcü- lere karşı uluslararası bir cephe i Adıgey. Kabartay-Balkar, Dağıstan ve Kuzey Ösetya ile bağımsızlığmı ilan eden Çeçen-İnguş Cumhu- oiuşuyor riyeti'nden Abhazya'ya gelen Abhazya'ya gelen gönüllüler çok sayıda gönüllü, Gürcülere arasında en yüksek oraru Çe- karşı savaşıyor. Sayılan çok ol- çenler oluşturuyor. Ardından masa da Rusya'dan gelen bazı Adıgeyler, Kabartaylar. Aba- zinler, Osetleı. Ruslaı sıralanı- Aynca tüm bu halklar, formel yor. örgütlenmelerin ötesinde yüzyı- Bu gönüllülerle konuştuğu- Har boyu bir arada yaşamanın nuzda Abhazya'ya yardıma geurdiği ortak bir tarihe. töreye koşmalan için şu nedenlen sı- \e hafızaya sahipler. Ote yan- ralıyorlar. Ilk olarak tüm bu dan Abhazya'ya karşı girişilen cumhuriyetlerde yaşayan halk- saldın. saldırganın aleyhine bir sonuçla noktalanmazsa, diğer Kuzey Kafkas cumhuriyetleri- nın de benzer saldınlarla karşı- laşacaklanna ınanıyorlar. Ab- hazya'yı, Rusya ile Gürcistan lar Kafkas Halklan Konfede- rasv onu adlı örgütün çatısı altın- da toplanmış durumdadtr. Bu örgütlenme, bağlı halklardan birine yönelen bir saldınnın tümüne yöneldiğini varsayıyor. y y y arasında vanlan \e tüm Kafkas KAFKAS HALKLARIKONFEDERASYONU BAŞKANIŞENİBEY Aıııaç Kafkas birliğiKafkas Halklan Konfederasyonu, Rusya'ya bağlı Adıgey, Karaçay-Çerkes. Kabartay-Bal- kar, Dağıstan. Kuzey Osetya cumhuriyetleri ve bu ülkeden bağımsızlığını ılan eden Çeçen-İnguş Cumhuriyeü ile Abhazya ve Gürcistan'a bağlı Güney Osetya'da yaşayan 17 halkı çatısı altında toplayan bir örgüt. Rusya tarafından yasadış ilan edilen konfederasyonun Kabrtay-Balkar Cumhuriyeti'run başkentı Nalçık'tekı merkezi üç gün önce Rus askerlennce basıldı. Konfede- rasyon Başkanı Musa Yura Şenibey de Nalçik'- te tutuklandı. Konfederasyon Başkanı Şe- nibey, 1936 yılında, Kabartay- Balkar Cumhuriyeti'nde doğdu. Hukuk fakültesi mezunu olan Şenibey, uzun yıllar savcılık yaptıktan sonra Nalçik Üniversi- tesi'nde öğretim üyeliğine baş- ladı.Geçen ay özel birziyaret ıçin tstanbul'da bulunan Kafkas Halklan Konfederasyonu Baş- kanı Musa Yura Şenibey ile yaptığımız görüşmeyi yayımh- yoruz. Kafkas Halklan Konfederas- yonu nasıl oluştu? Sovyetler Birliği dağılınca, bü- yük halklar sorunlanru kolaylıkla hallettılcr. Küçük halklar ise büyûk sorunlarla karşılaştı- lar. Dahıl olduklan cumhunyetler, bu küçük halklann haklanna saygı göstermedıler. asımı- lasyon politikalan geliştirdiler. Küçük halklann durumu Sovyetler dönemiyle kıyaslanınca çok daha kötü bir hale geldı. Bu yok etme politıkalannın hayata geçirilece- ğinin ilk örneği de Gürcistan'm Gamsahurdiya döneminden başlayarak Abhazya'ya karşı giriş- tıgi saldınlardır. 1989 haziranında sılahh Gürcü birlikleri Abhazya'ya saldırdı. Abhazya'ya yardım gerekiyordu. Çeçenistan ve Kabartay ılk tepki gösterenler oldu.Bu gelişmeler daha kap- samlı çözüm geliştirme zorunluluğunu dayattı. Kendimızi korumanın yollannı bulmaya ıtti. Abhazya örneği Kafkaslardakı küçük halkla- ra, kendilenni tek-başlanna koruyamayacak- lannı gösterdı. 26 ağustosta Sohum'da büy ük bir kongre ger- çekleştirildj. Amacımız, Abhazya ile dalaşması durumunda karşısında diğer halklan da bula- cağmı Gürcistan'a göstermekti. Bu kongre Kaf- kas Halklan Asamblesı olarak adlandınldı. Zamanla, bu asamblenin çalışmalan çerçeve- sinde yeni fıkirler oluşturduk. Kapsamını geniş- lettik. Konfederasyon fikrinegeldik. 11 Kasım 1991'da 13 halkın temsılcisi So- hum'da bir araya gelerek Kafkas Halklan Asamblesi'ni, Kafkas Halklan Konfederasyo- nu'na dönüştürdüler. Her halk, 10 kişi ile temsil edildi. Halklann üçer kişiyle temsil edildiği bir parlamento kurduk. Yürütme ve yargı or- ganlan oluşturduk. Konjedvrasyonun siyası hedeft nedir? Aslında Gürcistan, Azer- baycan, Ermenıstan, Kuzey Kafkasya cumhuriyetleri ve Abhazya'yı kapsayan bir Kaf- kasya Cumhunyeti kurmak bizim nıhai hedefımızdır. Ancak büyük devletlerin po- litikalan böyle bir birliğın ger- çekleşemeyeceğini göstcnyor. Bu nedenle binm şu andaki si- yası hedefımiz, Kuzey Kafkas- • 17 Kafkasya halkını çatısı altında toplayan konfederasyonun ba şkanı Şenibey asıl hedeflerinin Gürcistan, Azerbaycan, Ermenistan ve Kuzey Kafkasya'yı kapsayan bir 'Kafkasya Cumhuriyerf kurmak olduğunu söyledi. ya cumhunyetleri ile Abhazya'yı bir devlet çatısı altında toplamaktır. Konfederasyon çatısı altında hangi halklar yer alıyor. 17 halk bu çatı altında birleşmiş durumda. Bunlar: Abhazlar, Çeçenler, İnguşlar, Adıgey- ler, Çerkesler, Abazinler, Kabartaylar, Kuzey ve Güney Osetler, Avarlar, Laklar, Darginler, Lezginler ve Akin Çeçenleri, Sapsığ bölgesi. Aynca Kumuklar ve Ahıskalar (Misketler) de gözlemcı statüsünde. Konfederasyon, bağlı halk- lar arasmdaki sorunlan nasıl çözüyor. Bizim gücümüz her şeyden önce bu halklar arasmdaki ortak kültüre dayanıyor. Bu halklar binlerce yıldır bir arada, Kafkas töreleri temelin- de bir arada yaşıyorlar. Ingiltere'deki gibi yazılı olmayan, gdeneksel bir hukuk oluşmuştur. An- cak bu geleneksel hukukun tıkandığı yerde, par- lamentonun halklar arasındaki sorunlara gerek- tığınde silahla müdahale etme yetkisi de vardır. Abhazya'ya Kafkasya'nın her tarafından gönüllüler geliyor. (Fotoğraf:SUAT KOZLU KLU) halklannı eritmeyi ve yok etme- yi öngören kapsamh ve uzun vadeli bir planın ilk uygulaması olarak algılıyorlar. 'Abhazya'- ya yönelen saldınyı durdura- mazsak sıra bize gelecek' diyor- lar. Elbette bir.de dinsel etmen sö/ konusu. Özellikle Çeçenler bu vurguyu yapıyorlar. Çeçen- lerin efsanevi komutanı Şamil de niye Abhazya'ya yardıma koşluğunu açıklarken ilk ağız- da dinsel dayanışmadan söz edıyor. Türkiye'den giden 50'ye yakın Abhaz kökenli gönüllü- nün ise başka gerekçeleri var. Bu gönüllüler zaten geçen yıl Abhazya Devlet Üniversite'sin- de öğretime başlayan öğrenci- ler. Türkiye bizim vatanımız, ancak biz Abhazız. Ve Abhaz- ya bizim anavatanımız. Elbette onu savunmaya koşacağız' di- yorlar. Aynca hepsi öğrenci olan bu gönüllüler, 'eğer şımdi bu kötü günlerinde Abhazya'nın yardımına koşmazsak iyi gün- ler geri geldiğinde nasıl öğrenci olarak tekrar buraya dönebili- riz' diye konuşuyorlar. Ancak Abhazya yönetimi, Türkiye'- den gelen bu genç gönüllülere, 'siz bızım misafırimizsiniz' di- yerek cepheye gitmelerine izin vermiyor. Türkiye'den gelen gönüllüler genellıkle geri hizmette çahşı- yor. Zaman zaman geri hızmet- ten fırar" edenler, eğer bir de si- lah bulabilirlerse, cepheye ko- şuyorlar.Kafkas cumhuriyeıle- rinden Abhazya'ya başlayan gönüllü akını, Rusya'nın bü- >ük tepkisinı topluyor. Rusya ilk olarak Abhazya'- nın bu cumhuriyetlerle olan sının boyunca sının boyunca asker yerleştirerek dağlardan gelen gönüllüleri durdurmaya çalışıyor. Ardından, Abhazya'- ya giden gönüllülerin suçlu sayılacaklannı ve ülkelerine dö- nüşte yargılanacklannı ilan edi- yor. Ancak bu iki önlem de gö- nüllü akınını durduramıyor. Abhazya'daki savaş bizim açımızdan ilgmç bir sonuç da doğuruyor. Belki de tarihte ilk kez Ermeniler ve Türkler ortak bir düşmana karşı ayııı safta, omuz omuza savaşıyorlar. Abhazya'da çokuluslu birsa- vaş sürüyorKüçükhalklannda- yanışmasının önemli bir örneği yaşanıyor. Kabaıtay-Balkar'dahükümettengeriadım BARTAY-BALKAR KİMLİKIC4RTI KABARTA Y- BALKAR Başkenti: Nalçik Nüfus:750bın Yüzölçümü: 12 bin kılometrekare Etnik bileşim: Yüzde 54 Kabartay. yüzde 37 Rus. yüzde 12Balkar İdari starü: Rusya Federasyonu'na bağlı özerk cumhuriyet Dil: Kabartayca, Rusça Din: Nüfusun büyük bölümü Muslüman. Dıâen Hınsti\anlık. Dış Haberler Senisi - Rusya'ya bağlı Kabartay-Balkar Özerk Cumhuriyeti'nde bir süredir de\ am eden huzursuzluğun. ye- rel yöneticilerce pazar günü ilan edilen ola- ğanüstü hal uygulamasının kaldınlmasıyla yatışmaya başladığj bildirildi. Göstencıler- İe güvenlik güçleri arasında son günlerde meydana gelen çatışmalarda en az üç kişi- nin öldüğü kaydedildi. Olağanüstü hal durdu Kabartay-Balkar Cumhunyeti'nde. Cumhurbaşkanı Valeri Kokov'un istıfası- nı ve geçen hafta tutuklanan Kafkas Halk- lan Konfederasyonu Başkanı Musa Yura Şenibey'in serbest bırakılmasını ısteyen halk. milliyetçi ve bağımsızhk yanlısı Ka- bartay Halk Cephesi önderliğinde gösteri- ler dÜ7enliyordu Geçen cumartesi günü göstencılerin bazı hükümet bürolanna ve televızyon istasyo- nuna düzenledikleri saldınya İçışlen Ba- kanlığı'na bağlı bırlıklerin müdahalesi sonucu çatışmalar çıkmış ve ardından pa- zar günü cumhuriyet yönetımi ülkede iki ay süreli olağanüstü hal uygulaması başlat- mıştı. Rusya Radyosu,dün hükümet yetkılileri ile Halk Kongresi yetkilileri arasında ger- çekleşen görüşmeler sonundu. olağanüstü hal uygulamasının durdurulduğunu haber verdi. Bu arada lnterfaks ajansı, cumartesi gü- nünden bu yana göstericilerle hükümet kuvvetleri arasında çıkan çauşmalarda bin kadın en az 3 kişinın öldüğünü doğruladı. Şenibey için kampanya Kabartay-Balkar Cumhuriyeti'nde sıya- si tansiyon. Rus yetkililerin, Abhazya'ya savaşmaya giden gönüllülerin yargılanaca- ğını ilan etmesi ile gerginleşmiş. Kafkas Halklan Konfederasyonu Başkanı Musa Yura Şenibey'in geçen hafta tutuklanması ile iyice yükselmişti. Cumhuriyet yönetiminı Moskova yanlı- Buna karşılık da Halk Kongresi liderliği- sı olmakla suçlayan ve genış bir halk deste- nin 2 gündür ışgallen altında bulunan Nal- ğıne sahip Halk Kongresi liderleri de Şeni- çik Havaalanfnı boşaltmayı kabul ettiği bey'in serbest bırakılması için kampanya bildirildi. başlatmıştı. Dünyanınenaranıtan Genel Koordinator Dmarrık ve zecı Her dıiı ö'lır he<- en doğrj ka'an vçnr Hala yaprr^i, yapa nı a'fetmez 24 saat çatfsır, Yazı İşleri Müdûrü Hctiı, ve venmlt Htzına henûz fcımse yetışefnedı Bugunekadar LjrettıMefmın asiı ve kopyas* henuz ayırt edılemedı Dtş lltşkıler Sonunhuu «der«ymA Duşunceieren en Hctıve l n Ttiui.1i ı v 1 ı v r n H TOSHIBATurtıy* Otstnbutoru EUKTROMAK A.}. Pakistan Cumhurbaşkanı Ankara'ya geldi ÖzaPdan İshak Han'a övgü • Cumhurbaşkanı Özal. konuk cumhurbaşkanı için Esenboğa Havaa- lanı'nda düzenlenen tö- rende yaptığı konuşma- da. İshak Han"ın liderli- ğinde uygulanan ekonomik liberabelleş- me politikasının "büyük takdir ve memnuniyetle izlendiğini" söyledi. A\KARA(Cumhuri\et Bü- rosu) - Pakısian İslam Cumhu- ri\ctı Cumhurbaşkanı Gulam İshak Han dun Ankara'ya gel- di. İshak Han. Sovyetler Bir- liğı'nin duğılmasının Türkiye'- nın çc\resındekı ıstikrarsızlığı arıırdığını \e çaıışma güçlennı harekete geçırdiğini söyledi Cumhurbaşkanı Turgut Ozal. Pakistan ekonomisindeki lıbe- ralleşmeyi ö\dü. İshak Han Esenboğa Havaa- lanı'nda. Cumhurbaşkanı Tur- gut Özal, 1BMM Başkanı Husamettin Cindoruk. Başba- kan Süleyman Demirel. Devlet Bakanı \e Başbakan Yardımcı- sı Erdal İnönü, Ankara Ana- kcnt Belediye Başkanı Murat Karayalçın. Dışişlen Bakanhğı Müstesar Yardımcısı Bilgın Ünan ve Ortadoğu-Afnka Daı- resı Genel Müdürü Gün Gür tarafından devlet töreniyle kar- şılandı. İki ülkenin ulusal marş- lannın çalınması sırasında 21 k i "" f , ' ^ ». WL\ mKonuk cumhurbaşkanı Esenboğa Ha\aa!anfnda de>let töreniyle karşılandı. (FotoğrafıAA) pare top alışı yapıldı. İshak Han. Esenboğa Ha- vaalanı'nda yaptığı konuşma- da. zıyaretinın belırli bırgündc- mi olmadığını, ancak bölgesol \e uluslararası konularda "de- nn" bılgı alışvenşinde bulunu- lacağını ve Türkiye-Pakıstan arasındaki tıcari ve ekonomık ışbirliğıni artınlması gerektiğini söyledi. Sovyetler Birlıği'nın dağıl- masının "'ınsanlık onuru ve öz- gürlük için hayırh" olmakla bırlıkte. Tükiye'nin çevresinde- kı istikrarsızhk \e çatışma güç- lerini de ortaya çıkardığına ışa- rct edcrck. "Bunun bir geçiş süreci olmasını temennı ediyo- ru7" dedı Cumhurbaşkanı Özal da vaptığı konuşmada. banş. ada- İeı. demokarası \c ekonomık refah esaslanna davalı yeni bir dünya dı'ızenı arayışlannın ol- duğu bir dönemde. Türkivc vc Pakısian ara-andaki mevcut or- nck ılışkı ve vakın iş,birliğının onemının daha da arttığı goru- şünü ıfadc ellı Özal, konuk cumhurbaşkanının "ikinci ül- kesıne yaptığı' zıyaret sırasın- da. Türk-Pakistan dostluk ve işbirliğınin ••perçinlenmesı" ıçın yeni olanaklar araştınlaca- ğını belirtti Özal. İshak Han'ın lıderlığındc uygulanan ekono- mik lıberabelleşme pohıikası- nı •"büvük takdir vememnuni- yeıle ızlendığini" belirtti. İshak Han. daha sonra Anıt- kabir"i zıyaret ettı. İshak Han dün. Cumhurbaşkanı Özal'ı Çankaya Köşkü'nde zıyaret et- ıı. Konuk cumhurbaşkanı. Başbakan Demirel ve Başba- kan Yardımcısı Erdal İnönü'yü dc kabul ettı. Demirel uyardı: Abhazya Bosna'ya dönmesinANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Başbakan Süley- man Demirel. Abhazya'da meydana gelen olaylann Tür- kiye'de büyük infıallere neden olduğunu belirterek "Ab- hazya'da kan dökülmesini nefretle karşıhyoruz, kınıyo- ruz. Burada olup bitenlerin yeni bir Saraybosna hadisesi- ne dönüşmemesini diliyoruz. TC Devleti. taraflara lanm gelen ihbarda. ihtarda bulun- muştur" dedi. Başbakan Demirel, dün Abhazya'da devam eden ça- tışmalann durdurulması ve sorunun banşçı yollarla çö- zülmesi için İstanbul'dan ge- len 300 kişilik Kafkas Kültür Demeği yöneticileri ile Ab- hazya heyetini kabul etti. Kaf- kasya'da meydana gelen olay- lann Türkiye'de büyük üzün- tü ve infialle karşılandıgına dikkat çeken Demirel, "Evve- la Azerbaycan-Ermenistan ihtilafı, daha sonra da Ab- hazya'da meydana gelen du- rum, gerçekten üzerinde çok düşünülmeye değer. Ermenis- tan ve Azerbaycan arasındaki kan dökülmesi olayı hcnüz durmuş değjldir. Bunun ya- nında, Abhazya'da kan dö- külmesi olayı başlamıştır. Abhazya'daki olaylar, Kaf- kasya'nın başka yerlenne sıç- ramıştır" dedi.