Katalog

21 Mayıs 1971 : CUMHURİYET: Cumhuriyet Ekonomi Cumhuriyet Ekonomi İngiltere ile görüşme yazın tamamlanaca(c Ingıltere'nın Ortak Pazar gorusmelenni yu« ruten Geofrey Rıppon, tngiltere'nm Bruksel'de aşılan onemh engellerden sonra, Ortak Pazara uye olmak ıçın goruşmelenn bu >az tamaralanabıleceğıru soylemıştır. En onemh konuiardakı anlaşmazhklann ortadan kaldınlması üzerıne anlaşmanın çok yakınlaştığını belırten Rıppon: «Artık tek bır Av rupadan soz edilebilecektir. Bir arada sağırlar toplantısı halinde yurutulen gorü;meler artık voluna gırmiftir. tngıltere en geç bu vaz sonlarına dogrn Ortak Pazara adımını atmış olacaktır» demı.îtır. Rıppon, gazetecılenn sıkıştırması Ü7.erıne, g e r n e çok kuçuk detavlarm kaldıgım belırttıkten sonra <;ojle devam etmistır «tngiltere'nm sabruıın kalmadığuıı artık herkes anladı. Yıllarca bu görusmelerle vakit geciremeviz. Bu tempoda yumtuldugu takdirde, Ingiltere'nin 1 Ocak 1973'ten sonra da tam mânâ»ıjla uye olmaması için hiç bır sebep goremiyorum. Bu Avrupa bırleşmesi volunda atılmış cn onemli adımlardan bıridır.. (IKV) Cumhuriyet Ekonomi Almanya'da nükleer motor araştırmaları Nukleer motor yapılabilmesi için yıllardır de\am eden araştırmaları desteklemek ve sonuçlan. dırabılmek ıçın 1971 bütçesme yenlden 28,1 mJ>on marklık ek odenek konmuştur Bu konudakı araştırmalar için bugüne kadar japılan harcamaların tamamı 620.4 milyon mark'a ulaşmıştır Konujla ilgilı gellşnıelerm A\rupa Komisyonu tarafından da dıkkstle tâkıp edıldığı açıklanmıjtır. (KV) Taviz ahnan maddeler arasında ihraç edemediğimiz eşek, katır eti ve Jeblebi de var D.P.T. Meclis Komisyonuna 4 ciltlik rapor verdi Katma protokolün düzeltilmesi isteniyor ÖZGEN A CAR Türkiye, genel gümrük indirimi sisteminden yararlanmayacak • ABD'NIN TUTUMU NEDENIYLE OECD'NIN GELİŞMİŞ ÜLKELERİ DE AYNİ EGİLİMİ BENİMSEDILER ÜMÎT GÜRTUNA Hava kirlenmesi için rapor hazırlanıyor A\Tupa Komisyonu dizel motorlarmm havajn fena halde k'rletmesı uzerıne geruş bır araştırmaja baslamıstır. Bır Parlamenterın sorusu uzerıne yapılan açıklamada. Dızel motorları ile ilgili olarak hazırlanan raporun yakında kamu o\una okunacağı belırtilmıştır Hava kırlenmesıjte ilgili çalısmalara NATO jetkılılerı de katılmaktadırlar (İKV) Lâtin Amerika ile ilk toplantı 18 Haziran'da Lâtin Amerika ülkeleri temsücilerıyle, Ortak Pazar yetkılılerı arasındaki ük toplantı 18 Hazıran tarıhınde Brukselde yapılacaktır. Lâtin Amerika ulkelerı Buyuk Elçilerinın katdacakları bu toplanüda, Ortak Pazar ıle bu devletler arasında dıaloğun tam olarak kurulabılmeii amacıyla tedbırler arajünlacaktır. (IKV) İngilizlerîn %56'sı Ortak Pazar'ı istemiyor lngılız halkının Ortak Pazara gınnek isteyıp Utemedığını araştırmak için yapılan «nabız yoklamaları» son derece çelışık sonuçlar vermektedır «Opinion Research» adlı bır araştırma merkezi. nın yaptığı son sondajlar, balkın yuzde 56'sırun Ortak Pazara karşı olduğunu ortaya koymuîtur. Yuzde 30 oranmda «olumlu cevap» almmıştır Bundan once yapılan yoklamalarda ıstemıyen. lerın oranı yuzde 60 ıdi. (tKV). Haffahın Yorumu Geçiş fiönemı ve Katma Protokol Prof. Gulten KAZGAN Turkıve, Ortak Pazar'a Ueçış Donemi arefesinde, Geçiş Donemi koşollannı saptayan Katma Protokol uzerinde dikkatle eğılmek zorundadır. Türkıve Buyuk Millet Mecüsi ve Ortak Pazar üye devletierı Parlamentolannda bu pro tokol bir kere onavlandığında, defistlrme olanagının bulunmadığı da gozden uzak tutulmaması gereken bır husustur Kamuovuna çok geç sunulduğu Kin, ne vazık kı, bu belge uzerındrkı çalışmalar da çok eecıkınıştır. Ratma Protokolun bızde uvaııdırdıfi Uk ızlenim, bu belgenın «gayncıddî» olduğudur. Gaynciddl 6aymamızın en a* çık Röstergelerı şöyle sıralanabUir: Bir kere, Türkive'de hiç lcullanım olanagı bulunmavan, dolayısıyla da ne üretinıı ne de koruması sozkonusu otan bırtakım tüketım eşyalan rahibe yakaları. noel ağaçlarına mahsus sus eşvası, noel eğlenceieri ıçın benzen diğer esja, el velpazelerı, kalem tüylen gibı 22 vıUık, vam en uzun gumruk koru ması sağUjan lıstede bulunmaktadır. tkıncı olarak. topluluğun bızden ıthalâtında tarım urünlerimize tanıdığı tercıhlı rejim, vanı tavızler. Tur kıve'de hiç üretimı bulunmayan veya btzun de esasen ıthâlâtçı olduğumuz bırçok ta» rımsal unınu kapsamaktadır. örneğin, mango, ananas. kaju, avokado armudu vs.. fcibı, Türkiye'de değil uretılmek, çoğunun ifitnıııi dalıı duvmadığımıı tropikal meyveler; domuz etı gibi dlnsel nedenlerie pek »z üretUen etler; kakao, saf kan danuzlık taa>ı vanlar gıbı bızim de esasen it hal ettiğimiz mallarda bize tavız tanınmaktadır. Üçuncu bîr nokta, mali protokolle bize Mayıs 1976 tarıhıne kadar Ortak Pazar üye de\letleıi tarafından açılaeak 195 milyon dolarlık \e Avrupa Vatırım Bankası tarafından açılaeak 25 milyon dolarlık krediyle ilgılidir. Mali Protokol madde 4/3'de bu kredıvle ıleılı şu açıklama \ardir «Oz sennaveleri tamamen veya kısmen topluluk ulkelerinden eelen teşebbüsierle eşit şartlar içinde vararlanırlar.» Buna (före, verılmesi kabul edılen 220 milyon dolar toplam kredi, kısmen hattâ tamamen Ortak Pazar djesı firmaların fınan» manında kullamlabilecektır. ANKARA Devlet Plânlama Teşkilâtt, Mıllet Meclısi Geçıct Komısvonuna sunduğu dort cıltlık bır raporda, «ttirunn» Ortak Pazar*a gırmeye de|i], katma protokolun dengesiz tavızlerinedir» demekte ve muzakerelerde Turk hejetının tutumu hakkında ıse, «Katma protokolü tamamen denjeden >oksun bır bale getırmıstir» denılmektedlr Avrupa ekonomık topluluğu karşısında Turk ekonomlsının bır deŞerlendırmesinı \apan ve bunun ıçincfe katma protokolun eleş. tırisine genıs yer veren D P T.'nın raporunda bu konuda yeralas goruşlerden bazıları özetle şu noktalarda toplanmaktadır: AET ile D/f Tiearet rakamları hesaplandı AN'KARA Amerika'run Turkiye'nin, Av rupa ekonomık topluluğuna ortak uye olması nedenıyle, gelışmekte olan ulkelere uvgulanacak «genel preferanslardan» (1) ya • rarlanamıyacağını açıklaması üzerıne OECD nın dıger gelişmış ulkelerı de Türkıyeyi b u hakkın dışında tutmak egılımını benımsemlşlerdır Avrupa ekono mık topluluğu da 30 Mart 1971 tarihınde saptadığı ve geüşmekte olan 92 ülkeyi kapsavan lısteye Türkıvevn almamıştır Topluluk, Amenkanın aralannda Türkiye"nin de bulundugu diger bazı ulkelere genel preferanslan uygulamamak etilımmde olduÇunu acıklamasından sonra bu karan alma yoluna gıtmıştir Ancak Ankarada yapılan son AET Türkıve ortaklık konseyi çalısmalan sırasında bu konu sörusülürken AET veikilileri OECD çer çevesinde sürdürülecek eörüşmeler sırasında Türklve'nın «Avukatüğmı» yapacaklannı belırtmiş lerdir Topluluk bu arada, üçuncü ulkelere uygulanacak genel preferanslar çerçevesınde Türkıvenın ozel durumunun da 1 Temmuz 1972've kadar mutlaka bır sonuea bağlanaca»ını bıldırmıştir Bu duruma gore Turkıve Amerıkavı sörücunden vazgeC rir ve diğer gelişmış uliceler de Turkıveye genel preferansıarı tanımavn kabul ederlerse Orta* Patar da bu yolu benımseyebıle DENGESİZLIKLER (T) Katma protokolun 20'ncı maddesi gereğınce Turkiye'nin ortaklık konse\ının on musaadesını alması, Türkne'Ti tek tarafli olarak yukumlülük altına sokmakta \e hükumranlık bakkından feragat etmesi sonucunu doçnrmaktadır. Buna karsılık Inna. nıstan'ın j aptıfı anlasmada böyle bır on izin almanın bulnnmadıgı hatırlatılmak tadır. (7) Protokolun 55'ınci maddesi ıle R C D konusundaki harsket serbestısı de tamamen kısıtlanmakta ve AETVın ıznını gerektırmektedır (Ş) «Katma protokolun en çok kınanan \onu tarımdır. Ger. çekten bu sektörde AET'ce tanınan ta\ızlerin knm üıüm harıç Vunan rejiminın aksıne, biçbırısı tam defildir» denılen raporda tavu ahnan maddelenn fıılen ıhraç edemedığımı? yabanı engmar, tatlı bıber, mavdanoz, eşek ve katır etlerı, leblebı gıbı maddeler olduğu hatırlatılraaktadır , (İ) Raporda, «Almıs oldnğumuz ta\ız!erı karsılastırdıfımıs rakit; Törkiyc'nin iki büvük problemle karsı karşıya kaldığı gorulur. Bnnlardan bınsi 1978'Ierde Türkıve'nin ıthalat yapmadıii ulkclere ıhracat lapmak gıbı nâzık \e çetin bir dis tiearet prob. lemi, diğeri ıse kalkınma plânının gerektirdifı tatınmlann ozellıkle ozel sektör jatırımlarının gerçeklesmemesi tehlikesidir» denılmektedır Ithalât, 1978'de 770 milyon r dolara ı cıkacak Hükümet Programında Ortak Pazar \ ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) Turkıje ıle Avrupa Ekonomı^t Topluluğu arasındakı dış tıcaret ıhjkılen ıle ligılı olarak Devlet Plânlama Teşkılatınca bazı hesaplar vapılmıstır. Geçıcı nıtehktekl besaplar şovledır (milyon dolar) : Turkıye'nm ıkıncı doneme gırjşıyle ilgili tâeciıs^çaltşmi nın daha çok uzırabiatji c'ağı tahmın edllmektedır" Henuz hiç bır ulke parlamentosu, Protokolla ilgili çalışmayı haz rlamamıştır Mechslerden karar 1967 Gerçeklesme A E T v e ıhracat AET den ıthalat F a r k Genel ıhracat Genel ıthalat AET dışı ıhracat AET dışı ithalât F a r k 168 240 71 S22 4 ü 6 7 1973 Tahmın 240 0 460,0 220.0 750 0 1U9Ü0 sı Uıskıler platîormunda geçerll savılabtlecek bu «ArKumanlanna» rağmen Amenkanın dıretmesı, OECD nın diğer ülkelenni de kuşkulandırrmş ve tnı ülkeler do Turkıye'je gene) preferanslann tanınmasına karşı çıkmışlardır. AET bu şartlar altında Turkıye* ve genel preleransları uygulayamavacagını ancak OECDnln pelışmiş ülkeleri nezdınde genel preferanslann tamnmasını saŞlamak ıçtn çaba göstereceğinl Türkıyeye bildırmistır Ortak Pasar Turkıveve Amerikamn tutumu karşısında Turkıyeye genel prefe ransları uygulayamayacağıru bildırırken bu arada «Zaten jereklî tav izlen vermis bulunuyoruz» şeklinde bır davranış ıçıne de cırmıştır Fakat Türklyenin kar. ma protokolun ımzalanmasından sonra topluluk tarafından üçüncü ulkelere tanınaeak genel preferanslar sonunda ortaya bazı dengesızliklerın çıkabıleceginı belirt mesi uzenne topluluk ile Turkıye arasında yenı bazı tavızler üzennde görusmeler başlamıştır. GÖRÜSMELER SANAYİ İÇİN ŞARTLAR Rapoıda ayrıca, sanavımızın korunması bakımından şu $artlann ">aglanma'inın gereklıhği uzerinde onemle durulmaktadır: (a) 22 Mİlık gümruk indirimi listesı orarunın yüzde 50 civ». rında olması. " (b) Yunan anla^masının 18'ıncı maddesmdeki re'sen gumruk resımlennı arttırmak veja ıhdas hakkının Turk Hukumetıne de tanınması (c) Halen dıs tıcaret rejımımız icabı ithal edilmeven madde. lerın ithalat bakımından ortaklık konsevinin, maddenin ithal sek. lı \e kotanın genişletılmesı usullerıni tespit yetkisi ile yetinme. yerek. aynı zamanda maddenin hizatihi kendisinin seçiminı de yapması. (d) Nıhavet lıberasvon konsolıdasyonunun yüzde 30'dan ba?. laması ve tatbıkatmın \uzde 43'derı ıtıbaren ortaklık konseyme bırakılması. Raporda bu konuda «o\le denılmıstır«Halbnki mfizakereler sırasında DPT'nın ısrarla uzerinde darduğa bu şartlardan kolavlıkla feragat edilmif, 22 vıllık liste oranı \uzde 45 olarak tesbit edılmls, 18'inci madde hükmünden sarfına. zar edilmış, ıtbal edilmeyen maddelenn seçimi konusnnda ortak. lık konseyıne hiç bır hak tanınmamıs \e liberasyon konsolidas. \onunun yuzde 35'den baslaması ve tatbıkatmın tespıt edilen tak. vım gereğince otomatık olması kabul edilmıstır.» Avrupa Ekonomık Topluluğu ile ortaklık ilişkilerimız 1963 yılında kurulmustur. Geçiş dönemi kapsamım tesbit eden belgeler 23 Kasım 1970 de ünzalanmıştır Bu belgeler ve vururluge gırmelen ıle ilgili ışlem oazı elestmlere uğradı. Bunlardan haklı olanlann mcelenmesine ve kapsadıklan konuların uygulama takâaklts çarçevesinda sflratle (Sayfa 20). Turkıye, dtin olduğu gibi, m> gün de, Birleşmıs Mılletler Örgutu, Avrupa Konseyi, Avrupa Ortak Pazan gibi üyes] bulunduğu mılletlerarası orgü f lerle ilıskılerüıı gelıştırmeye onem verecektır (Sayfa 18). ClMHLHtYETTn notu: Hukamet programının 18 tnci savfa sında ver alan bu ıfadede ıkı yanlışlık bulunmaktadır Bırıncısı, Türkıve A.E.T. nin uyesi degıldır tkincisı, Turkıye ıle A E.T arasındaki Ankara anlaşması «uyellk» anlaşması degıl «ortaklık» anlaşmasıdır. Bu durumda ıse Turkiye, A E T . ye, «uye» değıl, ancak «ortak» olabılecektır. 1978 Tahmın 340 770 430 1070 1460 730 690 0 0 0 0 0 0 0 354 3 445 0 90,7 51ü 0 630 0 120,0 r 40,0 KONUYA BAKIŞ AÇISI Raporda, Ortak Pazar ıle yapılan muzakerelerde DPT'nın na*ıl dıkkate alınmadıgı ve D şı^lerı Bakanlığının konuya hangj açıdan bakarak yanlıslıklar vaptığı şo\le anlatilmaktadır: «Yukümlulıikler arasında yukarda isaret edildiği gibi denge. sizlığın büyükluğünu gorenler, bu hnsnsun gızlenmesı kayçısı ile terazinin kefesıne AET'nın politık ehemmiyetini koymak \olunu seçmis ve teskılâtımız hu iştırakin politık amacını kavramamakla ıtham edılmıs, Ortak Pazar'a karsı bir tutnm içinde bulnndngumuz ılen sürülmüstiir. Bu hesaplara gore Turkhe' nın 1978 >ılında 340 mılvon dolarhk ihracat, 770 mılvon dolaıhk ıthalâtta bulunması sozko. nu'ıu olacaktır. Öte vandan Avrupa Komı=>onu Bakanlar Konseyıne gonderdığı bır yazıda, Turkıve ıle Ortak Pazar arasında, Katma Protokolun Turkıye ve Altılar parlamentolannın kabulune k a . dar vunlrlukte bırakılmak uzere vapılan «geçici anlasmanın» 1 Temmuz'da i'lemeje b a s l n a cagını tahmın ettığmı bıldırmı. tır. Bu anlaşma, ıkmcı doneme geçiş protokolunun Meclısierden geçı«me kadar vururlukte tutu. lacak ve protokolun sadece tıca. lî maddelerım kapsıvacaktır. çıkana kadar da bu geçıcı anlaşma, tıcan ılışkılen vurutebılecektır. ögrenıldığıne göre, Centr Bakanlar Konseylne katılm;» • re Türkiye>e gelen ABD ı ışlen Bakanı Rogers lle Dışısleri Bakanı Olcay arasında yapıîncaic gorüşmeler sırasında, Türk tarafı bu konuyu ortaya atacaktır. ABD ile Türkiye arasında konuv'a 'lgili gorüşmelerin yakın bır geiecekte tamamlanması gerekmektedir Zıra onceleri T71er dıyp anılan sonra sayılan 92'yi bulan gehşmekte olan ülkeler» tanınaeak genel preferanslann ömımüzdekı tıaziran ayında Gatt'dan Keçırılmesı ongorulmustur Bu " arada frgtrTç bir durum da, titt ul r keye gümruk ravızl vererrclığer KARŞI T E Z ulkenın bu tavızt ftütW1ÎİKelere Amerika, Türklyentn genel pretammasını öneoren «En çok kaferanslardan yararlanamasaçağını yınlan ülke ilkesi» nın bu kez dığeı bazı ulkelerle bırlikte dunılk deJa uygulanmamasıdır Yani va kamu oyuna açıklarken buna gelışmekte olan ulkelere genel Türkıyenm gelişmış ulkelerden KUTirük mdinmi uygulanacak omevdana gelmış olan AET ıle kar lan gelişmış ülkeler aynı tavızleşılıklı tavız vermeye davaoan bır n bırbırlenne tanımavaraklardır. anlaşma tmzalamasını sebep ola rak göstermışti Türkije ıse ıki f(l) «Genel preferanslar», yıldır ABD ıle bu konuda sur I M yılında venı »elhı'de taM İ durülen gonjşmelerde Türkıvepılan Birleşmıs Milletler kalnın Ortak Pazara gırmesınl Amekınma ve tiearet konferansınnkanm teşvık ettlgıni hatırlata da (LNCTAD) kabul edilen ve rak AET ıle vapılan anlasmanın a7 gellşmiş ulkelenn ıhracatjTilnız karşılıkh bazı gumruk talannın artmasını sağlamak vızleri vermeve dayanmadığını. amacıyla sanavi ve ışlenmı? bu anlasmanın ılerde üçüncü ul tanm firfinlerine (Meyve sukeiere jararlı olabilecek bir güm yu, konserve, tursu gibi) geruk birlığmı öngördugünu, ımzalişmış ülkeler tarafından tek lanan anlasmanın Gatt a ajkırı taraflı olarak uvgulanacak geolmadığuıı karşı tez olarak bılnel gumruk indirunleri sistedırmıştir. Turkıjenın uluslarara midlr.] ORTAK PAZAR I BİLMEMEK Devlet Plânlama Teskilâtı Ortak Pazarın ılerde, en ıvimser bır ıhtımalle, belki 50 vıl sonra tahakkukunu umıt ve temenn) ettiği politık amacını mudriktır ve çalısmalannda bu noktayı da. ıma göz ondnde tutmustur. Ancak teskılâtımız, topluluğun bufuıı ve simdıden suresinın tavinine ımkân olmavan bir gelecek için, sadece ekonomık bir te«ekkül olduğunu ve orle kalacaftnı, başta tngtltere olmak uzere difer devletlerce kendisine sadece ekeno. mık nedenlerle iltihak veyabnt da tieari münasebet kurmak ıçın talepler yapıldıfını, so anda tesekkulde sıvasi bir yön aramamn Ortak Pazarı iyi bilmemek olduğunu da çok iyı bilmektedir. Ortak Pazarla ikı seneve vakın bır zaman devara eden müza. kereler sonunda varılan sonncn ekonomık denge bakımından savunamavanlar, konunun polıtik yonunu ilerı surmeye ve tera. zının kefesine sokmaya çalısmaktadırlar Halbuki AET, adının da açıkça belirttığı gibi, bngün için yalnız Avrupa Ekonotnik Topluluğu'dur.» Krediler 42 milyon azaldı Ziya KAYLA Ayın birinci ve ıkıncl günlennın tatile rastlaması nedenıyle, aylık ve ücretler ayın Junde odendığınden, bu naftanın vazıvet ceUelı rakamlannı etkllemış ve Hazınenın Merkez Bankasından çektıgı mıktar 260 mılyon hra artmıştır. Bu artısıa 207 milyon lırası, Hazmeye a o lan kısa vadelı avans hesabından, 53 milyon lırası da Hazınsnın Merkez Bankasmdakı mevduat hesabmdan çekılmek suretıyle olmuştur Bu yukselış b<ışka aylarda görulenlere gore onemsız bulunmaktadır j t l ^&m m • rt p m « J B j y • M EKONOMIK DURUM GOSTERCESI i • • m IKİJf w • w f* I J « « t m f m t ı • ! * «• Milvon IT. olarak miktan • •• ••••• l l l l lI M I I I I I I I I I I I I I I • l l l l l l l l l l l l l l Arti9 ceva azahş lllllllllllll llllllllllll B E S A P â O 1 SOD cetvele 8/5/1971 söre Bır n ) önce«ı 9'5/1970 Bır bafta öoced 1/5/1971 Bir nl öoeeve göre Bir Bafta fincevc (före ••••••••••••a Konseyin cevabı Komısvon, geçici anlasmavla ilgili butun hazırhkların tamdtn landığını büdırmış ve Bakanlar KonseMnın tasvıbını vermesını Komısjon, Ortak Pazar anla?. masının 113'üncu maddesıne g o . re, yapılan yenı anlasmanın Mec lıslerden geçırılmciine luzum olmadığını belırttıkten sorra, Bakanlar Konseyının cevabını Mayıs sonuna kad"ar verebıleceğını ü e n surmuştur. M 111111IIIII I t M l l l l l l l l t t t l l l l l l M f l l l l l l I I I I I I I I I I I I I M I I I I I I I A) Merkez Banka*ınca venleo avans ve krediler (NET) Hazıneve Kamu ekonomık Resurune bankacıiık sıstemıne B) Hazınenın taiıkim euıımiî borçlan C) Net attiD ve dovız O) Net aktıt kaüntısı T U HL A M A) B) C) D) Tedavüldeki banknotlar Mevduat karşılıkları Çeşıtıı niteiıkte depozıtolar Net pasıf kalıntısı T O P L A M 4 349 3 JU 5 385 5 805 2 603 31 373 4 043 3 058 6 14U 5 3*7 193 18 821 lllllllllllllllll 4 089 3 170 5 391 306 173 755 260 61 6 13 774 4 905 1 838 856 21 373 10 618 3 91!» 3 983 301 18 821 5 805 418 2 382 2 410 221 20 837 Z 532 536 ııı ııı •ıımıııııımıııııiııiMiMi 13 561 3 156 213 4 891 986 14 1 690 2 145 148 695 555 161 20 837 2 553 53b Bu nasıl ıştır? Bunun vanında, Katma Protokol, Ortaklık Konvesıne, Turk hükumetinın fizennde bir karar yetkisi tanımakla, ıok tehlikelı bır ozellık de taşımaktadır. Ortaklık Konseyı, Tdrk hukumeuvle Ortak Pazar uye sı devlet lerden ve topluluğun Konsey \e KomJayonundan ge "?n uyelerden oluşmaktadır. Kararlan ovbirliğivle alınmak tadır. Buna göre, Katma Protokolde Turkive «endisme tanınan bazı koruyucu tedbirleri mgulamak ıstedıgınde, Ortaklık Konsejının vabancı bır ujfsı bunu onavlamazsa, j a bu tedbır uvfrulanmayacak ya da konu Adalet Divamna gidecektir. Diğer bir deyişle, Tiirk sanayiı tehlikeye düştıiğfinde ban konıyucu etkınliŞi aslında çok şupheli tedbirlerin abnabilecegi onerisi Turk hukümetı üstunde i»«rar yetkısı \erılen Ortaklık Konsejı ve Adalet Divanı dolayısıyla, tamamen anlamsızlaşmaktadır. Katma Protokolun getırdıği güm rük indirimleri \e liberasjon rejimı, ortak gumruk tantesi gibi kurumlann Turkiyc'nin sanayıleşmesı ve gelışmesı üzerinde ne gıbı olumsuz etkilerf olacağmı daha oncekı çeşttli yayınlarunızda belirtmış (Arkası 7. sayfada) İTİRAZ, DENGESİZ TAVİZLERE Rapor «oyle devam etmekterfır • «DPT son 10 MI içinde ıthalâtımızın vuzde 32 . 35'inin. ıfaracatımızın ise vdzde M . 37'sinin AET'ye yönelmis oldngnnn gozdndn. de bulundurarak, bu memleketlerle çok sıkı ılışkiler knrnlmasına taraftardır. ttırazımız Ortak Pazar'a gırmeve degıl, katma protokolun dengesiz tavızlennedır. DPT, vnkarda behrtılen sartlar eerceklestırılerek veni bır denge aramlmasını tavsıye etmis ve bu tavsıyesi de kabul edıl. mıstir. Ancak son müzakere (22/7/1970) sırasında Türk heyetı sa. dece büyük bır meblâğ tutmavan AET ozel kotası uzerinde tavız koparılması ile vetınmıs, lıberasvon konsolidasvonu ve ithal edilmeven maddeler konusunda AET tezını dırrnmeden kabul etmis ve bütun bunlara ılâveten katma protokolun 12 nci maddesinin 3 uncu fıkrası ıle ntuavven sartlar altında yüzde 25 oranınds gıim. rük vergısı arttırma yetkısınden Ortaklık Konsevi lehıne fera«at etmistır. Bu tutum katma protokolu tamamen dengeden yoksun bır ha. le getırmıştır. Katma protokoldakı ekonomık denge, maateessüf Türkıve'nin aleyhınedir. Halbnki Ortaklığın gayesi Türkiye'nın hızlandırılmış kalkınması olduğuna gore, Ankara anlasmasının 4. maddesinin on. gorduğü dengenın arıtmetik degil, tarafların maddi imkânları ıle orantılı, vanı Turkıve lehıne olması gerekırdi.» f Doğmakta olan Türk Sanayii korunacak,, KAMU EKONOMIK KESİMİ Kamu ekonomık kesırnıne verılen net mıktarda gbruıen ni müyon lıralık artış, bu Kurulusların Merkez BankasmdaKi mevduatlarını ^ekmelerınden ıl<> rı gelmiştır Ay başındakı odemelerı karsılamak ıçın, katma butçelı ıdareıer Merkez Bankasından 28 milyon lıra, tktısadl devlet teşebbuslerı 2 mılvon ura, diger amme muesseselerı ise 31 milyon lıra çekrruşlerdır. dılerm ret toplamında 42 mılyon lıra'ık bır azalma olmuştur. Ancak, bankalar Merkez Baııkasındakı mevduatlanndan 36 milyon lıra çekmış bulundukıa rından, sonuç 6 milyon üralıt; bır azalma şeklım alrmştır Bundan oncekı haftaiar da gozonunde tutulursa, bankacılık sıstemının Merkez Bankasından kredl almakta pek lsteklı oknadjğı aniaşılmaktadır Mayıs Rebiülevvel 26 jJi V. E. 4.36 9 12 4 46 fc I 8 44 12 00 a n 19 IJ4 1 î 09 M > * fc A1 I'N 138 75 290 180 139 295 18S148 150 143 1 4 5 21 10 21 20 12 10 16 08 19.25 Cumhurıjet Ata Resat Hamıt Azız Fransız NapoIyOD 24 ayar külçe Avrupa Ekonomık Topluluğu, (\ED Komisyonu Dış Munasebetler Genel Mudür Yardımcısı Eckehard Loerke, dun Istanbul Tıcaret Odasuıda verdıgı konferansta «Oogmakta olan Turk sanayiinın gelışmis ortaklık ulkele rinin saaAyii ıle karsı karşıya getirilmeyeceiıni» one sünnüştür. «Katma Protokol ve Ortak Pazar ile Turkıye ilışkilerinın geleceği» konulu konferansta, Turkiye'nin uretün imkânlannı gelıştirebılecek olanaklara sahıo olduğunu söyleyen Loerke, «Topluluk içinde sanavı gelısen had. dı 4 mislıne çıkmıştır. Turk »ana vıcisi de bu durumda daha atak girişken olmak zorundadır» demiştır. Turkiye'nin turizm alanında da buyük olanaklara sahıp olduğunu belırten Loerke, şartlann ıyi kullanılrnadı«ını söylamıstır. NET ALTIN VE DÖVİZ Haftalardan berı süregelen, toplam net aıtuı ve dovız m ktarındakı artış bu hatta da devam etmistır Gaçen nattalarda. kının tersıne olarak, ınceledıgımız vazıyet cetvelı rakamları, net altın ve koovsrtıbl dovız mıktannda da bır artıs bulunduğunu gostermektedır. Bu suretle, şımdıye kadar ec5rtılen konvertıbl döviz rezerv»e'>ındeki aüşme eğılıml vükselme eğılimıne dönuşmüş ve bu eeşit rezervler 1,5 milyon dolar artaratt 4üJ,7 milyon dolara çıkmıştır. banknotlaraa sadece 213 mıKon liralık bır artış gorulmektedır. Bunun nederu, depozıtoların ve net pasıf kalmtısının bu hafta jçınde onemli bır artış göstermesıdır Net prsif kalmtısının artıs nedenleU arasında akredıtıt ve ıç ısukraz karşuıklanndakı yukselışı de sasmak gerekır. Gecen yılın aynı gunune göre olan artış 3 mllyar 15b milyon lıra olup yıllık artış oranı *,» 29,7 jı bulmaktadır DEPOZITOLAR İthalât tşlemlerl sırasında alınan çesıtlı nıtelıktekı depozıtolardakı azalış egılırnı uç haltadan ben üurmuş ve yavaş bır yukselışe çevrılmls bulunuyordu. Bu bafta içinde, artış eğılımının hızlandığı ve geçen haftalarla kıyaslanamayacak kadar çoğaldığı gorulmektedır. BANKACILIK SİSTEMİNE Hafta içinde, bankacılık sısıemının Merkez Bankasırdan çet.tıği net mıktarda pek az de^ışıklik olmu$tuı Özel kesım Hcaıı senetlen uzenne verılen mıktarda 12» mı von üraiık ve tahvıl uzerlne avansta 4 milvon lıralık bir azalış olurken, zırai kredılerde 91 milyon liralık bır yukselış görülmuş, böylece kr» SONUÇ Geçen nafta nıteliklerinl belırttığımiz eğılımlerın çoğu bu hafta da etkılerını gostermışlerdır. Hazinenin Merkez Bankasına baş vurması, bundan öncekl aylarla kıyaslandığı takdirde, çok ılımlı gorulmektedır Bankacılık sıstemlnln Merkez Bankasma baş vurmasındakı vavaşlama devara etmlştir Ayın iVk haftası ohnasına rağmen bankacılık sistemıne verüen kredıler BANKNOTLAR Hazmenin ve kamu keslmln»T Merkez Bankasından çektigi miktarda 321 milyon lira net altın ve ddviz mevcudunda 221 mıiyon liralık bır yükseliş olmasma rağmen, tedavüldeKl ae, net olarak, bır artış değü bır azalıs görulmektedır. Net altın ve konvertıbl dövız mıktarındakı duşme eğılimı, geçen hafta azaldıktan sonra, bu hafta az da olsa bır artıs seklıne gırmıştır Bu durumun hafta tçınde başlayan dünya para buhranı nedenıyle bir çok kambıyo borsalarının kapatılması ıle ılgıll olması mümkundür Bu artışın geçıd bır sebepten mı ılen geldığinl, yoksa surekli bır egilım mı olduğunu gelecek haftalann vaziyet cetvellen gösterecektır Hafta lclnde Merkez Ban kasına yatınlmıs olan ithalat depozıtoianniD önemlı bir artış gostermesı de dikkatı çekmektedır Tedavüldeki banknotlar yuis sek bır duzeyde kalmakta devam etmektedir Bankacıhk sıstemi Merkez Bankasına baş vurmakta istekll bulunmadığından, emısyon hacml bu sıstemın ihtıyaçlarına gdre azalıp çogalma» makta, ya Hazine ihtiyaçlannın, ya da ithalât depozıtolannın etkısı altında bulunmaktadır Yıllardanben izlenen yanlış para polıtıkası, emisyon hacminl kontrol etmekle yükümlU bulunan kuruluşlann bu Rörertni yapabılrr.esl olanağını ortadan kaldırmıştır. Kontrolun tekrar ela alınabılrnesi içiD uzun ve sürekli bir çaUsma yapılması gerekmektedır.