Katalog

Cumhuriyet tmtiyaz sahibi: Btrin Nadi • Genel Yayın Yönetmeni: Özgetı Ac*r • Genel Yayın Koordinatöru: Hikmet Çetinkaya • Yazı lşleri Muduru: Cetal Başlangıç • Görsel Yönetmen: Ali Acar • Düzenleme. Mustafa Saglamer • Ankara Temsılcısi: Cuneyt Arcayürek Haber Muaürleri: Mastıfa Balbay, işık Kansa Izmır Temsilci V.: Scrdar Kızık Adana Temsilcisi: Çctin Yiğenoglu tstanbul Haberleri: Şen«y Kalkan Dış Haberler: Ergiııı Balcı Iş-Ekonomi: Şıikrın Keteaci fiosım. Cumhuriyet Matbaaeılık ve Gazetecilik T.A.Ş. • Yayımlayan: Yeni Giin Haber" Yurt Haberleri: Mehm«t Saraç Makaleler: Sami Karaören Spor:AbdiUk»dir Yucelman Dü- Ajansı Basrfı ve Yayıncılık A.Ş. Turkocağı Cad 39/41 Cağaloğiu 34334 lst. PK 246 zeltme: Abdallata Yazıcı • Müessese Müdür V.: Erol Erkut • Koordinatör: Ahmet Istanbul. Tel: 512 05 05 (20 hat), Telex: 22246, Fax: (1) 513 85 95 • Burotar Ankare: Korulsan • Muhasebe: Bıilenı Yener • İdare. Hüseyin Gurer • Işletme: Önder ÇeUk Z. Oökalp Blv. Inkılap S. No: 19/4, Tel: 433 11 41-47, Telex: 42344, Fax: (4) 433 05 65 • • Bilgi-lşlem: Nail Inal • Bilgisayar Sistem: Miinıvet Çiler • Reklam: Reha Işıtman lımir H. Ziya Blv. 1352 S. 2'3 Tel: 83 12 30, Telex: 52359, Fax: (51) 89 53 60 • A d u c Inönu Cad. 119 S. No: 1 Kat: 1, Tel: 59 37 52 (4 hat), Telex: 62155, Fax: (71) 59 25 78 TAKVİM 18ARALIK1992 tmsak 5.44 Guneş:7 16 Öğie-12.05 lkindi: 14.24 Akşam: 16.44 Yatsı: 18.11 Marmara'nın kirlilik haritasma göre 500 sanayi tesisinin ve tüm evlerin atıklan antıma tabi tutulmadan denize deşarj ediliyor Maııııaıa ölüyor, deniz aııaları büyüyor - Saatiniz kaç? - 4 milyon dolar! İstanbul Haber Servisi- ! 75.- > ılından beri İsviçre'nin Ce-ıevre kentinde üretim yapan dünyanın en eski ve ünlü saat markalanndan biri olan Vacheron Constantin, dünyarun 450değişik satış noktasından sonra Çırağan Otel'deki satış mağazası ile ülkemizeulaştı. Dünyadaki tüm satış noktalan ile aynı tarzda dekore edilen mağazada. fıyatlan 4 milyon dolara kadar ulaşan pırlantalı saatler satışa sunulacak. Firmanın yetkilileri. bugüne kadar ürettikleri en pahallı saatin, I977yı]jnda Fransız tasanmcı Moretti'nin yarattığı. beş vıllık bir araştırma so" ucu bir elmas şirketinden sağladıklan 130 kratlık elmaslar ile süslenen ve 6 bın saatlik bir işçilıkle üretilen. Ortadoğu'da bir müşteriye I982yılında satılan, bugünkü değeri 9 milyon dolar olan saat olduğunu bildirdiler. Sedef hastalığına yeni ilaç • FRANKFLRT(AA)- Şimdıye kadar kortizonlu merhemlerle tedavi edilmeye çahşılan sedef (psoriasis) hastalığına karşı. D vitamininin kimyasal değişime uğraiılmasıyla elde edilen bır ilaç bulundu. British Medical Journal adlı tıp dergisinde yayımla.nan bir haberde. "Calcipotriol" adını taşıyan ve sedef hastalığının tedavisinde başanyla kullanılmaya başlanan maddenin. "Daivonex" ve "'Psorcutan" adlan altında merhem olarak piyasayasunulduğu bıldirildi. Silikon dudaklar • ATİNA(AA)- Hollyvvood'un sanşın güzellerinden Melani Griffith'in slikon dudaklan hem sağlığını bozdu hem de eşi DonJohnsonilearasını açtı. Dudaklannı Kım Basınger'inkilere benzetmek içın bıçak altına yatarak silikonla doldurtan Melani, ameliyatın başansız geçmesi üzerine sancılar içinde kıvranmaya başladı. Başansız ameliyat için yaklaşık 400 milyon lira tutannda bir para ödeyen Melani. artık ne yemek yiyebiliyor ne de "Miami Vice" dizisiyle üne kavuşan eşiDonJohnson'u öpebiliyor. Bakirelik kontpolü • KALMAR (AA) - İsveç'te, 14_vaşındaki kızlanna bakirelik kontrolü yapan annebabanın2ay hapis cezasına çarptınldığı. annenin cezasının ise daha sonra teciledildiği bildirildi. Kalmar kentinde çıkan bir yerel gazetey e göre geçen ağustos ayında ailesi tatildeyken "sürpriz partiler" dizenleyen genç kızın anne ve babası. eve döndüklerinde ""3İrceplambasıve tcmavida" yardımıyla kzlannın bakire olup omadığını kontrol ettiler. Enkek striptizci aranıyor •SOFYA (AA) - Sofya'nın Eatılı televizyon isasyonlannın ünlü ~Tuttı-Frutti"tipi pogramlanndan ilham alan çlgın gece kulübü "Sky Gub 1 " erkek striptizci anyor. Julübün sahibi bayan >eseline Osterlund, ülkenin öıde gelen gazetelerinden Iuma'y a yaptığı anklamada. profesyonel bir sriptizciye seans başına 200 I<va (yaklaşık 10 dolar) •vrmeye hazır olduğunu felirtti. Kulübün "son rjmarası" olan ve genç bir Iz tarafından çrçekleştirilen polis sriptizinin "gerçek polisler" trafından basılmasmdan edişe duyduğunu ifade eden <sterlund. söz konusu fogramın büyük beğeni tıpladığını anlattı. • Marmara'nın kirlilik haritası "alanrf veriyor. Haritaya göre. 500'den fazla sanayi tesisinin yanı sıra, evsel atıklar da hiçbir antıma tabi tutulmadan Marmara'ya deşarj ediliyor. İstanbul Haber Servisi - "Ne zaman denız ölse. deniz analan büyür." Son yıllarda Mar- mara'da deniz analan. yazar Afşar Timuçin'in bu sözünü belleklerekazırcasına hızla "bü- yüyor." Ölümü bır kıyıdan öbür kıyıya doğru sürükleyen deniz analannın yanı sıra. ağır metal içeren atık deşarjının yo- ğun olduğu kıyılarda da hızla çoğalan midyeler ve istiridyeler. halk sağlığı açısından tehlike saçıyor. Türkiyc Çevre Koruma ve Yeşillendirme Kurumu Başka- nı ve İ.Ü. Deniz Bilimlen Ensti- tüsü öğretim üyesi Prof.Dr. Banş Mater başkanlığında ha- zırlanan Marmara'nın kirlilık haritası "alann" veriyor. Hari- taya göre. 500'den fazla sanayi tesisinin yanı sıra. evsel atıkla- nn da hiçbir antıma tabi tutul- madan deşarj edildiği Mar- mara'da. Küçükçekmece Gölü \e Haliç körfezi de dahil olmak üzere. Büyükçekmece'den Tuz- la'ya kadar olan sahil şeridi ile. İzmit. Gemlik. Bandırma kör- fezleri ve Tekirdağ, Marmara Ereğlisi ve Silivri bölgeleri ta- mamıyle zehirlenmiş durumda. Mater. buralarda denize girme- nin "kesinlikle sakıncalı" oldu- ğunu belirtiyor. Aynı şekilde Tekirdağ -İstan- bul- Erdek Körfezi çıkışına ka- dar olan sahil bandında da kir- lenme söz konusu olduğu için yaz aylannda özellikle halk Marmara Yılli BOI Değerlen TON/rlL f EDİRNE PINARHtSAR ÇjVIZE ŞARKOY plajlanndd kolı basılı ölçümü yapılmadan denize girilmesine izın verilmemesi gerektiğini söylüyor. Haritaya göre. Marmara'nın kirleticilerinin başında metal. makine. kımya. petrol, tersane. deri. maden. gıda. boya. tekstil. yem. ağaç. kağıt. cam. içki. kâğıt. yem sanayii ile termik santral geliyor. Mater. aynca birer atık kanalına dönüşerck Marmara'nın daha da kirlen- mesine neden olan dereler ve kanalizasyonlar konusunda da şu bılgıyi veriyor: "İzmit Körfezi'nin kuzey kı- yılannda. özellikle çok çeşitli ve yoğun sanayıleşme gösteren Dil Deresi Vadisi ilginç bir örnek- tir. Boya. deterjan. kimya ve metal sanayi atıklannın boşal- dığı Dil Deresi, endüstriyel atık kanalı görevini yapmaktadır. Marmara Denızi'ndeki diğer körfezlerde de su kalitesinde bozulmalar önemli boyutlara ulaşmıştır. Bunlardan Gemlik Körfezi. bir yandan Garsak Deresi yoluyla gelen sanayi atı- klanndan. öte yandan da kör- fez etrafında gelişen sanayi a- tıklanndan kirlenmektedir. Güney Marmara kıyılannın bir başka kirlilik odağı ise Bandır- ma Körfezfdir. Kimya ve me- tal" sanayii yanmda maden sanayiınin geliştiği Bandırma kentinin nüfusu da hızla art- maktadır. Erdek Körfezi'nde ise giderek artan yapılaşma, ye- tersiz alt yapı ve yaan artan nü- fus, bu turistik yöremizde deniz kirlenmesi sonınunu ortaya çı- kamııştır. Marmara'nın Kuzey kıyılan, yani Istanbul-Tekirdağ arasındaki kıyı şeridinde, Te- kirdağ. Gelibolu. Silivri. Ereğli gibi kıyı kentlerinin kanalizas- yonu antımsız denize boşal- maktadır. Bu bölgelerde yapı- lan ölçümlerde eriyik oksijen, fosfat ve nitrat değerlerinde önemli arüşlar görülmüş, coli basili değerlerinde kritik ra- kamlar bulunmuştur." Marmara'da sudaki çözün- müş oksijenin giderek azalması başta planktonlar olmak üzere tüm canlılan etkiliyor. Ölümler nedeniyle besin zinciri bozulduğu için canlı türleri gi- derek azalıyor. Midye ve istiridye tehlikesi. Bu arada kirlilik. insan sağlığını da tehdit ediyor. Ağır metalle çalışan sanayi tesisleri- nin atık sulannı antmadan de- nize vermeleri nedeniyle. bu iş- kollannın yoğun olduğu kıyı- lardan toplanan midye ve isti- ridyelerin satışının önlenmesi gerektiğini belirten uzmanlar, Japonya'da birçok kişinin ölü- müne yol açan "Minimata" fe- laketini hatırlatarak, "Japon- ya'da ava içeren "Minimata mi- nimata' adlı bir kabuklunun tü- ketilmesi sonucunda yüzlerce kişi öldü ya da felç oldu. Bu ka- buklular, ağır metallerin birik- tiği uygun ortamlardır. Bu canlılarda biriken ağır metalle/ ise merkezi sinir sistemi üzerin- de tahribat yaparak ölümlere ve felçlere neden olur. Bu konu- da uyanık olunmadığı takdirde. günün birinde 'minimata' fela- ketine benzer 'Mytilus" felaket- lerinın ülkemizde de yaşanabi- leceği unutulmamalıdır." Sema ayinlerinde Mevlana'yı temsil eden 'postnişin' Selman Tüzün Sevgi ve hoşgörûbiziınyaşamımız• Selman Tüzün. semayı, henüzdört buçuk yaşın- dayken kendisinden yedi yaş büyük olan Abdülbaki Gölpınarlı ile birlikte öğrendiğini anlatıyor. HATİCETLNCER ~ "Her sene vuslat gününü hc- yecanla. dört gözle beklenz. Bu bizim bir bayramımızdır" diyor Selman Dede. Bayram dediği Mevlana'nın ölüm yıldönümü. İlk kez duyan hayret ediyor; "Ölüm yıldönümü mü bayram sizin içın" demekıen kendinizi alamıyorsunuz. Selman Dede şöyle anlatıyor "Hazreti Mevlana hasta ya- tağında yatarken etrafındakiler ağlıyorlar, feryat ediyorlardı. Bir aralık gözünü açar "Niye ağlıyor- sunuz. bu benim şeb-i aruzumdur (düğün gecemdir). Ben Allah'a kavuşuyorum. Cümbüş yapın. eğlenin. teflerçalın eğer beni sevi- yorsanız' der. Biz de her sene bu düğün gecesini kutluyoruz." "Düğün Gecesi"nin 719'uncu yıldönümünde. Selman Dede yaklaşık 80 yıllık heyecanını bir kez daha yaşıyor. Mevlana'nın ölüm günü olan 17 aralıkta bu heyecanıdoruğaçıkıyor."Dede"- lik önemli bır mertebe Mevlevi- likte. Bu mertebede çok az kışi kalmış. Sema ayinlerinde "post- nişın'lik yapıyor. yanı Mevlana- yı temsil eden "post" makamına oturuyor. ayini yönetıyor. Mevlevi çevresınde Selman Dede diye anılan Selman Tüzün. 1906'da Eyüpsultan'dakı Bahan- ye Mevlevihanesi'nde doğmuş. Zamanın büyüklerinden neyzen- şair Hüseyin Fahrettin Dede ile geçırdiği günleri anımsıyor. "Beni kürkünün altına alıp mev Mevlevi dedesi Selman Tüzün, Mevle\ileri bir araya gerirmeye çalışıyor. (Fotoğraf: HATİCE TUNCER) cide götürürdü" diyor. Sema. "Zikrin" Mevlevilikte aldığı şekil. Bu nedenle semaya çıkmak çok önem taşıyor Mev- levilikte. Selman Tüzün. semayı. henuz dört buçuk yaşındayken kendisinden yedi yaş büyük olan Abdülbaki Gölpınarlı ile birlikte öğrendiğini anlatıyor. Selman Tüzün sekiz yaşındayken "şeyh" dayısı ölünce "şeyhlik makamı"- na getirilıyor.Bu arada öğretmen okulunu bitiriyor. 1925 yılında tekkeler kapatılınca "şeyhİik" de kalmıyor, Anadolu'nun çeşitli kentlerinde öğretmenlik yapıyor. 1954'te. Mevlevi faaliyetleri tekrar başlayınca Konya'daki ayine semazen olarak katılıyor Selman Tüzün. Uzun bir aradan sonra semaya çıkış heyecanını şöyle anlatıyor: "32 sene sema et- medik. İlk semaya girdiğimde sanki bir gün evvel sema etmiş gı- biydim. " I964'te Mevlevilerin ısran üze- rine postnişin oluyor. Poştnişın olduğunda en büyük heyecanı yaşadığını söylüyor "Post. Haz- reti Mevlana'yı temsil eden bir makam. Ayini icra ettim. O ma- kam Mevlana makamı, ben ki- mim ki makama oturuyorum." Yurtdışında da pek çok ayine katılmış Selman Tüzün. Paris'te, Londra'da. Los Angeles'ta. Tek- sas'ta. Japonya'nın çeşitli kentle- rinde ayinler düzenlemişler. Ama İtalya'da Alpler'de bir kalede yapbklan ayini unutamıyor. Alp- ler'de İsmail Dedeefendi'nin ayi- nini okuduk. Alpler inledi. Bü- yük bir kalabalık vardı." Selman Tüzün'ün evi Mevlevi düşüncesine gönül verenlerin uğ- rak yeri: "Gelenimiz gidenimiz çoktur. şükürler olsun. kapımız açık olur her zaman" diyor. Yönetim Kurulu üyesi olduğu Mevlana Kültür ve Sanat Vakff- nda (MEKÜSAV) Mevlevilen bir araya getirmeye çalışıyor sev- gisı ve hoşgörüsü hiç eksik olma- dan. "Sevgi ve hoşgörü bizim yaşarmmızdır. başka türlüsünü biz bilmeviz." Sesten sekiz kez fazla uçııyor, saatte 8 bin 400 kilometre hıza ulaşıyor Amerika'nın çok gizli casus uçağı• Aurora adlı casus uçağı dünyanın her yerine üç saatte ulaşabilecek. Amerikan hükümetinin açıklamaktan gizlediği uçak. Avrupa üzerinde görüldü. Haber Merkezi - Amerika Bır- leşik Devletleri'nin saatte 8 bin kilometre hızda uçan bir casus uçağı gclıştirdiği iddia ediliyor Jane's Defence Weekly adlı sa- vunma sanayii dergisinde yer alan habere göre. Amerikan hü- kümetinin gizlediği uçak. Avru- pa üzerinde görüldü. Kuzey De- nızi'nde petrol kuyulannda ça- lışun İngılız mühendis Chris Gib- son casus uçağını 1989 yılı ağus- tos ayında KC-135 tankerinden yakıt alırken gördüğünü açık- İııdı. Gibson. aynı zamanda bır s;ı\ unma kuruluşunda görevli ol- duğu için bunu basına açıkla- madı. Ancak çalışiığı kuruluş ge- çen yıl dağıldı. Jane's Defence VVeekly uçağın sesten sekiz kez hızlı uçtuğunu. saatte 8400 kilometre hıza ulaşa- bildiğini söylüyor. Buna göre, Aurora adlı casus uçağı dün- yanın her yerine üç saatte ulaşa- bilecek. ABD Savunma Ba- kanhğı. 1984 yılında SR-71 Blackbird adlı bir casus uçağı ge- liştirilmesi içın bütçe ayırmıştı. 1990'da Pentagon. casusluk için uydulardan yararlanacağını be- lirterek SR-71 projesini bıraktı. Ancak uzmanlar. önulü ödenek- ten yapılan harcamalarla SR-71'- den daha iyı bir uçağın geliştiril- diğinı düşünüyor. Casus uçağı jngilız mühendi- sın yanı sıra bir İskoç hava kont- rolörü de gördü. Kontrolör. ses hızından üç kez hızlı giden bir uçak belırledi Bolgede yaşayan halk NATO üssünden gelen ro- ket sesine benzer gürültüden şi- kayet ediyor. ABD'de Nevada'da Amerikan Jeolojik Gözlemcvi. 1991 sonun- da ve bu yıl başında yine sesten bırkaç kez hızlı uçan bir şey be- lirledi. Uçak, Uzay Mekığı'nin pistinden havalandı. Jane's Defence Weekly dergi- sine göre. 30 metre uzunluğunda olan uçağın kanadı yok ve roket motorlanyla çalışıyor. Akurgal'a saygı toplantısı Biümi, erdemiyle yaşatan uzman • İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin düzenlediği "Türk Aydınlanmasına Katkıda Bulunanlar" etkinliklerinden "Ekrem Akurgal'a Saygı" toplantısmda konuşmacılar, ustanın çalışmalan ve çok yönlü kişiliği üzerinde durdular. Kültûr Servisi - İstanbul Bü- verdiğini, desteklediğini anla- yükşehir Belediyesi'nin dü- zenlediği "Türk Aydınlanma- sına Katkıda Bulunanlar" etkinliklerinden "Ekrem Akurgal'a Saygı" toplantısı önceki gün Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda gerçekleş- tirildi. Toplantıda. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Prof. Nurettin Sözen'in açış konuşmasından sonra Ekrem Akurgal'ın yaşamını aktaran İsa Çelik'in hazırladığı dia gösterisi sunuldu. Prof.Dr. Haluk Abbasoğlu, Dr. Nuşin Asgari, Fuat Bay- ramoğlu, Prof.Dr. Ufuk Esin. Prof.Dr. Jale İnan. Aziz Ne- şin, İlhan Selçuk ve Prof.Dr. Ümit Serdaroğlu, Ekrem Akurgal'ın çok yönlü kişiliği ve çalışmalan üzerine konuş- ma yaptılar. Ekrem Akurgal'ın titizliği ve ilişki becerisine değinen Dr. Nuşin Asgari. her alanda özellikle bilimsel araştırma- larda sabırh ve aynntıh tahlil- ler sayesinde önemli sonuçlar elde ettiğini söyledi. Bir kültür sentezcisi olan Ekrem Akurgal'ın Baülı bir kültüre sahip olduğunu anla- tan Prof.Dr. Jale İnan da her zaman başansızlıklan başan- ya dönüştürmek için cesaret ğ tarak Akurgal'ın güzel ha- nımlara karşı kibarlığından sözetti. "Orta yaşlı bir delikanü olan Ordinaryus Profesör'ün kıskanılacak bir gençlikte ol- duğunu" belirten Aziz Nesin ise Ekrem Akurgalın "Ana- dolu Uygarlıklan" adlı kitabı- run yıllardır merak ettiği bir konuyu aydınlattığına deği- nerek "Anadolu'daki tarih boyunca var olan birçok uy- garlığın neden birbirleriyle kaynaşamadıklannı çok me- rak etmiştım. Buna coğrafya- nın neden olduğunu bu kitap- tan öğrendim" dedi. Türk aydınlanmasının en önemli isimlerinden Ekrem Akurgal. düşünüldüpnde yanına Atatürk'ü de eklemek gerektiğini vurgulayan İlhan Selçuk, Akurgal'ın yazılann- da da bu aydınlanmadan ötü- rü Atatürk'e büyük bir bağlı- lık, yakınlık ve sevgıyle yaklaş- tığıru söyledi. Selçuk, "Ekrem Akurgal. Anadolu toprağma kendisini adayarak ve Anado- lu toprağından elleriyle tır- naklanyla, beyniyle kazdığı bilgileri bize ulaştırarak hepi- mizin aydınlanması için bir öğretmen. bir emekçi olarak büyük hizmet yapmıştır"dedi.