Katalog

21 TEMMUZ1992SAU CUMHURfYET SAYFA EKONOMI Sosyal güvenlik • ANKARA (AA)- Türkiyede sosyal güvenlik primkrinin gayri safi yurt içi haslaya (GSYÎH) oranı yüzde 4.5 iken bu oran OECDülkeleri ortalamasında yüzde 9 olarak belirlendi. Sosyal güvenlik primlerinin GSYİH'ye oranı bakımından Tûrkiye alt sıralarda kaldı. Yüzde 4.5'Iik oranlaOECDveAT ortalamasııun yansında kalan Türkiye'de, 1980'den itibaren, sosyal güvenlik primlerinin GSYİH'ye oranı yüzde 3'lerden yüzde 4.5'e kadar kademeli olarak yükseldi. Asgarîöcrat bugûn açıklanıyor • ANKARA (Cumhunyet Bürosu) - Yeni asgari ücret bugün açıklanacak. Asgan Ücret Tespıt Komisyonu'nun bugün açıklayacağı asgari ücret, 1 ağustos tarirunden itibaren geçerli olacak. Türkiye'de şu anda asgari ücret brüt 801 bınlira düzeyınde bulunuyor. AT ülkelenveABDile karşılaştınldığında, en düşük asgari ücret 1 milyon 324 bin liraylaFransa'daev hizmetçilerine verilirken, en yüksek asgari ücret olan 9 milyon 359 bin lira, Danimarka'da mühendislik işçılerine ödeniyor. Sebze-meyve bolluğu •ADANA(AA)- Sebze-meyve üretimindeki bolluk, bu yıl Akdeniz bölgesinde üreticilerin ve kabzımaJlann ekonomik knze girmesıne neden oldu. Hal'de patiıcan dışında, tüm sebze ve meyve fıyatlan geçen yıhn ortalamasının altına düştü. Sebze ve meyve fiyatlannın geçen yıla oranla çok düşük olduğunu belirten kabzımallar, •'korsan hal"ler oluşması nedeniyle de satış yapamadıklannı, ellerinde kalan veçürüyen ürünü çöplüklere dökmek zorunda kaldıklannı söylediler. Tekstiltfe işten çıkarma • BURSA (AA) - Bursa'da tekstil sektöründe işçi cıkarmalararabkJarİa devam ediyor. YaaalarTekstil'de çalışan 104işcinin tamamı işten çıkanldı. Türk-İş'e bağlı Teksif Bursa Pilot Sanayı Şube Başkanvekili Nihat Kılıçoğlu, Yaacılar Tekstil ışvereninin son dönem toplu iş sözleşmesinde elde edilen ücret zammını gerekçe göstererek işçilerin tamamıru işten çıkardıgını söyledi. BOPU bökme makinesi Türkiye'de • İş-EkonomiServisi-İtalyan Intcrgrup tarafindan üretilen boru bükme makineleri Türkiye'vedegeldi. Boru bükme makıneleri bugün Le\ent Sana\ı Sıtesı'ndeki tntergrup'un şirket oıerkezinde sanayicilere tmıülacak. Çay paraları odeniyor •RİZE(AA)-Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü (Çay-Kur) haziran ayında aldığı yaş çay yaprağı bedellerini ara vermeden ödüyor. Trabzon, Artvin, Rize ye yöresdndeki çay üreticisine iki hafta içinde 305 milyar lira dağıtıldığıru belirten yetkililer, ödeme işlemlennin devam ettiğini, kalan 148 milyar liralık borcun ise bu ayın 25'ine kadar ödeneceğini bildirdiler. HOB'nin istekleri • ANKARA (AA) - Türkiye Ziraat Odalan Birliği, destekleme kapsamındaki kütlü pamuk,findık,incir, üzüm ve ayçiçeği için istediği alım fıyatlannı açıkladı. TZOB, yaptığı hesaplamalar ve üretici taleplen sonunda, 1992 ürünü fındık alım fiyatının kıloda 10.500 lira, ayçiçeğı fıyatının 3.000 lira, pamuk ve kura incir fiyatının 7.000 lira, şekerpancan alım fiyatının 370 lira, cekirdeksiz kunı üzüm aum fiyatının ise 8.000 lira olmasını önerdi. Güneydoğu'da trilyonluk projelerin yapımına başlandı fakat sonuçlandınlamadı Yatırıııılar bitirilmeyi bekliyorERGÜNAKSOY DtYARBAKIR - Gecmiş hü- kümetler döneminde temelleri atılan, ancak daha sonra yanm bırakılan Doğu ve Güneydo- ğu'daki trilyonluk fabrika inşa- atlan atıl durumda bekliyor. Koalisyon hükümetinin proto- kolünde yer almasına karşın bugüne kadar yanm kalan yaünmlar konusunda herhangi bir girişimde bulunulmadığı sa- vunuldu. ANAP İl Başkanı Ne- zir Koclardan, bölgede otorite boşluğunun bulunduğunu, hü- kümetin bölgeye tek bir çivi bile çıkmadığmı belirlerek "Çünkü bu bölgede askeri cunta mev- cuttur" dedi. Koçlardan bölge- yi bir şantiyeye dönüştürme va- adi veren iktidann sözünde durmadığını beü'rtti. Koçlardan, GAP kapsamı- ndaki barajlarda işlerin durma YiU»imYAIUMIL4IjiNFABIIİKALARI>ANBAZILARI -DiytıtMÜM-YtğsanFabrftasKTemeliatıldı ancâk bituilmedı. y ş p Faferikas: Tcmdi atıldı. Bınaa tamamlandı, ancak araç-gereç gönderilmediği için çürümeye terk edîldi. Binalann bir bölümü halıcılık kursu olarak koliantbyor. -NaMybinYağFabrik*seTemeIıaü$dı, sttbasmanma kadar yapıidı. dahasonra ödenek yokluğundan kaderine terk edikü. - Nasaybin Şefcer Pancan FftbrSuBC tlçcye 12 kilometre uzakhkta temeli aülan fabrikanın inşaaü dafaa sonra durdu. înşaat alanı köyfüfer tarafindan mera olarak kuilanılıyor. D i r i ü Ç i k W a Ç F l r i bir süresonra da unurukfu. Yapılan bir denctım sırasında araç gerecin ambarlarda oldugu ortaya çücö. -LkeSaiça Fsh&asc Halkm katkıayla kurukiu. Sermaye yetersizüği nedeniyle ışletüemiyor. K W T y Ç Ç Ç Kurulması kararlaşünldı. Araç-gereç gönderildi. malzemeambarlara yerteştirildi ve sigara işkrne kapasitesirıe göre inşa edildi. Tutün deposu olarak kuHanıhyor. - GercâşSâmerbjmk Ayıkluri» Fsbr&ası: İnşaaü tamamlandıktan sonra uzun süre boş bekletı]dı.2-3yıldırJandarmaKarargâhBirKği olarak kulknıhyor. - Bfflgöl Et B d * KonUnsc Henüzhizmete girmedi. ne zamangirecegi ise bilinmiyor. -SSrt MevanBtit Fabrikao: Aül durumda bekliyor. noktasma geldiğını, işçilerin iş- ten atıldığını, bölgede büyük bir başıboşluğun var olduğunu öne sürdü. SHP îl Sekreteri Nevzat Ke- lekçi ise sosyal ve siyasal konu- larda oldugu gıbi, devletin eko- nomik anlamda da bölge için ıyi yaklaşımlar içinde ol- madığını söyledi. Daha önce bölgeye verilen teşvik kredileri- nin fıyasko ile sonuçlandığına ışaret etti. Siyası partılen bölge sorunlanna addi bıçımde yak- laşmamakla suçladı. "Bölgeye özel sermaye yaünm yapmıyor- sa, Devlet yapmahdır" dedi. DYP Merkez Ilçe Başkanı Safet Çerçi de yanm kalan yaunmlann takipçisi olduk- lannı, sorunu sûrekli hükümete götürdüklerini söyledi. Büyük törenler düzenlenerek yülar önce temelleri atılan ve bir süre sonra ödenek yokluğu nedeniyle yanm bırakılan fab- rika inşaatlan kaderine terk edildi. Bir bölümü güvenlik güçlerince karargah olarak kul- larulırken, bir bölümü de atıl durumda bekliyor. Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu üyesi ve basm sözcüsü Şeyhmuz Diken ise, koalisyon hükümetinin işbaşı- na gelırken, bölgeyi ekonomik anlamda bombardımana tuta- cağını vaat ettiğini anımsatarak bunun gercekleşmediğini söyle- di. Iııdiriıııli saüşlarda fayda etmiyor • Giderek azalan alım gücü nedeniyle esnaf, indirimü satışlarda da umduğunu bulamadı. • Bu yılki indirim oranlannın daha dü- şük oldugu gözleniyor. tstanbul Haber Servisi - Pı- yasadaki aşın durgunluğu indi- rimü saüşlar da canlandı- ramadı. Giderek azalan alım gücü ve bunun doğurduğu durgunluk nedeniyle esnaf, indirimlı satı- şlarda da umduğunu bulamadı Satışlann geçen yıllara oranla düşüş gösterdiğini belirten ma- ğaza sahıpleri, "Sezon başında- ki fiyatlanmızı neredeyse malı- yet fiyatına kadar düşürmemize rağmen beklenen canhlığı göre- medik. Geçen yıl ve daha önce- ki yıllar indinm sezonunda bir canldık görülürdü. Bu yıl indi- rimü fiyatlar bile piyasayı can- landıramadı" diye yakınıyor. İşlerin durgun olması, buna tndirimli satışlara karşuı Bayrampaşa piyasası bir rürlü beklenen canülığına kavuşmuyor. karşıhk girdi fiyatlannın gittik- çe yükselmesi nedeniyle bazı mağazalann kapanma tehlıkesı ile karşı karşıya kaldığını belir- ten mağaza sahipleri, durgun- luğun sürmesi haünde birçok mağazarun da kışlık hazırlı- klannı geciktirebileceğini söy- lüyprlar. Özellikle dargelirü aüa kit- lesınin yöneldiği Mahmutpaşa, Sultanhamam, Sahpazan gibi alışvenş merkezlerinin de bu durgunluktan nasibini aldiğını söyleyen mağaza yetkiüleri,"Bi- zim fiyatlanmız zaten birçok yere göre düşük Bir de bunun üzerine indirim yapmamıza rağmen işler bir türlü açılmı- yor" diye beürtiyorlar. Bu yılki indirim oranlannın geçen yıllara göre daha düşük oldugu gözleniyor.Istanbul'da mağazalann yaptığı indirim PIAIN PAPER FAX UF 300 HERKAOIDA FOTOKOPİ KAĞIDAFAKS FİYATIİKISİNDEN U !TEKOFAKS PANâSONIC r»N*FâX MIRKİZ: (1) 274 75 15 (11 IMI) M I I M »<H»« IM. (71) 53 51 50 TÜRKİYE MÜMISSiti VE Aakora lol^c IM. (41 4*7 26 10 (6hıl) Surıa lolge Md. (24) 20 7* 92 RE5Mİ SERVİS ÖR6ÜTÜ lımir Soljc «M. (511 21 t2 99 Trobıon Bolge Md. (03) 22 33 62 Aatolya («Ifc «M. (îl) 47 75 5» Diycırhokır *»lo,e «W. It31) 25 926 yüzde 10 ile yüzde 50 arasında değişiyor. Buna karşıhk bu yılki alım gücünün daha zayıf oldu- ğunu söyleyen bazı tüketiciler, ücretler enflasyon oranınm altı- nda kaldığı sürece, daha zorun- lu ve temel ihtiyaçlara yönel- diklerini, giyim için ise çok az para ayırabildiklerini vurgulu- yorlar. öte yandan ürünlerin indi- rimü satış fıyatlan semtlere göre de büyük farklılıklar gös- teriyor. Yaz aylannın değişmez giyim eşyası olan t-shirtlerin fi- yatı Mahmutpaşa'da 40 bin lira ile 100 bin lira arasında de- ğişirken, Osmanbey, Bakırköy ve Beyoglunda 80 bin üradan başhyor. Mahmutpaşa'da 50 bin lira ile 100 bin lıra olan gömlek fı- yatı diğer satış merkezlerinde 200 bin liraya kadar çıkıyor. Pantolon fıyatlan ise Mahmut- paşa ve Salıpazan gibi merkez- lerde 8O bin ile 15O bin lira arasında değişirken, diğer mer- kezlerde 3OO bin liraya kadar yükselebiu'yor. Mektupla Türkiye tanıtımı ANKARA (AA) - Türkiye'- nin tanıtımmda yeni medyalar ve yeni yöntemler arayan Tu- rizm Bakanlığı, "mektup arka- daşlığı" sistemini her alana yayarak Türkiye'nin tanıtımm- da kullarulacak bir çalışma ya- pıyor. Turizm Bakanı Abdülkadir Ateş'in önerdiği proje, değişik meslek, kültür ve hobı gruplan- nın Batıü benzerleri ileyazışma- lannı, Türkiye'yi taruürken, onlan konuk olarak çağırmala- nnı amaçhyor. Turizm Bakanı Ateş, yüzyü- ze tanıtım çahşmalannın sıcak- hğından yararianmayı amaçla- yan proje konusunda, "Uygu- lamayı düşündügümüz proje, Türkiye'den çeşitü kültür grup- lannın yurtdışındakilerle mek- tuplaşma ağı kurması üzerine dayanıyor. Insanlan daha sıcak bir medya ile Türkiye'ye çek- meyi amaçlıyoruz" dedi. Turizm Bakanı Ateş "Bunun için bir adres bilgi bankas oluş- turmayı düşünüyoruz. Belü bir kültür kesimini temsil eden in- sanlar, eminim dünyanın her- hangi bir ülkesinden aynı ke- simle yazışma ağı kurma girişi- mimize sıcak bakacaktır" şek- linde konuştu. Adres bankasının, yanşmak isteyenlere Türkiye ile ilgili ay- nntıü bilgiler vereceğini anlatan Turizm Bakanı Abdülkadir Ateş, yabancı diü yetersiz olan- lar için de bazı yazıü metinler hazırlanacağını anlatü. IŞÇENIV EVRENENDEN ŞÜKRANKETENCİ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Moğultay bir basın toplantısı ile SSK yüzsüzlerini açıkladı. Affa rağ- men SSK'ya olan prim borçlarını ödemeyen birçok ünlüye ait şirket var. Kamuoyunda çok tartışılan, bir türlü acıkla- namayan vergi borcu yüzsüzleri ile SSK yüzsüzleri ara- sında çok büyük ayrım olacağını sanmıyoruz. Bazı isimler değişse bile genel tablo değişmeyecektir. Işletmeler ka- muya olan borçlarını ödememe eğilimine girdiklerinde, bu genellikle vergi borcu ile SSK prim borcunun birlikte öden- memesi şeklinde oluyor. SSK yüzsüzleri listesi incelendiğinde ortaya belirgin iki tür örnek çıkıyor. Bir grupta gerçekten zor duruma girmiş işletmeler var: Ekonomik darboğaz içinde olan, sadece SSK prim ve vergi borcunu değil, banka borçlarını da tak- mış, işçisinin ücret ve sosyal hak ödemelerini de aksatan şirketler bunlar. llk aşamada çok fazla söylenecek söz yok gibi gözüküyor. Ancak çoğunun sahipleri düşünüldüğün- de hiç de masum' görme olanağı yok. Söz konusu işletme kağıt üstündeki verilerle zararda ya da zor durumda, an- cak sahiplerinin sayısız başka işletmeleri, yatnmları, çok büyük servetleri var. Zor durumda görünen işletmeden de sahiplerine sürekli gelir akmış; servetlerinin, başka işlet- melerinin kaynağmı oluşturmuş. İşletme beiirli bir kârlılık düzeyinin altına indi mi, öz sermaye, kendi kaynakları ile besleme, güçlendirme asla düşünülmüyor. Örneğin, sa- hiplerinin bir sürü yatırım şirketleri, fabrikalan, bankalan büyük kârlar elde etmeye devam ediyor. Zor durumda gö- rünen şirketten bunlara ve aile servetine akış da sürüyor, ancak zararda görünen şirkete bunlardan bir akış sağlan- mıyor. Böyle bir tabloda gerçek bir çaresizlikten söz edile- bilir mi? Olsa olsa gizlenebilen bir yüzsüzlükten söz edile- bilir. Bir de apaçık yüzsüzlükleri gözler önüne serilenler var. Acaba kamuoyunda her konuda çok iddialı olan bu kimlik- ler, hiçbir şey olmamış gibi davranışlarını sürdürebilecek- ler mi? Yoksa sergileme, biraz utanmayı, bundan böyle daha ölçülü çıkışlar yapmayı, borçların ödenmesi konu- sunda bir çabayı getirebilecek mi? Yine de açıklıktan, de- mokrasiden söz edilen ülkemizde SSK prim borçlarının açıklanması, vergi borçlarını ödemeyenlerin teşhir edile- bilmesi yararlı, doğru bir iştir. Arada bir, kamuoyunda po- lemik konusu oldu diye de değil Kamuoyunun bilgilendi- rilmesi, kamuoyu denetimi, kısa dönemde, arada bir yapıl- dığında çok işe yaramasa da, süreklilik kazandığında önemli yarar sağlar. Ancak... Evet, ancak ne vergi kaçakçılığı ne de SSK borçlarının ödenmemesi sorunları yüzsüzlerle sınırlı değil. "Asıl yüz- süzler, asıl vergi kaçıranlar ne olacak? Bunlar belki de en masumları. Siz gazeteciler de işin kolayına, polemiğine kaçıyorsunuz. Yüzsüzler hiç degilse yasalara uygun bir iş- yeri açmışlar, vergi beyanmda bulunmuşlar, borçlarını be- yan etmişler. Ya kaçıranlar..." sözleriyle bir yakın dost uyarıda bulunuyor. Hemen, kesin olmasa da bazı çok önemli olguları çağrışnrıyor. Türkiye'de halen35milyoncivarındaSSK'lı işçi varsa, bir o kadar da kaçak çalıştırılanı var. Yani milyonlarla işçi sadece sosyal güvenlik kurumundan mahrum edilmiş ol- muyor; bunların çalışması kayıtlara geçmediği için vergi- leri de ödenmiyor. Tabii işletmelerin kazançları da vergi- den kaçınlmış oluyor. Dahası, çalısanların çok önemli bir grubu için de sözleşme ücreti asgari ücret düzeyindetutu- lup yapılan işin niteliği ile bağlantılı daha yüksek ücret ödeniyor. Hem SSK dolandırılıyor hem vergi kaçırUıyor hem deçalışanm sosyal güvenlik hakları budanıyor. > - • SSK kaçaklarını da ortaya çıkarmak; sigortasız işçiça- lışbrmayı önlemek, SSK alacaklannı toplamaya çalışmak kadar önemli bir bakanlık görevi. Bu yapılarak sadece is- çinin hakkı korunmayacak, büyük çapta vergi kaçakçılığı, haksız rekabet de önlenmiş olacak. ÜstelikSSK yüzsüzleri konusu çerçevesinde bir önemli durum daha var: Geçen- lerde TİSK Başkanı Refik Baydur bir demeçle açıklamışn. Telefonla da aynı uyarısını yineledi. "Bizim, SSK yüzsüz- lerinin açıklanmasına itirazımız yok. SSK'nın bütün borc- lularının da açıklanması koşulu ile" anlamına gelen bir görüşü savundu ve bilgi olarak daozel sektör prim borçla- rının SSK alacakları içinde Hazine, kamu, KİT ve belediye- lerden çok sonraya geldiğini rakamlarla ifade etti. Refik Baydur'un sıraladığı rakamlar en son veriler ise SSK ala- cakları içinde, yüzsüzler olarak bilinen grup sadece onda bir gibi küçük bir dilimi oluşturuyor. Sözün kısası, vergi ve SSK konusunda hükümetin, ba- kanların yapacağı, yapması gereken başka önemli ve bü- yük işler de var. Basına da, yüzsüzlerle birlikte bütün burv ları izlemek görevi düşüyor. ATMen Türkiye^ soruşturmaANKARA (AA)-E)ünyaıun en önemü ithalatçı ve ihracatçı ülkelerini bünyesinde banndı- ran Avrupa Topluluklan (AT), uluslararası tıcarette ko^ rumacı eğilimlerin bir örneğini oluşturan anti-damping poüti- kasını genişleterek uyguluyor. Hazine ve Dış Ticaret Müs- taşarhgVndan alınan verilere göre, AT son 5 yılda 33 ülke ürünJen hakkmda 166 anti- damping soruşturması açtı. 1987-1991 yıllan arasmda bu ülkeler arasında açılan so- ruşturmalarda Türkiye top- lam 15 soruşturma ile dördün- cü sırada yer aürken, Japonya 21 soruşturma ile birinci, Çin Halk Cumhuriyeti 20 soruştur- ma ile ikinci, Güney Kore 17 soruşturma ile üçüncü sırayı aldı. Anü-damping soruşturma- lannın, topluluk ortak ticare- tinde en etkili araçlardan biri olduğuna dıkkat çeken yetkili- ler, ATnin ortaklık anlaşması imzaladığı bir ülke olan Tür- kiye'ye yönelik anti-damping soruşturması açmasının ise dıkkat çektiğini kaydettiler. AT'nîn uyguladığı anti-dam- ping ve anti-sübvansiyon poli- tikalanmn özellikle Üçüncü Dünya ülkeleri ve dünya piya- salanna yeni giren ülke" olumsuz etkilediği bildirildi. 10 bin ortaklı şirket zordurumda Uygar Motor yardım istîyor • Büyük çoğunluğunu gurbetçilerin oluştur- duğu işçiler tarafindan kurulanlO bin ortaklı Uygar Motor A.Ş. 10 milyar liralık bir kaynak bulunmaması halınde iflas bayrağını çekecek. DENİZLİ (Cumhuriyet)- medi. Bunedenlefabrikadavaü Clkemızde kurulan 420 işçi şirke- ti arasında ayakta kalmayı ba- şarabilen tek kuruluş olan 10 bin ortaklı Uygar Motor A.Ş. 10 milyar üralık bir kaynak bu- lunmaması halinde iflas bay- rağını çekecek. 1975 yılında büyük çoğunlu- ğunu gurbetçilerin oluşturduğu işçiler tarafindan kurulan ve yönetim hatalan yüzünden gir- diğı ekonomik darboğazından kurtulamayan şirketin konkor- dato ilan eimesinden sonra Sa- nayı ve Ticaret Bakanlıgı'ndan düşük faizü kredi talebinde bu- lundu.'Ancak başkanlık bugü- ne kadar olumlu bir yanıt ver- ile DYP milletvekillerine bir brifing veren Uygar Motor A.Ş. yöneticileri acil yardım istedi. Şirketin Yönetim Kurulu Baş- kanı ve Genel Müdürü Bekir Ateş, SSK, maliye, bankalar ve diğer özel kuruluşlara toplam 7 milyar lira borçlu olduklannı kaydederek. •'Kurtuluşumuz için 10 milyar liralık bir kayna- ğa ihtiyacımız var" dedi. Bekir Ateş. motor parçalan ve döküm malzemelerinin yapıldığı şirkette kurtarma operasyonunun başanya ulaş- ması haünde top mermısi de imal edeceklerini belırterek, "Italya ile bağlantı kurduk. Ye- nıden faaliyete geçerek 5 milyon dolarhk iş yapacağız" diye ko- nuştu. Fabrikanın şu anda 30 işçiyle çok düşük bir kapasitede çalıştığını da ifade eden Ateş, kaynak yaratılmaması halinde Türkiye'nin son işçi şirketinin de böylece tarihe kanşacağını söyledi. Vali Oğuz Kagan Köksal kaynak bulunması için gerekli girişimlerin yapılacağını belir- tirken, DYP milletvekillerin- den Haluf Müftüler Uygar Motor'un sil baştan yeni bir sis- teme oturtulması gerektiğini savundu. DYP milletvekili Mehmet Gözlükaya da, KİTlerin beü zararda olduğunu dile getire- rek, "Yüksek faiz, aşın istih- dam ve işletme büyük sorun. Çözüm, kaynağın yaraulma- sından çok bu sorunlan aşmak- ta yatıyor" dedi.