Katalog

CUMHURİYET 1 Mayıs 1976 MASALLARDA ÇAGDAŞ NİTELİKLER Ümit KAFTANCIOĞLU G«Cen yıl «Köy öğrstmenleriy. Gerçekten bllgln halk, sırtdAn le Haberleşme ve Yardımlaşma bir kisi padişahın kızını iyilertlDernefti» blr yarısma açmıştı. rir, ayaga kaldırır. Padişab da Kunu «Efsane derleme yarışma yola gellr. Masallarda doğanın «ı». Konuyu dernek seçmişti. Se da gücü anlatılır. Seller, fırtınalar, yagmurlar, depremler yer çîci kurulda yer alanlar konuya tutar. Bunlar halkın yardımına önceltkle yandaş olmadılar. «Böy leslne blr gtln Içtnde, ulke so kosan varlıklardır. Halk istediğt runlarına ilgilerini çekeeeğimiz zaman blr fırtına yaratır, bir sel ögretmenlerin efsane üstüne egil baskını dogurur. bir deprem gftmelerini istemek...» dediler. So tlrir ki önünde ne dağlar dayanuç değismedl, efsane yarıema nır, ne tahtlar, taçlar. Masalda, p&dişaha, sömürücüsı yürudu, ojdu bltti. Seçici kurulun efsane konu lügtln en eski ustasına karsı çıkamayan halk, blr baska yola mındaki kuşkusu, sanıyorutn basvurur. Yoksul blr ailenln yedi çok klmse için de geçerli. Alısılçocuğu vardır bir çotuRu varJDiş beyllk sözlerdlr rnaşala, p.fdır. Bu çocuk demir çarık giyer, saneye karsı çıktrçlar. Masalı, taşlaşmış bir lokmft azık alır, efsaneyi yaratanlar insandır. Biz padişahımn kolunun altından, den daha kolay. daha havai yaüıukütnran oldııftu bölgeöen) çışamayan insanlnr. Belki bizden kar. Bir başka padisahın koludaha RÜÇ kosullar içinde yaşanun altına girer. Yeni bir is tudılar, rlalia ağır koşulları omuztar. Öne çıkar, Rolişir, yetişir, ladılar, göğüslediler. Insanhgm at, biner, ok atar. güreşir. bilgl ilk dönemleri belkl de faşizmin edinir. Sonra öç almak igin geri bütün agırlığıyla var oldııgu dödöner. tlçlii bir yol vardır dönemlerdi. Beylikler, ağalıklar, nüşte. Ya o padisahtan ordu apadişahlar... Bütün güçleriyle, lır yardımtı kuvvetler alır, ya bUtün acımasızlıklanyla vardı. kırk haramilerle birleşir, ya da, Masal VP, efsanedeki lnsanlar, kendisi yenilmeyecek dUzeye «elher türlü olanaktan yoksun, amişlir. Kırk yıldır yitik olan mansrz, acımasız fuşizmle ufiraş yoksulun tek oglu şlmdi sttmürü mışlardi. Karşı çıkmışlardı. Çı anıtının karşısında bir dağ gikışlarım gizlemek igin de kuşkubidir. Padişah olacak kanemici suz masnla sığınınışlarciı. amtili birden bire karşısmda Saklamak gereklidir Rtiıür. .KlııniHn fider, ama halk ödün vermez, yılanın baîmı ezer. «Blr varmış, bir yokmus. ÜlKarşısında olduğumuz, çagkenin birinde bir padişah ya*ar daş uğvaş tlüzeyine ulaşan sömış» diye sü/.n başlamnk bnşuna mllrücU güçlerle, çagdaş hastadegil. Herhalde hir ad konabi hk düzeyinft ulaşan faşizmle uRlirdi Ulkeye. O ülkenin adı varraşımızı Keloglanlar bilseler bidı da belkt. Saklamak bir zo ze gülerler, bizi ayıplarlar. Biz runluluklu. Padişaha da bir ad onların uftrası yanında daved* verilebilirdi, vardı da adı. Sakkulak kalırız. Şunu da söylemek lamak gerekliydi. Sorgu sualın istertm. çaftdaş ugra$ım«ın gerolmadıgı, padişahların astıgı ns çek önderi belki de Keloglanlar. tık, kestifti kestik caglarda el Ona saygı. ona eğilmek borcubette her şeyi karanlıRa bojcrrmk muz görevimiz. zorundaydı insanlar, masal karanlıgına sıftınmak zorundaydı. Sizler ne dprseniz deyiniz. bcn masaldan yanayım. Masnllarrla bugün bizim yapamadığımız, korktugumuj;. çekindigimiz davranışlar çıkış'.ar vardır. KüçÜk bur.iuva alışkanlıfiı, korksklığı, ya.sftmtkta oldugumuz düzentn borulmasından dogan korku masal kahramanlannda yoktur. Mas&Uarda insan üstü, tabiatüstU varlıklara rastlarız. Samyorum masalı çag di.fi sayenlann blr bölümll üstün varlıklara tutunurlar. «Böyle şcy olur mu?» derler. Bert bazı masailarda «buluslann, keslflerin, lcatların» ilk kıvılcımını bııluruın. Keloğlan «anka» kuşuna biner, yedi yıllık yolu bir günde alır. Uçan kilimler, seccadeler, büyülü kamçılar, ağaçtan İnsan yapıp canlandırmalar çagımıza ışık tutmuş olamaz ını? Şu var gerçek olan, masaldaki, masal çağındaki insan kendi varhgıyla yotinmemiş, ken di çevresindcki eşyamn dışında başka şeyler aramış, düîünmüş, yarfttmış. Periler, cinler, devler, büyüoli kadınlar. yoksulun malına el uzatan nice yaratıklar.. Halk, o engin denlü, o güçlü okyarıus bu varlıkları «yle ezdirir, öyle yok ettirir kı masalda, Rökt«n ates yagar gibi. Btr bakarsınız, astığı astık, kestlgl kestik padişahın yerlnde yeller eslyor. Sonra bir seçim başlar, bir kuşı salmır ortaya, Kim.n başına konarsa o padişah olur. Hani seçtmtn ilk önce masalda basladıgını söylemek bılmem pek mi ters olur? Masallarda bir dr eşitlikten söz edccegim. Cifrçi masallardaki çagdaç niteükl«r sayılır gibi. Mralanır gibl cteğll ya, esitliic çagımızın geürdiği, arkasında emek verdiğlmiz bir öge olarak karsımıza çıkıyor masallarda. Kırk haramilerde dalıa çok rastlanz bu ögeye. Haramlbaşı bir altın tas, bir at, bir önemll esya ele geçirır. Onu bir yana saklar, gızler. «Buna dokunmak yok. Ne zaman otuz dokuz tanesin: bulursak, o zaman her birimize blr tane» der. Kırk lıaramller, emek vermoden kazpnanlardan soygun yoluyla alırlar, aglara, yoksuliara, ezilenlere, çıplaklara dafeıtırlar. Padlsahın hazlnesinl, kervanını soyarlar, sonra yüksullam dagıtırlar. Masallarda «sömüren sömürulen» sözcükleri yok ama, öz olarak iki öge de vardır. Halk, Keloğlanlar, küçükler, ealkler ıçteıı ıgn, açıktan açığa, glzli sakh, örgütlU öriîütsU/. blr uğraj verirler, blr çaba harcarlar elbirliği, gönül birlifti içinde. Tek amaç padisahı ortadan kaldırmaktır. Hazinesini yağma etmek için ayaklarımn altına zift 8ürer dolaşır masallardaki insanlar, develerin karnına girer dolaşır. duvarlan rteler, iistün gilçleri yardıma çagırır delik aç tırır. Bızim ugraşımız masaldakl uğraşlar yanınria gcrçekten kUçük kalır. SELİMİYE Blr haber geldi sabah yeliyi» Blr haber, yürek durmaz artık ytrindt Bir haber, ssvlnçli, yıjamaya dair Bir haber, sanki salınıvermijlz sabahla Bir haber, ırgaladı koğuşu döri yandan Bir haber, dağyellerl gibi serin Türkülerimlz gibi güçveren İlk çocuğu erkek olmuj: Umuflu bir turku bu Yeni evli bir arkadajm Otoun'dan ijte jimdi, bu haziran sabahında, bu koğuUa Bir haber, sanki salınıvermijiz sabahla. Bir haber, sanki çıkmıjız kurtuluja Ellerimize giiç gslmij Yüreklerimiıe elektrik Bir haber, sanki dıyor Bu kavga en sonuncu on sonuncu kavgamızdır artık Öyle duyduk ki bir anda Duyduk kurtuluş sevincıni Canımıza can geldi Yaralar kabuk tuttu. Ve herkes kabul etfi, bütün »rkadajlar Bütün dosttar kabullendi koğujia Biz yeti$emeyiz belki, ama o görsün diy» Zindanların soluğunu ula^tıısın diyedir yarınlara KURTULU5 dendi hep birlikte çocuğun adına. Erel (ANK&YA T.C. VATANDAŞI Sckiz on yıl okudun Cumhuriyet okullarında Atatürk'ün hayatını va jahjiyelinl ezberledin Radyo dinledln gazete okudun bayramlar gördOn Tıkımlarmı giydin kunduralarını boyattın rojet taktın Blraz da çevrene baksana Pub Cafeteria'lart ujjrasana akjamları Ceceleri Club'lere Blrlyle çıksana flört etsent VVhisky alsana Champagne patlatsana Hoş geldiniz denince te^ekkür etsene Modern hayata modern jeylere önem versene Yorgun olmasan da hep yorgun görünsene Kadmların elini öpsene 'çekinme bakımlıdır yumujaktır elleri) Biliyorum merak etm» Tahtalarla tenekeierden yapılmı; evln Dört bir yanında çiçek açmıs. agaçlar iki adım ötede harika bir otel Az bajını kaldırsan ilkyar llık mavi genis. sonsuz gibi Yıne de gecelerin kapalı ki} gec«sl Erksnden yemek uyujukluk uyku Arka sokakta renkli bir hıyat Geç yatsana geceleri uzatsana Eğlence dans karı • kız Harekelli latlı hoj doyumsuz gibi Sureyys BERFE SANAT EDEBİYAT ÇOCUK LAR İÇİN EDEBİYAT Hikmet ALTINKAYNAK Son yıllarda çocuk edebiyatı birdenbire canlılık kazandı, sorunları konuşuHır tart.ışılır oldu. ttnltl ynzarlarımız çopııklar lcln yapıtlar yazdılar. Bunun ncdpnle rinden biri, hirp prire, ihmal edllnıiş bir dala hakkını vermek, tttekisi ise siyasal baskıların yttn lendirdtSi bir gellşlml dejerlendlrmektir. Zorlayıcı blr tanımla şöyle dtyabllirl»;: Çocuk apayrı bir yara tıktır, erlçkin insarun küçlik blr modell degildir. DuyRU, heyeran. düşilnne ve davranış yttnün den kendlne rtzgü bir nitelige sn hiptlr. Ona kisiltk formasyonunu kazandıran, ana babasından getlrdigl dörtteblr oranındakl soy kalıtımı ilo ailestnden, okulundan, çevresinden edindiRi bll gi VP. yasama rlpnpyİPridir. Kiml egit billmcilerin blrleştigl nokta, çocugun beş yaşına kadar kiştllgl oluşur. Her yavru gtbl çocuk da ana babaya benzcr. Hatt» denebilir ki çocuk, ana babanm küçük ttzelliklerinl taşıyan, kaba saba bir taslagıdir. Ama ne aynısıdır, ne de küçük bir benzeridir. Fiziksel ve zihinsel farklılıgl o°ruğu erişkin insandan ayırır. tlkel bir insan yapar. Ama sevim lildir, gUler yüzlüdür ağlarken bile, yarrtıgı her davranışı hos karşılatır. Hyrıcıı da hiç dtisUnme den evrensel olabllen tek lnsani yaratıktır. Çocugun eğiümini üstlenen evl olsun, okulu olsun. özel egltimcl leri olsun ilk başta şuna uymak zorundadırlar: KiştliSinin özgürlük içinde gp.Uşlmlnl sağlamak. Bu özgürlük, çocukta bulunan listün yetenefti, insan! özelllklerl flalıa çok Eelistirmeye yarayacaktır. Çocuk psikolojlslnin saptadığına göre, çocuk egıtiminde otorite ve şıddet motodu ıle aşırı şefkat ve şımartma metodu zararlıdır. Okullardaki baskı İle eğitim, aşırı dıslplin çocugun ahlâki formasyonuna uygun deglldir. Bu durum çocuğun bir aşagıhk kompleksi gelıştirmesine, ayrıca da tikler, kekemelikler gibi birtakım ruhsal bozukluklara u^ramasına yol nçar. Çocuga çalifnıayı sevdirmek, birşyşpl özelliklerini göz önUndo bulundurınnk, onu zihinsel ıktidarına görn egitmek gerekır. Farklı tiplerden aynı verlm istcnmemeüdir. Clnslnden ve ailesinden getirdiği efiiüm özelliklerine dikkat edilmo lidlr. Çünkü cıns, yaş ve sosyoekonomik yaşaının ortaya koydu gu kültür düzeyi, çocugun davra nışlarına yön verir. Egilimlerlni, edebiyat ürünlcrine karşı tlglsinl ortaya çıkarır. KİTAP... KİTAP... KİTAP... Atilla ÖZKIRIMLI : ••* • '). i JMtoı • •• • : : ' 4 i Y~lM11ıı M>"H>iM ı j 8 * * . " f . * V .>/'•1••' *•.< : • «FiKRiMIN İNCE 6İllO>. ADALET AGAOÛtU, REMZ1 KITABEVİ, 328 S., 20 UBA. Adalet Agaoglu, «Olmeye Yat,mak»tan sonraki bu lkln. ci romanında, kurtuluşu Almanya'da arayan binlere» Bayram'dan birini anlatıyor. Roman, Bayram'ın Balkız adıuı veıdiği Mercedes'iyle Kapıkule'den Türkiye'ye glrişiyle başlıyor; köyü Ballıhlsara varışıyla da bltiyor. Her yolculukta olabilecek bir iki küçük olay, Mercedes'in orasımn burasının zodelenmesi, sarampola uçuşu; yolda karşılaşılan Künirllk EÖrevllleri, trafik polisi. kahya, garson gibi birkaç insan... Hepsi bu kadar. . Ama öts yandan bu kllçUk cizR'lerln belirlediftl bir kalm çizsci: Bayram. Ozlernleri, tutkulan, fzilrhişligiyle bir Bayram. .. Yaaar, Bayj>am'ın tojiliğinde salt «Almanyacüarm değil, tüketim ekonomlslnin koşulladıSı, neBneleşmiş insanı anlatıyor. Blreysel kurtuluşu için her seyl «mtibah» gören, kendi kurtuluşu içln başkaıarının yasamuı hiçe sayan, umursamayan, düzenin çarpıklastırdığı, özünc yabancılasmıs bir insan bu. Almanya'da çalıstıgı süre için de birlktırdigi bütün parasmı Mercedes'e yatıran Bayram, kurtulmus da degildir üstelik. Köyü Bailıhisar'a varana dek Mercedes'iyle birlikte duşleri de onulrnaz yaralar alacaktır. Adalet Agaoglu, geriye dönüşlerle Bayram'ın gerçekliğini ne ölçüde başarıyla verebiliyorsa, bir süre yurdundan uzak kalmıs kişisinln gözüyle Türklye'nın sosyo ekonomik gelışıminin sağlıksızlıgını du o ölçüde başsnyla sergiliyor. 7 A iMW Wm r | *"*' TK'^^V \ • **|' ! ^^ W ^"wJ^)M) , *nV> / •*••• ' •••*, *S~ > r • • jT • :.'» S %^ ' m i W..''.: ' :*t;> * .' • »! 9 B S H ' .0 ,«.«ü Jr VI •Tj • ,^7^ frx , :..; vli nı t% • BOĞALARIN ÖLÜMÜ, NEVZAT ÜStÜN, VAR YAYINIARI, 160 S., 15 URA. *r' II. * 'A M Edebiyatı nasıl yaralılırl Nevzat Üstün'ün beslnci öykü kitabı bu. Kltapta alt» «ykil var. Iklsı dısında (Bir Kadın, Uıun Ev) yazarın ben'i çevresinde olusuyor öyküler. Şöyle de rîiyebilinz: Anılar, lzienimler, Koziemler öykülestirilıyor. Öykü kişisinln ardına gızlenmiyor Nevzat Üstun. Gıderek İki öyküde (Gütürülmeler, ARustOK OötUrülrne»l) 12 Mart dönemindeki gozaltına alınışlatı çevresindekllerin de g«rgek adlarını kullanarak anlatıyor. Bu durum, öyküden UEaklastırmıyor Nevzat Üstün'U. Tersine. anılar ve izlenimler, ayrıntıların ayıklanması, gerçekligin öyküsel boyutlara yerlestlrilmesı, bir olayın, öyküieme sonucu, durum'a dönüsmeslne yol açıyor. Olay, olayı yasayan ınsanın durumunu yansıtmada bir aroç olarak kullanılıyor. Tra^ik olanı yakalamaya çaIışıyor yazar. Bütlln öyküler içtn aynı sey süylenebilir. Cinsel bir hazza yol açan öldürme olayı (Bogaların Ölümüi, Almanya'da çalısmanın Türk insanınm dunyasında yarattıgı dramlar (Blr Kadın, Vtun Ev) v.b. Kısacası, toplumsal olanla bireyRel olanı toplumcu bir bakıs »çısıyla birlestiriyor Üstün. .1 4 .1 îxtî/ İİHHHPP •sş tmaret MUmtaz YENER Ahntet UYSAI Gittik.) Bu nıasallar bizim halkınuzın ortak UrünUdUr. Yerli renkleri, yalın bir dili, sayısız de yimleri vardır. Böyle bir kayna gı nasıl dpfterlendirmpliylz? Ay nen alarak. hiç değiştirmeden aktararak mı? Yoksa, belirli öge lprl spçip kiılİHnarak mı? Bu ma salların feodal riil7cn knlıntısı ol duğu. idealist blr düııya görUştl taşıdıftı açık soçık ortadadır. An latım rcnkleri, dili, deyimleri bir yana bırakılırsH tasıdıgı düşünce yapısmın çok ilkel oldugu gö rülecpktir. Ru tür derlemeler yapılmalıdır kuçkusıız. Ama masalın aslına baglı kalma dönemt kapanmıştır artık. Şimdi sanatsal hir masal dfinemi açılmıştır. Günümüz yaznrları hu anlatım yoluntı seçiyorlar. (SBhahattin Ali/Sırça Kö.şk, Aziz Nesin/Memleketin Bi rinde Hoptlrlnam.) Bu tür çnlış maların en «nemli nitellgl, Ideolojık ve gerçekçl olmasıdır. Ço cugu çagda$ kültüre, sımfsnl dog rulara yaklastırmasıdır. ÇOCUK EDEBlYATI SORUNU Yıllar süreu çırpınışlardan son ra, çocuk ecicbiyatının üzerine gldildiği bir dönome ulaştık. Böyl« bir sonuç, çocukların ve çocuk edebiyatının kurtmıldıgı anUnıına gelmez elbette. Olsa olsa. sorunun açık seçik kavranılmayii başlanmasıdır bu. Ailıyi, toplumu ekonomik tomeller ıçındo «le alarak kurtarmadan çocukların sorunlannu çare bulmalc olanaksızdır. Ortam ne olursa olsun, nıne de sanatııı ışlevınden söz ctnıek her zaman olasıdır. Tnplumun değişen ynpısını, değişmesi gereken kurumların işleyişini, üretim aıaçları üzcrindeki ınülkiyet llişkisinl yansıtmak devrimci sanatın görevidir. Her ne kadar Bekır Yıldız çocuk ynyınİHrını «bir bardak zehire katıİFin, bir danıla bal» olarak nitelese de, sanat, kendi payına düşenı ağır aksnk sürdürmek zorundadır. Erdal Oz'ün ıleri sürdügü gibi «bir çocuk edebiyatı geleneâımiz» olmasa cin, dcvinimler, atılımlar birblrini yenileyecek, nşocaktır. Uç bcş yıl önresine kadar, Tevfik Fıkrpt, Omer Seyfettin, Aziz Nesin. Rıtat Ilgaz dışında kalan • kara edebiyat. adamları meydtıııı boş, arkalannı sağlam bularak ıızun yıllar at oynatıp durdular. Bireyrı, şoven duygular veren, çocukları kendi sınıflarına yaban rılaştıran, mülklyeti kutsallaştıran. söınürü tlüzrniııi öven vurdulu kırdılı kitaplarla vseniş bir ağ. korkunç bir şebeke kurdular. Bu ağ, bu şebeke kapıtalıst düzeııle blrlikto çatırciıyor şimdı. Edebiyatımız, sanatımız koklesiyor. Işçi sınıfının, tanm emek çllerinin yanında yer lutarak tokrzlemeden ilerliyor. Buna koşut olarak çocuk edebtyatı da bir drinemeci atlamnk ilrrre. Sonına egilen yazarlar ayrı nyrı görüşler llerı sürseler de, geliçim hızını yitirnıiyor. Çocuk kitaplannın nasıl olacaftı, nelerı ıcerefeğı konusundakı tarı.ışmaları da şriyle «zetleyebılırız: Nitelıklı yaymlar simdlllk çocukların satın alma gtlcünü aşnıaktadır. Aııcak bılinçlı, gelır düzeyi yüksek anababalar bu tür kitapları edinebilmektpdlrlcr. Gerçekten iyi, guzel, yararh kltaplar henüz köy odalarına, lsçi ovlerine girenıemistir. Cem, Gözlem, Milliyet, Yeni Dünya yayınları kapak fiyatlarının on liranın Ustünde tutulması bu yargıyı kanıtlıyor. Içerik sorunu, bu tür yayınlann en önemli özelliği olarak öndf gelıyor. GUçlü ve güçsüz yanıyla insan (kitabın kahramanı ya da kahramanları) bireysel çıkışlardan aımıyor, nesnelerle, toplutnla, dORayla iliski kuruyor artık. Devlere değil, egemenlere karşı mücadeleyi yeğliyor. Yalanla, clnperl masallarıyla uyutulan çocuklaıu sayfii belirginleşiyor. Bjr başka gerçek de şu: Cocuk lardan ttnce büyükler okııyor bu tür yayınları. Okuyor ama, öğrencisine, çocuguna, yakınlarına da anlatıyor, salık veriyor. yaygınlaştırıyor. Sözgelimi, Rekir Yıldız'ın «Behrengi çocukların deftil, bUyüklerin anlayabilecegı l)ir toplumsal deRi?ikligln slmge sinl uygulamaktadır. öyleyse pek çok ırmsal, ozellikle baskı dönem lerincie çocuklar için degil, büyükler içln yazılıyor dlyeblüri/» (Militan/sayı 15) yargısı hem olunılu, hem olumsuz yönler tajıyor bu açıdan bakınca. öte yandan Yasar Kemal «çocuk edebiyatına lııanmadıgını» ilerı sürüyor bir konusmada. (Cumhuriyet GaKrtesi/Kemal Öler). Yazarın gfizlemlerlp vardıgı sonuca bakıhrf;a çocuk edeblvat.ı, çocuklann kilçUmsenmcsinden doftmuştur. Çocukların clddlye alınmadıftı kapitalist ülkelerde. çocuklarla nlay edilircesine uydurma, akıl ve çag dısı kitaplann yanldıgı dogrudur. Bilinçlı, egemen sınırın çıkarını göreterek yazılmış kltaplardir bunlar. Cocuk psikoloiisinl iyiee hesaba katarak piya saya slirnlfn vavınların aınacı. kapitalizmin dünyaya bakış açısını kavratmak. benimsetmektir. Olkemlz içln asıl tehllke bu yayınlarm içeriginde yatmaktadır. Çevirl furyasına karsı çıkma ların nnlamlılıjı bu gerçckten kaynaklanır. Bir baska tartısılan yr)n de. hal kın ürünü olarak ortaya çıkan masallann nltellğldtr. (örnek: P. Naill Boratav/Az Glttik Uz • TÜRK DIL DFVRIMi, DR. KAMİLE 1MER, TDK YAYINLARI, 128 S., 20 URA. Çocugun okııyacağı edeDlyat U Tünlerini yazmak, her şeycten ftn ce onun psiko sosyaı özelllklerinl bilen yazarlarca yaratılabilır. Okuma yazmanm İlk basamagındakı çocuk dünyaya, egosantrik, kendinl seven, kendlne hayran bir yaratık olarak girer. Klsiliğlnin normal gelişimi İçin, eğltlmin yanı sıra edeblyat ürllnlerinin de bu bakımdan yararı vardır. Okııdugıı bir öykü, ya da silr çocukta zihinsel gellslmle •birlikte sosyal çevreyl tanımasına yardımcı olur. Ama bu çok kilçük yaslarcİH pek net degildir. blllurlaşmamıstır. Ayrıca bu cins le.r arasında ba^kalaşma görülmez. Çocuğun edobiyat Urünlerine olan ilglst iso, onun bu özelliklerlni taşıyan yapıtlarda oldugu ölçüde artar. Kuşkusuz bu da çocuk edebiyatıyla uğraşan yazar ların çocuk pslkolojisinl bllmele rını RPieklt, hatta zorunlu hale getirmektedir. ülkemizdekl görünümü Çocuk edebiyatı ürünleri bizs llkin çevirl yoluyla gelmiştlr. Şinasi. Recaizade Mahnıut. Kkrem, 1 Mualllm Nad, ... La Pontalne ripn ilk olarak tabllar çevlrirler. Hayatın gelecek yUzünU yansıtan Çocukları Türk Edebiyatında llk kez Tavfik Plkret, Şermin adh ynpıtmrla elo alır. Sonra îbrah/m Alâettln, All Ulvl, Ziva Gökalp. Mehmet Emin, Hallt Zlya, ömer Sey'.ettin $iir ve ttvkülerle çocuk edeb'.yatının tlk ürünlerlni vrnrler. Bu nrada La Fontaine'in tablları, Anriersen'in masalları, Dnniel de Foe'nun Robenson'u, Charles Dlckons'ln Davld Çoperficld'ı. Jonathan Swift'in Alis Hnrlkalnr Diyarında'sı. Jules V'ernn'nln geleceSe dflnük hayal ürünü masalları Türkçeye çevrl lprek, çocuklarca ve büyüklerco de ilRiyle okunur. Cumliurlypt'in ilk yıllarında bu çevirl çocuk edebtyatı, oneminl korur. Hatta Nftzım Hikmpt ve Orlıan Velt. La Fontaine'den yenı fabllar çevirtrler. Ayrıca Nâ7,ım Hikmpt. bu yıllarda Mavl Kitnp ndıyla cocuklar için yazdıftı «yküleri yayınlar. Bu kitapta tlhaml Beklr'ln de öykülerl yer alır. Harf degişiklislnin (1928) çf). ouk edebiyatının gellsmesl ve yaygınlasmasında önemlt katkısı olur. Sonra Ktty EnstitUlerttıtn kunılmnsıvla (\9ift) bu gells me venı asamalar kazanır. Çocuk edebiyatı ürünleri kitabl vs dlrlaktlk olmaktan kurtularak, hBvatın cercek vtlrtlnü. VRSByan, üolıık alan yürilnu yansıtan duruma eriçlr. Bir çok yazar ve »îiir anna oSrennltk drtnRtnın de ttnpmli ssyıiBbtlecen Urünler verirlet. Teknık GPHflnilprle hirllkte va pıilıınn tınsılma. nkunnıa, vaflllması da artar. Annak bu, Ulke(Oevamı 9. Sayfada) Halkın okulu Halkm bir de okulu vardır. Bu okıılda okurlar, yetişirler. Yer üst.ü. yeraltı, yeri belirsiz okullardır. Burada hüner, neceri, ylgitlik. bilKi iiftrenirler. tyı al binerler, iyi at, yetistirirler, iyt ok atarlar. Baskıya başkaldıracaklan zaman hazırdırlar. Hemen bir yigit başçeker. Çekingen dnvranırsa söz hazırdır: «Sen ki yedi yıl karanlıkta ignenln de. Hğinden ok Reçirdin, sen ki yedi yıl at UstUnden ınmedin, sen kl yedi yıl kudret lokmasıyla besiendin... Bir paflişahtan korkasın, ar; kalmaktan. ölmekten korkssm. Kenin emdigin süt haram olur.» derler. Sonra bu okuldan bilim ada^ mı yetiçtirir. Padisahı. padişahın kiîiını, karısını. oftlunu onulmaz, sağâlmaz hır derde düsederler. Padisah yedi düvplden bUyiieü. hekim hükema çaJJırtır, derrtine durman bulamaz. Sonr» halkm arasından birlsi çıkar, önemli koSullar stirer ileri: «Ben senin kizını lyilestlrlrlm. Ancak sen hftk yemissin, yetimln. öksUzlln. vnksvılun mahnı vemissin. haram vemissin. Bu kıxın kanmda htıram lokma var. Bu kızın kanı «kacak. hir riHha ne sen. np çevrendrkilpr. ne. de blr başkası haram lokma. yptim hak kı. riksH* hnkkı. voksul malı vemiyeceksirüz. Kimseyi kesmeyecekıirüz.» Yazar önsözde, Türk dil devrimtnin bugüne kadar ffenelllkle filoloji agısından ele ahnıp ıııcelendijinı; bu konuda arastırmaya yönelmesmin, dıl devrimlnın dilbilimi açısından bir eleştırisinin yapılarak, bundan sonraki dogrultusunun saptanmtibi düşüncesınrien doğdugunıı açıklıyor. Bu nedonle de konuya «degişme ve gelışme» terimlerinin ışığında yaklaşıyor. Kitap bir Ririşle iki ana bölümden olusuyor. Giriş'te, «degişme ve fielişıne» terlmleri Uzerinde durularak dilin (îelişmesmde rol oynayan etkenler açıklanıyor. Sonra bu agıklanıaların ısıgında genel olarak dil devriml konusu incelenlyor, dünyadaki başlıca dıl devnmlerı üzerine bilgi veriliyor. Ikinci bölüm ise Türk Dil Devrinii'nft ayrılmı$. Türkçenin gellsimini sergıleyen kısa bir tarihçeden sonra dil devrimınin ba$layışı ve evreleri gozden geçiriliyor ve ulaşılan sonuç degerlendiriliyor. Türkçenin özleştirilmeslne gonül vcrenlerin. ana dilinin tarihsel gelisimini ögrenmek isteyenlerırı edinmelpri seroken bir yapıt. • FEISEFE SÖZtÜGO, MANFRED BUHR ALFRED KOSiNG, (EV. ENCIN AJKIN, KONUK AYINIARI, BUYÜK &0Y 328 S., 25 URA. Sanat Edebiyat Çevresinde • Ali Püsküllüoğlu, Türk Dil Kurumu uzmanlarındandır. Son jitv kitabı «Sırtıtnızda Kızgın Güneş» lHBS'te yayımlanmıstı. O günden bugüne çejltli dergl ve gazetelerde yayımlanan siirlertni, sonunda bir kitapta toplamaya karar vermls. «Unutma Onlanu adını tasıyan kitabı yakında oıkacakmı». ••• • MC'nın hısmına ugrayan Emin özdemir. Gazı Egıttm'den uzaklaştınlaraK bir Ankara liseslne atanmıs, oradan Basın Yayın YUksek Okulu'na geçmisti. Dogrusu. iyl de oldu. Verlmli bir dönemlnde özdemir. Geçtigtnıız aylarda vayımlanan İki kitabından sonra, yeni kor.ular Uzerinde çalı$ıyormu» simdt de. nuydufumuz. yazarın lkl Onemlı kitsp hazırladıgı: Edebivatın ABC'sı v« Ca(Sda$ Türk Edebıvatında T«mel Yönsemeler. • Söz Ankaralı saniıtıjılarrlan açılmışkpn Adnan Bınyazar'ın da yeni blr kitabının yavıınlanacağını duyuralim: «KUltür ve Egitim Sorunları». Dergilcrde çıkmı» denem» • elestirilerini roplanııs bu kitabında. Ayrıca «Türk Ynzınınrlıı Deneme» konulu genış bir inoplemeye de girişmıs Bınyazar. • ** • 1970'te kurulan «Sanatçılar Birliftl»nin 6. Genel Kurul toplantısında seçılen yeni yönetim kurulu lıbölümü vaparak baskanlıga Zihnı Küçümen'l. yazmanlıga Ahmet Yürür'U. saymanlıga da Emel Kuray'ı uetirdi. Yayımlanan sanat bültenlnde. tznılr'de avnı ndda bir örgüt kurulduttundan srtz edllerek. ccrekll vasal glrislmin yapıldı^ı ve «Sanatçılar BlrliBmnın vasamsallık kazanm.. ı lçın Dit danısma kurulu olusturuldufttı bellrtilivor. **• 41 Son aylarda sınırlı sayırta VP nıırnaralı kitıp nasımı vay»ınlaştı. Sabih Şendil. «Variık» derjrisınde vavımlanan siirlerinden bır brtlümürıii «At Kestnncst» adı altınria tonlfivarakmıs. Kitap nurnaralı olarak bın adet basılacakmıs. Yalnı/ lelsefe kavramlarını dcgil, nıantık, bilgi teorisi, ekonomı • polılık, politika vs sosyoloıı alanına gıren tenm ve kavramları da kapsayan bir el kitabı bu. Demokratlk Alman Cumhıırıyeti'nd» va$ayan ıkı lıilinı adamının hazırladığı sözlügün amacı, 'bir yandan Marks, Kngels ve Lenin'in yapıtlannın okunmusını Kulaylaştırmak», «bir yandan da Marksçı • Lenınci felsefe blriklminın çağdas Urünlerinin daha rahat, anlasılabtlmeslne olanak verecek ve «osyallzm ile emperyalizm arasmdaki müradelenin yeterince kavranabilmesini saglayacak tüm kavramları ve tanımları bir araya getirmek». Ayrıca il gili maddeler arasında göndermeler yapılarak. her kav ramın ya da terimin blr bütünlük içinde kavranma3i amaçlnnmış. Tam adı «Marksçı • Lenınci Felsele Sözlügü» olan yapıt. gerek benimsenen yOntem. gerekse genış boyuthı bir çalısmanın ürünü olmasının vamsıra. konulann açık bir biçimde aktarılması agısından da önem taşıvor. An latımın valınlıftı. Kavram ve terimlerin kısa ve özlü tanımlun, açıklamaların anla^ılırlısı sözlüSUn degcrıni aıt tırıyor.