Katalog

CUMHURÎYET/10 DIŞ HABERLER 10 OCAK 1992 WASHINGTON UFUK Gl'LDEMIR Pax Americana 'Elden Gidiyor' VVASHINGTTDN — Ne yazık ki biz dışarıda 'üslenmiş" Türk gazetecilerin, üzerinde en çok zihinsel enerji har- cadığı şey buralarda 'ne olduğunu' değil 'ne olmadığını' anlatmaya çalışmaktır. Körfez savaşı günlerinde "Amerika'mn Türkiye'yi bölüp bir Kürdistan yaratacağı" yorumlarını çaresizlikle okudu- ğumu, yazdığım haberlerin kenanna köşesine nasıl kor- ka korka Amerika'nın büyük bir ihtimalle Türkiye'yi Kürt- lere tercih edeceğini sıkıştırmaya çalıştığımı hiç unutmu- yorum. Bu terör sona ermelidir. Dûşün hayatımızı, kapalı toplumlarda yeşeren genel de- dikodu rüzgârlarından kurtarmanın yolu, Türkiye'nin önü- nö açmaktır. Türkiye'de hâlâ TV'de tek sesliliğin tekeli res- men kırılamamıştır. HâJâ devletin gölgesi olmasa Karade- niz'de silah imalathaneleri kuracak yetenekli insanlar du- varlara loslamaktadır. Zengin olmayı özlemek ve bunu he- men elde etmek istemek, Türk kamuoyu vıcdanında hâ- lâ suçtur. Millet devletin tahakkümü altındadır. İnsanlar hâlâ dini inançlan nedeniyle eziyet görmektedir. HâJâ baş- kanlık sisteminin 'Türk halkının karakterine aykın' olduğu dedikodusu 'entelektüel dedikodular listesinin' en tepe- sinde yer almaktadır. Türkiye'de 'SSCB'nin çöküşünden sonra ABD'nin ayakta kalan tek süper güç olarak dünyayı yöneteceği' yönünde de bir dedikodu vardır. Oysa ABD 2. Dünya Savaşı'nda 'muhteşem yalnızlık' politikasını istemeyerek terk etmiş, sahneye 'diğer askeri gûçleri' dengelemek için çıkmak zo runda kalmıştır. Şimdi o güçler gerilemektedir. Amerika 1 da da "artık kendi işi- mize bakalım'' dıyen güçlü bir siyasi akım başlamışt/r. Bu akım sağda da solda da destek bulmaktadır. Bu yıl yapılacak baş- kanlık seçimlerinin en önemli teması bu- dur. Türk Dışişleri bunu gördüğü içindir ki Körfez savaşı sıra- sında Turgut Özal'a Amerika ile ilişkileri Amerika'da "artık kendi işimize bakalım" diyen güçlü bir siyasi akım başiamıştır. Bu akım sağda da solda da destek bulmaktadır. Bu yıl yapılacak başkanlık seçimlerinin en önemli teması budur. erozyondan kurtarmasını telkin etmiştir. Amerika, muhtemelen deniz aşırı üslerini yavaş yavaş azaltmaya başlayacağı bir sürece de girecektir. Içinde bu- lunduğu ekonomik kriz bunu gerektirmektedir. Sıra Tür- kiye'deki üslere geldiğinde dış politikası 'Dalan komplek- si'nden muzdarıp bu hükümet ne tavır alacaktır? 'Güle güle gidin' mi diyecektir, yoksa 'Hiç olmazsa iki üç tane bırakın' mı diyecektir? Muhtemelen ikincisini yapmayı Türkiye'nin çıkarlarına daha uygun bulacaktır. Ama eğer 'genel dedikodu rüzgârlarının' egemenliğine son veremez- se bu güç kararına destek bulamayacak, Özal'ın başına gelenleri yaşayacaktır. "Moskcva'daki askeri darbeyi Amerika'nın yaptırtbğı" de- dikodusunun Türk aydınları arasında hatın sayılır ölçüde taraftar bulması da ciddi olarak düşünülmeye muhtaç de- ğil midir? O günlerde tatil için İstanbul'daydık. Aydın elbi- seli bir zat Cumhuriyet'in Dış Haberler Servisi'ne gelip VVashington'un bu darbeyi nasıl yaptırttığını anlattı ve gitti. Arkasından bakıp "Mustafa Kâmil Zorti içimizde yaşıyor" dememek elde değildi. Türkiye'de işkencenin bu kadar yaygın olmasında kamuoyu desteğinin rolü yok mudur? 'Sokaktaki Türk'e "Homoseksüellerin karakolda dövülme- sine karşı mısınız" diye sarun, bakalım ne cevap verecek? Türkiye'yi 'NATO'nun tek demirperde üyesi' olmaktan çı- karın. Çıkarın ki size korka korka 'ne olmadığını' değil, korkmadan 'ne olduğunu' anlatalım. Pax Americana 'elden gidiyor' kimsenin haberi yok. ORTADOĞU Filistin-İsrail görüşmesi yolda Filistin heyetinin, önce Ürdün'le ortak, sonra tek başına İsraillilerle masaya oturması planlanıyor. Görüşmelerin 6 gün gecikmeyle pazartesi başlaması bekleniyor. Dış Haberier Servisi — Or- tadoğu banş görüşmelerinin önündeki en büyük engel Filis- tin-Israil görüşmeleri için 'iki jKamalı" toplantı planlanıyor. Urdün, Filistin ve Israil yetki- lilerinin yaptıkJan açıklamalar, ilk göruşmenin üç heyet, ikinci göruşmenin ise ayrı olarak ge- çeceğine işaret ediyor. Geçen salı günu baslaması planlanan Washington görüşmelerinin ikinci turunun pazartesi yapıl- maşı bekleniyor. Ürdün Dışişleri Bakanı Ka- mil Ebucebir, dun Filistin-İsrail görüşmelerinin iki aşamalı ola- rak gerçekleşeceğini belirtti. AFP'nin haberine göre Ebuce- bir, Amman Radyosu'na verdi- ği demeçte, "Filistinlilerle Ür- dünlülerin Israil heyeti ile ayn ayn bir araya geleceklerini" söyledi. Ortadoğu banş görüsmele- rinde Filistinlileri temsil eden heyetin sözcüsü Hanan Eşravi, Kudüs'ten ayrılmadan önce yaptığı açıklamada, "taraflann öoce iiçlü olarak göriişecekle- rini, daha sonra ayn ayrı ma- saya oturacaklannı" kaydetti. Israil tarafmdan önceki gün yapılan açıklama, Ürdün ve Fi- listinli yetkililerin söyledikleri ile örtüşüyor. Israil'in ABD El- çiliği sözcüsü Ruth Yaron, gö- rüşmelerin Üıdün-Filistin ve Is- railli yetkililerin birlikte katılı- tNGtliZCE'yi 8 aydâ konaaun aiti AmeriltR.li dottlanmızla taniftıralım. Bahariyt Cui. 62/3 349 39 38 mı ile açılacağını söylemişti. Ya- ron'un açıklamasına göre "ön- ce beyetlerden birer temsilci bir araya gelecek, daha sonra Ürdün-fsrail ve Filistin-lsreii beyetleri gorüşmeye oturacak." Ancak "ayn ayn yapılacak gö- riişmelerde Ürdun heyetinde iki Filislinfinin. Filistin heyetinde de iki Ürduniiınun bulunması" dngörülüyor. AA'nın haberine göre Filis- tin-Ürdün ortak heyeti dün NVashington'a hareket etti. Or- tadoğu banş görüşmelerinin, VVashington'daki ikinci turu- nun, 6 gün gecikmeyle, 13 ocalcta başlaması bekleniyor. Görüşmelerin ilk turu 30-31 ekim tarihlerinde Madrid'de yapümış, ikinci tur için taraflar yine gecikmeli olarak Washing- ton'da buluşmuştu. Filistinlile- rin, Israil heyeti ile ayrı görüş- mek istemesi üzerine Washing- ton'daki ikinci tur sonuç alına- madan kapanmıştı. öte yandan, îsrail heyetinin kenti, gelecek çarşamba günü terk etme karan aldığı bildiril- di. Lübnan ile ikili görüşmeler- de bulunmakla görevli Îsrail heyeti başkanı Yosef Hadas, düzenlediği basın toplantısı sı- rasında konuyla ilgiü olarak, "Arap delegasyonlarla önemli görüşmeler başlatmaya hazırız" dedi ve müzakerelerin pazar veya pazartesi başlayabi- leceğine işaret ederek, üç-dört günden de fazla sürdürmeye- ceklerini belirtti. ABD Dışişleri Bakanlığı, VVashington'un işgal altındaki topraklaria ilgili politikasında değişiklik yapılmadığını bildir- di. Kürt liderin özel temsilcisiDizai, Hikmet Çetin ilegörüştü Barzani Ankara'ya sıcakIrak Kürdistan Demokrat Partisi lideri Mesut Barzani, Türkiye'nin PKK kamplarına karşı düzenlediği sınır ötesi harekât nedeniyle "askıya aldığı" ilişkilerin "normalleştirirmesini" istiyor. Dizai, yeni hükümetin demokratikleşme süreci başlattığını kaydetti SEMtH ÎDtZ Muhsin Dizai ANKARA - Türkiye'nin PKK kamplarına karşı ekım ayında düzenlediği sınır ötesi operasyonlar nedeniyle An- kara ile ilişkilerini tek taraflı oiarak "askıya alan" Irak Kürdistan Demokrat Parti li- deri Mesut Barzani bu ilişkile- ri yeniden "normalleştirmek" amacıyla özel temsilcisi Muh- sin Dizai'yi Ankara'ya gön- derdi. Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin ile görüşen Dizai, daha sonra Cumhuriyet'in sorulan- nı yanıtlarken Türkiye'de bir demokratikleşme sürecini başlatan yeni hükümet ile iyi ilişkilere girmek istediklerini bildirdi. Dizai ile dün sabah yaptığı ve bir saat kadar süren görüş- meden sonra gazetecilerin so- rulannı yanıtlayan Dışişleri Bakanı Çetin, IKDP lideri Barzani'nin temsilcisinin gö- rüşmede özel bir talepte bu- FOREIGN REPORT Zaho'da büyük bir nzerv var Irak Kürdüne petrolDtş Haberier Servisi - tn- giltere'nin önde gelen dergile- rinden The Economist'ın yan yayını Foreign Report, Irak Kürdistanı'nda yoğun bir pet- rol rezervinin bulunduğunu haber verdi. Foreign Report, Kürtler için Zaho'dakı petro- lü çıkarmanın, Saddam Hüse- yin'in Cumhuriyet Muhafız- Ian'nı Kerkük'teki petrol tesislennden atmaktan daha kolay olabileceğmi belirtti. Foreign Report, söz konusu haberde şu göriişlere yer verdi: Zaho'nun altında büyük bir petrol yatağı bulunduğu söy- İeniyor. Bu, insani ihtiyaçlan karşılamak için Irak petrolü- nün BM gözetiminde satılma- sını öngeren iki Güvenlik Konseyi karannın bir an önce uygulanmasına çalışan Kürt- ler için bir çözüm olur mu? Kürtler için Zaho'daki petro- lü çıkarmak belki de Saddam Hüseyin'in Cumhuriyet Mu- hafızlan'nı Irak'ın kuzeydekı en yakın petrol üretim merke- zi olan Kerkük'ten atmaktan daha kolaydır. Foreign Report, Kürtler için Zaho'daki petrolü çıkarmanın, Saddam'ın Cumhuriyet Muhafızları'nı Kerkük'teki petrol tesislerinden atmaktan daha kolay olabileceğini belirtti. Bir süre önce yapılan bazı jeolojik araştırmalar, Zaho'- dan geçip Türkiye ile sınır boyunca akan Habur nehri- nin kuzeydoğusunda kalan kesimde daha fazla petrol re- zervi bulunduğuna işaret ediyor. Kürtler bu petrolü pompa- lamaya başlamalı mı? Celal Talabani'nin önderliğindeki Kürdistan Yurtsever Birliği, ABD'ye bu bölgede gelecek yüzyıl için maden ımtiyazı önermış bulunuyor. Fransa ise petrolün uluslararası göze- tım altında çıkanlarak elde edilecek gelirin yardım prog- ramlannın, özellikle de Ker- kük'teki evlerine geri doneme- yenlerin finansmanı için kuila- nılmasını öneriyor. Mesut Barzani önderliğin- deki Kürdistan Demokrat Partisi ise Kürtlerin herhangi bir petrol anlaşmasına imza koymasının, bir tür Kürt ba- ğımsızlığı anlamına geleceği için yalnızca Saddam Hüse- yin'i değil, Kürt nüfusu bulu- nan Türkiye'yi de rahatsız etmesınden korkuyor. lunmadığını söyledi. Türkiye ile mevcut ortak çı- karlanna işaret eden Dizai ise IKDP lider Mesut Barzani'- den bir mesaj getirdiğini bil- dirdi, ancak mesajın içeriği konusunda herhangi bir bilgi vermedi. Dizai daha sonra Cumhuri- yet'in sorulannı yanıtlarken ekim ayındaki sınır ötesi ope- rasyona dolaylı yoldan işaret ederek Türkiye ile daha önce "bazı sorunların yaşandığını" söyledi. Ancak Türkiye'de ar- tık demokratikleşme sürecini başlatan yeni bir hükümetin iş başında bulunduğunu kayde- den Dizai, bu hükümet ile iyi ilişkiler kurmak istediklerini söyledi. Dizai aynı zamanda Tür- kiye'nin sınır ötesi operasyo- nuna tepki olarak ekim ayın- da geri çektikleri Ankara temsilcilennın yakında tekrar iş başına döneceğini de bildir- di. Bilindiği gibi Türkiye, "trti- bat kurulmasında kolaylık sağ- lanak" amacıyla IKDP'nin Ankara'da böyle bir temsilci bırakmasına ızin vermişti. Ancak dışişleri yetkilileri bu temsilcinin herhangi bir özel statüsü olmadığı gibi her ne amaçla olursa olsun geri çekil- mesinin "Türkiye için özel bir anlatnı olmadığını" belırtmiş- lerdi. Bugün Başbakan Yardım- cısı Erdal tnönü ile görüşmesi beklenen Dizai, bir diğer soru üzerine Irak rejiminin uygula- dığı ambargo nedeniyle. Ku- zey Irak'üiann çok zor du- rumda olduklannı söyledi. "Her zaman oiduğu gibi Türki- ye ve diğer ülkelerden halkımı- za yardun istiyoruz" dedi. Unıuda yolculuk Devrik Haiti Devlet • Başkanı Jean-Bertrand Aristide, ülkesine dönebilmek amacıyla ordu iktidarına kendisine karşı olan politikacı adaylan sunup duruyor. Son onerdiği komiinist Rene Theodore onaylanmadı. Askeri yö- netimin uygulamalanndan kaçan Haitililerin Küba'daki ABD üssu Guantanamo'da bekleyişleri ise siıniyor. Sygma 1 dan Patrick Chauvel, fotoğrafiadıgı umuda yoiculuğu şöyle anlatıyon "Sıcak ve yağmur altında gıinlerce beklenen 'cankurtaran' bot zaten dolu geldi. Geç kalanlara karşı kap- tanın sopası inip kalktı. Kadın, erkek, çocuk volculan kor- sanlardan yine bu sopalar kurtardı. Dev dalgalarla yüzerek boğuşuldu. Sonra yine botlara dolusuldu. ABD us.sune ge- lindiğinde yolculuk boyu söylenen nağmeler yerini suskun bekleyişe bıraktı. Ya ABD'ye kabul edüecekler ya da Hai- ti ye geri gönderilecekler." (Fotoğraf: SYGMA) ABD Bush, D davet etti İki lider 12 şubatta Beyaz Saray'da bir "araya gelecek. İki ülke heyetleri arasında yapılacak görüşmelere ABD tarafından Baker ve Cheney katılacak. VVASHINGTON (AA) — Başbakan Siilevman Demirel 12 şubatta ABD Başkanı George Busn ile Beyaz Saray'da görü- şecek. Henüz kesinleşmeyen progra- ma göre Başbakan'ın 11 şubat- ta NVashington'a geleceği belir- lendi. 12 şubatta ise Beyaz Sa- ray'da Başkan Bush ile bir ara- ya gelecek. Resmi göruşmenin öğle saat- lerine doğru yapılması, ardın- dan Bush'un Başbakan Demi- rel'i öğle yemeğine alması bek- lemyor. Beyaz Saray programında ön- ce iki lider baş başa görüşüyor- lar. Ardından da heyetler halin- de görüşmelere geçiliyor. Prog- ram çaüşma yemeği ile sona eri- yor. Heyetler halindeki görüşme- lere Başkan Yardımcısı Dan Quayle dışında ABD Dışişleri Bakanı Jaraes Baker ve Savun- ma Bakanı Dick Cheney'in de katılması bekleniyor. Başbakan daha sonra Kong- re'de temaslar yapacak. Demirel'in VVashington'da aynca Türk-Amerikan Dostiuk Konseyi'nin Genel Kurulu'na katılması bekleniyor. Konseyin genel kurulu 13-15 şubatta ger- çekleşecek. Konseyin bu yılki büyük ödü- lü 15 şubattaki kapanış balosun- da Cheney'e verilecek. Başbakan Demirel'in zaman elverirse New York'a da gidece- ği öğrenildi. Konsey toplantılanna katıl- malan için Devlet Bakanı Tan- su Çiller, Milli Savunma Baka- nı Nevzat Ayaz, Dışişleri Baka- nı Hikmet Çetin, Çevre Bakanı Doğancan Akyıirek ve Turizm Bakanı Abdiilkadir Ateş de Washington'a davet edildi. Beyaz Saray'da heyetler ha- lindeki görüşmelere ABD Tica- ret Bakanı'nın da katıldığı bili- niyor. 'Pastırmayazı'yla birlikte azot dioksit oranı alarm sınırına dayandı Sıcak, AtînaVa kirlilik getirdiSTELYO BERBERAKfS ATİNA — Yunanıstan başkenti Atina, hava kirliliğinin yine hedef tah- tasına girdi. Yeni yılın ilk haftasında gelen "pastınna yazıyia" birlikte Ati- nalılar yine hastaneleri doldurmaya başladı. Geçen iki gün içinde gözlenen yoğun hava kirlihği ntdeniyle kent merkezi bütün özel otolara kapatılır- ken taksilere de plakalanna göre tek-çift uygulaması getirildi. Fabrika- lann yakıtlan yüzde 30 oranında kısıt- landı ve devlet daireleri kalonferleri iki gün süre ile yakılmadı. Hava duru- munun birdenbire düzelmesi ve dere- celenn O'lardan 18'lere fırlamasıyla gelen hava kirhliğine karşı alınan ön- lemlere karşın bir gün içinde 600 kişi hastanelere sevk edildi. Nefes darlığı, göz ve boğaz yanması, başdönmesi gi- bi rahatsızlıklara yol açan hava kirlili- ği, daha çok yaşhlan etkiliyor. Bu nedenle Çevre BakanhğTndan yapılan duyurularda kalp hastalan ve yaşlıla- nn sokağa çıkmamalan salık verili- yor. Atina'nın ana caddelerinde yapılan öjçümlere göre son iki gün içinde azot dioksitin atmosferdeki yoğunluğu, dayanırhlık barajını aşarak 465 mgr"a ulaştığı ve miktan 500 mgr olan "alann" sınırlanna dayandı. Karbon dioksitin ise yoğunluğu 21.3 mgr ola- rak saptandı. Çevre Bakanlığı, meteo- rolojinin yayımladığı günlük raporunda "tsının yükseîeceği" ve bu- na paralel olarak "rüzgârm yeterince esroeyeceğinden" haberdar olduktan hemen sonra gerekli önlemleri aldı ve kamuoyuna duyurdu. Böylelikle Atina'nın günlük yoğun trafiği iki gün süreyle "nefes" alırken halk, genel olarak işine gitmek için kullandığı özel otosunun yerine halk otobüslenni kullandı. Yunanistan hü- kümeti son bir buçuk yıl içindeki eski otosunu kurşunsuz benzin yakan yeni oto ile değiştiren vatandaşlanna güm- rük muafiyeti getiriyor. Bu çerçevede Atina'da "seyreden" yaklaşık 1.5 mil- yon özel otpnun bugüne kadar yüzde 50'si yenisiyle değiştirilmiş bulunu- yor. Ancak eski otolann yenileriyle değiştirilmesi. Atina'nın semalannda beliren kirlilığıne karşı yetersiz kalıyor. Saddam-Arafat görüşmesi • BAĞDAT(AA)- Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin ile FKÖ lideri Yaser Arafat'ın bir görüşme yaptıklan bildirildi. Göruşmenin içeriğini açıklamayan Irak Haber Ajansı INA, Arafat'ın Bağdat'a ne zaman geldiği konusunda da bilgi vermedi. Arafat, Bağdat'a yaptığı son ziyareti 13 temmuzda gerçekleştirmişti. Yaser Arafat, Irak ve müttefiklerin ekim başında Bağdat'ta gerçekleştirdikleri "Arap Halk Kongresf'ne davet edilmiş, ancak toplanüya katılmamıştı. Bush çalışmaya başladı • TOKYO(AA)-ABD Başkanı Bush, geçirdiği rahatsızlıktan 17 saat sonra çalışmalanna yeniden başladı ve Japonya Başbakanı Hiichi Miyazawa ile görüştü. Başkan Bush, Japonya Başbakanı ileikametine ayrılan Akasaka Sarayı'nda, görüşmeden önce gazetecilere yaptığı açıklamada, "Kendimi iyi hissediyorum. Bu, sadece 24 saatlik bir hastalıktı" dedi. kandırdılar • VVASHINGTON (AA) — Kendisini Başkan George Bush'un doktoru diye tanıtan biri, CNN'i Bush'un öldüğune inandırdı. Haberi yayına koyan editörler, şakayı son anda fark ettiler. Başkan'ın Japonya'daki yemekte fenalaştığı haberleri geldikten sonra, kimliği bilinmeyen birisi, CNN'in Atlanta'daki merkezini arayıp "Başkan öldü" dedi. CNN editörleri, haberi önce "Headline News"ta kullanmaya karar verip, kısa bir bülten yazdılar. Spiker Don Harrison, önüne gelen haber metnine baktıktan sonra, "Şu anda aldığımız bir haberi bildiriyoruz. Haber tek kaynaktan alındı ve başka kaynaktan doğrulanmadı" deyip metni okuyacakken, stüdyodan birinin "hayır, dur" diye bagırdığı duyudu. Aynı anda spiker kulaklıktan uyanldı. Bunun üzerine Harrison, "Şimdi düzeltme aldık. Bu haberi vermeyeceğiz. Başkan Bush'a ilişkin trajik bir haberdi. Başkan Bush'un dinlenmekte olduğu bildirildi" dedi. 'Irak rejimi yıkılmalı' • ŞAM (AFP) — Suriye'de yayımlanan bir gazetede Irak hükümeti, terorizm ve baskıcıhkla suçlanarak hükümetin çok geçmeden devrileceği öne sürüldü. Ath-Thawra adlı resmi gazetede, "Irak rejiminin tüm sloganlan ve varlığımn gerekçeleri geçerliğini yitirmiştir. Rejimin yıkıunası artık kesinleşmiştir. Irak Saddam'dan önceki günlerine dönmeli ve Arap yanlısı çizgisini yeniden kazanmalıdır, çünkü Iraklüar artık acı çekmek istemiyor" dendi. 'Kıbrıs için acele etmeyin' • LEFKOŞA (AA) — ABD'nin Lefkoşa Büyükelçisi Robert Lamb, Kıbns sorununun çözümüne çalışılırken takvimlerden söz etmenin doğru oünadıgını söyledi. Robert Lamb, "Süper" adlı özel bir Rum radyosuna verdiği demeçte, önemli olanın sorunun Özü olduğunu, herkesin dikkatini çözüme ulaşma yönüne çevirmesi gerektiğiııi belirtti. Lamb, "Biz Amerikaiılar zaman sının çizmeye alışmış insanlanz. Çünkü zaman sının çizmenin bir yere varmakta yararb olduğunu görüyöruz. Yine de Kıbns için belli bir zaman sının çizmiyonız" dedi. Çingeneler parti kuruyor • SOFYA (AA) — Bulgaristan'da, Çingeneler mevcut siyasi partilerin hiçbirinin haklannı savunmadığı gerekçesiyle kendi partilerini kurmaya niyetli olduklannı açıkladılar. Çingeneler Biruği'nin Başkanı Aço Yordanov, yaptığı açıklamada "Kimse bizim menfaatlerimizi savunmuyor. Hak ve özgürlükler Hareketi (HOH) de sadece Türk azınlık için çalışıyor" dedi.