Katalog

13 EYLÜL 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 TKBturizm şirketi kurdu • ANKARA (ANKA) — Türkiye Kalkınma Bankası (TKB), turizm şirketlerine ortak olmak amacıyla holding kurdu. Merkezi Ankara'da bulunan "Turizm Sektörü Yatınm ve Işletmeleri Holding AŞ"nin yüzde 99.6 hissesi TKB'ye ait. Yönetim kurulu üyeleri arasında TKB Genel Müdürü lsmail Emen'üı de yer aldığı şirketin, turizm sektöründe proje inceleme ve değerlendirmesi yaptıktan sonra, ekonomik, teknik ve mali açıdan "yapılabilir' projeleri yürütmek üzere kurulmuş şirketlere ortak olarak katılacağı belirtildi. Yunıurta fiyatı tmnanıyor • İZMÎR (Cumhuriyet Ege Böroso) — Yumurta fıyatlannda tırmanış sürüyor. Bu yıl haziran ayında 120 liraya kadar düşen yumurta fiyatlan son olarak 200 liraya kadar yükseldi. Tavukçular Derneği başkanı Nuri Sözmen, yumurta fiyatlannın bu yıl 250 liraya ulaşmasıniD beklendiğini açıkladı. Tavşanlı Tavukçuluk Kooperatifi Başkanı Mustafa Sepet, fiyat artısmın, piyasada az mal bulunmasına karşın talebin fazla oluşundan kaynaklandığını belirtti. USAŞ soruşturması • ANKARA (UBA) — USAŞ'ın özelleştirilmesinc ilişkin işlemi iptal eden idare mahkemesi kararım uygulamadıkları gerekçesiyle Başbakan Yıldınm Akbulut'la Başbakanük Müsteşan Sabahattin Çakmakoğlu ve OCOÎ) Başkanı ökkeş Ozuygun hakkında yapılan suç duyurusu üzerine başsavcıhğm başlattığı soruşturmada KOt Başkanı özuygun'un ifadesine başvurulması kararlaştınldı. Pizza Hut Moskova'da • Ekonomi Servisi — Moskova'da iki Pizza Hut lokantası açıldı. Pizza Hut'un ana şirketi olan .„,. Pepsico üe Moskova Şehir •'" Meclisi'nin ortak yatınmı olan lokantalar için 10 milyon ABD Doları harcandı. 7 bin Pizza Hut lokantası içinde en büyük mutfağa sahip olan bu lokantalardagünde S binden fazla pizza üretilebiliyor. ABD'nin açığı ld • WASHINGTON (AA) — ABD'nin ödemeler dengesinde cari işlemler kalemindeki açık, yılın ilk yansuıda son 6 yılhk dönemin en düşük düzeyine geriledi. ABD Ticaret BakanlığYndan yapılan açıklamaya göre ABD'nin yılın 6 ayhk dönemindeki cari işlemler açığı 43.S milyar dolar oldu. ABD'nin cari işlemler açığı bu yıl ocak-mart döneminde 21.67 milyar dolar, nisan-haziran döneminde ise 21.84 milyar dolar olarak kaydedildi. D. Âvrupa'da özellegtirme • BUDAPEŞTE (AA) — Macaristan'da gelecek 2-3 yılda devlet kontrolündeki işletmelerin yarısı özel sektöre devredilecek. öte yandan Polonya'da yabancı sennayeli ilk özel bankanın yıl sonuna doğru faaliyete geçmesi planlanıyor. Dünya Bankası'nın özel sektöre yönelik finansman sağlayan yan kuruluşu Uluslararası Finans Kurumu'nun (IFQ, bankayı kuracak Fransız, Italyan ve Hollandab bankalar konsorsiyumu ile görüşmeleri sürdürdüğü belirtilivor. Altın düştiyor • TOKYO/NEW YORK (AA) — Uluslararası borsalarda hisse senetleri kararsız bir seyir izlerken altının düşüşü de sürüyor. Tokyo Menkul Kıymetler Borsası'nda Nikkei Endeksi dün 611.48 puan yükselerek 25.216.14 puana çıktı. New York'ta ise Dow Jones Endeksi dün 2.97 puan kaybederek 2.612.62 puana indi. önceki gün Londra'da ons başına 381.25 dolardan kapanan altının ons fiyatı, dün aynı borsada açılışta 379.70-380.20 dolardan işlem gördü. Altının onsu önceki gün New York'ta kapanışta ise 139.95 yenden işlem görmüştü. Dolar önceki gün New York'ta ise 380.50 dolardan kapandı. Altı ayda 2.5 milyar borç Ocak-haziran döneminde yalnızca TMO yabancı bankalardan 760milyon dolar kredi aldı 1990'ın ilk altı ayında, geçen yıla kıyasla daha uzun vadeli anlaşmalar yapıldı. Arap kredi kaynaklarının daha az kullanıldığı, ABD kaynaklı borçlara ağırlık verildiği, Japon kredilerinin de arttığı gözlemlendi. ŞEBNEM ATİYAS ~ NEW YORK — Türkiye'nin dış pazarda yukselen kredibilitesi ne- deniyle yabancı bankalar kredi imkânlannı arttınnca, bu yılın ilk altı ayında yabancı bankalardan ahnan kredüer 2,5 milyar doları buldu. Halen yetıi kredi anlaşma- lan yapüıyor. Ahnan kredılerin geçen yıl ay- nı döneme kıyasla arttığı da göz- leniyor. Geçen yıl ilk altı ay so- nunda Turkiye'nin aldığı kredi miktan 1.9 milyar dolar civann- daydı. Türkiye 1990 için borçlanma maliyetini düşürmeyi ve uzun va- deli borçlar almayı planlamıştı. Borçlanma için çeşitli alternatif- ler ve değişik pazarlar aramayı he- defledi. Aynı zamanda alacaklılar arasında bir çeşiüenme yaratma- yı, bazı daha küçük Avrupah ban- kaları tercih etmeyi planladı. Borçlann vadelerini uzatma hede- 1990ın ilk altı ayında kim ne kadar kredi aldı? Krediyi alan Krediyi veren Mlktat (Milyon) Ankara Metro Proıesı Bankers Trust New York Corp 431.65 $ Demirbank American Express Co 10$ Finansbank Bank of New York 15 $ General Motors Manufacturers Hanover Trust 40Mark Uluslararası Bankası Morgan Guaranty Trust - Bankers Trust ınt - Bank of America - Bank of Tokyo - Commerzbank - Union Bank of Fınland (Fransa) 90 $ Koç-Amencan Bank American Express Co 26$ Pamukbank Gulf Bank KSC 30$ T C. Hükümeti Morgan Guaranty Trust - Bank of Tokyo - Credit Lyonnaıs - Dresdner Bank - Al Bank AlSaudı - Ai Alami Ltd. 200$ Sümerbank Bangue Intemationale de Commerce 25 $ Toprak Mahsulleri Ofisı Manufacturers Hanover Trust 35 $(2 dıHm) Toprak Mahsullen Ofisı Sumıtomo Bank Ltd. 25$ Toprak Mahsullen Ofisı CıDcorp 100 $ Kretftyi alan Toprak Mahsulleri Ofisı Toprak Mahsullen Ofisi Turizm Bankası (TKB) Türk Ekonomi Bankası Türk Hava Yoltarı Türk Şeker Fabnkalan Tûpraş Tûpraş T Demır ve Çebk Işletme. T Emlak Bankası Tütûnbank Yapı ve Kredi Bankası TaMHer TC Hükümeti Krediyi veren Banque Intemationale de Commerce Manufacturers Hanover Trust Internatıonal Fınance Corp Morgan Guaranty Trust Banque Indosuez Banque Intemationale de Commerce Ameocan Express Co. Sumıtomo Bank Bankers Trust Internatıonal Sarraa Bank • Fu|i Bank - Llyods Bank - Mitsubıshı Bank - Vasuda Trust and Bankıng Banaue Intemationale de Commerce Gulf Internatıonal Bank BSC Mitsuı finance Internatıonal MBrtar (Milyon) 100 S 500 S 24 S 25$ 62$ 105$ 41.21 Mark 100$ 100$ 50$ 20$ 75$ 200$ TC Hükümeti Commerzbank 250 S fıne uygun olarak ABD piyasala- rında en az 7 ila 10 yılhk paketler pazarlamayı hedefledi. Nıtçkım ilk altı ay içinde tercih edilen kredilerde bu kararlann et- kileri görülebüiyor. Geçen yıla kı- yasla daha uzun vadeli anlaşma- lann yapıldığı dikkat çekiyor. Ha- len ABD kaynakh krediler ağıruk- ta. Geçen yi aynı dönemle karşı- laştınldığında Arap kredi imkân- lannın daha az kullanıldığı, Japon kredilerinin ise arttığı gözleniyor. Bu arada 1990'ın ilk 6 ayında Toprak Mahsulleri Ofisi'nin aldı- ğı büyük miktarda kredi dikkati çekti. Hububatta yüksek bir des- tekleme fiyatı verilmesi nedeniy- le TMO, yabancı bankalardan yaklaşık 760 milyon dolarhk borç aldı. Kasım ve arahkta Turkiye'nin yen cinsi borçlannı değişken faizli dolar türü borçlanmaya çevirme- si bekleniyor. Hazine'nin açıkla- ması ABD piyasasında hayli ilgi çekti. Program üç ABD bankası, iki Japon bankası ile görüşüldü. Yaklaşık 6 milyar dolar tutannda- ki yen cinsi borçlann 2 milyar do- larhk bölürrmnun değişken faizli dolara çevrilmesi planlandı. Türkiye'nin bu ginşimleri borçlu ülkeler arasında Türkiye'yi aktif ulke durumuna getiriyor. Geçen yıl sonunda Standard and Poor ve Moody's gibi risk analizi kuruluşlarına yaptırılan değerlendirmelerde Türkiye'ye Geri alım güvencesi sürüyorİMKB Başkanı Yaman Törüner,SPKtarafından bir süre önce iptal edilea "geri alım taahhüdü" uygulamasına açıklık getirdi. Törüner, "İptal yalnızca SPK'nın uygulamasıyla ilgili. Şimdiye kadar halka açılan 12 şirket ve banka hissesi için verilen garanti sürüyor" dedi. ABDURRAHMAN YILDIRIM Sokak borsasımn boyutlannı küçültmek için harekete geçen İMKB Başkanı Yaman Töruner, aracı üyelenn bürolarında borsa dışı satışı başlatıyor. işlemler de- vam ederken borsa salonu ile so- kak borsacılan arasında haberleş- meyi sağlayan telsizlerin kullanı- mı da yasaklandı. Günlük fiyat değişim sınırımn yüzde lCdan yüzde 5'e indirilmesinden sonra bazı hisse senedi tahtalarında gö- rulen tıkanıklığı gidermek için de "fiyat degtşim basamakfauı küçiü- tülüyor." Cumhüriyet'in sorulannı yanıt- layan tstanbul Menkul Kıymetler Borsası Başkanı Yaman Törüner, SPK tarafından bir süre önce ip- tal edilen "geri alım taahhüdiiyle halka arz n uygulamasına da açık- lık getirdi. Şimdiye kadar halka açılan 12 şirket ve banka hissesi için verilen geri alım taahhüdünün devam ettiğini, bu uygulamanın da bundan sonra süreceğini bildi- ren Yaraan Törüner, "tptalin yal- nızca SPK'nın uygulamasıyla ve gazele ilanlanyla ilgili oldugu İMKB, aldığı önlemlerle "ayaklı borsa"yı ortadan kaldırmayı hedefliyor. (Fotoğraf: Erdoğan Köseoglu) bildirildi" dedi. Töriiner'in yaptığı açıklamalar ana başlıklar olarak özetle şöyle: • Geri alım: Biz göreve geldikten sonra halka açılan bir şirketin his- selerini satan aracı üyelerin aynı fiyat üzerinden üç ay süreyle geri alma taahhüdünde bulunmasını getirdik. SPK'nın iptal ettiği 'ge- ri alım taabhütlö sanş'ın ise tama- raen SPK ile ilgili bir konu oldu- ğu tarafımıza bildirüdi. İMKB'nin her zaman kendi kurallannı ko- yup uygulamaya geçebüeceği be- lirtildi. Bu uygulama, daha önce- ki satışlarda geçerli olacak ve bun- dan sonra da devam edecek. Biz SPK'dan bunun yazüı hale getiril- mesini talep ettik. Olumlu karşı- ladılar. Şimdi bunu bekliyoruz. Geri alım taahhütlü satışın borsa- cılık ruhuna aykırı olduğu doğru- dur. Ama ülkemizin şartlannı göz önüne ahnak lazım. Bizim şirket- lerimiz doğru dürüst denetlenemi- yor. Şeffaf da değiUer. Halka açıl- maya başlayan şirketlerin değer- leme metodu da gelişmemiş. Ben piyasaya ilk çıkacak hisse senedi- nin fıyatırun 4 bin Kra olmasuu is- terken şirket yönetimi 6 bin lira- da diretiyor. Arkasından 'benim şirketim daha fazla eder, bunu bı- rakalım borsa değerlendirsin' di- ye ekliyor. Bunun mahzurlarını gi- dermek için getirdik bu sistemi. Burada sıkıntı şu: Toplu düşüşle- rin yaşandığı dönemlerde bu his- selerin fiyatı suni olarak yüksek tutulmuş oluyor. Ama biz böyle bir durumda gerekirse konulan li- miti değiştirir, ilave önlemler ala- biliriz. • Borsa dışı saüşlar başfayor SPK lot altı (borsa dışı) satışlara ancak bir lotun 200 adet hisseye indiril- mesi halinde izin verdi. Lot altı sa- tışlar yerleşinceye ve Körfez krizi geçinceye kadar lotu 200*de bırak- tıktan sonra 500'e çıkarmayı dü- şünüyoruz. Borsa dışında bu lot altı satışlan önemli bir ayncalık- tır. Bunu araa üyelerden ancak Kyuna tamyacağız. Bir kere aracı üyeden borsaya geniş yetkiler ve- ren bir taahhütname alacağız. O taahhütname ile onlann yetkileri- ni gerektiğinde kısmen veya tama- men iptal edeceğiz. Bu üyelerin iyi teşkilatlanmış olması, şube ağımn bulunması, yerleşik bir sisteminin varlığı, işlem hacminde son bir yıl- da ilk 20 arasında yer alması gibi koşullara göre karar vereceğiz. Tk- bii kendilerinin de istekli olmala- n halinde araa üyeye, denetimi- miz altında, borsa dışı satış hak- kı tamyacağız. • Telsizler kaldınlıyor Yönetim kurulu olarak telsizlerin kullanı- mını yasaklama karan aldıV. Bu- günlerde uygulamaya konulacak. Bu telsizler hem telefonlarla ko- nuşmayı aksatıyordu hem de bro- kerlerin sokak borsası ile ilişkisi- ni sağlıyordu. • Özel emirler. Özel emri 24 ey- lülden itibaren 500 milyon liraya çıkarmaya karar verdik. Şimdi bu özel emri veren için yani satan için iki seçenek getiriyoruz. Ya hepsi- ni satma veya taksitle satma. Tak- sitler aynı fiyat üzerinden eşit ola- cak. Bununla birden çok kişiye al- ma imkânı tanınmış oluyor. • Işlemlerde değisiklik: Borsada- ki işlemlerde gunluk fiyat değişim sınınnı biz yüzde Kydan yüzde 5'e düşürdük. Sistem tıkandı dediler. Dünya borsalarma baktık. Ynzde 5 ile tıkanan sistem yoktu. Araş- tırdık ve fiyatlann oluşum şekli- ni değiştirmeye karar verdik. Bi- lindiği gibi borsada fıyatlar bir önceki seans ağırhkh ortalama fi- yatımn yüzde 5 üstünde veya al- tında oluşuyor. Ama bu fiyat ban- dında fiyat basamaklannın sayı- sının az olması tahtalann tıkan- masına yol açıyor ve yüzde 5 marj da yakalanaraıyordu. Çünkü bor- sada bin liraya kadar olan hisse- ler 25 lira, 1.000-5.000 lira arasın- da 50 lira, 5.000-10.000 arasında 100 lira, 10.000-20.000 arasında 250 lira, 2O.OOO-50.OOO arasında 500 lira, 50.000-100.000 lira ara- sında 1.000 lira fiyat basamakla- rıyla işlem görebiliyor. tşte bu fi- yat basamaklan fiyat bandını he- men doldurduğundan tahtalarda bir tıkanma söz konusuydu. Şimdi bu fiyat basamaklannı küçültüyo- ruz. 100 liraya kadar indirmeyi düşünüyoruz. Dıs tıcarette kara temınuz TKB ^ Van-Et'i kurtardı Ağustos 1981'den bu yana dış ticarette en kötü sonuçlar temmuz ayında yaşandı. 1990'ın ilk 7 ayında ticaret açığı 4.6 milyar dolara çıktı. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 51.3'e indi. Temmuzda 781.9 milyon dolarhk ihracat, 1 milyar 253 milyon dolarhk ithalat yapıldı. ANKARA (Cumhurivet Biiro- sn) — Dış ticarette ağustos 1981'den bu yana en kötü ay bu yıl temmuzda yaşandı. Temmuz ayın- da 781.9 milyon dolarhk ihracata karşılık 1 milyar 523.4 milyon do- larhk ithalat gerçekleştirildi ve ih- racatın ithalatı karşılama oranı yüzde 51.3'e indi. Temmuz 1990'da 247.3 milyon dolarhk tüketim ma- lı ithal edildi. Devlet Istatistik Enstitüsü'nden (DİE) yapılan açıklamaya göre, temmuz ayı ihracatı bir önceki yı- hn aynı ayına göre yüzde 4.4 ora- nında artarken, ithalattaki artış yüzde 20.3'e çıktı. Böylece tem- muz ayı dış ticaret açığı da 4 mil- yar 624 milyon dolara yükseldi. 7 aylık ihracat bir önceki yıhn aynı döneminin yüzde 6.2 üzerinde 6 milyar 505 milyon dolar olarak gerçekleşirken, aynı dönemdeki it- halat 1989'a göre yüzde 32.9 ar- tarak 11 milyar 129 milyon dola- ra ulaştı. Böylece 7 ayhk ihraca- tın ithalatı karşılama oranı yüzde 58.5'e düştü. 1989 yıhnın 7. ayı so- nunda ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 73.0 idi. Temmuz ayında ihracat tanm ve madencüik ürünlerinde geriler- ken sanayi ürünlerinde sadece yüzde 4.5 oramnda arttı. 7 ayhk dönemde de tanm ürünlerinde yüzde 9.7, madencilik ürünlerin- de yüzde 17.7 ihracat gerilemesi oldu. Sanayi ürünleri ihracatı ise bu dönemde yüzde 10.7 oramnda arttı. Ocak-temmuz- döneminde OECD ülkelerine ihracat yüzde 11.5 oramnda artarken, Islam ül- kelerine yönelik satışlar yüzde 9.1 oranında azaldı. lthalatta ise tüketim mallannın payı bir önceki yıhn ocak-temmuz döneminde 7.4 iken bu yıl yüzde 11.2'ye çıktı. 7 ayda 1 milyar 250 milyon dolarhk tüketim mah ithal edildi. Tüketim malı ithalatının toplam içindeki payı yükseh'rken, hammadde ve yatınm mallanmn payında gerileme oldu. Yatınm malları ithalatı bir önceki yılın eş dönemine göre yüzde 30.5 artar- ken toplam içindeki payı yüzde 25.9'dan yüzde 25.5'e indi. Ham- madde ithalatında da yüzde 25.9 artış gözlendi. Toplam ithalat için- de hammaddelerin payı yüzde 66.T*den yüzde 63.3'e indi. Ambargonıııı Irak'a maliyeti Irak'm en az altı ay, en çok bir yıl süreyle ambargodan doğan yokluğa dayanacak stokları olduğu söyleniyor. Ekonomi Servisi — Irak'a uy- gulanan ambargonun etkisini gös- termesi, Körfez krizinin sonuçlan- ması açısından büyük önem taşı- yor. Ancak şu ana kadar bu etki- nin ne olduğu tam olarak olçule- mediği gibi Irak'ı 'dize getirmek' için ne kadar bir süre gerektiği de bilinemiyor. Gerçi Saddam Hüseyin, bir sü- re önce Irak televizyonundan yap- tığı bir açıklamada, "Iraklı ço- cuklar besin, sal ve ilaç yokloğun- dan oluyor" diyerek dunyayı yar- dıma çağırdı ama, aslında henüz Irak'ta ambargonun etkileri 'dra- matik' biçimde hissedilmeye baş- lanmadı. I Time dergisinde yer alan bir ya- BACDAT'TA ALIŞVERİŞ — Fınnlann önfindeki uzun koynıklara ragmen, stoklar sağlam. zıya göre geçen yıl buğday açısın- dan parlak bir yıl yaşayan Irak'- ın, sebze ve meyve yönünden de en azından bir süre için "kendi kendisine yetecek" düzeyde ürü- nu olduğu söyleniyor. Normal za- manda, gıda ve sanayi malı gerek- siniminin dörtte üçünu petrol ih- racatı karşılığında ithalat yoluy- la sağlayan Irak için, dayanma sü- resinin en az altı ay olacağı söy- leniyor. Time dergisinin hesaplanna göre Irak'ın 2-4 ay ye- tecek pirinci, 5-6 ay yetecek buğ- \ dayı, 9-10 ay yetecek arpası, 2-3 ay yetecek mısın ve 2-3 hafta ye- tecek şekeri bulunuyor. Ote yandan ambargonun çok etkin bir biçimde uygulanmadığı da ileri surülüyor. Time dergisi- nin iddiasına göre îran ve Türki- ye sırurındaki kaçakçılar, Irak'la belli bir ticareti devam ettirebili- yorlar. Ürdün ve Yemen ise Irak'- ın bazı gereksinimlerini kara ya da deniz yoluyla sağlamak istedikle- rini hâlâ söyluyorlar. Durham Üniversitesi Ekonomi Bölümu Başkanı Rodney VVUson, "Irak'- ın parası olduğu sürece, bir yolu- nu bulur, gıda da dahil, batun ge- reksinimlerini karşılar. Ancak do- vizi bittiği zaman, niçbir kredi bu- lamaz ve mal akışı durur" diyor. Bu durumda Irak'ın elindeki döviz rezervleri önem kazanıyor. Irak'm elinde 5 milyarla 12 mil- yar dolar arasında döviz bulundu- ğu, Kuveyt'ten ahnan 2-4 milyar dolarhk rezervin de buna dahil ol- duğu söyleniyor. ANKARA (AA) — Işietme sermayesi 'yokhtğa* dolayısıy- la kapanma tehlikesiyle karsı karşıya bulunan Van Entegre Et Sanayii veTicaret AŞ (Van- Et) kurtanldı. Van-Et'in kapanmasım ön- lemek amacıyla ortaklanndan olan Türkiye Kalkınma Ban- kası (TBK) hissesini yüzde 10'dan yüzde 49a çıkarttı. TKB, Arap-Türk Bankası, Türkiye îş Bankası, Türkiye Sınai KalkınmaBankası, Van ve çevre belediyeler ile tl özel ldaresi ve şahıslann hissderi- nin önemli bölümünü aldı. 7i- raat Bankası'nın ise yüzde 35 oranındaki hissesi aynen ko- rundu. TKB, Van-Et'e ayncayüzde 18faizle 3yüıödemesiz8yıl va- deli 8.5 milyar lira rutarmda kredi actı. Van-Et'in yapımı sırasında Toplu Konut ve Kamu Ortak- iığı tdaresi ile Ziraat Bankası'ndan alınan kredinin karşüığı olarak da toplam 4.5 milyar lirabk kredi faizborcu- nun da siiindiğini bildirdi. Edinilen bilgiye göre Van- Et'in lcurtarmaoperasyonun- dan sonrayıl sonunakadar ka- pasitesini yüzde 30'a çıkanl- ması hedefleniyor. Kurtarma operasyonunun ardından Van-Et 'in yeni yönetim kuru- lu üyeleri de belirlendi. 7 kisi- lik yönetimkurulunus 4 üyesi TKB, 2üyesi Ziraat Bankası, 1 üyesi de Van tl özel tdaresi temsilcısinden oluşuyor. Yö- netim Kurulu BaşkanlıgVnı ise yine Van ValisiAdnan Daren- "yeterli" raporu verildi. İlk ince- leme raporundan sonra aynı ku- ruluşlar Turkiye'yi derecelendir- meye sokacaklar. Türkiye^nin derecelendirmeye girdiğinde üç •yatınm kategorisi arasında en düşük değerledirme- yi alması bekleniyor. Türkiye'nin düşük düzeyde derecelendirilece- ğini belirten uzmaniara göre bu- nun nedeni yüksek enflasyon ve diğer sorunların çözülmemiş ol- İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞUKRAN KETENCİ _ _ Kadın Sorunları "İşçinin Evreninden" koşesinde "kadın sorunları"ndan söz etmek de nereden mi çıktı? Pazartesi günkü gazete haberleri arasında Çalişma Bakanı Sayın İmren Aykut'un, hükümetin kurmak istediği resmi kadtn kurumuna ilişkin açıklamalarını okuyunca tabii ki. Çalişma Bakanlıgı ile kurulacak resmi kadın kurumu arasın- da nasıl bir mantık ilişkisi kurulabilir? Sayın İmren Aykut'un tek kadın bakan olması dışında bir başka mantık ilişkisi olamaz el- bette. Sayın Çalişma Bakanı kadın oldukları için hükümetin ha- zırladığı kanun gücünde kararnameyi Bütçe Plan Komisyonu'n- da savunmayı üstlendiklerine göre biz de söz konusu kararna- menin kadın haklarını korumayı değil, denetlemeyi hedeflediği karşı görüşümüzü "İşçinin Evreninden" koşesinde söyleyebili- riz. Ne de olsa biz de kadın gazeteci sayılıyoruz. Kadın sorunlarına ilgi duyanlar bilebilirler. 1980'ler sonrası kadın örgütlenrnelerinin ülkemizde de serpilmeye başlaması, ka- dınların sosyal ve siyasal yaşamda etkinlik çabaları siyasi ikti- darı etkiledi. Demokratik kadın örgütlenmelerini ve muhalefet- teki siyasi partilerin kadınlardan yararlanmalarını etkisiz kılmak üzere bir dizı karşı önlem düşünüldü. Yetmemiş olmalı ki hükü- met kanun hükmünde kararname hazırladı. Buna göre uluslar- arası kuruluşlarla ilişkisi olan kadın kuruluşları ve derneklerini oluşturanların "milli görüş" doğrultusunda yönlendirilmesi sağ- lanacakmış! Sayın İmren Aykut, Türkiye'deki kadın demokratik örgüHen- melerinin söz konusu kararnameye karşı önümüzdeki aylarda kampanya açacaklarını, hükümet tarafından "milli görüş" doğ- rultusunda yönlendirilmek istemediklerini, bağımsız kalmak is- tediklerıni duymuş olmalı ki, açıklamastnda "milli görüş" söz- cüklerinden korkulmaması gerektiğini savunuyor. "Nasıl ki dış politikada bir milli görüşümüz var. Kadın sorunları konusunda da olmalı" diyor. Doğrusu Sayın Aykut'un açıklamasından sonra ben bir ka- dın ve kadın örgütlenrnelerinin bağımsıztığının korunması ge- reğine inanan biri olarak hükümetin niyetinden daha da ciddi kaygı duydum. İçinde bulunduğumuz savaş tehlikesi üzerinde bir düşunelim; hükümet ve muhalefet partilerinin görüşleri da- hi birbiri ile çatışırken nasıl ortak bir milli dış politika görüşün- den söz edilebilir? Birey olarak, demokratik örgüt olarak hükü- metlerin "milli görüş"ûnün kendi çıkariarımız ve görüşlerimiz- le çatıştığını gördüğümüzde ne yapacağız? Bizım haklarımız, görüşlerimizi, çıkarlarımızı savunmamız nasıl olacak? Ben kendi hesabıma Sayın Aykut'un bu son çıkışından önemli bir ders aldım. Sayın Aykut'un bir kadın olarak bakan olması, kadın hakları savunuculuğunu üstlenmesi, kadın haklarından yana yararlı hizmetler yapabilmesi için yeterli olmuyor. Hükü- metin kadın haklarından yana iyi niyetli olması ve Sayın Aykut'un da kadın haklarından yana hükümet kararlarına ağırlığını koya- bilmesini gerekli kılıyor. Aksi durumda ise kadın bakan araç edi- lerek, kadın hakları aleyhine bir sonuca katkı sağlanıyor. Tıpkı sayın bakanın geçmişinin işçi sendikalarında olmasının, sendi- kal haklarda sendikalar aleyhine sonuç vermesi gibi. Sayın imren Aykut Çalişma Bakanı seçildiklerinde, Türk-İş Ge- nel Başkanı Şevket Yılmaz'ın sendikası Teksif'in dergisinde, sen- dikacılarımızın sevinci, umutlu bekleyişi "Kızımız İmren Aykut" başlığı ile dile getirilmişti. Biz bugüne kadar anayasa ve yasa- lardaki temel sendikal hak kısıtlamalarından vazgeçtik, işçiden yana ciddi bir yasa değişıkliği ya da bakanlık çalışması, uygu- lamasını ne yazık ki anımsayamıyoruz. Eski sendika liderleri- nin yenıden seçilme haklarını veren makyaj yasa değişıklikleri dışında. Sizin bildiğiniz ve anımsadığınız varsa, haksızlık yap- mamış olmamız için lütfen bizi uyarın. Sendikacılar arasında kulıslerde Sayın imren Aykut üzerin- de çok renkli, ciddi tartışmalar yapılır. Kimileri "Çok iyi niyetli, ne yapsın. Hükümet üzerinde etkili olamıyor" der. Kimileri ise "En kötüsünden daha zararlı oluyor, bizi oyalıyor. Yapmıyorsa tîiraksın, bizi boşa aldatmasın" tezinı savunur. Sayın Aykut'un sık sık gazetelerde aynı hükümet içindeki bakanlara şıddetle ça- tan ya da ANAP yönetim kadrolarını hedef alan demeçlerini d© okuruz. Sonunda işçi aleyhindeki, sendikal haklar aleyhindeki bütün kararlarda ımzası çıkar. Çattıgı kişilerle bırlikteliğı devam eder. Sendika toplantılarında, işçi toplantılarında verilen sözler, en son süper emeklilerde oldugu uzere unutulur gider. Sayın İmren Aykut'u karalamak gibi bir amacımız yok. Sade- ce toplumsal olaylarda bireylerin niyetinin değil, kime hizmet ettiğinın ancak bir anlamı olduğunu söylemek istiyoruz. Aymaz görünümde işçi çıkarlarını bir yana iteleyen sendika liderierini bir kez daha uyarmak gereğini duyuyoruz; Çelik-iş'in sayın Ba- kan'ın doğrudan müdahalesi ve bize inandırıcı gelmeyen ista- tistiki açıklamalarıyla düşen toplu pazarlık yetkisi, sendikal re- kabet içinde çok hoşlarına gitmiş olabilir. Benzer yöntemlerle her zaman herkesin başına ne coraplar örülebileceğini göremez, ilkeli sendikacılık için gereken adımları atmazlarsa, çok sağlam sandıkları koltuklarının sandıklarından çok kısa bir süreç için- de sallanacağını artık öğrenmeleri gerekir. inşaat sektörü enflasyon vıırgıınu Türk-İnşa Başkanı Mevlüt Hamzaoğlu, sektörde bugüne kadar yaşanan en olumsuz döneme girildiğini belirterek yatırımların durduğunu, ödemelerin yapılmadığını söyledi. Odası İnşaat Müteahhitleri Emlak ve Arsa Komisyonculan Meslek Komitesi Başkanı Bestami tnam, girdi fıyatlanmn hızla yükselme- si nedeniyle sektörün kriz içinde bulunduğunu ileri sürdü. Türk ekonomisinin itici gücü- nün sanayi, sanayinin itici gücü- nün de inşaat sektörü olduğunu vurgulayan Inan, bankalann uy- guladıgı yüksek faiz oranlarırun, hükümetin altyapıya önem verme- si dolayısıyla toplu konuta aynlan payları bu yatınmlara kaydırma- sı sonucu konut yapımmı besleyen parasal kaynaklarm eridiğini iddia etti. w ANKARA (AA) — tnşaat sek- töründeki krizin artarak devam et- tiği ve hakedişler zamarunda ödenmediği için sektörde "alarm zillerinin çalmaya başladıgı" ileri sürüldü. Türk-İnşa Başkanı Mevlüt Hamzaoğlu, inşaat sektöründe bugüne kadar böylesine bir krizin yaşanmadığım belirtirken Konya Ticaret Odası tnşaat Müteahhit- leri Emlak ve Arsa Komisyoncu- lan Meslek Komitesi Başkanı Bes- tami Inan da girdi fıyaüarırun hız- la yuksehnesi nedeniyle sektörün kriz içinde bulunduğunu söyledi. Türk-tnşa Başkanı Hamzaoğlu, sektördeki krizin had safhaya ulaşması nedeniyle sektörün bü- yük bir çıkmaz içerisine girdiğini ileri sürerek şu görüşleri savundu: "Sektörde böylesine olumsuz bir dönem bugüne kadar yaşan- mamışür. İnşaat sektörü öylesine bir çıkmaza girdi ki ne yapacagı- nı şaşınr hale geldi. Vaünmlar ta- mamiyle dunnuştur. Ödemeler za- manında yapılamamaktadır. Ya- pılsa da taksitler halinde yapıl- maktadır ki o zaman da paranın değeri sıfıra inmektedir. Yatınm «pılamadığı için çsizlik had saf- haya ulaşmışbr. İnşaat sektörü enflasyona ezdirilmiştir. Bu hal devam ederse inşaat sektörü diye bir sektör kalmayacakDr. Aslında inşaat sektörü ortadan kalkügı za- man beraberinde çok şeyler de gö- türecektir. Çünkü inşaat sektörü, kalkınmada bugüne kadar öncü- lük yapnuşbr." Bayındırlık Bakanhğı'nca ilan edilen sabit inşaat birim fiyatla- nmn enflasyon nedeniyle sıfıra in- diğini beürten Hamzaoğlu, bu ne- denle bakanlığa başvurarak ikin- ci altı aylık birim fıyatlanmn ye- niden ilan edilmesini isteyecekle- rini bildirdi. Hamzaoğlu, bakan- lığa başvurulannda aynca ödeme- lerin nakden ve defaten yapılma- sını talep edeceklerini kaydetti. öte yandan, Konya Ticaret KlSA KISA • SÖKSA rüçhan haklanmn kullanımından sonra kalan hisse senetlerini İMKB'de satışa sundu. 1000 lira nominal değerinden az olmamak koşuluyla borsada oluşacak fiyattan satılıyor. Satış işlemi 26 eylüle dek sürecek. • NORDSTERNSİGORTAbu yıhn ilk altı ayında 2.5 milyar lira kâr etti. Şirketin aynı dönemdeki prim girdisi geçen ayın aym dönemine göre yüzde 117 artışla 7 milyar liraya ulaştı. • GOTHEARSİGORTA tstanbul'daki acenteleri için "C.M.R. Sigortalan ve Koruma Mektubu" konulu bir toplantı düzenledi. • tŞ BANKASI, ÖSYM smavında ilk dört dereceyi paylaşan öğrencilere öğrenim bursu verecek. Bankamn Genel Müdürü Ünal Korukçu ve Yönetim Kurulu Başkanı Ferruh Bozbeyli, öğrencileri dün kabul ederek bir öğle yemeği verdiler. • ALPHAGRAPHICS, Printshop>s of The Fiıturc fırması Istanbul'da faaliyete geçti, firma süratli ofset baskı, ciitleme, fotokopi, faks, bilgisayarb grafik. dizaynı, grafik iletişim olanaklan sağlıyor.