28 Mart 2024 Perşembe English Abone Ol Giriş Yap

Katalog

Aylar
Günler
Sayfalar
SAYFA ÎKÎ: :CUMHURtYET: 16 Şubat 1971 ^ £ ömürgecı Fransa ve Arrçerıkaya karşı ^ * yıllardır bir nlusal kurtulnş savaşı veren \ ietnam halkının onderi H« Şi Minh'in \azdıçı «Milli Knrtuluş Savasımız» adlı kitabı dılimize çevirdiği ve yayımladığı için. An. kara'daki Toplnm Yayınevi yöneticisî Remzi tnanç, 9 Ocak 1971 basından beri hapistedir. 18 av «ağır hapis cezası» çekecek ve 6 ay sürfünde kalacaktır. N'eden? N'icin? Üç vıl öncc baslayan bir hikâyedir bu. Ho Şi Minh'in makale, raektup ve demeçlerini kapsavan kitap vavınlanınca, Ankara Basın Savcıligı ko|usturma açıyor ve Remzi tnanç 3. Ağır Ceza Mahkemesinin karsısına çıkıvor. Bilir. I isi incelemesi, dnrusma. savunma derken. 3 Hazıran 1969 gunıi «mahkumivet» kararı v e . rhor mahkeme. Tarjrıtay l. Dairesi de 17 Temmuz 1970 tuniı 3 . 2 ovla bn kararı onaylıyor. Yarjptay Baasavcıhfı dosvavı Ceza Daireleri Genel Kurnluna çötürebilir, ams îöt'jrmüvor, ceza kesinleşivor. Dosva incelendiğinde üörülüyor ki, ünlü bilirkişilerden birinin verdiği raporda, kitap. tan aktarılan cümlelerin «tahrifat»ı bile var. örneiin, «Emperyalistlere ait olan hankalara ve isletmelere el koymak ve bunları isçi kövlü asker hükümetinin kontrolü altına almak » cümlesi, «Emperyalistlere ait bankaları, isletmeleri (yani özel teşebbüsü kaldırıp) isçi . k5vlfi hükömetine devretmeli\iz.» olmus. Bilirkisi, empervalistleri «özel tesebbüs» olarak vorumluvor ve Ho Şi Minh'in cümlesi içine tırnak sokarak, aklı sıra mahkemeye «ısık» tutuyor. kadar telmeden, daha koM ahkemeve evresindevken verilen «mahîusturma KİTAP YASAKLARI ve BİR SESSİZÜK Fakir BAYKURT meı» falandı, bnnlar işin gösterisidir. Tönrtilen emekçi halkı avutmak için, seçimlerde ovların daha çoçunu almak için hep birer araçtır bnnlar. Bir detnokraside insan hiçbir yere, şeyhe, ağaya, parava, patrona baflanmadan, korkmadan çekinmeden oyunu veremiyorsa, yani «bir bastan bir ov» değil de, bir bolçe açasımn ya da para babasının basından onbinlerce oy çıkıvorsa, ne yapacaksın demokrasivi, ne vapacaksın seçimi? Düzmece bir demokrasidir o, seçimse göstermelik bir yçimdir. Çok kimse bunn bili. yor şimdi vurdnmuzda, ama vıllardır ivice kosullanmısız. demokrasinin erdemine inan. mısız. Allah ömürlerini uzatsın bfiyöklerimiı de öyle »öjiüvorlar, kimse hayır diyemiyor. Scçimin. demokrasinin erdemi. yasanın. ana. >asamn deîcri yok tnn? Var ama, bütün ekonomik cıkar çruplanmn, bütün sosval sınıf ve tabakaların trmsil edildigi erirüslerin korknsuzca açıklandı^ı. kitapların vasaklan. madıtı gerçek demokrasilerde söz konusudur bunlar. toplumlarda, ekonominin voğnn S ınıflıanlatımı olan politika ile hnknk ve bir sini. Çoğunn mahkemeye veriyor, cezalandır. masa da getire götüre bezdiriyor, bıktınyor. Basın ve yayının baslıca merkezleri olan Ankara ve îstanbnl'da seksene yakın saveı var, çojn bn islere bakıyor. Bunlar için knrnlmns Toplu Basın Mahkemeleri var, dnrmadan yavımcı ya da yazar yargılatıvor. Burjnvazinin hnknk düzeni, bnrjuvazinin basın özgurlügü bu.. Mayıs 1960'tan Sncesi de böyle «karanlık» bir dönemdi. Gazeteler daha çıkmadan toplanırdı. Mansetler kazınır. dı, bombos çıkardı. Gazetecinin ellerine kelepçe vnrulurdu. saçları sıfıra tntnlurdn. Yazarlar kösebaslannda dövölürdü. Orçeneral Cürsel, «Basın özeıirdör, istedijSini yazabilir» dedi|i halde, çiteide, büyüklerimiz ve küçüklenmiz «avesinde, 27 Mayıs 1960 sonrası da böyle, hattâ daha zifir bir «karaniık» oldn sonnnda. tçerde ve dısarda en çok ilşı coren Türk romancıları, hikâvecileri. ozanlar. âsıklar, ressamlar, vayınlarıvla halka Milli Efitim Bakanlığından daha ıvi hizmet eden yayımcılar koğustnrnldnlar, tutuklandılar ve yargılandılar. Reklâm olnr dive değil, nznn olnr dive adlannı yazamıvorum... Elimde «Tasak Kitaplar» (*) adlı bir kitap var. On. dan anladıfcıma göre. her halde tçişleri Bakanlıîı, 1965 vıhnda Izmir DDY Matbaasında «Yurda soknlması ve Elden Ele Geçmesi Ya§ak Yavınlar» adlı bir kitap bastırmıştır. Bn «eizli» kitapta vasak vavınların sayısı ancak binlerle anlatılabllraektedir. mıstir. tşte, Ho şi MinMn kitahıvla llgiH olarak verilen \e kesinlesen karar bunlardan biridir. Kitap bir kaptır. lçınde düşünceler, denejler, bilimin sanatın eski ve yeni urunlerı vardır. Kitap bunları tasır, jajar, insandan insana, ülkeden ülkeye getirir gotürür dnr. nadan. Böylece bilgilerin çenislemesine, insanların kafaca değismesıne etki eder. Etme. sin mi? Yasadığımız çağa gelinceye kadar beylere efendilere çalısan kitaplar, artık vasadığımız dönemde, voksullara, emekçilere döndürmüştür vönünü. Döndürmtsin mi? rezilyalı finlü B la'nın yazılan,gerillacı Carlos Marighelöldfirülmesinden sonra. Içişleri Bakanı ve köylü tçisleri Bakanı Onemli Isler Dairesi 8/12/1970 tarihinde valilıklere çok gızlı» kavdıyla bir vazı yolladı. Valiler, bn yanyla verilen talimatı kavmakamlara gene «çok gızlı» kavdıyla dn. jurdular. Bıldirildiğine göre, tçisleri Bakanlığı bir «Huzur Plânı» hazırlamıs, bu plânı anlatan bir brosür çıkarmıştı. Brosür muhtarlıklara dagıtılacak ve muhtarlar da köylülere oknyup anlatacaklardı. Ne anlatacaklardı? «Bazı gençler, ılerı ve devrimci gençlık adına kojlere gidıp temız vureklı koylulerı tahrık edıyorlar, kandınp aldatıyorlaraı. Allah korusun mılletı kandınp devrım dedıkleri komunıst ıhtilâhnı yaparlar^a o zaman kovlunün çıftinı, çubuğunu, sapanını. evini elinden alacaklar, aile namu^u ve şerefı tanımayacaklar, yenı dogan çocuklan kışlalarda buvutecekler. yanı her. kes karcTeşmı bile tanımıvacak Karsı gelmeve kalkar«a, >a kovlulen oldurecekler. veya hapıshane yaptıkları camilere hapsedecekler...» Evet. tçisleri Bakanlıgı, köyleri dolasan Türk gençleri için bnnları yazıyor, ve memleketin kövlülerıni memleketin gençlerine karsı tahrik edivor. bir kardes kavgasının tohumlarını Menteseoğln'nun elivle ekiyordn. Şimdi tçisleri Bakanının ekti}i tohumlann nasıl sonuç verdigini bir köylü mektubnndan oknyalım: «Savın Ilhan Selçuk, Soke'nın Guzeltepe köyunden Hüseyin Kaya'dır benim adım, merhaba jığıt kardeşım. Ben jıllarca somuruculenn uyuttugu bır kö\lu\um. Yaşım 41'dır 34 yaşıma kadar kıtap okumacfım. Hep demıslere, dedılere ınandım Partılen spor kulubü tutar gibi tuttum. Erkeklık olsun diye kadınımı haksız yere dövdum Çunkü bır erkeğın kadınım hiç olmazsa haftada iki defa "başım bozması" vani dov. mesı sözfınu duvmuştum. Kadınım küçuk yaşta annesım babasını kaybetmıs bır yetimdı. Kendisı bana karşı da savgılivdı Bızlere bır pencere aralamak ısteyen »ydınlar hakkında yanlış bılgılere ınandırılmıştım Geç de olsa gerçpkleri ögrendım Soko'de 9fi5 vıllannda bır kavmakarn vardı î=mı Mehmet Can'dı. Soke Soke olalı belki oyle bır kaymakam gdrmemıştı Kaymakamın surgun edıleceğıni öğrenınce, parti kanalnla durdururuz sandık. Tabii A.P.'lı ıcnk Partızanca Işlerın donduğunu bılıyorduk. Partiden öğrendik ki. solcuymuş, komünistmış kaymakam... Kendi kendime şövle dedim : Solculuk, komünistlik nedır öSreneceğim ! Solculann bövle ivi insanlar çıkacağı aklıma gelmiyordu. Kıtap karıştirayım dedım. Girış bıletıni aldım, donuş biletı yok Bana da komunist cfemeye durdular Ben ise Mendere«çi olduğum için oğlumun adım dahı Adnan kovmu«tum Kahvelerde rargile somurur, ovun ovnardım Kbtü alışkanlıklarımdan vazgeçtım. Kadınıma 38 yasından sonra okuma %azma bğrettım Daha doğrusu insanlığımı ögrendım Dostumuzu, du^mammızı tanıdım KStülüklenn son bulma^ı için ben de mucadeleve katılJım îki yüze yakm kövü gezrtım Koylulerle tanışıyor, bılgi topluyordum. Bu işleri kendi göruşümde olan devrimci genç, lşçı ve kdylulerle yapıyordum. Gene bir gün. 24/1/1971 Pazar günü yanımda iki üniversıteH gençle Aydın'ın Dalama bucagı Karahayıt köyune varmıçtık. Kovlülerle hosbesten sonra kerdımlzı tanıtarak maksadımızı açıklıvacaktık ki. hıç g6rm»dığim bir tepkiyie karsılaştık Muhtann elinde 15 20 savfalık bır !amim vardı. Köylere devrımcıvız dive giden gençlenn komunıst olcTuklarını ve cezalandırılmalannı sövlüvordu Ba«ta muhtar, ba7i kovluler, bızı kufıirle koyden kovaladılar Arkamızdan «ılâhla ko^tular Herbııımiz bır vana kaçtık. Saat 21'dı Gecenın karanlığından yararlandık Bılâhare gızlendiği yerden çıkarak yola çıkan bir arkadasımız geçen bır vaMtavı durduruyor. Meger bu vasıtanın içinrfe bızleri aravan kışıler varmıs Arabayla bızım peşımıze duşmüsler Arkadasın avagının dıbıne ıkı el tabanca atan kışiler sılle tokat bızım arkada<:ı koj e gnturuyorlar Kath vacıptır. komvıni^ttır. derken koy ımamı vetışiyor: Dovmeve ve ezivet etmeve hakkınız voktur. dıverek kurtanvor. İs jandarmaya intikal edıyor, hepimui nöbetçı savcıva çıkarıyorlar. Arkadaşımız C Savclarından birinin odasına çağrılnor, kendısının nerelı olduğu ve nerede okudugu soruluyor. Arkatfaş Hukuk 3'te okudugunu soylüvor Savcı yardımcılarından bazıları arkadaşa epey nasıhat verdikten sonra, içerne benı çağırıyorlar. Birısı : Sen kiımin? diye soruyor, Anlatıyorum. ' """ ' • J ' h " 1 " . '«' Senin ne işin var bu geılçlerle? tşinin baçına gitsOfıe.. dıvorlar. Ben de, yazımın başında dedığim gıbı, artık uyandığımı ve bundan öte duramayacağımı belırttıkten sonra olayı anlatıyorum. İyl etmis köylüler.. cevabını ahyorum. Bızimle alay ettıkten sonra T. Ceza K 142'ncı maddeje gore tevkıfımızı ıstiyorlar. Ama şerefll Turk yargıcı suçsuz olduğumuzu gorüyor, durust bir şekılde yargılıyor. Bizlerı hıçbır baskı yıldıramaz Ben bıze saldıran kovlulere kızmadım, kızmam da: bır hukırk adamına yaraşmıvacak bıçımde bızlerle alay geçen C. Savcı Yardımctlarına ve onlar gıbl so7de avdınlara kızanm Bır gun olacak, tarıh sayfalarına geçeceklerdır. Sayın tlhan Kardeşım bu vazılarım u?un oldu bılıvorum, sızin yazınızın yayınlandığı sutun da musaıt değıl, %ma genış bılgiyl ancak boyle verebılırdım » Mektubu okuduktan sonra düsünün Bir tçisleri Bakanma bakın, bir de memleketin kınluHmt. ve kararımzı venn kumivet»ler ise tonla!.. Bir vavımcının dört kitabı birden toplatılıvor. Baska bir vavımcı. mahkeme salonunda soreuva çekilirken kalb krizi geçirip ölüvor. Yavımeı var, vavımladıjı her kitaptan içeri girivor, yatıvor vatıvor, varçıc beraat devince çıkıvor. tste bövle, kimilerinin gözünde kitap bir öeü bizim toplumda. Son «banka sov^nnu» olavından dolayı Orta Do|hı Teknik Ünlver«.itesinde vapılan aramada «kiillivrtli miktarda vasak kitan» bnlunmusmns. Folisin verdi|i bülteni TRT «avnen» oknda eksik olmasın. «Kül. livetli miktarda vasak kitap» kimin ayıbı araha? Yasaklıvamn mı. vasaklanmısı oknvanın mı? Acaba bugün dünyanın hanri ül. kesinde «küllivetli miktarda vasak kitap» vardır? Çok soru var karşüıgı aranacak. Bir kitap düşmanlığıdır gidivor ortalıkta. BurjDvazinin sivasal iktidan, isine celen kitaplan parlak kâğıda basıp parasız dagıtırken isine z/elmeven yavınları dnrmadan vasakiıvor. Anayasamn 24. maddesi kitap toplama kararının «ancak» vartnclar tarafından verilebileceiini sövlüvor. Ama toplatma kararlannı hep Bakanlar Kurnin vermekte, Bazan Bakanlar Kurulnna da kalmıyor, tcisleri Bakanlıfı toplavor. Ara sıra hukukçu. lar seslenlvorlar, vasa. anavasa! Tfirkive'de anayasa. tstanbul'da Yalova Kavraakamtna döndü. Mektap divorsun açıvor, telefon diyorsun dinlivor, parti (hatta meclis) divorsun basıyor, halkın beslenmesi, ejitimi, s a | . \ıt\ hiç takan yok anavasayı. ÂL slında bu bövle olacaktır. Yasaydı, ana* » vasavdı, demokrasiydi seçimdi. kültürdü kitaptı. «izne bağh değildir, ssnstir edile kültfir. genellikle e^emen sınıf ve tabakaların çıkarları doKruItusnnda işleyen birer üst vapıdırlar. Böyle oldugu için bnrjuvaıi snr. jrit iktidarda kalmak ister, mebus pazan kurar, seçimlerde para âahil pek çok araca bas. vnrnr. t'vanan emekçi halk da bunnn için iktidara gelmek ister. Ama onnn parası voktur, bürosn bürokrztı voktnr, vaptıklarının ço$n snç olur. Toplantılannı basarsın. örgii. tünü vıkarsın, sıkıvBnetimler cekersin onnn nstüne. Her seçimde bnlabildi^i para kadar tnilletvekili çıkarır o. Öteki partiler öyle de. |il mi, onlar da harcadıkları para kadar milletvekili çıkarmıvorlar mı? Tasanın, ana. yasanın dediği defil, paranın dediği olmak. tadır hep. Bn kısır dönenvü emekçi halk an. cak biiinçlenerek kırabilir. Burjnva ideolojisinin kıskacından kurtnlnp kendi sınıfının ideolojisini kavravarak, öreütlenerek. vasalarda vazıli tfmel hak ve özefirlüklerine sahip çıkarak kurtalabilir bu «maküs» çem. berden. Bilinçlenmenin, nyanıp kalkmanın baslıca araçlanndan biridir kitap. Bövle olda{u için, emekçi halkla divalof knran öiretmen ?ibi, göz açan. avandıran kitaba da karn çıkıvor iktidar. Kirli çamasırlarını de. sen brosürleri kasla şöz arasında toplatıver. Avıbını açıklaran srazetenin mnbabirini döv. dörüvor. Kitapların, bildirilerin, brosürlerin bir tekinl kaçıntııyor, didik didik ediyor hep. «Sehir Gerillası Elkitabı» adıvla bütün dünyada, bn arada Fransa ve Türkiye'de yayımlandı. Fakat hem Fransa'da, hem Tfirkive'de çıkar çıkmaz toplatıldı. Fransız vavımcıları, toplatma kararına çok sert tepki gösterdıler: Yirmi iki yayınevi birleserek ve sorumluluğn ortaklaşa üstlenerek, «Sehir Gerillası Elkitabı»nı yeniden vayınladılar. Astılar Fransız hükümetinin düsünce ve yayın özgiirln|ü. ne koydufn vasağı. Bizde ise hem kitap toplatıldı, hem vayımcısı mahkemeye verildi. hem de kitabın kapak ressamı hakkında kovusturma açıldı. fakat yayımcıiarımızdan henüz bir ses vok.. Acaba bütün «kötülük» kâğıdı bnlan Çinlilerle, basımevini bulan Almanlardan mı gelivor? Bunlar oimasa düsflneeler bu denli vavılmaz, efendilik, beylik, ağalık. patronlnk; bir yanda da kölelik, nsaklık, irgatlık. kulluk ve kula knllnk tıkır tıkır yürür gider mivdi? Bir de sn var: Kâ*ıdı ve basımevini nıçin Çinlinin ve Almanın bnldnîn verde bırakmaz d3 ülkene alır «etirirsin? Bir kâîıt fabrikan var, venilerini (Dalaman ve Çavcuma'da) nicın açarssn? Ülkemizde bazı basımevleri iki öç vardiva çalısıvor. Issiz kalan. bos yatan basımevi yok hıç. Sadece «Heidelberg» firması 750 büyük baskı makinası sokmuş vnrda. Ve o baskı makinalannın türlüsü çıkmaktadır ki. durdnrulnr t»bi de|il.. Soiıuç lısmeler okuvacaktır. Isterse bütün basımevlerine para babaları sahip olsun: onlar yönetsin fabrikaları ve basımevlerini. Bu da çok sürmeveeek, bn makfnalarda çalısanlar, çevirdikleri kolların kimin varanna ve zaranna döndügünü adamakıllı anlavacaklardır. Kendi zararlanna kol çevirmekten ?eri duraeaklar ve toplnm varanna döndürecek ' lerdir o makinaları 27 Mavıs 1960 önce*inl bırakın. sonrasın. da, vüzlerce kitap vasafına *es çıkarmavan, Fransa'daki örneü de bildiklerl halde «Sehır Gerillası Flkitabı»nın toplatılmasma su. san, hele cezası kesinlestijı için «Milli Kurtulus Savasımız» adlı kitabın yavımcısı Remzi tnanç'ın içeri çirmesine bir tepki bile göstermeven bizim vavtnevlerinin «essizlifci de bir ümitsizlik nedeni olama?. Tfirk Editörler Birliği, Türk Edebivatçılar BirliSi vazarlar, basyazarlar sussa ve Toplnm Tayınevi vönetmeni içerde unutulsa da kitap vasaklavan dıizenler bir gün sılinip gidecektir yervüzünden . kitap E rinde reçinde bnrjuvazinin, iste bu vasaklavan düzenlerin canına çe yor, ediyor ama is isten geçtikten sonra. Üç yıl nznyor bir kitabın dâvası. Gerçi yarsıçlanmız, sınıflı toplnmda hnknknn, etremen sermaye sınıfının çıkarlan do6rnltusnnda çalıstıjı kuralını kırmıslardır. Toplnmnn gelisen veni gfiçlerinl ve tarihin büynk akışını jtörmüsler, sadece e«emen smıf ve tabakaların degil. emekçi sınıf ve tabakaların da yareıçları oldnklarım kavramışlardır. Toplnmsal dinamifein itmesiyle de olsa, pek çok tabnvo yıkmıslar, devrimci vareının pınl pırıl örneklerini vermislerdîr. Fakat zaman zaman bu deterlendirmenin dısında kalacak ve bilim adamlanvla uzman huknkçnlarca kıvasıva elestirecek kararlar da vermislerdir. Baskı, pek çotumuz jçibi yargıç.ları da bir dereceye kadar etkilemiş ve bazılannı duraksat Yargılanan kitaplar o|u bile çıkımvor vasak. Ç lananyargıç önflne Çıkanlar beraat ediyavınlann. ll NDEM UNE •I1İ' Telefona zam namuslu bir haıeket olmaz Hani devaluas>ondan sonra hiç zam olmıyacaktı, olsa bile bu zamlar '• 10 u geçmivecekti?. Tabii bütün vatandaşlar hükümet taahhütlerine inanmamak gerektiğini tecriıbelerle öğrendikleri için bu sozlere aldırmamış, omuz silkelemişlerdi.. Fakat hiç kimse ıam furyasınm bovlesine başıboş kalmış bir canavar gibi gırtlağımıza sarılacağını hiç düşünmemistl.. Gelirler daralırken her şeyin. ama her şeyin, fivatları alabildifine başkaldırdı. Ben bugıin genel pahalılıktan değil de artacak olan P.T.T. masraflarından bahsetmek istivorum. Sakın işaret parmagınızı ağzınıza götürup, gurültüden geçilmiyen hastahanelerdeki hemşire portrelerini taklid ederek, (Sus!.. Bak hükümet kararı geri aldı!..) demeyin. bunlar vatandasları kazıklama alıştırmalandır. Olan, zam haberini erken ifşa eden Imum Müdüre olmuştur. Fakat günün birinde bütün bu zamlar (zam zam zam) dive burnumuzun tlibindc vızlavarak \ine gelecektir. Evet. bu zamlar gelecektir ama. bunlardan bir tanesi var ki eğcr gelecek olursa bunun dürüstliıkle, erdemlikle. hattâ namusla uvuşmaz bir zam olacağını peşin olarak sövlemek isterim. Telefondan bahsetmek istivorum.. Telefon makinesi ve cihazı Türkiyede meslekî şeret ve namusunu kavbetmiştir. Açtığınız zaman konuşmaz, konuştuğunuz zamaıı kelâmın en önemli verinde sözünüz kesilir, şehirler arasında, hele lstanbulda hakaret görmeden, terslenmeden numara i«itemek mümkün değildir. (06) dive bir müracaat veri vardır, rica edersiniz (bir dakika) derler defolup giderler. sizi adam yerine w\ıp bir daba karşınıza gelmezler, siz bekler bekler sonunda sabnnız tasar. telefonu kapatır bir daha ararsınız, bu sefer karşınıza bir başka bayan çıkar.. Avni umursamazlık vine de0 vam cder Zam ne demek Bu telefor.larla artık normal konusmak mümkün detildir. Zaten şehirlerarası konusmada vatand»ştan uç misli, beş misli para çekilmektedir. \cele ve vıldınm detnck vüzde vuz çavri meşru zam demektir. Çünkü telefonu hiç bekletmeden bağlamak müessesenin esas görevidir. Acele istetJiçiniz zaman varım güniınüz kaybolur. bavanlar r.öbet değiştirirken sık sık bilet kavbederler Ömrünüz telefonun başında pineklemek ve sinirlenmekle ffeçer, onlar için sizin kaybolan zamamnızın hiç kıymeti voktur Evet. bir hizmctten dola\ı zam istiyebilmek için o hizmetin her şeyden evvel namuslu vapılması gerekir. On sçnelik istekli (bana telefon verilecek) dive seneleri savarken kendisinden sonra o mahalleye taşınan hatırlı zat telefon alırsa. o idarenin hiç kimseden zırnık istemeye hakkı olmaz Hele seçim arifesinde tevabie telefon dağıtıp bunları satarak bmlerce lira kazansınlar diye aylarca işlemiven telefonlar dağitılmıs ise Yok bavlar!.. Sakın telefon fivatlarına dokunmayınız!. Bufüııkü şartlar altında insanı hasta etmekten, zıvanadan çıkarmaktan başka hiç bir işe yaramıvan telefon için zam istemek dürüst bir istek olmaz Para istemeden evvel bizi evvelî hakaretten zamanımızı israftan, haysiyetimizi tecavüılerden kurtarın bizp evvelâ doğru dürüst konuşma imkânı hanrlayın, ondan sonra belkı. belkı zam istemeve hakkımz olur l l s m a n h devleti lâyik " bir devlet olmadı gından, onda din ile devlet i^leri özdeş oldu^u için, islâm dininin türlü kavnaklara davanan birçok kurallan, avnı zamanda «hukuk kuralı» niteliğ:ini taşıvordu. Bu nedenle Osraanh devletinin hicbir zaman dergin (müdevven), yani sistemli bir biçimde derlenmis ve vasalastı nlmıs bir Medenî Ka • nunu olmamış ve hukuksal anlaşmazlıklann çözümü Fıkıh ve Fetva dergilerinde daffinık durumda bulunan kurallara başvurma yoliyle sağlanmıştır. Medenî Kanunumuzun. devnn ^dalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt taraftndan kaleme alınmış bulunan .ve yannkı yazıda venlecek olan onemlı gerekçesınde Mecelle'den söz edılmış olduğu ıcın. burada Mecelle hakkında bılgı vermeyl gereklı buluyoruz. Bır de su noktayı belırtelı'm kı, Mecelle'nın hukuk tarıhımizde bır aşama olan onemli bır yen oldugı: gıbı, buşün de kulaktan kulaÇa çelen bır unu vardır Duram bo\!e olunca «Mecelle ne dır, ne değıldır'», onun «Medeni Kanun karşısmda hukuksal nıte\\iı nedr''» sorunlannı ele almak gerekır HEDEHÎ HAHUHUMUI45 YAŞIHD Yazan: Ord. Prof, Dr, H, V, VELiDEDEOĞLU Bununla bırlıkte, yukanda be lırtıldıği gibı, Mecelle'nm baçındakı 100 marfdelık genel prensıplerde ayn ayrı çok guzel h\ıkuki hıkmetler vardır. Bundan başka Mecelle, tslâmhğın baçlangıcından sonra, geçen 1300 yıllık bır zaman ıçınde dağınık bır durumda bulunan fıkıh ku. rallarından önemli bır bolurrunu maddeleştırmıs. kanunla^tırmış, sıstemleştirmiş olması bakımmdan, kendi çağındakl duruma gore. bır ılenlık gosterır Fakat bugunku ihtıyaçlan karşılamaktan uzaktır. Mecelle nedir? ecelle'nın asıl adı «MecelIeı Ahkamı Adlıve», yani oz Turkçe devımıyle «Adalet Kurallannın Buyuk Yasası» d:r Tanzımattan 3035 vıl sonra (18691876) tanhlen arasında, Cevdet Pasa'nın ba>=kanlığındakl bır konıisvonca hazırlanmış ve kıtap kitap yedi yüda yürürluse sırmiştır Bugun memleketıınızde «Mecelle»n!n gerçek niteliğini bılen pek az kişı vardır Bıldığinı sananlardan pek çoğunun bilgisi de kulaktan dolmadır Mecelle'ye karsı olanlar onu ilkel bir yasa olarak tanırrlar ve venn dıbınn batırır Mecelle'yi tutanlar ise onu, ya şenata dayandı*ı ıçın ya da ba^ındakı 100 maddelık «Kavaıdı Külhve», (yani genel prenS'pleri bolümünde yer alan bazı kuraHirın deyımındeki kı^al'Şa ve güzelliğe havran oldukları ıç^n veya gençliklennde Mecelle'vı okuvup ezberledıkleri ve ondan baska blrşey bilmedıkleri ıcm, bu yasavı Ove öve söklere çıkanrlar Gerçek, ne aşın yere'ip ne de aşın övgüdedır. ecelle1 Ahkârnı Adliye Komısyonunun Başkanı olup Mecelle"yl hernen hemen rumüyle kaleme almış bulunan Cevdet Paşa Mecelle'nın üstunluâunü onun <tın kurallanna davanmasında bulur ve şöyle der: «*vrupa kıtasmda tlk derlenen yasa, Rnma Yasasıdır ki, tstanbul şehrinde bir bilim kurulunca der M lenip hazırlanmıştır. (Cevdet Paşa Bızans Imparatoru Justınıaus'un 6. >uzyılda Istanbul'da hazırlattığı Corpus Iurıs Cıvılıs 1 kastedıvor.) Bu yasa, Avrupa ya> salannm temelidir ve her verde tanınmış ve sayümıştır. Fakat Mecelleı Ahkâmı Adliyeve benzemez; aralarında pek çok fark vardır: Çünkü o, beş altı hukuk bilgini tarafından yapılmıştır. Me celle ise beşaltı din bilgini tarafından, Tann'nın koymuş olduğu çok yüksek seriat knrallanndan derlenip alınmıştır.» Bîz Meceile'yı dmsel ınanış yönunden ovmek veva yermek taraflısı değılız. Bır yasa hakkında yargıja vanrken, o yasanın. toplumun gereksmmelennı hıç değıise geniş ölçude karşılayıp kar şılamad'gı konusu uzerıne eğıl mek gerekır Ayrıca Medenî Ka nun gıbı butün yurttaslan ılgılen dıren bır yasanın en çok okumuş halk tarafından anlaşüabılecek bır dille ve sade, açık bır hukuk sistem ve teknıgı ile hazırlanmış olup olmadığına bakılmalıd:r Gerçl hukukun bır halk bilgısı olmayıp anlaşılması uzun ve denn ofrenime bağlı bir bılım olduğu ve bu nedenle onun sayılı kımselerce oğrenılıp uygulanabıleceği, dilımn ağır ve ağda lı olmasında bır sakınca bulun memiştır. Bu nedenle Mecelle tam bır «Yurttaşlar Yasası» nıtelığını taşunaz. Onda eskı hukukumuzun yalnız «muamelât» bolumü düzenleamıştır. «Muamelât» fıkıh ılmının bır dalıdır Islârnda bütün şer"î konular ıkı buvuk bolume ayrılmıştır: Bırıncı bolum otedunyayı ılgilendırır kı, bu, «ıbadetlemdır (namaz, oruç, hac ve zekâtla ılgılı kurallar) îkıncı bolüm bu dılnyayı ılgilendırır kı, bu da uç çesıttır (T) Münâkehat (yani alle hukukuna ılışkın kurallar); (5) Muamelât (ozellıkle mal, borç ve dâva ilışlalennı duzenleyen kurallar); (3) Ikubat (ceza huîcukuna ılışkın kurallar). Boylece «feraız» denılen mıras hukuku kuralları, fıkıh büımmin ıçıne sokulmamıştır Unlu Mecelle yorumcusu Atıf Bey Mecelle Şerhı adlı kita bında (S 6) boyle der Işte Mecelle Islâm hulmkunun yukanda sayılan bolumlennden yalnız (muamelât) kısmını duzenledigınden tam anlamıyle bır Yurttaşlar Yasası nıtelıgıni taşı maz. Aynca sistem ve tertip bakımından çağdaş yasa teferuğıne uymaz. Meceile'yı daha iyl tanı mak ıçın, 1851 maddelık bu yasanın tertip ve aynramı, yanı sıstematığıni aşağıda aktfinyo Medenî kanunla karşılaşlırma urk Medeni Kanunu (Yurt taslar YasasO ile Meceile'yı karşılaştırmak asbnda elma ile armudu karşılaştırmak gıbı bır şey olur Bunlann her ıkısının de birer «meyve» olma nıteligmden baska ortak yonlen Olmadığı gıbi. Mecelle ile Turk Yurttaslar Yasasının da. kendıne gore bır tertıbe baglanmış hukuk kuralları külhiatı olmaktan başka ortak yönlen voktur. Mecelle'nın temelı dinsel hukuka, Yurttaçlar Yasa^ının temelı rasvonel hukuka dayarır Gerçi tsviçre'den almıs olduğumuz bu ya«amn ozellıkle bosanma bahsınde Protestan, hatta Katolık hukulnınun lzlerını bulmak mümkündur. fakat Hristıvanhgın esasında bosanma olmatfığı halde Isvıçre Medenî Kanuru boşanmavı kabul etmıs ve böylece dınsel hukuk orada çoktan «layik hukuk» durumuna gelmlştir Mecelle'deki kurallsnn davanağı Islâmlığın mukaddes kitabı olan Kur'anda HER SALT H A D İ S E OLAN T Milli Güvenlik Kurulunda Büyük Paşalar Nasıl Oyuna Getirüdi? * Ordu ne zaman miidahale eder? Yazan: DOĞAN AVCIOĞLU Cumhunyet 1347 kısmını duzenlemektedır. Aynca, Türk Yurttaşlar Yasa*ırir anlaşılması, Mecelle'ye oranla çok kolaydır Türk Yurttaşlar Yasasına örnek olan Nviçre MecTenT Kanunu 1 ) viizyılın llerl kapıtali"=' < bir toplumunun ve ıleri bfr kapitalist ülkenin va«;ası olmakl* bi'likte içinde Fran«ız. Avustıu va ve Alman Medent Kanunla. nna oranla oldukea llerl «so<sval« bir eörıi» hâkım nlmııt v> bazı sosyal kurallar yer almıs tır. (Bu nnktavi hes vıl kartaı önce «Medenf Kanunumnz'in Sosval Yönü» baslıklı bir va/ı serisinde inc^lemis olrluguTi»?. dan burada rı?erinrte rtıırmavacagız Cumhurlvft. 24 25. 2> f Ekim lOfifi1) MeceAle'de ı«e srt. val konular. dogal olarak «ö? konusu de&ildir ve Mecelle iler; kanıtalitt bir ülkenin vasası rla doXİMir "nıın|a hiriikfe MecPİl»ı Ahkâmı Arilive. U\â*n Hukuk kurallarmın ıns^n ka'?:ı ve pmp»ivle bir vasa haHne konulması ve Padisah ıradesine ba^lanma:ı balcımınfİBi, rok vararlı hîr rol ovnamistiT. DenebilİT fci. Mpcellc memleke. timİ7in «tslamt medenf hnknk» slanırmı derli toplu bfr vasa cercevpr) icindp kanunlastmlması çıgırını açarak. husiinkü Lâvik Mpdrnf Kanunumu7un mevdana eeimesine vol hazirla. mıstır VEFflT Merhum TaHr Pasanm kızı eski valılerden merhum Memduh Bevm esi. Prof Tavyar Tavar Sevda Kerinol rahmetII Ruksar leoanakcı rahtnetti Nılııfer Kerimol'un anneleri. Bedii ve Muevvet Kenmnl'un fcavınvalideleri thrah'm. fimer Ahmet vç Osryıap Kerîmoî'un anneannrler'. AH Tavar'ın babaannesı BelbP7 Kooer Aîtav Yaşın. Bileıs'"i Elıvesı'. D e v nnPek'İTin tcızkardpsieri ve tpv7«İPri MALÎYE BAKANLIĞI HESAP UZMANLARI KURULU GtRtŞ S 1N AV L A R I SINAV TARİHİ : Yazılı »ınavlat 8/3/1971 Pazartesl günü Ankara'da ve Istanbul'da vapılacaktır FAKÜLTK VK AKADEMİLKK • Sınava glrebllmek İçin Hukuk, Sıvasal Bılgıler. tktısat Fakultelennı, îktısadl ve Tıcari îlımleı Akademısl, Orta Doğu Teknik Ünıversüesl tdari tlımler Fakültesı ve bunlara eşitlıgı MılH Eğıtım Bakanlığınca Kabul edllen yabancı Fakülte Akademl ve okulları bıtırmıs olmahdir. STATO GÖNUERÎ14R î Sınavlara glris sartlanm ve «nav iconulannı dokümlü olarak gosterır statu yukanda EOZÜ edılen oğretim kurumlarından ve Hesap Uzmanlan Kurulu Ankara, Istanbul, tzmlı Urup Burolarından sağlanabılır t^tıyenlcnn ıcfreslerıne eönderıllr f HAijVURMA : Sınavlara girmek utıyenler dllekçelerlnl t 18/2/1971 eunü akşamına kadar, Ankara'da Malıye Bakan r lığı Hesap Uzmanlan Kurulu BaskanlıCını göndermehdır. f Mukaddime : (Biri ilmi fıkhın'tarifine, diğeri kftvaıdi fıkhiyeyc »it ohnak tiaere^iki m&kalede t&nzim. olunmustur.)., : M. ' 1 İ00 • Kit«btilbüyu Bir mukaddime ye vtdi bab M. 101 403 Kitabülicarât Bir uiukaddime ve sekiz bab.M. 404611 KHabülkefale Bir raukaddime ve üç " UbM. 612 672 Kitabülhavale .'. Bir »nuliaddime ve iki babM. 673 700 KiUbülrehîn . " ; . . .. Bu mukaddime ve dört bab M. 701761 KitabüJemânât Bir mukaddime v* uç bab M. 762 832 Kitabülhibe '•".'.•. Bır mukaddime ve iki. babM. 833 880 Kitabülgasp velıdaJ • Bıv mukaddime ve iki bab M. ,88i 940 Kit«bülhacirvelikrah veşşüf a . Bir mukaddiıne Ve üç ' b»b M. 94İI044 Kitabüşjirket .. ı Bir mukaddime ve sekii bab M. 10451448 Kitab.ulvekflet'.. Bir mukaddime ve üç babM. 14491530 Kit&büssulhvelibra . .• Bir mukaddime ve d5rt 'babM., 15311571Kitabüîikr«r , Bir mukaddımt' vedört. babM. 15721612 Kitabtotdiv* .•..'. :':,........ Bir mukaddime ver or.ikf babhf. 16131&731 Kitabiilbeyyinatvettahliî .. . . Bır«nukaddime ve dört babM. 1576i7S3 Kltabülkaza Bir mukaddim.e vç dört bab M. İ784185l madığı llerl sürülebılirse de, boyle bir duşünce hepten yersızdır. Toplum duzenını sağlayan yasaiann, o toplumun üyesi bulunan halktan az çok okumuş kımselern anlayabıleceği bır nitelık taşıması zorunludur. alk Uişkllennl karşılama ve duzenleme Konusuna gelınce Mecelle'nin Içında mlras, aıle, bır kısım eşya ve kışılık ılışkılen yoktur, duzenlenedî yılda tamamlanmıs ve toplam olarak ıkJ makale. 73 bab ve 1851 maddeden oluşmus bulunan bu yasanın, halk tarafından anlaşılması şöyle dursun, degme hukukçular tarafından btle anlaşılmasının ne denlı güç oldugunu yukarıkı sıstematık fıhrıst bile açıkça gos termektedır Ne var kı çogu insanlar anlamadıkları şeylere hayrandırlarl NAtME ISPANAKÇI HAVTVIFFENT>t vefat etmistir Cenazes! 16 SuBatta oele nama7inı tnııteakıo S' c l' /amıırırtpp k^ldırılacaktır R Moran 2721337 ••»< TESEKKÜR Verem Savaşı Demegi Baj kanımiî ve Belediye Reısımız N Y H! (Basm: A. 1678726022/1326) olduğu halrte Türk Yurttaşlar Yasasının dayanağı insan aklında ve toplumun ıhtıyaçlanndadır. Bu nedenle gun gelir bu, gereksınmeler degışir ve yasalar gereksınmeleri karşılamak ıçın yeniden degıştıriür ukanda görüldüJSÜ gibi. Türk Yurttaşlar Yasası, Merlpnî Hukukun bütun dal ve kollarını düzenledigi halde, Mecelle yalnız bunlardan bır LEYL ATAKAN'uı trafik Kazası netlcesi vefat c dolayısıyle eerek lelgr«t ve eerekse telefunln Dassaglıjı dileven muessese ve dostlartmıza te^eltlcıırterimİTj eazetenİ7 vasıtası Ue d'ivurmanırı ric» ederlz YARIM 45 YTL ÖNCEKt DEVRİIV1 tNANCI Y ; Cumnurıyet 1328
Abone Ol Giriş Yap
Anasayfa Abonelik Paketleri Yayınlar Yardım İletişim English
x
Aşağıdaki yayınlardan bul
Tümünü seç
|
Tümünü temizle
Aşağıdaki tarih aralığında yayınlanmış makaleleri bul
Aşağıdaki yöntemler yoluyla kelimeleri içeren makaleleri bul
ve ve
ve ve
Temizle