Katalog

27TEMMUZ1992 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Ekmek sorunu • İSTANBUL(AA)- İstanbul FınncılarOdası Başkanı Mustafa Özaydm, belediyenin yeni tarifeden ekmek satan finnlara para cezası uyguladığını savunarak 'Halkın temel gıdası olan ekmek ' önûmüzdeki pazar günü çıkmayabilir' dedi. özaydın yaptığı açıklamada girdilerdeki artış nedeniyle ekmek fiyatlannın l .200 liradanl.500 liraya yükseltildiğini kaydederek yeni tarifeleri fınnlann görünen yerlerine ve camlanna astıklannı söyledi. İlk 6 ayda 13 lıin yeni şirket • ANKARA (AA) - Bu yıhn ilk yansında toplam sermayesi 2 trilyon 859 milyar 994 milyon lira olan 13.621 yeni şirket ticaret hayatına katıldı. Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) verilerine dayanarak yapılan hesaplamalara göre ocak-haziran döneminde kurulan yeni şirketlerin 10.508'ini limited şirketler oluşturdu. Aynı dönemde 1.761 anonim şirket, 104 kolektif şirket, 5 komandit şirket ve 1.243 kooperatif kuruldu. Sût üreticileri güçlendirilmeli • KIRKLARELİ (Cumhuriyet) - Kö'y-Koop'un Kırklareli, Edime, Tekirdağ, Çanakkale birlikleri ile İstanbıil Süt-Koop'un ortaklaşa başlattıklan imza kampanyasında SEK'e ait fabrikalar özelleştirilmeden önce, süt üreticileri ile Köy-Koop birliklerinin güçlendirilmelerini istediler. TOBB'un Ege gezisiIİş-Ekooomi Servisi - Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Yajım Erez, 29-30temmuz tarihleri arasında İzmir ve Manisa'da düzenlenecek toplantılara katıiacak. İzmir ve Manisa'daki toplantılara Maliye ve Gümrük Bakanı Sümer Oral ile Sanayi ve Ticaret Bakanı Tahir Köse'nin de kaülmalan bekleniyor. Zeytincîlik seminepi • İş-Ekonomi Servisi - Marmarabirlik Genel Müdürü Bekir Seymen, Ziraat Bankası zeytin üreticilerine verilen kredi faizlerinin yüzde 50'ye düşürülmesi ve zeylinciye sübvansiyon uygulanmasını istedi. Eximbank kredisi • tş-Ekonomi Servisi - Türk Eximbank tarafından Kazakistan'a açılacakolan 200 milyon, Kırgızistan'a verilecek 75 milyon ABD Dolan tutanndaki kredilerle ilgili görüşmelere Ankara'da başlandı. Eximbank'tan yapılan açıklamaya göre Türk Eximbank Genel Müdürü Ahmet Ertuğrul başkanlığjndaki Türk heyeti ile Kazakistan Dış Ekonomik İlişkiler Bakan Yardıması Rimanov başkanhğındaki Kazak heyeti arasında yapılan görüşmelerde. bu ülkenin Türkiye'den sağlamak istedigi acil ihraç ürünleri belirlenecek. TEK ihaleleri • ANKARA (AA) - Türkiye Elektrik Kurumu'nun üretim ve dağıtım sistemlerinin ihtiyacı ölan malzemeleri satm almak amacıyla yurtiçi ihalelerinin tümünde aradığı önyeterlilik koşullannın, yerli sanayiyi tamamen imha edecek nitelikte olduğu öne sürüldü. Aranan koşullara göre TEK'esadece yüzde 100 yabancı sermayeli firmalarile yabancı lisansh üretim yapan kunıluşlann mal vereceği savunuldu. Japonya faizleri indiPîyor • TOKYO(AA)-Japon Merkez Bankası'nın (The BankOfJapon-BOJ) bireylerin ve şirketlerin daha fazla kredi kullanabilmelerine imkân sağlamak amacıyla faizleri düşüreceği ileri sürüldü. Önde gelen Japon gazetelerinde yer alan haberleregöre BOJ'un, yann kredilerde uygulanan faiz oranını yanm puan aşağı çekerek yüzde 3.25'e düşürmesi bekleniyor. Japon Merkez Bankası 1991 yılı • temmuz ayından bu yana dortkez faizleri düşürmüştü. Parasal programda hedefşaştı • Yıhn ilk yansında, Merkez Bankası bilanço bü- yükJüğü hariç, programın esas aldığı değişkenler öngörulen hedeflere uygun gerçekleşmedi. • Kamuya açılan nakit krediler, ilk 6 ayda yüzde 143 artarak 52.9 trilyon liraya ulaştı. ANKARA (AA) - Merkez Ban- kası Başkanı Rüşdü Saracoğlu tarafından ocak ayında açıkla- nan 92 parasal program hedef- leri yılın ilk yansında tutmadı. Merkez Bankası verilerine dayanarak yapılan hesaplama- lara göre yıhn ilk yansında, Merkez Bankası bilanço bü- yüklüğü hariç, parasal progra- mın esas aldığı değişkenler ön- görülen hedeflere uygun ger- çekleşmedi. Ekonomide toplam likidite- nin belirlenmesi açısından önemli bir ölçü teşkil eden Mer- kez Bankası parası, bu yıl 6 ayda yüzde 54 oranında geniş- leyerek 66 trilyon 54 milyar lira- ya yükseldi. Geçen yıl sonunda 42 trilyon 850 milyar lira diize- yinde bulunan Merkez Bankası parası için programda yüzde 40-50'lik artış öngörülmüştü. Daha önce açıklanan prog- ramda 1991 yılmagöre 1992 yı- lında yüzde 38-40'lık artış ön- görülen toplam iç yükümlülük- lerde ise yıbn ilk yansında yüz- de 56 artış kaydedildi. Yapılan hesaplamalara göre 1991 yılı sonunda 57 trilyon 384 milyar lira olan toplam iç yüküm- lülükler, 3 temmuz tarihi itiba- nyla 89 trilyon 579 milyar lira- ya ulaştı. Toplam iç yükümlü- lüklerdeki bu artış, Merkez Bankası parasındaki genişle- menin yanı sıra yurtiçinde yer- leşiklere ait döviz yükümlülük- lerinden oluşan kısmının yüzde 62 oranında artmasmdan kay- naklandı. Merkez Bankası bilançosu- nun aktiflerinde yer alan iç var- lıklar ise 6 ayda yüzde 59.2 oranında arttı. 3 temmuzda 90 trilyon 863 milyara liraya ula- şan iç varjıklarda yüzde 27-39 qranında aruş öngörülmüştü. . İç varlıklardaki bu artış, ka- muya açılan nakit kredilerdeki yüzde 143'lük genişlemeden kaynaklandı. Geçen yıl sonun- da 21 trilyon 779 milyar lira olan kamuya açılan nakit kredi miktan, bu yıl 3 temmuzda 52 trilyon 946 milyar liraya yük- seldi. Söz konusu dönemde banka- lara açılan nakît kredi miklan yüzde 19.9 artarak 6 trilyon 676 milyar lira oldu. Bankalara açı- lan nakit kredi miktan ise 1991 sonunda 5 trilyon 397 milyardı. Bu çerçevede 1990 yıhnda ilk kez parasal program hedefleri içinde öncelikle bankalann kre- di ihtiyacıru karşıladıktan son- ra kamuya kredi vereceklerini açıklayan Merkez Bankası yet- kilileri, bu politikalannı 1991 yıhnda olduğu gibi 1992 yıhnın ilk yansında da uygulayamadı- lar. 1990 yıhnda parasal program içinde belirlenen değişkenlerde hedeflere uygun bir gelişme kaydedilirken kamuya açılan nakit kredi miktan yüzde 36.6 oranında azaltılarak 4.9 trilyon liraya çekilmişti. 1991 yıhnda ise parasal program hedefleri tutturulamamış, kamuya açı- lan nakit kredi miktan da yüz- de 337 gibi bir oranda 21.7 tril- yon liraya tırmanmıştı. Öte yandan, parasal prog- ramda 1992 yıhnda 1991'egöre yüzde 37-47 oranlannda artış öngörülen Merkez Bankası bi- lanço büyüklüğü, bu yıhn ilk yansında yüzde 45 artışla öngö- rülen hedef koridoru içinde sey- retti. Geçen yıl sonunda 96 trilyon 591 milyar lira düzeyinde bulu- nan Merkez Bankası bilanço büyüklüğü, bu yıl 3 temmuz ta- rihinde 140 trilyon 172 milyar liraya yükseldi. Türld cumhuriyetler, milyarlarca dolar tutannda ekonomik işbirliği önerisinde bulundu IpekYolu'ndanbu kez para akacak TURAN YTLMAZ ANKARA - Doğu blokundakiparçalanmasüreciylebirlikte Kafkasya 'da ortaya çıkanyeni coğrafya, Türk işadamlartnın önüneyeni ufuklar açtı. Bağımsızlıkiarını ilan eden Türk cumhuriyetleri, Türkiye'ye, değerimilyarlarca dolan bulan, ekonomik işbirliği önerilerinde bulundular. Türkiye 'ye resmen iletilen bu ifbirliği önerileri, turizmden,petrol, doğalgaz ve çeşitlimadenlerin çıkarılıp işlenmesi ve ta- şınmasma, gıda ve tüketim malzemeleri üretecekfabrikalar kurulup mevcutlarımn yenilenip kapasitelerinin arttırümasından, hastane ve iş merkezlerikurulmasma değin ekonominin hemen hemen tüm alanlartnı kapsıyor. Türki cumhuriyetler, bu yatırımlarm, ortak üretim,gelir veürün bölüşümüyada takasyolu ilegerçek- leştirilmesini istiyorlar. Türkiye'nin önüneyeni ış ufuklarıaçan bugelişmelerin, Türkiye'nin, sözkonusu cumhuriyetlerleyaptığı resmi temaslardaşekillenerek ortaya çıktığı belirtildi. Tür- kiye nin bukonularda ciddiadımlaratümasmdanyana olduğu, buamaçla da Türk işaaamlarmtn, bolge ülkelerindekıyattrımlardabulunmasınadestek verdiğibildîrildi. Bu alanda ilk ciddiadıtnm, BMBŞirketi'nin, Kazakistan'da yaklaşık 12 milyar dolarlıkpetrolçıkarma işiniüstlenmesiyleatıldığı kaydedildi. Kazak veAzerbeycanpetrolüile Türkmenistandoğalgazınıdünya pazarlarma taşıyacak boru hatttnmyapımı konusunda, bu ülkelerde varılan anlaşmalar dabunu izleyen çok önemliadımlarolarak nitelendi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ( TOBB) de Kafkaslardakibuyatırım olanakla- rını, hazırladığı kapsamh bir rapor ile üyeşi işadamlarma iletti. ÖZBEKİSTAN Hemenher ürüne açık Yıllık kömür üretimi 6 milyon, altın üretimi 43 milyon, çimento üretimi 5 milyar 583 milyon ton. Yine yıllık doğalgaz üretimi 90 milyar metreküp. Ortabaü ve Asya cumhuriyetieri içindeki doğalgaz üretim payı yüzde 60.3. İŞBİRLİĞİ ÖNERİLERİ: Çahşırdurumdaki fabrikalarda gıda maddeleri ve konserve, et, peynir ve meyve suyu, tekstil mallan, kadife peluş, örgü mamülleri, koton elyafişleme, elektrikli ev aletleri, bijuteri, polystirol ve polyethylene türü tüketim mallan ile deterjan ve diğerevmalzemelerinin üretimi. Küçük dükkanlar, mağaza ve restoranlar kurulması. İzolasyon malzemeleri, kutu bal ve işlenmiş badem üretimi. Kullanıma uygun motor yağı, petrol dağıtım istasyonlan ve mazot tulumbası üretimi. İnşa- at malzemeleri üretimi. Tıbbi malzeme ve ekipman üretimi ile hastaneler kurubnası. Sermaye kurumlan kurubnası. Pamuk ve ipekçilik alanında yetiştirme ve işleme üniteleri kurmak. Kaba mukavva, tanmsal mal işleme ve depolama. tuğla fabrika ve üniteleri ile su teknolojisi projeleri inşaatlan. Dizel motor pompalan. otobüs montajı tesisleri ile uluslararası nakliye isleri. Fosfat üretimi. İphk ve hazır giyim üretimi. Aynca madeni iphk, kadife kumaş, alün nakış işlenmiş mamüller, et, şeker, yağ. çocuk maması, çay, buğday, tıbbi hammaddelerin kurutuhnası ve paketlenmesi için gerekh araç ve gereçler, ateş tuğlası, beton teknolojisi, doğal taş çıkarma ve işleme teknolojisi, cam paketleme, soda, dökme demir teknoloji ve ekipmanlan ithali. KIRGIZİSTAN 4 yıldızlı otel yapılacak Yılhk hampetrol üretimi 230 bin, kömür üretimi 4 milyon, hamçelik üretimi 8 bin 900, şeker üretimi 415 bın, pamuk üretimi 74 bin, yün 38 bin, et 133 bin ton. elektrik üretimi 9 milyar 348 milyon kwh. İŞBİRLİĞİ ÖNERİLERİ: Bishkek'de İssyk-Kul Gölü kıyısında 100 odalı ve dört yıldızh bir otelin yapımı (toplam değeri 10 milyon dolar olan bu yatırımlar kâr ortaklığı esasına göre yapılacak). Volastonit madeni çıkanlması ve rafınasyonu için ortak girişim. Sulu- Terek Bazalt Havzası'nda süper rafıne bazalt fıberi üretim tesisi kurulması. Çini üretim tesisi kurulması, sı- nai cam işleme ve cam ma- mülleri üretim tesisinin ortak girişim yoluyla kurulması. Chu ve Osh bölgelerinde kunı prosesyöntemini kullanan çimento fabrikalan inşaası için ortak girişim kurulması. Sığır. domuz, koyun ve keçi derisi işleme ve deri mukavva üretimi için ortak girişim kurulması. AZERBAYCAN Tüketimmallanüretecek fabrikalar Yılhk petrol üretimi 13 milyar ton, doğalgaz üretimi 11 milyar metreküp, demir cevheri üretimi 1 milyon ton, pamuk üretimi 582 bin ton. Aynca üzüm ve şarap üretimi yapıhyor. İŞBİRLİĞİ ÖNERİLERİ: İyot ve brosine üretim ve iş- leme tesisleri, şampuan ve diğer tüketim mallan ürete- cek fabrikalar, çeşitli ma- denlerin üretimi ve işlenme- sini sağlayacak tesisler, mermer artıklanndan sıhhi malzeme ve seramik üretimi. çimento fabrikası, alüminyum levha üretimi, inşaatı süren bazı yatınmlann ortaklaşa tamamlanması, tütün fabrikasında sigara ve diğer mallann üretimini yapacak ek ünitelerin kuruhnası, şarap ve konyak şişelenmesi ve satışı. pamuk ipliği fabrikası, Bakü klima cihazlan fabrikası, buzdolabı fabrikası, radyo-elektrik ev cihazlan üreten crtak bir teşebbüsün kurulması, elektrikh süpirge ve donanımlannın üretimi, ortak petrol ve doğalgaz arama çahşmalan, eski petrol ya- taklannınrestorasyonuve yeni sondajlar yapıhnası, derin su kuyulannın gelişü'rilmesi, digital telefon santrallan ve bilgj aktarma cihazlannı üreten ortak bir teşebbüsün kurulması, hah üretimi. TURKMENISTAN Kimyasal üretimi arttıracak yatınmlar Yılhk petrol üretimi 120 bin varil. doğalgaz üretimi 41 milyar metreküp, elektrik üretimi 13 milyar 220 milyon kwh. sülfür üretimi 5 milyar 547 milyon ton, sodyum sülfat üretimi 261 milyon ton, pamuk üretimi 1 milyar 382 milyon ton, bitkisel yağlar üretimi 108 bin ton. İŞBİRLİĞİ ÖNERİLERİ: Yılhk 200 bin ton kapasiteli nitrik fabrikasınınamonyak saltpetre üretimini arttıracak yatınmlar, yılhk 400 bin ton kapasiteh carbonide üretimi, yılhk 24 bin ton kapasiteli magnezyum üretimi, yıllık 20 bin ton kapasiteh chalörat magnezyum defoliant üretimi (üretim bölüş.ümü koşuluyla). Yılhk 150 bin ton kapasiteh kalsiyum soda üretim fabrikası (takas). 130 kilometrelik Tedzhen-Seraks demiryolu inşaatı. Kostik ve soda üretimi. Krasnovodsk limanınınve diğer eklentilerinin ortak kullanımı. Çimento fabrikası. Yıllık 15-20 milyar metreküp kapasiteli Doğalgaz boru hattı inşaatı. KAZAKİSTAN 12 milyar dolarlık petrol yatınmı Günlük petrol üretimi 500 bin varil. Yıllık doğalgaz üretimi 7 milyar metreküp. Yıllık kömür üretimi 138 milyon ton. Ortabatı Asya cumhuriyetlerinin doğalgaz üretimindeki payı yüzde 4.7, kömür üretimindeki payı IBİRLİĞIyüzde 93.2.1 ÖNERİLERİ: Makine yapımı ve metal işçiliği. Guryev'de, yıllık 100 milyon rubleh'k üretim yapması öngörülen, sondaj ve petrol madenleri donanımı makine yapım fabrikası. Yine Guryev'de, metal mamülleri fabrikasının. 20 milyon ruble değerindeki elektrikli ütüler ve ısıtıa mekanizmalar eklenerek yeniden düzenlenmesi. Teknolojik teçhizat üretimi yapacak bir fabrika. Alma- Atinsky protez-ortopedik mamullerle ilgih deneme- sınama kuruluşu. Çimkentsky kurşun fabrikası. Taldı -Kurgansky akümülatör fabrikası. Lisakovsky madenlerinin zenginleştirihnesi. Kektogay'da petrol işleme sanavi. • DUŞUNCELER SALİHN.NEFTÇÎ New Yorirta Bir İtalyan_ Gelecek haftadan itibaren hafif konulara girmek pek mümkün olmayacak. Ağustos ayı ile birlikte bir iktisatcı için yeni bir mevsim başlıyor. önûmüzdeki aylarda ekonominin koşulları deği- şecek. Izlenmesi gereken uzun vadeli politikaların tarbş- masına devam etmek zorunda kalacağız. Cenevre'deki doktora öğrencim Frederico'nun New York'a yaptığı ilk geziye değinmeye öyle pek vakitolmaya- cak. • • • Frederico 24 yaşında bir Italyan. Çok etkileyici. lyi bir eğitimden geçmiş. Saygılı. En son moda giyiniyor. Gez- meyi seviyor. Ama aynı zamanda Cenevre'deki en iyi dok- tora öğrencileri arasında. Ve iyi yürekli bir insan... Frederico Roma'dan geliyor. Cenevre'de dersler bitti- ğinde, "Profesör Neftçi, New York'a gelirsem sizi ziyaret edebi- lir miyim" diye sormuştu. Bu ilk yolculuğunda kendisine yardım etme sözü ver- miştim. • • • Frederico'nun New York hakkındaki ilk düşüncesi "Burası Roma'ya çok benziyor" oldu. Kırk ikinci caddedeki "üç kağıtçılan" görmüş, Roma'- dakilerle aynı metodları kullandıklarını fark etmiş. Oyun- culardan birisi anlaşmalı olarak devamlı kazanıyor, seyre- denleri kandırmaya çalışıyormuş. "İstanbul'dakiler qibi" dedim. • • • Frederico New York'un trafiğine şaşmış. Ama yine de Roma'dakinden daha iyi olduğunu söylü- yor. Roma'da diyor, bisiklet kullanmaya cesaret eden pek az kişi kaldı. Bunlardan birisi Italya'daki hocalarından, tanınmış ikti- satçi Profesör Gondolfo imiş. Frederico bisikletle işe git- mekten vazgeçmeyen hocası için "cesur adam" diyor. Gondolfo bisiklet kullanırken yüzüne gaz maskesine benzer bir filtre takıyormuş. • • • New York'luların kurallara uymakta daha dikkatli dav- randığını söylüyor. (Bir Akdenizli'den geldiği için bu yoru- ma fazla itiraz etmedim.) New York'u canlı, ama tahmin ettiğinden daha tenha bulmuş. Buna katılmadığımı söyledim. Mevsimlik oynamaların ekonomideki rolünü hatırlattım. Eylül başından itibaren New York çok datıa kalabalıklaşa- caktı. Unutmaması gerekiyordu. (Bu arada Frederico'ya Kurban ve Şeker Bayramları'nda Istanbul'a gitmemesini de tavsiye ettim.) • • • Bir ara söz döndü dolaştj, New York Belediyesi'nin büt- çesine geldi. Bütçede bu yıl büyük bir açık olduğunu, bele- diyenin ciddi bir kemer sıkma politikası uyguladığını söy- ledim. Italyan ekonomisindeki bütçe açıklarıyla kıyasladık. Fre- derico Italya'nın yakında ciddi bir istikrar programı uygu- layabileceğinden şüpheli olduğunu anlatmaya calışıyor- du. Sözünü kestim. "Gel, dedim, sana Chinatown'ı göstereyim." ÇAPRAZ KURLAR 1 ABO 1 4940 Alman Markı 1 3307 Avustralya Doları 105200 Avusturya Şlllni 30 7600 Belçika Frangı 5 7480 Danimarka Kronu 40926 Fln Markkası 50445 Fransız Frangı 1 6636 Hollanda Florlni OOLARi 13220 1131 25 127.60 1 1889 58690 3.7498 1 Sterlin: 1 ECU: İcviçre Frangı itolyan Llretl Japon Yeni Kanada Doları Norveç Kronu S.Arabtetan Rlyall 1.9085 ABO Dolan 1.3650 ABO Dolan MERKEZ BANKASI KURLARI 25 TEMMUZ 1992 CİNSİ 1 ABO Ooları 1 Alman Markı 1 Avustralya Ooları 1 Avusturya Şılını 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Flonnı 1 Ispanyol Pezetası 1 Isveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 Italyan Lıretı 1 Japon Yeni 1 Kanada Dolan 1 Norveç Kronu 1 Sterlin 1 S Arabıstan Rıyalı DÛVIZ ALIŞ 7029 91 4705 43 5251.35 668.24 228 54 1223.02 1717 72 1393 58 4175.02 73 92 1297 27 5317 63 621 43 55.09 5912.95 1197 80 13416 58 1874 74 SATIŞ 7044.00 4714.86 5261.87 669 58 229.00 1225.47 1721 16 1396 37 4183 39 74 07 1299 87 5328 29 622 67 55 20 5924 80 1200.20 13443 47 1878 50 EFEKTİF ALtŞ 7022 88 4700.72 5172.58 667 57 226.26 1210.79 1700.54 1392.19 4170.84 72.44 1284.30 5312.31 615 22 54 27 5824 26 1185.82 13403 16 1846 62 SATIŞ 7065.13 4729.00 5277.66 671.59 229.69 1229.15 1726.32 1400.56 4195.94 74.29 1303.77 5344.27 624.54 55.37 5942.57 1203.80 13483.80 1884.14 Iktisadi Kalkınma Vakfı Genel Sekreteri Haluk Ceyhan son dönem AT-Türkiye ilişkilerini değerlendirdi: Oıta Asya, Batı AvmpaAla ilişkileıiıııizi canlandırdı HAKAN GÜLDAĞ İktisadi Kaikınma Vakfı Genel Sekreteri Haluk Ceyhan Türkiye ile Avrupa Topluluğu arasındaki Uişki- lerde son dönemde yeniden bir can- lanma yaşanmaya başladığını belirt- ti. Ceyhan topluiukla ilişkiler açısın- dan önûmüzdeki sonbaharda olum- lu gehşmeler beklenebileceğini. Tür- kiye'nin uluslararası alanda artan gücünün Avrupa'nın ilgisini çektiği- ni vurguladı. İKV Genel Sekreteri Haluk Cey- han sorulanmızı şö'yle yanıtladı: -Avrupa ile ilişkilerimizde son bir kaç avdır bir kıpırdama hissediliyor. ATnin Lizbon'daki son toplantısında Türkiye topluluk gündeminde yer aldı. Oysa bir süredir AT ile ilişkilerin gelişeceğine ilişkin hemen hiç bir belir- ti yoktu. Sizce neden kaynaklanıyor bu son gelişmeler? -Türkiye, etrafında oluşan olaylar- dan ve bu olaylann yarattığı olanak- lardan son dönemde çok iyi yarar- landı. İyi bir poliü'ka izledi. Türkiye'- nin dış politikadakı prestiji son 25-30 yıhn en yüksek noktasında. 1989"da Doğu Bloku çözülmeye başladığın- da, Avrupa artık Türkiye'ye ihtiyaç kalmadığını düşündü. Ve bize sırt çe- virir bir politika izledi. Ama aradan geçen zaman Türkiye'nin öneminin yalnız askeri olmadığını, ekonomik bir güç oluşturduğunu gösterdi. İşte bunun sonucu olarak son Lızbon deklarasyonuna "Türkiye'nin kolay kolay ihinal edilemeyecek bir Avru- palı ülke" olduğu yazıldı. Son yıllara kadar Avrupa'nın genişlemesi söz konusu olduğunda ya Türkiye'nin lafı gecmez, ya da en diplerde "ve Türkiye" gibi şöyle bir sözü edilerek geçiştirilirdi. Şimdi son Lizbon top- lantısına baktığımızda, topluluğa katıiacak ülkelerin başında zengin ülkeler yani EFTA ve hemen onlann ardından "ağırhğı ve önemi göz ardı edilemeyecek olan Türkiye" geliyor. Çünkü Türkiye'nin dünya siyasi are- nasındaki önemi 1989 öncesialn çok üzerinde artık. -Avrupa'nın bize gösterdiği ilginin altında Türkiye'nin Orta Asya ülke- leriyle gelişen ilişkileri mi yatıyor di- yorsunuz? -Türk cumhuriyetleriyle ilişkiler bir, Karadeniz Ekonomik İş Birliği iki. Son dönemde gelişen bu iki olay Türkiye'ye çok büyük bir prestij sağ- lad) ve Avrupa'nın ilgisini çekti. Tür- kiye'nin liderliğinde bu bölgede bir şeyler yaratabileceğine karşı oldukça ilgililer. -Avrupa da kendi çıkarlan açısın- dan mı yaklaşıyor? -Sadece Türkiye olarak almayın. AT her tarafa çıkarlan açısından vaklaşıyor. Bunu açıkça da söylü- yorlar. Lizbon deklarasyonunda gö- rebılırsiniz. EFTA ülkelerizengindir, bızle daha çabuk uyuşabilir. Toplu- luktan para istemeyecektir, dahası Ceyhun: Sonbaharda olum- lu gelişmeler beklenebilir • İktisadi Kalkınma Vakfı Genel Sekreteri Haluk Ceyhan, topluluğun büyük üyelerinin Türkiye ile ilişkilerin artmasın- dan yana olduğunu belirtti. • Haluk Ceyhan, AT"nin son Lizbon Toplantısf nda Türki- ye'nin EFTA ülkelerinin he- men ardından topluluğa gire- cek ülkeler arasında yer aldığı- na dikkat çekti. ATye mali katkıda bulunacaktır. Maastrich zirvesinden sonra tam üyelik için uyguladıklan geçiş döne- mini kaldırdılar. Şimdi diyorlar ki; bizim konumumuz bu. Üyelik için geldinizse hoş geldiniz. Ama bize 'uyabilecekseniz gelin. Yoksa yavaş yavaş, basamaklan birer birer çıka- lım politikası geride kaldı. Ekonomik parasal işbirliğinde 5 şartlan var. Enflasyondan bütçe açığınıza kadar düzenlıyor sizi bu şartlar. Örneğin enflasyonunuz AT ortalaması kadar olacak. Şimdilik Türkiye bu koşul- lann oldukça uzağında. -Gelinen noktada Türkiye'nin tu- tumu nasıl obnaiıdır sizce? -Bir kez şimdi bizim kısa sürede Orta Asva ve Karadeniz Projesi ile il- gılı taraf ülkelerle olan avantajlı iliş- kimizden yararlanmamız lazım. İliş- kileri işe dönüştürmemız ve bunu hızla yapmamız gerekiyor. Yoksa AT'nın ilgisı de kaybolacakur, başka çevrelerin de. İkincisi AT ye hazır- lanmamızı gev şetmememiz. politika- lanmızı. yeni kanunlanmızı toplulu- ğa göre düzenlememiz gcreki>or. Dünyanın ilgisini çeken bölgcmizde istikrar unsuru ve politik \e ekono- mik alanda yönlendirici olabılmemı/ çok önemli. • -Avrupa ile Türkiye'nin ilişkiierinde hep bir Sunanistan faktörü ola geldi. Bu faktörün önûmüzdeki dönemdt Türkiye-AT ilişkilerindeki rnlü ne ola- bilir? " -Yunanıstan gencllıklc kcndı JÇI iindan doğru olanı _\jptı \mj. hu gün yaptıklan gcn tepmcve KIŞLKI Türkiye'nin yer aldığı her şeye rezerv koyması pek hoş karşılanmıyor artık. İkincisi Yunanistan. ekonomisini bir türlü düzeltemedi. AT'ye uzun za- mandır yük olmaya devam etmesi hoşnutsuzluk yaraüyor. Üçüncüsü. en büyük ve bıktıran hatası ise Ma- kedonya'ya ismini değiştir di\e tut- turması oldu. Avrupalılar. etrafında- kı herkesle problem çıkartmasından rahatsız oldular. Dolayısıyla. A\- rupa'da Yunanistan'ın Türkiye'ye karşı ileri sürdüğü her şeyin doğru ol- madığı düşüncesi uyanmaya başladı. Bızı yanıltıyor olabilirdiyerek Yuna- nistan'ın söylediklerine marj koyma- >a başladılar. AvrupaTopluluğu"yla ılışkılerimizın önûmüzdeki. dönemde daha olumlu bır rotaya oturacağını düşünüyorum. -Somut olarak bu yönde atılan adı- mlar var mı? -Somuı göstergelcr \akinda gelı- \or. Akdeniz Yardım Programı'ndan TürkKe'nin yaparlanmasını cngelle- )cn Yunanıstan bu cngelini kaldırdı. îngılterc. Türkiye ile ilişkilerin artın- Iması ıçın çaba içinde. Bu konuda ba- •ji çekivor. Bi/imle sorunlan olan AI- man\a'nın lutumunda olumlu yönde değişiklıkiergözoçarpıyor Fransa vc İı.ıK.ı Turkı>c '!c daha ta/la ılgileiı- mc\c başl.idıLıı Bır olcııde Npan\a -Ö\k'\lt' \l il nıa donoınııiı •^irı. canlan- >r»ı/ tlenebilir ıni'.' üyeleri ilişkilerin artınlmasından yana. Onun için genişleme konusun- da hiç adı geçmeyen Türkiye, Liz- bon'da genişleme programında ikin- ci gruba girebildi. Sonbahara doğru bazı olumlu gelişmelerin somutlaşa- cağını söyleyebiliriz. Alman Dışişleri Bakanı'nın ziyareti, Matutes'in ziya- reti hep bu yönde işaretler. Aynca topluluk artık herkesin onayından geçiremese de. tek tek projeler bazın- da Türkiye ile ilişkilerini artıracaktır. İngiltere'nin başkanhğı döneminde bu süreç hızlanacak. Ingiltere buna yönehk çahşmalannı sürdüriryor. Bir rapor hazırladılar bile. -Türkiye'nin hazırlıklan ne yönde? -Bu ekim başında biz de işadamla- n olarak Almanya. Fransa Ingiltere ve İtalya'nm dikkatlerini çekmek ve lobicıhk faaliyeti yapmak üzere bu ülkelere geziler düzenleyeceğiz. Bu gezi programlandı. Aynca AT'den resmı heyetler gelecek. Bu arada İtal- >an otomotiv sanayicileri Türk oto- motiv yan sanayiinde, turizimciler, tunzm yan sana> iinde ortak yatınm- lar yapmak üzere İstanbul'da bulu- şacaklar. ATnin finansman deste- ğiylc bö>le bir toplantı organize edi- voru/-. İtalvan \e Fransız sanayi oda- İamla birlikîc. kasım ayında Or- iakîık Konsc\ı \ar. Ondan önce 29 cvlulık Karnıa Pjrlemanio Konıis- \onu loplanacak. Buralardan tl.ı oiuiiıiu k.ıiırl.ır «.ıkahıLvcğıııı !.ı-;ı ııü\uruıtı