Katalog

OCAK 1992 DIŞ HABERLER CUMHURÎYET/11 ^MSaşbakan'ın ABD zjyaretini kesinleştiren Beyaz Sanry davetiyesi, diplomaük girişimlerle gerçekleşti jDemirel^resnıi davet'dedi, kazandıBeyaz Saray'dan yapılan resmi davetin gerçekleşmesi, Türkiye'nin Washington Büyükelçiliği'nin büyük bir gizlilikle yürüttüğü girişimler sonucu biraz da "zoraki" olarak gerçekleşti. NELSONLEDSKY: UFUK GÜLDEMİR WASHINGTON — Başba- kan Sükyman Demirel'in ABD ayareti Beyaz Saray'dan gönde- rilcn resmi davetiye ve Ankara'- nın buna verdiği olumlu yanıt- la kesinleşti. Demirel'e Beyaz Saray'dan yapılan resmi dave- tin gerçekleşmesi, Türkiye'nin Washingt9n Büyükelçiliği'nin büyük bir gizlilikle yüriittüğü girişimler sonucu biraz da zorakj" olarak gerçekleşti. Demirel, 11-13 şubat tarihleri arasında gerçekleşecek ziyareti- nin ikinci gününde ABD Başka- nı Georgc Bush ile göruşecek. Ziyaretle ilgili olarak Was- hington'dan yapılan davetin gerçekleşmesinde izlenen yön- tem, Demirel hükümetinin Türk - Amerikan ilişkilerinde izleye- cegi rota hakkında da ilginç ipuçları veriyor. Demirel seçimi kazandıktan sonra tebrikleri kabul ettiği ku- rumlar arasında Türk Ameri- kan Dostluk Konseyi'nin temsil- cileri de vardı. Bu heyet Başba- kan Demirel'i şubat ortasında yapılacak yıllık toplantısına da- vet etti. Demirel de bağlayıcı ol- mamakla birlikte olumlu yanıt verdi. Ardından Özal dönemin- de olduğu gibi bu davet başlan- gıç noktası alınarak ABD Baş- kanı Bush ile de bir göruşme sağlanması arayışına girildi. Washington, bundan memnun olunacağuu bildirdi ve "el sıiuş- ma, fotoğraf çektinne" ağırlıkb bir program duşunuldü. Demirel bunun Özal'a göste- rilen ilginin altında kalma teh- likesini görduğunden içinde Bush ile bir "çauşma yemegi" de olan resmi davet olursa Was- hington'a gidileceği karanru al- dı. Ama Beyaz Saray'dan bir davet de yoktu. Bu noktada "diplomasi" devreye girdi. Bü- yükelçi Nüzhet Kandemir'in ge- çen pazartesi büyük bir gizlilikle Beyaz Saray'da yaptığı girişim- ler sonucunda zoraki bir "res- mi davet" gercekleşti. Geçen sa- h günü Bush'tan Demirel'e res- mi bir davet mektubu da gitti. Demirel bu davet sayesinde muhtemelen Beyaz Saray'm res- mi konuk evi Blaire House'da kalacak. özal hlç orada ağırlan- madı. Ancak Demirel'in Blaire House'da kalabilmesi özal'ın bugüne kadar kullandığı yönte- min daha da ileri göturülmesi sayesinde mümkün olabildi. özal döneminde bu yönteme getirilen eleştiri özal'ın ABD BaşKam ile görüşmek için ısrarlı başvurular yapmasının onu dış politikada "korunmasız" hale getireceği iddiasma dayanıyor- du. Nitekim özal'ın bu yöntem- le gepçekleşen her görüşmesi Türk kamuoyunda Kıbns konu- sunda ödünler verileceği beklen- tisini doğurdu. Ancak konunun bir de diğer yönü bulunuyor. ABD Başkanı ile olağanüstü yollara başvur- madan göruşmenin yolu, Ame- rika'ya resmen davet edilmeyi beklemeyi gerektiriyor. Dünya, bunun için sıra bekleyen lider- lerle dolu. Oysa Türkiye'nin içinde yaşadığı istikrarsızhk havzası en üst düzeyde sık tema- sı gerektiriyor. Bu, zaman za- man Turkiye aleyhtarı faaliyet- lere de sahne olan Amerika'yı "kontroi" amacıyla da gerekli görülüyor. özal, bu temaslara bir de telefon diyaloğunu ekle- mişti. Ancak kamuoyu desteği- ni yitirdiği için işin özü unutu- larak "Bush ile çok konuşma- an" histerisi doğdu. Muhalefet de bu rüzgâra kapılarak eleşti- riler yöneltti. "Uluslararası iliş- küerde Türkiye'nin menfaati neyi gerektiriyorsa onnn yapd- masının doğal olduğu" ilkesi Özal'ın içerideki uslubunun ya- rattığı tepki nedeniyle gözden kaçınldı. Demirel şimdi özal'ın Bush ile görüşmek için kullandığı yöntemi âdeta ikiye katlamış olarak Amerika'ya geliyor. Ikili görüşmeyi desteklerizABD Kıbns Koordinatörü Ledsky, saptanmış bir tarih olmamasına karşın dörtlü zirvenin birkaç aya kadar yapılabileceğini söyledi. îkili görüşme konusuna değinen Ledsky, "Yararlı olacaksa bunu destekleriz" dedi. ANKARA (Cumhudyet Bu- rosu) — ABD Dışişleri Bakan- lığı Kıbns Ozel Koordinatöru Büyükelçi Ndson Ledsky, sap- tanmış olan herhangi bir "ni- bai tarih" bulunmamasına kar- şın Kıbns sorunu konusunda bir "dörtlü rirve" yapılmasına el verecek ilerlemenin birkaç ay içinde sağlanabileceğini söyle- di. Boyle bir zirvede .Kıbrıslı Türk ile Kıbrıslı Rumlann ma- saya "eşit statüyle" oturacak- larım kaydeden Ledsky, Türk tarafımn zirveden önce adada- ki iki toplum liderinin bir ara- ya gelmeleri isteği konusunda, "1991'deki süreç yararlı ol- mustur. Anladıgım kadanyla Türk hukumeti de mevcut sii- reci kabul edijor. Ama ileride iki liderin göruşmeleri yarariı olacaksa bıınu destekleriz" dedi. Ledsky, Türkiye, Yunanis- tan ve Kıbrıs'ın iki kesimini kapsayan turunun ilk ayağı olan Ankara'daki temaslarıru dün tamamladı. Ledsky Anka- ra'dan aynlmadan önce dün sabah ilk olarak bir basın top- lanosı düzenledi ve ardından Başbakan Süleyman Demirel tarafından kabul edildi. Büyükelçi Ledsky, Başbakan Demirel ile görüşmesinden ön- ce düzenlediği basın toplantı- sında gazetecilerin sorulannı yanıtladı. Ankara'daki temaslarına Uişkin bir soruyu yamtlayan Ledsky, edindiği izlenime göre yeni hükümetin Kıbns sorunu- na çözümü arzu ettiğini, bu çö- zümün mümkün olduğuna inandığmı ve bu çözüme yöne- lik sürecin en kısa zamanda ye- niden başlamasım istediğini söyledi. Kıbns'ta taraflann "egemenligi" konusuyla ilgili bir soruya karşılık olarak da BM Genel Sekreteri'nin 20 ara- lık tarihli raporunda bu konu- da yer alan ifadelerin adadaki iki tarafta tatmin edici bulun- duğunu da kaydeden Ledsky, Genel Sekreter'in nihai çözü- mün iki kesimli, iki toplumlu ve siyasi eşitliğe dayanan bir fe- ffl derasyondan geçtiğini bildirdi- ğini anımsattı. Ledsky, "Kıbns'ta bir fede- rasyoa kuracak olan iki toplum var. Bu topiumiann kurduldan federasyonun uluslararası dü- zeyde tek bir kişiligi olacaktır. Ama federasyon iki devletten olnsacaktır. Bunlar da Ameri- kan raodelinde olduğu gibi 'D'si küçük olan devletler ola- caklardır" diye konuştu. DSP Genel Başkanı Biilent Ecevit'in ileri surdüğü öneriy- le ilgili bir soruyu da yamtlayan Ledsky, Sovyetler Birliği'nin yıkümasıyla ortaya çıkan "Ba- ğımsız Devletler Toplulnğu" modelinin Kıbns için geçerli olamayacağmı belirtti. Ledsky'nin kendisinin "dörtlü rirve"yi telaffuz etme- sine karşın Kıbrıslı Rumlann bu "formatı" kabul ettiklerine Uişkin bugüne kadar herhangi bir açıklamada bulunmadıkla- nna dikkati çeken bir gazeteciyi yamtlarken zorlandığı gözlen- di. Ledsky, "Taraflar New York'ta üst düzeyH bir toplan- üya katüacaklaruu söylediler. Taraflan topiarsanız ortaya dört çıkıyor" şeklinde "mug- lak" bir yanıt verdi. Bir Yunanü gazetecinin böy- le bir toplantıda "Kıbns Cum- •uriyeti'nin yeri ne olacak?" şeklindeki sorusuna karşılık olarak da şunlan söyledi: "Kıbns Cumhuriyeti vardır ve biz bir tek bunu tanıyonız. Ancak Genel Sekreter soruna çözflm arayışlannda iki toplu- ma eşit olarak baluyor. Bu ne- denk sözü edilen yuksek dü- zeyU toplantıya iki topiumun B- derieri kablacaktır." öte yandan güvenilir yetkili kaynaklardan edinilen bilgiye göre Büyükelçi Ledsky Anka- ra'daki temasları sırasında Washington'un KKTC Cum- hurbaşkam Rauf Denktaş'a tepkisini, "daha önce gorüune- yen bir açıklıkla" duyurdu. Denktaş'ı "engel" ve "udaşmaz" gibi ifadelerle ta- nımlayan Ledsky'nin bu yakla- şımının Türk diplomatlanm rahatsız ettiği belirtildi. ELMUTKOHL' Almanya-Türkiye ilişkileri bozulmaz Kohl dün düzenlediği basın toplantısında, j Türkiye ile ilişkilerin bozulmadan süreceğini î belirtti. Almanya Başbakanı, Cumhurbaşkanı Özal'ın mesajına yanıt vereceğini söyledi. j Dış Haberler Servisi — Al- • manya Başbakanı Helmut 1 Kohl, Türkiye ile ilişkilerinin ! bozulmadan süreceğini söyledi. ; Kohl, "Türkiye Ue ilişkilerimiz kesİBİikle bozulmayacaktır" dedi. ' Kohl, dün düzenlediği yeni ! yılın ilk basm toplantısında, ! Bütçe Komisyonu'nun bloke et- : tiği 25 milyon marklık Alman i askeri yardımımn serbest bıra- ! lulması için çaba göstereceğini ! de bildirdi. Kohl, Cumhurbaş- ; kam Turgut Özal'ın kendisine ; göndermiş olduğu yeni yıl me- ' sajı ve PKK konusundaki iste- ! ği ile ilgili ofarak da şunlan ! söyledi: J "Bu mektubun içerigi bana ; gdmeden açıklandı. Hbette ya- | nıt verecegim, ama bir mektu- • ba sahibine ulaştınnadan iceri- '. ği hakkında açıklama yapmak Igörüsüne ben uymayacağım." Bu arada AA'nın haberine ;göre Kohl, eski SSCB'deki nük- î leer ve kimyasal silahların akı- îbetinden Almanya'nın endişe ! ettiğini belirterek yeni cumhu- Iriyrtlerin silahlarda daha fazla Jindirime gidilmesini kabul et- • meleri çağrısında bulundu. î Eski SSCB'deki yeni devlet- llerı tanıdıklannı anlatan Kohl, "Bı devletlerie UiskilerİBiizi ge- üştirecegiz. Biz anlaşmatara sa- dık kabyomz. Onnrdan da ay- nı şeyleri beküyoruz. Kimyasal ve nükleer sflahlann başkasuun eline geçmemesi için önlem istiyoruz" dedi. Almanya'nın Bağımsız Dev- letler Topluhığu'na uye ulkele- re yardımcı olacağını kaydeden Kohl, bu cumhuriyetlerin nuk- leer ve kimyasal silahlann diğer ülkelere yayümasını engelleme- lerini istedi. Özelhkle kısa menzilü nük- leer sistemler ve konvansiyonel birlikier dahil silahsızlanma alamnda yeni adımlann atılma- sı gerektiğine işaret eden Kohl, sadece nükleer değil kimyasal silahlann da yayümasuım güve- niür bir sekilde engellenebilme- si için her yolun denenmesinin şart olduğunu kaydetti. öte yandan Alman hüküme- tinin, yer altındaki kısa menzilli nükleer silahlarla nükleer top- ların dünya çapında ortadan kaldınlmasuıı öngören bir planı NATO'ya sunduğu bildirildi. Hükümet kaynakları, Al- manya'mn NATO üyesi 16 ülke- den, BDT'yi oluşturan eski SSCB'nin on bir cumhuriyeti ile bir anlaşma imzalamak için ortak bir görüş belirlemelerini istediğini kaydettiler. Demirel'in gezisi, Washington'un bazı sondannayanıt bulunması açısmdan z&nin oluşturacak Stratejik işbirliği AııkaraVia belirsizlikWashington, Türkiye'deki üslerin 'gerektiğinde kullanımını' istiyor. Bu, Türkiye'nin üsler üzerindeki inisiyatifini azaltacak bir öneri, ancak Ankara'da Stratejik İşbirliği'nin askeri boyutuna Ortadoğu petrollerinden uzun vadede faydalanılacak bir adım olarak bakılıyor. FATtH M. YILMAZ Başbakan Süleyman Demirel'in şubat ayında ABD'ye yapacağı resmi ziyaret Cumhurbaşkanı Turgut Özal tarafından ortaya atılan ve iki ülke arasında "stra- tejik işbirliği" kuruhnasına yönelik öne- riyi yeniden gundeme getirdi. Demirerin Washington'daki temasla- rı, bir açıdan yeni hükümetin stratejik işbirliğine nasıl baktığının ABD'ye an- latılması için de bir zemin oluşturacak. ABD, özellikle Ankara'nın, stratejik iş- birliğinin askeri boyutuna nasıl baktığinı merak ediyor. Ankara'da ise Demirel hükümetinin, çekiç gücün görev suresi- ni uzatmasımn, stratejik işbirliğinin önündeki engeli kaldırdığı duşunülüyor. Washington, Ankara'ya, uslerin kul- lammı ve Ortadoğu'da ortaya çıkabile- cek krizler için ortak "olasıhk planlan" yapılması'konulannda önerilerini iletmiş bulunuyor. Buna göre ABD, Türkiye'- deki üsler konusunda "gerektiğinde kullanım" (standby access) garantısı ıs- tiyor. Yani, üslerin konumu bir kriz anmda çok amaçlı ve çabuk bir biçim- de kullanılacak düzeye yükseltilmeye ça- lışılıyor. Bu durum da uslerin kullanı- mı konusunda Türk tarafımn sahip ol- duğu inisiyatifi azaltıyor. Peki, bu aşamada Ankara'da strate- jik işbirliğine ilişkin olarak ne duşunü- lüyor? Şu an için bu konuda bir beür- sizlik yasandığı kolayca fark ediliyor. Stratejik işbirliği önerisinin ilk ortaya atıldıği dönemde bu öneriye şiddetle kar- şı çıkan Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin, şu ana kadar kendisine hiçbır bilgi ile- tilmediğini söyledi. SHP'nin, Çetin'in de dile getirdiği stratejik işbirliğine olumsuz bakışı, ko- alisyon hükümetinin başbakanı olarak NVashington'a gidecek Demirel açısın- dan, ele alınması gereken bir faktör ola- rak görülüyor. NVashington'da da bu konuda çeşitli kaygılar yasandığı, Anka- ra'ya kadar ulaşmış bulunuyor. ABD Başkanı George Bush'un TUr- kiye'ye yaptığı ziyaret sonrasında stra- tejik işbirliğine yönelik olarak oluştunı- lan siyasi, ekonomik ve askeri komite- ler çalışmalannı sürdurüyorlar. Edindi- ğimiz bilgiye göre Türkiye tarafında bir pürüz çıkmazsa mart ayında stratejik iş- birliğinin netleşeceği yönünde bir bek- lenti var. Bürokratik duzeydeki bu bek- lenti, politik düzeyde nasıl yanıt bula- cak? Belirsizlik, işte bu soru üzerinde düğümleniyor. Stratejik işbirliği görüşmelerini sürdü- ren üst düzeyde bir yetkilinin verdiği bil- giye göre şu an gelinen aşamada Demi- rel hükümetinin Güneydoğu'da konuş- lanan çekiç gücün görev süresini 6 ay da- ha uzatması, ABD'ye bir "jest" nıteli- ği taşıyor. .Yetkili, bu durumun strate- jik işbirliğinin önündeki en büyük engeli kaldırdığını söylüyor. Ankara, bölgedeki belirsizliğe karşın, Ortadoğu petrollerinden ileriye dönük olarak faydalanmanın hesaplannı yapı- yor ve stratejik işbirliğinin askeri boyu- tuna, bu konuya yönelik olarak ABD- Türkiye ve Körfez arasında kurulacak bir güvenlik üçgeninin ayağı olarak bakıyor. Saddam Hüseyin'in hâlâ işbaşında bulunması da Ankara açısmdan bir risk olarak görulüyor. Ortadoğu'nun politik yapısımn Saddam benzeri liderleri her an gündeme getirecek düzeyde olması da Ankara'yı, stratejik işbirliğine sıcak bakmaya zorlayıa bir etki yapıyor. Demirel hükümetine, "ABD ile Türki- ye arasında şu an yünirlukte olan Stra- tejik ve Ekonomik İşbirliği Anlasması'- nın (SEİA) dışma çıkacak bir yükümlü- lüğe girilmeyecek" biçiminde mesajlar da veriliyor. İşte, ABD'nin Türkiye'den stratejik işbirliğine ilişkin olarak net bir tavır beklediği bu dönemde, Ankara'da konuyla ilgili bu belirsiz hava dikkat çe- kiyor. Gamsahurdia yanlılan 3 ocakta yapılan gosteride hayatını yitiren Levon Taktakişvili için büyuk bir cenaze töreni düzenlediler. (Fotoğraf: AP) GamsahurdiaErivan'dan sığınma istedi Dış Haberler Servisi — Muhalefetin yoğun baskısı ardından ulkesinden kaçarak Ermenıstan'a gıden Gurcıstan'ın devrik devlet başkanı Zviad Gamsahurdia, Erivan hukumetinden geçicı sığınma isteğinde bulundu. Rus haber ajansı RIA'nın Ermenı yetkılılere dayanarak bıldırdığıne gore sığınma isteği, siyasi nitelik taşımıyor. Daha once Gamsahurdıa'nın siyasi sığınma isteğinde bulunması durumunda, isteği reddedeceklerini belirtmiş bulunan Ermenı yetkıliler, kendilerıne dun ulaşan sığınma isteği konusunda ayrıntılı bılgı vermediler. Ote yandan Gamsahurdıa'yı devirerek Gurcıstany'da iktidara el koyan askerı konseyin geçicı hükümetin başkanlığına atadığı Tengiz Sigua, Cumhurıyet Parlametosu'nun gelecek hafta toplanarak çahşmalara başlayacağını ve 15 ocağa dek askeri konseyin feshedileceğini söyledi. Başkent Tiflıs'te basın toplantısı duzenleyen Sigua, Gurcıstan'ın BDT'ye uye olmak istediğini de belirtti. BDT televizyonunun haberine gore Gürcistan'ın bazı kentlerınde Gamsahurdia yanlılan, devrik devlet başkanının Ermenistan'dan dönmesi halinde kendisini korumak amacıyla silahlı gruplar oluşturdular. TASS ajansı da 600 Gurcu militanın, onceki gece bir askeri konvoyu aurdurarak buyuk miktarda otomatik silaha el koyduğunu duyurdu. Banş görüşmesi yarın başlıyor • WASHINGTON (AA) — Filistin-Ürdun heyetinin Washington'a varmasıyla birlikte adının gizli kalması kaydıyla açıklama yapan üst düzey bir Israilli diplomat, "hem kendilerinin hem de FUistin tarafımn pazar günü ABD Dışişleri Bakanüği'nda buluşmak arzusunda olduklanm" belirtti. Suriye ve Lubnan delegelerinin de Washington'a gelmderiyle birlikte doğrudan görüşmelere geçilmesi olasıhğı kuvvetleniyor. Bugün Museviler'in kutsal "Sebat Günü" olduğundan temasların başlaması mümkün değil. Israil havadan vuıtiu: 10 ölti • BEYRUT (AA) — tsrail savas uçaklanmn dün Lübnan'ın başkenti Beyrut'un 14 km. güneyinde bulunan bir FUistin gerilla üssünü bombalamalan sonucu ilk belirlemelere göre on kişinin öldüğü bildirildi. Bir Lübnan askeri kaynağı, Ahmet Cibril liderliğindeki Filistin Halk Kurtuluş Cephesi- Genel Komutanük örgütüne ait Usse düzenlenen saldında çok sayıda kişinin de yaralanmış olabilecegini beürtti. ABD-Kuzey Kore ilişkileri • TOKYO (AA) — Kuzey Kore Komünist Partisi üst düzey bir yetkilisinin ABD'ye giderek ilk kez resmi görüşmelerde bulunacağı bildirildi. Japonya'da iktidardaki Demokratik Liberal Parti'nin başkan yardımcısı Shin Kanemanı düzenlediği basın toplant^ıda, Kuzey Kore Işçi Partisi yetkilisi Kim Yong-Sun'un, 20 ocakta VVashington'a gideceğini belirtti. Kanemanı, bu konudaki bilgiyi, Başkan Bush'un Tokyo ziyareti sırasında aldıklanm kaydetti. ABD ve Kuzey Kore arasında diplomatik ilişki bulunmuyor. Kore Savaşı'ndan (1950-1953) bu yana ilk kez bir Kuzey Kore yetkilisi ABD'ye gidecek. Azeri köyüne saldın: 6 ölü • MOSKOVA (AA) — Azerbaycan'ın bir köyüne Ermeni militanlann önceki sabah başlattığı saldında, 6 Azerinin olduğu bildirildi. Azerbaycan haber ajansı Assa-lrade, halen devam eden çatışmada yaralanan Azeriler de olduğunu duyurdu. Ajans, Ermeni tarafımn da kayıp verdiğini kaydetti. Bosna- Hersek'te çatışma • Dış Haberler Servisi — Yugoslavya'nın Bosna- Hersek Cümhuriyeti'nde federal orduya bağlı birliklerin dün bir trene ateş açması sonucunda iki kişi yaralanırken Mostar kentinde art arda patlayan dört bomba da büyük hasara yol açtı. Müslümanlann çoğunlukta bulunduğu Bosna-Hersek'in Devlet Başkanı Alia İzzetbegoviç, cumhuriyetin parçalanmasını önlemek için sonuna dek direneceklerinı söyledi. Devlet Başkanlığı da bir bildiri yayımlayarak Bosna- Hersek'te bir Sırp cumhuriyeti kurduklanm ilan Sırplann karannı "yasadışı ve geçersiz" olarak niteledL • İSTANBUL GECELERİ ÇILDIRDI Çılgınlıkta yeni adres, elit diskolar... Bluejeanlı ve kravatlı aençlik içiçe... Sarkıntılık, sarsaklık, pasaklılık yok. Baştan çıkartma, nezaKet, hafif temas pistlerin modası. Ya aanslar? BELEDİYELER ALLAHA EMANET: Nokta, istanbul belediyelerini araşhrdı A R A B I N O Y U N U : Uyuşturucu, seks, dolandırıcılık ve bir Suudi Prens S Ü R P R İ Z N İ K A H : Güngör Mengi, Ruhat Biliktan ile evleniyor • YÖK Başkanı ihsan Doğramacı: "Beni genç buldular" • SHP'de olmak ya da olmamak • Türkiye 2.Cumhuriyetitartışmasısürüyor: Cumhuriyetin adı var! • işte Macit'in mucidi • Hello Havana, hava nasıl orada? Türkiyeli komünistler kala kala Küba'ya kaldı ve "Küba Dostlan" adlı bir dernek kurdu. •Prostata kansız tedavi • Kortya Genelevi kapatılınca.. "Çadırı kurucaz, işimize bakıcaz" • Müjdat Gezen Sanat Merkezi 0 Alman kadın yönetmen Doris Dörrie'nin son filmi "Happy Birthday, Türke" • Cezayir'de korkulu bekleyiş. Ya askeri diktatörlük, ya Islam cumhuriyeii • Borsa'nın Marilyn'i soyununca işinden oldu • Bati'ya isiam sosu H A B E R C İ L İ K T E S O N H O K T A