29 Mart 2024 Cuma English Abone Ol Giriş Yap

Katalog

Aylar
Günler
Sayfalar
SAYFA CUMHURİYET 7TEMMUZ1992SAU 8 DIŞ HABERLER Yemen ile yeni dönem • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Kuzey ve Güney Yemen'in bırleşmesiyle oluşan Yemen Cumhuriyeti ileyeni bir dönem açacak görüşmeler dün Ankara'da başladı. Yemen Dışişlen Bakanı Abdülkerim Eleryani. Türkiye'nin Arap-Avrupa ılişkilerinin gehşmesındç.çok önemli roller oynay?Hıleceğini söyledı. Dışişlen Bakanı HikmetÇetin, heyetlerarası görüşmelerden önce yaptığı açıklamada, Türk halkının, Yemen halkını dost olarak gördüğünü. ıki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin gelişmesini istediklerini söyledi. Meciar'dan uzlaşma önerisi • PARİS (AA) - Slovakya Başbakanı Vladimir Meciar, Çekoslovakya'nın parçalanmasından Çeklerin sorumlu olduğunu savundu. Meciar, dün Fransız Le Mondegazetesindew yayımlanan demeciride, Çeklerin Slovaklan bağımsızlığa ittığini öne sürdü ve "Biz bağımsızlık istemiyoruz, ancak buna itiliyoruz"dedi. Slovak rnerkezbankası kurnıak istemediklerini ve Slovakya'nın kendi parasını oluşturmaya hazır olmadığıru belirten Meciar, "Biz, Slovakya'nın yasal uluslararası kişiliğini tanıyın, karşılığında mevcut ortak her şeyin korunmasını kabul edelim, ortak pazanmızı kuralım. savunma konusunu ortaklaşa ele alalım ve Avrupa entegrasyonunun küçük bırmodelini oluşturalım diyoruz" ifadesinikullandı. Woepner'den Fransa'ya çagrı • LÜKSEMBURG (AA)- NATO Genel Sekreteri Manfred VVoerner, Fransa'dan, 25 yıl öncc aynldığı NATO'nun askeri kanadına yeniden katılmasını ıstedi. Lüksemburg'a ziyareti sırasında düzenledığı basın toplantısında, Fransa'nın NATO'daki rolüne değjnen Woemer, "Fransa'nm NATO'nun asken ışlevinde daftâ aktif btr rol oynamasını isterim. Fransa Savunma Bakanı'nın NATO Savunma Bakanlan Toplantısı'na katılması, hem NATO hem de Fransa için iyi olacakür" dedi. Tahran'da Afgan kaygısı •TAHRAN-KÂBİL(AA)- İran'ın güvenhğınin, Afganistan'dakı durumun gelişmesine bağlı olduğu belirtildi. İran'da yayımlanan ve hükümetin görüşlerini yansıtan Tahran Times gazetesinde yer alan yorumda, Afganistan'ın başkenü Kâbil'de karşıt mücanit gruplann son günlerdeki çatışmalarırun tam bir kaos yaratüğı belirtildi. Afganistan'da banşa dönülmesi için, duruma İran'ın "doğrudan kanştığY' yolundaki iddialan reddeden gazete, yeni Devlet Başkanı Burhaneddin Rabbanininciddi güçlüklerle karşı karşıya olduğunu ve Kâbil'deki karşıt güçleri silahsızlandırma girişiminin büyük bir risk taşıdığını yazdı. ÜPdün: Siyasi partilere izin •AMMAN(AA)- Ürdûn'de 1957 yılından beri siyasi partilere uygulanan yasağın kaldınlmasını öngören yasa, mecliste kabul edildi. Üİkede çok partili siyasi sisteme gecitmesini sağlayan yasa için 80 sandalyeu mecÜste beş kez oturum yapüdı. Hükümet tarafından sunulan ve siyasi partilere 35 yıldır uygulanan yasağı sona erdiren yasa 52 milletvekilimn katıldığı oylamada 43 oyla kabul edildi. Yeni yasaya göre bir partinin en az 50kurucu üyesinin bulunması, mali ve ideolojik açıdan yabancı ûlkelerlehiçbirbağı olmaması gerekıyor. Cezaevinde isyan: 3 ölu •LEAVENWORTH(AA)- ABD'nin Kansas eyaletindeki federal bir hapishanede çıkan isyanda ilk belirlemelere göre 3 kişi öldü. KMBC lelevizyonu, Leavenvvorth hapishanesindeki isyanın halen sürdüğünü ve olayda aynca çok sayida yarah olduğunu bildirdi. KMBC, baalan bıçaklanmış durumdaki kişilerin binayı terk ettiğini duyurdu. MünirTte bir araya gelen yedi sanayileşmiş ülke BM Güvenlik Konseyi'ni askeri müdahale karan için toplantıya çağıracak G-Tden Sırplara müdahale tehdidi DtLEK ZAPTÇIOĞLU • Almanya'nın Münih kentinde dün başlayan Yediler Grubu(G-7)zir- vesine katılan Alman delegasyonundan sızan bilgilere göre yann açıkla- nacak nihai bildiride Yugoslavya'daki savaştan Sırbistan yönetimi so- rumlu tutularak askeri müdahale tehdidinde bulunulacak. cak. • Açıklamada Sırbistan, Yugoslavya'- daki iç savaşın sorumlusu olarak mahkûm edilecek ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin müdahale karan almak uzere en kısa zamanda toplanacağı belirtilecek. Sırbistan'ın askeri müdahale tehdidi, dün Münih'te başlayan 18. Dünya Ekonomi Zir- vesi'nin sürpriz haberini oluşturdu. Dünya- nın en zengjn yedı ülkesinin devlet ve hükü- met başkanlan bir araya gelince sadece eko- nomik değil, siyasi konulann da gündeme gelmesi aslında bekleniyordu. Bunlardan biri Japonya ve Rusya arasındaki Kuril MÜNİH - Yediler Grubu Zirvesi dolayı- ayla Almanya'nın Münih kentinde bir ara- ya gelen dünyanın yedi ekonomi devi Al- manya, Japonya, ABD, Kanada, İngıltere, Fransa ve Italya çarşamba günü yapacaklan açıklamada Sırbistan'a askeri müdahale teh- didinde bulunacaklar. Zirveye katılan Al- man delegasyonundan sızan habere göre açıklamayı Yugoslavya'nın özel öneminden ötürü yedi ülkenin dışişleri bakanlan değil, devlet ve hükümet başkanlan bizzat yapa- Adalan sonınuydu. Japonya Başbakanı Ki- ichi Mayazavva Münih ârvesinde Rusya'ya ekonomık yardımı adalann geri verilmesine bağlamak istiyor. Zirve öncesi görüşrnelerde Japonya'ya "Bu sonınu zirveye getirmeme- si" konusunda uyanda bulunuldu. Üç günlük zirvede Doğu Bloku'nun çökü- şünden sonra ortaya çıkan sorunlar ve eski SSCB'nin dış borçlan gündemin baş madde- lerinden birini oluşturuyor. Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin çarşamba günü "mi- safir" olarak Münih'e gelecek. George Bush, Rusya'yı daimi üye olarak G-7'terin arasına katma önensınde yalnız kaldı. Rus- ya'nın dünyanın en zengin ülkelerinden biri olmadığını hatırlatan Almanya, en başta buna karşı çıktı. Almanya'nın karşı çıküğı konulardan bin de eskı SSCB'nin dış borçla- nnın tümüyle silinmesi. Yeltsin'in bu yönde- ki ricasını Başbakan Kohl açıkça reddettı. Kohl, Rusya ve diğer BDT ülkelerinin re- form sürecini hızlandırması karşıbğında eski dış borçlann en çok iki yıl ertelenmesini öne- riyor. Zirveden öncc Moskova'ya giden Ulusla- rarası Para Fonu Başkanı Michel Camdes- sus Yeltsin'e IMFnin Rusya'ya üişkın 're- fonn paketi'ni götürdü ve 1 milyar dolarlık ilk kredinin şarüannı üetti. Toplam 24 mil- yar dolarhk paketin şartlanndan biri, Rus- ya'mn yurtiçindeki enerji ıiyatlanru dünya düzeyine çıkartmasıydı. Yeltsin, IMF şart- lannı 'çok ağır' olarak niteledi ve G-7'yi 'şartlan hafifletmeye' çağırdı. Yeltsin, "Şart- lar haıifletilmezse 24 milyar dolarlık yardımı geri çevireceğiz; Rusya Batıb üderlerin önünde diz çökmeyecektir" dedi. Liderlerin keadi ülkelerindeki stkmtüan zirveye yansıyor. ABD Başkanı Bush, seçim kampanyasının ortasında, Münih'te bir tür "gövde gösterisi" çabasında. Almanya'da birleşmenin getirdiğı mali ve siyasi sıkıntılar Kohl'ün rahat davranmasıru engelliyor. Ka- nada Başbakanı Mulroney'in başı, Franaz- ca konuşan Quebec bölgesinin Kanada'dan aynlma eğilimlen yüzünden dertte. Japon hükümeti Kuril Adalan'nı geri almadan Rusya'ya ekonomik yardım yapması halin- de iç muhalefeün tepkisinden korkuyor. İn- giltere ve ttalya'run ekonomik durumu par- lak değil. G-7 zirvesirun önemli konulan arasında Almanya'nın yüksek faiz politikası ile dur- gun dünya konjonktürünün nasıl tekrar canlandınlacağı sonısu var. BOSNA-HERSEK Hırvatlar devlet kuruyor •Bosna-Hersek'in güneybatı bölge- sinde yaşayan Hırvatlar, İcendi devlet- lerini kurtna karan aldılar. Saraybos- na yönetimi, kararı "yasadışı" ilan etti. Dış Haberier SCTYİSJ - Bosna-Hersek'te aylar- dır önü ahnamayan parçalanma süreci yeni bir boyut kazandı. Ülkenin güneybatısında yaşa- yan Hırvatlar, "Hersek-Bosna Hırvat Devleti " adıyla özerk bir devlet kurma karan aldüar. Bosna-Hersek yönetimi, karan 'yasadışı" ilan etti. Saraybosna'da Sırplarla Müslüman ve Hır- vat milisler arasında yer yer çıkan çaüşmalara karşın kente yönelik insani yardım çabşmalan sürüyor. AFP'nin BH haber ajansına dayanarak bil- dirdiğine Bosna-Hersek ile Hırvatistan sınınnda yer alan Grude kasabasında bir araya gelen Hır- vatlar, bir süre önce ele geçirdikleri bölgenin en önemli kenti Mostar'ı başkent ilan edecekler. Hırvatlar, özerk devletin organlannı oluştur- ma çahşmalanna da başladılar. BH'nin haberin- de, yeni kurulan özerk Hırvat devletinin bir dev- let başkanı atayacağı, ancak yürütme organı ış- levinı Hırvatistan Savunma Konseyi'nin yerine getireceği de yer aldı. Söz konusu konsey Bos- na'da Sırplara karşı savaşan Hırvat güçlere ko- muta ediyor. Saraybosna yönetimi, Hırvatlann tek yanlı olarak aldıklan karan "yasadışı" ilan ederek böylesi bir oluşuma kesinlikle izin vermeyeceği- ni bildirdi. Derbent diiştü Bu arada, Bosna-Hersek'te aylardır Sırp mi- lislerin kuşatması altında bulunan stratejik Önemdeki Derbent kentinin düştüğü bildirildi. Hırvatistan televizyonu, Bosna-Hersek'teki Sırp bölgeleriyle Sırbistan arasındaki ge^ş yol- ları iizerinde bulunan 50 bin kişilik kentin, şid- detli çarpışmalardan sonra Sırp milislerin eline geçtiğini duyurdu. Böylece, Sırp milislerin Sır- bistan'la denetimleri altındaki bölgeleri birleş- tiren bir koridor açma hedefine yaklaştıkları bildiriliyor. Hırvatistan televizyonunun haberi bağımsız kaynaklarca doğrulanmadı. DIŞ BASIN Diplomaside Türkboyutu Bosnah askerler Sırp saldınsına uçaksavarlarla karşılık veriyor. (Fotoğraf: REUTER) Anayollardakibarikatlan kaldırarak trafıği açmagirişimi başansız kaldı Fransızpolisikaıııyoncıüaııdağıtaınad • Zırhlı araçlann desteğindeki beş yüz polis dün sabah erken sa- atlerde harekete geçerek yolu kapatan kamyonlan çekmeye ça- lıştı. Ancak sürücüler kamyonlanna binip geri çekildiler ve iki kilometre ileride yeni bir barikat oluşturdular. PARİS (Ajanslar) • Fransa'da poli- ân, puanlı ehliyet sistemini protesto için yaklaşık bir haftadır Fransa'nın ana- yollanru trafığe kapatan kamyon sürü- cülenni dağıtarak ülkenin felç olan tra- fığini açma girişimi başansızlıkla sonuç- landı. Ajanslardan gelen haberlerde, hafif zırhlı araçlann desteğindeki 500 polisin dün sabah erken saatlerde 250 kamyo- nun kapattığı Paris-Lille otoyolunu aç- mak Ü2ere Phalempin bölgesine geldiğ), bir AMX-30 tankının yardımıyla bir kamyonu yoldan çektiği, ikinci kamyo- nu çekmek istediği sırada sürücülerin araçlanna binerek uzaklaştıklan belir- tildi. İki saatte açılan yolun, kamyonla- nn yaklaşık 2 kilometre ileride oluştur- duklan yeni barikat yüzünden tekrar ükandığı bildirildi. Fransa İcişleri Bakanı Paul Quiles radyoda yaptığı konuşmada hüküme- tin, Cumhurbaşkanı François Mitte- rand'ın da desteğiyle sert davranmaya karar verdiğini açıkladı. Quiles, kam- yonculann eyleminin sona erdirilmesi için 13 bin polis, 12 zırhlı araç, 21 heli- kopter ve baa askeri naküye uçaklan- nın görevlendirildiğini söyledi. Buna karşıhk muhalefet ve yerel yö- netimler, hükümetin kanunu geri çek- mesi önerisinde bulundular. Muhalefet lideri Jacques Chirac, kanunu "prensip olarak doğru bulduğunu, ancak yanhş anlaşılmış, kötü hanrlanmış ve yanlış bir zamanda yürürlüğe konmuş" oldu- ğunu söyleyerek hükümetin kanunu geri almayı bir gurur meselesi yapma- masını ıstedi. Barikatlar yüzünden bu yollan kapa- nan Lyon ve Toulouse şehirlerinin bele- diye başkanlan da puanlı ehliyet siste- mine son verilerek bir an önce hükümet- le kamyon şoförleri arasında görüşme- lere başlanmasını istediler. Hayat felç Kamyon sürücülerinin 8 gündür sü- ren eylemleri nedeniyle ülkenin birçok kesimine yiyecek, petrol ve yedek parça ulaştınlamadığı, birçok turistin Fran- sa'ya uğramaktan vazgeçmesı yüzün- den de ekonomisınin önemli zararlara uğradığı bildiriliyor. Buna rağnıen barikatlann sayısımn azalmadığı, sürücülerin eylemlerinde kararh olduklan gözleniyor. Barikat sa- yısı son haberlere göre 200'ü geçmiş du- rumda. Ülkenin dört bir yanında önemli mer- kezlere giden yollar kapab. Ürünleri saülamayan çiftçilerin demiryollannda kurduklan barikatlar yüzünden önceki gün 10 bin yolcu yolda kaldı. Avrupa Topluluğu'nun tanm reformlarına karşı çıkan çiftçilerin traktörlenyle Pro- vence-Alp yolunu tıkayarak yaptıklan protesto, kamyon sürücülerinin eylem- leri gibi yayılma tehlikesi gösteriyor. ATnin Lizbon'daki donık toplanüsında Üskûp sonınuna kesin birçözüm şekli bulunamadı. AT liderleri Atina ile Üsküp arasında Makedonya'nın adından kaynaklanan bu sonınu kendi aralannda çözmeleri için aldıklan kararlannı yinelediler. Yunan hükümeti, böylece AT ıçinde Üsküp sonınuna parakl olarak Türkiye boyutunu da yürütmek zorunda kalmaktadır. Atina hükümetırun son zamanlarda kaydedilen her bir gelişmede Türkiye unsurunu da eklemeye başlaması ilgileri çekiyor. Örnegın Batı Avrupa Bırliğine (BAB) Türkiye'nin de dahil edilmesini destekledi. Lızbon'da da, Türkiye-AT ilişkilerinin düzelmesi için Türkiye'den yana bır tavır alarak Ankara'ya AT kapılannı açmayı yeğledı. Mitsotakis, Lizbon'da Makedonya konusunda elde etüği başansırun karşılıgında Türkiye-AT ilişkilerinin ilerlemesi için katkıda bulunmayı kabul etti. Mitsotakis bir yandan Türkiye-AT ilişkilerini desteklediğini söylerken, diğer yandan bunu nasıl engellemeye çalışacak? Mitsotakis bir yandan Yunanistan'm Türkiye'den tehdıt edilmediğini açıklarken. diğer yandan Türkiye ile aramızdaki sorunlann ikili değil de uluslararası sorunlar olduğu konusunda AT liderlerirü nasıl ikna edecek? Mitsotakis hükümeti bu arada, Türk-Yunan ilişkilerinin düzelmesi için Kıbns sorununun çözümüne paralel tutuyor. Ancak Türk-Yunan ilişkilerinin düzelmesi için Kıbns sorununda bir ilerleme kaydedilmesi mı, yoksa soruna bütünüyle birçözüm bulunmasını mı şart koştuğunu açıklamamakta ısrarediyor. (6tenunuz) International Herald Tribune'den Mitterrand ve De Gaulle Fransa'da kültürel sorunlar, ekonomik gerçekler ve siyaset ile çaüştığında dikkat etmek gerek. Kamyon şoförlerinin eylemi, bir noktada Mitterrand'ın halk gözündeki desteğinin hangi düzeye indiğini de gösteriyor. Parlamento ıktidarsız, sendikalar zayıf. Bu nedenle halk ile cumhurbaşkanı karşı karşıyalar. Şoförlerin eyleminden önce Mitterrand, kendi kendisini soktuğu güç siyasal açmazdan kurtuünaya başlamıştı. Bayan Cresson fıyaskosundan sonra güvenilir bir adamını başbakan yaprruştı. Geçenlerde Saraybosna'ya koştu ve herkesin takdirini kazandı. Maastricht konusunda sağ kesimin bölünmüşlüğünü kullandı. Mitterrand, gelecek Mart ayında yapılacak parlamento seçimteri öncesinde, Sosyalist Parti'nin seçilme şansını artürmaya doğru gidiyordu. Şimdi bütün bunlann hepsı soru işareti. Fransa bir kez daha mantıksızhğm egemenliğınde. 1968'de ayaklananlar öğrencilerdi. Tüm yaptıklan parke taşlannı sökerek polise atmaktı. Şimdi ise şoförlerin pazulan, polise başka yörüerden kalkacak. Mitterrand, Saraybosna'dan dönerdönmez, gerçekte kaç yaşmda olduğunu gösterdi: 11 yıldır iktidarda ve bu süre, de Gaulle'ün ElyseeSarayTnda kaklığı süreden üstelik bır yıl da uzun. Mitterrand, halkın Avrupa Topluluğu'na gösterdıği yakınhğı, kendisi ıçın oya çevırmeyi düşlüyordu. Oysa durumu zor. Ya şoförlere sert çıkacak ve toplumda patlamaya hazır bekleyen diğer unsurlan da tutuşturacak ve Maastricht için yapılacak halkoylamasını tehlikeye atacak. Ya şoförlere boyun eğecek ve halkoylamasını yine kaybedecek. Ya da istifa edecek De Gaulle de, "Fransa artık yönetilemez duruma gelmışür" diyerek omuzlannı silkerek gitmişti. (6Tenunuz) Atina, bölgede süren kanşıklıklann topraklanna sıçramasını önlemek amaayla girişimlerde bulunuyor Yunanistan Balkanlar9 da diplomasi atağma geçti • Başbakan Konstantin Mitsotakis'in, Yunanistan'a asıl tehdidin Tür- kiye'den gelmediğini söylemesi dikkat çekti. Ancak Kıbns'ta süren çö- zümsüzlük, Türk-Yunan ilişkilerinin iyileştirilmesinde belirleyici etken olarak öne çıkıy or. STELYO BERBERAKİS MİTSOTAKİS-Ankara'ya zeytin dalı ATİNA - Yunanistan hükümeti, Balkan- lar'daki kanşıklıklann güneye sıçramasını önlemek amaayla bir dizi öncülüklerde bu- lunmaya hazırlanıyor. Yunanistan Başba- kanı Konstantin Mitsotakis bu çerçevede ül- kesinin doğu komşusu Türkiye ile olan ezeli anlaşmazlıklara bir son vermek için de ah- şümadık bir dizi olumlu açıklamalar yapma- ya başladı. Mitsotakis'in Türkiye ile ilişkilerini dü- zeltmek için attığı adımlara Yunan muhale- fet partileri şıddetle karşı çıkıyor. Bu yönde- ki tepki ve eleştirileri pek önemsemediği göz- lenen Mitsotakis de Ege'nin Naksos adasın- da havaalanının açılış törenlerinde Türk- Yunan ilişkilerinin bir düzene girmesi gerek- tiğinden söz etti. "Biz Türkiye ile iyi ilişkilerve dostluk icin- de yaşamak istiyoruz" diyen Mitsotakis an- cak Kıbns sorununu da anımsatarak, "Bu sorunun çözümünde bir ilerleme kaydedilir- seTürk-Yunan ilişkileri de olumlu yönde ge- lişir" ifadesini kullandı. Mitsotakis'in bu arada Yunanistan'a yö- nelik tehdidin Türkiye'den gelmediğini söy- lemesi muhalefet partilerinin daha da sert tepkiler göstermesine yol açrnıştı. Devlet Ba- kanı Şotiris Kuvelas konu ile ilgili düzenle- nen bir TV söyleşisinde "Şu anda en çok en- dişe duyulan şeyin kuzey sınırlanndan mil- yonlarca göçmenin Yunanistan'a iltica et- mesi olasılığının olduğunu" vurguladı. Ku- velas'a göre "Türk-Yunan ilişkilerindeki an- laşmazlıklar yakın gelecek için herhangi bir sürtüşme ya da sıcak savaş tehdidi oluştur- muyor." Makedonya Yunanistan'm Kıbns ve Türk-Yunan iliş- kilerinden sonra dış politikasını en çok uğ- raştıran konulardan biri de Makedonya Cumhuriyeti'nin bu adından vazgeçmesi için verdığı mücadele oldu. Mitsotakis, Av- rupa Topluluğu ülkelerini bu konuda ikn» ettikten sonra şimdi Üsküp'te alınacak ka- ran beküyor. Mitsotakis bu çerçevede Ma- kedonya adından vazgeçmesi halinde bu cumhuriyeti ilk tanıyacak ve ilk yardım elini uzatacak ülkenin Yunanistan olacağını açık- larken İngıltere Dışişlen Bakanı Douglas Hurd'ün 18 temmuzda yapacağı Üsküp zi- yaretinden almacak sonuçlan merakla bek- liyor. Arnavutluk Yunanistan'ın Arnavutluk ile bozulan ilişkilerini yeniden düzeltmeye karar veren Mitsotakis bu çerçevede Arnavutluk lideri Sali Berişa ile temaslannı sürdürüyor. Arnavutluk ile azmhklar konusunda gö- rüş aynhğında bulunan Yunanistan, aynı anda Kosova'daki Amavut lideri Abraham Rugova'yı Atina'ya davet etmiş bulunuyor. Mitsotakis, AT doruk toplanüsında da dile getirdiği gibi Kosova'nın özerkliğini destek- lıyor. Kosova'nın bağımsızbğjna şiddetle karşı çıkan Mitsotakis böyle bir durumda savaşın genelleşebileceğinden endişe duyuyor. Bulgaristan Atina'nın Bulgaristan ile olan ilişkilerinin de yeniden düzelmeye başladığı gözleniyor. Sofya'nın Ankara ile iyi ilişkiler kurmaya başlamasından ve Makedonya Cumhuriye- ti'ni bu adıyla tanımasından sonra bozulan ilişkilerini düzeltmeye karar veren Atina, bu çerçevede askeri ve ticari alanlarda işbirliği anlaşmalan imzabyor.
Abone Ol Giriş Yap
Anasayfa Abonelik Paketleri Yayınlar Yardım İletişim English
x
Aşağıdaki yayınlardan bul
Tümünü seç
|
Tümünü temizle
Aşağıdaki tarih aralığında yayınlanmış makaleleri bul
Aşağıdaki yöntemler yoluyla kelimeleri içeren makaleleri bul
ve ve
ve ve
Temizle