Katalog

SAYFA tKİ: sCDMHURtTET 15 Şubat 1971 İ ktidar partisi: Çok partill Türk de. • mokrasisinin, bugün parlamentoda içine düştügü dnrum, gelecek için cesaret kıneıdır. Bu durumu, parlamentoda siyasî partilerin itibarsıziaşması olarak ifade edeblliriı. Evet, siyasi partiler parlamentoda, tam blr itibarsızlaşma, hattâ iflâs halindedirler. Şimdi gerçekleri, biraz gönneye çalışahm. Iktidar partisinin yüksek kaderaesini teskil eden parlamento çruplan ile, iktidann yüksek icra heyeti, görüş ve teşebbüs guçlerini. tehlikeli bir şekilde yitirmişlerdir. Banlann güven ve itibar kaybı ise, taradır. Olaylar karşısmda ve bu olaylann gerçek nedenlerini kavrayamamaktan gelen matlak acz, iktidar partisinin pariamento ve icra organlarında, kanunlara saygının yerini, hiddete ve tehlikeli tertiplere bırakmaktadır. Ba da iktidan; kendi varlığının devamını birtakım sonn belirsiz kombinezonlara dayamak yoluna sürüklemektedir. fktidann, yüksek »skerî güçlerden, kendi hatalanna destek araması ve bn hatalanna ortak olacak kişiler ve organlar peşine diişmesi, onnn aerini ve itibarsızlıgını, bn destek güçlere de sirayet ettirebilir. Hükümet içinde bazı bakanlann, tamamen gerçek dışı beyanlara basvnrmalan, gerçek dışı genelgelerle, halkın hiddet ve şiddet duygulannı nyandırmaktan kendi iktidarlan için favda nmmalan, yarın ters tepmesi müm knn silâhları knllanmaktan başka birşey ifade etmez. arlamentoda fktidar partisinin acri ve itibarsızlıgı, binat parlamentonnn itibarını da zedeleyen etkenlerin başında gelmektedir. Bir iktidar partisi, ardardına, Anayasa Mahkemesinin reddedecegi kannnlar çıkanr veya tertiplere başvurursa, bnndan bizzat parlamento müessesesl zarar görür. tktidar partisi, kendi milletvekillerinin, hatta parlamento toplantılarının muntazam devam lartnı bile sağlayamazsa, Bütçe Kannnnnun önemli fasılları bazen, meselâ ancak 15 parlamento üyesinin oyları ile kabul edilirse, ba tür bir parlamento hayatını, tam anlamı İle bir çalışma olarak almak. elbette ki kabil degildir. Halbuki diger taraftan iktidar partisinin parlamento uyeleri. Anayasa dışı maaş alırlar ve Anayasa Mahkemesi buna karf> çıkınca da, Anayasayı de|iştirmek iein imz» toplamaya kalkarlarsa ve aslında hak edilmemiş bir hizmetin karşılığı olan bn tediye 've tertiplere bizzat iktidar partisi Snayak olnrsa, e zaman parlamentodaki bn parti için söylenebilecek sözler, ancak bn iktidar gicfinün, aczini, itibarsızlıfını dogrvlayacak sözler olabilir. Parlamentodaki parliler Şevket Süreyya AYDEMİR zaafını, deviet giiçlerinin itibarsızlıgını, parlamentoda kısırlığı ve memlekette anarşi güçlerinin beslenmesini bekleyenleri sevindirir. Hslbnki, Türk toplumunun içinde korkunç çelişmelerin büylesine gelistirildigi bir devrede, güçlü bir hükümet, itibarlı bir iktidar ve nizamına gölge düşmeyen bir parlamento sistemine, yahnt böyle bir otoriteye, toplumnn ihtiyacı vardır. Parlamento ve CHP ktidar partisinin bn şrittikee artan zaafı karsısında parlamentonnn diğer bir zaafı ve şanssızlığı da, parlamento çatısı altında hiçbir partinin, Anayasanın savundujîu yollardan. bn iktidar partisinin yerini alabilecek giiç ve bilinç içinde olmamalarıdır. Halbuki. madem çok partili bir demokrasi yoluna girdik. O balde bu çok partili narlamentoda yedek kuvvetler olan mnhalefet partileri ve hele bunlann içinde ana muha. lefet partisi, bn bnhran'.ı devrede iktidara namzetliğini, bn iktidara hak verâirecek teskilit çücü ve önderlik vasıfiarı ile ortays ferebilmelidir. Ana muhalefet partisinin dummu bugün, hiç de böyle bir görünüş içinde degildir. Ana muhalefet partisi evvela ve son zamanlarda, arka arkaya parçalanmalar kaydetmiştir. ön saflarda ve yüksek kademelerde gelen profesyonel politikacı kadrosunun, büyük kısmını kaybetmiştir. Bn parçalanmalarla kayıplar, fikir ayrılıklarından defcil, şahsi küskünlüklerden gelmiştir. Ve bn küskünlükler bugün de ve Halk Partisinin idareei kademesinde, çene de helirmektedir. Parti, sene de yeni parçalanmalara gidebilir. Halk Partisinde bueün înönü artık. büyük olaylar ve tehlikeler karsısında, sahsî direniş gücü ile ortaya atılabilecek tek insan olarak möhimdir. Ama ondan rünlük parti dâvalarında, meselâ, parasızlıktan kıvranaıi partiye para toplama ?ibi işlerde hizmet ve müdahale istemek, hakikaten yakışıksızdır. Hnlâsa ana muhalefet partisi olan CHP'nin bugünkü şörünüşü, büyük bir istifhamdır. Neyi ifade ettigi ve cevabının ne olduğu bilinmeyen büyük bir sorn işaretidir. Tani bn parti nedir, kimdir, ne vaadeder. neyi temsil eder ve CHP'nin yarını ne olacaktır gibi suallere simdi ve kesin cevaplar verebilmek, hakikaten zordur. öyle sanıyorum ki bngün CHP'yi saran cevapiandırılması hakikaten çetin bu gölgeli soru işaretleri, onnn bn gününün de, yarının da, en hayatî problemleridir. Blr mncize olabilir mi? Belkl veya hayiT'. Ama, gerçek olan şudur ki, zamamn beşigin. de bn sorn işaretleri, şimdi hergün biraz daha gelişmektedir. Temenni edelim ki zaman. bn besigin sallantısında, iyi bir gelecek için çalışsın... imdi Milli Güvenlik Partisi adını b e . nimseyen ve bir millî eephe tekell dSvatında görünen Feyziogjn grubnna gelince? t Gerçek şndu/ ki, hem Kayseri mebnsn Feyzioğln'nnn kendisi, hem Millî Güvenlik Partisi üstünde de, diger ve daha tehlikeli bir soru işareti, berçün biraı daha belirmektedir, şekilleşmektedir. Feyzioğln blr zaman, Herid ve aydın bir Universite hocasıydı. Fikirler «Forum»unda, aydın çalısraalan oldn. Kendisini, gelecek'teki siyasî hayatına şnnrla hazırladı. Batı anlamında demokrat bir parlamento mücahidinin, daha o safhalarda belirmekte, hazırlanmakta oldnju sezişi, onu oknyanlara ve izleyenlere hâkimdi. Batı anlartrtnda bir parlamento mücahidinin karakteristik vasfı ise, demagojiden, sokak kalabahk lanna hos çörünmek ve rüşvet vermek zaafından, ucuz ve harcıâlem politika sloganlarından kendini uzak tntabilecek bir ilim ve irade üstünlüJüdur. Tani sokasm adamı degil, fikrin ve ileri göriişlerin sözcüsü olabilmesidir. Nihayet birgfin geldi. Tam boyle bir Insana yakışarak bir hür düsünce havası içinde ve derslîânesindeki öŞrencilerine: Nabza göre »eTbet vermeyin, dedifi için. Feyziogln'nn D.P. iktidan işinden attı. Böylece de Feyzioğln'nnn demokratik siyaset hayatı içinde, hür ve sahsiyetll bir aydın olarak çalışabilecegı devrin saati, artık çalmıs bulnnnyordn. Tükselisi mantıklı ve hızlı oldn. Ratıldıjh Halk Partisi cephesinde, hakikaten güçlü, çalışkan, hatta hâlâ veri doldnrnlamayan bir parlamento polemikçisi olarak sivrildi. Kabinelere firdi. Başvekil Yardımcılı^ına kadar yükseldi. Rakam, akıl ve mantık adamı olarak parlamentoda, tek ve benzersiz bir mücadeleci olarak yeraldı. Aydın insan olmak vasfı, dnima önde geliyordu. Ama bireün partisinden koptn. Ve kendisi ile beraber kalabalık bir arkadas kütlesini de sürükledi. Güven Partisini knrdn. Ve partinin, tabii basına geçti. Memleketin olaylarını izleyen, ama bağımsız bir yazar olarak ben, bn kopnşa hâlâ üzülürüm. Ve bunnn nedenlerini, dinlediğim nice aydınlatmalara raimen, hâlâ da çözemem. Ama şuna inanırım ki, bn kopuş, aslında CHP'nin lehine olmamıştır... dedlgl için tşinden alman ve tiyasete atılan Feyzioğln, bngün artık, yalnız iktidann da defil, en geri nçlarda bile yeralan herkesin nabzına göre serbet vermektedir. Ona göre memleket, komünistlerle doludur! Kremlinin emirleri, eski mahalle davnlcnlannın tokmak sesleri gibi, memleketin dört köşesini çınlatmaktadır. En sol insanlar ise. hatta kendi eski partisinde fislenmişler çibi bir edâ ile de konnşur. Milliyetcilite gelince onnn tekeli kendisindedir. Kendisinde sandıgı bu tekel ile ona ve söyledikleri ile davranıslarına bakılırsa. her kombinezonda yeralabilir. Feyzioğlunn bn bakımdan yarın, bir askersivil faşizminin. pusnda bekleyen BncSsü zibi sayanlar, belki biraz mübalagalı düsünüyorlar. Ama gerek Feyziogln'nn, gerek partisini, daha başta işaret ettigimiz gibi. sölseli bir sorn isaretinln, daha dogrusu tehlikeli ihtimallerin sardıgını söylemek, pek te hatalı olmas» gerektir. Fakat biz gene temenni edelim kl, hilginin yerini dematrojl ve aydının yerini demogok almasın. Çünkü bnndan, ancak mem leket zarar çörör. Kaldı ki parlamentoda veya memlekette estirilen hava yalnız: Her veri sollar. komfinistler doldurdn, Kremlin, postacı mektnp dağıtır Eİbi emir da&ıtıyor, sosvalist ülkelerde aile yoktnr, kadın orta malıdır. Türkiye halkı, yani huknken hepsi de Türk olan nüfnsumnz içinde, azınlıklar. ranl azınlık etnik eruplar vardır diyenler vatan hainidir, çibi. kareaları bile çiildürecek saçmalıklardan ibaret dejildir. Türk halkı içindeki azıniıklar. deviet istatistiklerinde bellidir. Bunlara karsı devletin vazifeleri, altına imza kovdujumuz Birleşik Milletler. tnsan Hakları Bevannamesi ile de belirtilmistir. Fakat memlekette daha garip şeyler de oluyor. . 1 I P Nizam Partisi ecmettin Erbakan isminde blr eski ünlversite hocası, bugiin kürsüsünü bırakır. Türkiye'nln ticari kotalar, transferler üzerinde en büyük miiessesesi olan Ticaret, Sanayi Odalan ve Borsalar BirliSinin Genel Sekreteri kalmak icin aylarca mücadeleye girişir. Bn mevki. cidden cekicidir. Fakat mücadeleyi kaybeder. Kızar. Siyasete atılır. Nizam Partisini knrar. Kurucular arasında, ilk tslâm Halifelerinden, tklnd Snltan Hamide kadar. nirelerinin bnlnndntn ilSn edilir. 1909'da 31 Mart ayaklanmasına önder olan Dervis Vahdeti de tttihadi Mtüıammedî Cemiyetini böyle kurmuştn. Ve onnn cemiyetinin baskanı, ona ?öre. Hazreti Muhammetti'. Erbakanm vilâyptlerdeki konnsmalannda, bn partiyr eirenlerin Cennetlik olacakları yolunda haberler gazete sütunlannı isgal etti. Parti iktidara relince. Büynk Millet Meclisinin Ayasofya'da toplanacağı haberi nesredildi. P^rti konçresine Atatürk'ün ismi ve resmi soknlmadı. Ve kannnlann ıruç savdıgı nice şeyler, herkesin gözfl önünde. kürsülerden savnnuldn. Şimdi bütün bnnlan temsil eden zat da parlamentoda bir partivi temsil eder. O da parlarnentonun çatısı altındadır. Şu halde haklı olarak sornlabilir: Parlamentodaki partiler, acı, saşkınlık ve hatta iflâs halindedir, derken. acaba bn görüs büsbütün gerçek dışı mıdır? Sanıyornm ki, hayır!... I I I Halbuki bir parti Iktidara, digerleri içinde; en iyi hizmet görecegi, meselâ, Anayala'yı en iyi kendisinin uygulayacafcı taahhüdü ile gelir. Yani diğer partiler içinde iktidar partisinin ve iktidar organının veri, Anayasayı en dogru uygulamak ve halka en do|rn hizmet etmek olacakhr. Ama bugün iktidar partisi parlamentoda, bn vasıftarını savunabilecek durumda degildir. Teni Anayısa dev. rinde ve parlamentodaki bütün partiler için söylenebileeejti çibi, iktidar partiıi de, batı anlamında bir demokrasinin gerektirdi|i va. sıfta lider ve liderler verememistir. Gerçek lider itibannı, gnlgeli kombinezonlardan değil, kendi liderlik vasıf ve kabiliyetinden alır, bngün sahnede böyle bir lider yektnr. Kısacası. bucünkü iktidar partisinin bn sekilde iktidarıntn devamı, sncak Anayasanın Fakat Rji akat ne var ki artık olanlar olmnştnr. *• Kayseri mebnsn Feyzioflu, şimdi partisinin adını Milli Güven Partisi şekline de çevirerek, garip ve kendisinden beklenmeyen komplekslere, kendini herçün biraz daha kaptırmış görünmektedir. Partisinde kendisinden sonra bir ikinci adam olmadıjı ve peşinden sürüklediği insanlar, kaderlerini kayıtsız şartsız ona bağladıklan için, onnn karm kuvvete ve sokak kalabalıktanna dogrn kaygan bir zemin üzerinde taızla alçaldığı gidişine, partisinin içinde bir «Dur» diyecek de yoktur. Vaktiyle talebelerine: Nabza göre serbet vermeyin, *Pör\ilerin Paracıklan Anayasa Mahkemesi deviet bütçesinden partilere tahsisat veren kanunu iptal ettigi için, A.P. müstesna. diğer partilerde büyük bir huznrsuzluk basladı. Türk vatandası, parti denilen Anayasa müessesesini, kendi fikrini iktidara getirecek bir araç olarak hiçbir zaman benimnememistir. Onu, partilere; duyjruları, babadan gelme gelenekler. kulak dolgunlnkları ve gelecekteki fimit ve çıkar hesapları baglar. Onun için de partiye para vermez, aidat vermez, aksıne particiliçi, o partinin bir gfin iktidara gelmesi halinde kendisi için bir yatırım telâkki eder. Bir iktidar degişikligi oldngn laman, Ankara yı kalabalık heyetlerin istilâ etmesi. otel salonlarında halis particilerin aracılık için a* kurmaları, eski fedakârlıkların dev aynasında aksettirildikten sonra değerlendirilmek istenmesindendir. On yıl evvel Demokrat Partl terrübesi. iktidar nüfuzuyla, tücearın" sanayicinin nasıl haraea kesildigini bize gösterdi. Hatırlayacaksınız, isi o kadar azıtmışlardı ki, Ahmet veya Mehmede partizan ellerdeki bankalar vasıtasıyle büyük krediler actınlıvor, sonra da açılan kredilerin bir kısmı D.P. için yontuluvordu. Bu işi elaltından yürütmekle görevli deviet bakanlari bile vardı. 27 Mavıstan sonra. hem çok parti hayatını kabul etmek. hem de kasalarını A.P.'ye olduSu kadar C.H.P.'ye veva T.l.P.'e açan insanlara muhtaç bir hale düsmek demokratik düzenin Jnamuslu işlemesi için mümkün olmamak gerekirdi. Parti masraflarını karşılayacak sınıf ve kaynaklar tek oldugundan, çeşitlr fikir ve eğilimlere baglı partiler aym kaynaktan beslenmek Itibi bir garipliğin içine düsüyorlardı. Bu sakınca Almanya'da da göze rarptıiı için bütçeden partilere yardım edilmesi mümkün görülmüştü, çünkü bugün için teoride de kalsa partiler birer Anavasa müessesesi olarak deviet hizmeti görüyorlardı. Anayasa Mahkemesi iste bu kanunu iptal etti. Partiler bundan «onra ya vakurane bir zü|ürtlü$ün hareketsizliei içine düşeeekler, yahut para tedariki için oraya buraya saldıracaklar ve onları beşleyecek olanların mecburen borazanı haline çeleceklerdir. Eğer iktidarda iseler hiç çaresi yok iktidarın nüfuzunu da bu yolda kullanacaklar. «Şu haklı isimi yaparsanız partiye 300 bin lira verecegim !» diyen insana kulak vereceklerdir. Onun için ben sahsen Anayasa Mahkemesi karannı yerinde bulanlardan defciüm. Ne var ki. bir de madalyanın arka tarafı mevcut. Gerçi bu arka taraf Anayasa Mahkemesinin karannda yer almadı, alamazdı da.. Aslında partilerin devletten tahsisat almalan bu partileri birer bürokrat' teşekkül haline sokmustu. Sık sık icat edilen seyahatlerin bilet masrafları. kendilerine gezebilsinler diye volluk verilen milletvekillerine parti görevi dolayısıyle avrılan volluklar, parti içinde yüksek maaşlı hınk deyici memurlar. parti yöneticilerinin kalabalık kafileli eezileri. yüksek kiralar, ücreti vekâlet tahsisleri, korunmak istenen militanlara maaslar... Kongre hazırhgı namı altmda meyhanelerde, pavyonlarda yedirme, içirmeler, komando kamplan, bindirilmiş kıt'alar nakliyatı, Avrupa tetkik gezileri. Partilerin hesaplannı murakabe ile Anayasa Mahkemesi yükümtüdür. füce Mahkemenin bürokratlaşan bu partilerden hangisinin ne yolda ve ne boyda hesaplannı tetkik ettigini bilmiyornz. Hiç bir parti hesaplan hakkında bir açıklama da yapılmıs degildir. Bu karardan sonra. kanunda yazılı olsa bile, bu yetkinin kullanılması artık mümkün deiildir. Çünkü partilerin hesaplannı tetkik olajan olmayacagı jribi, hiç kimse gizli teberruları açıklayamıyacak, hesaplar kişilerin üzerinde kalacaktır. Politikada suiistimaller dogal bir hale gelecektir. Ne yapalım? biz Türkiyeyiz.. Daima bir uçtan öbür uca sallanır, bir istikrara kavuşamayız.. Partilere Hazineden tahsisat vermek Türkive için aslında ivi bir şey idi, A.P., Halk Partisi'ne M. GUven Partisi yolu ile kazık atmış olmak için bir gün bunun ölçulerini degiştirdi, hu delikten giren sular bugün belki, evet belki düzelmesi, ıslahı, iyileşmesi gereken Anayasa müesseselerini yerlere biisbütün serdi. Ama yerlere sermeseydi?.. Bu paralar bir partl aristokrasisi ve bürokrasisini doyurmak görevini yerine getirmege devam edecekti. Bu da bir gerçekti. Şimdi hep beraber soralıra: Neden her şeyi elbirlitiyle yoz. laştınyoruz?.. Bu da galiba bizim milli özelliğimiı ! A.Yİa ile Gttnfor Gönendik Oiulları ARÎT BlHAK'ın D ÜRK devriminm sosyal yönünde ger çekleştirilen ve bizce Atatürk'ün en büyük eserlerinden biri olan Türk Medenî Kanunu, 17 Şubat 1926 tarihin de Türkiye Büyük Mfllet Meclisince kabul edildi. Buna göre bu devrim yasası 45 yaşını doldurmuş ve 46. yılınm eşiğine ayak basmıştır. «Atatürk'ün en büyük eserlerinden biri» dedim. Çünkü Atatürk 1839 Tanzimatından berl başlayan «layik hukuk» reformunda, yaklaşık olarak yüzyıl süresince kimsenin başaramadığı bir işi başarmış, yani «Medeni hukuk» alarunı bu kanunla layikleştirmiştir. O zamana değin, daha Osmanlı devrinde, Ticaret Yasası. Ceza Yasası ve Yargılarpa Yöntemi Yasaları Batı ve özellikle Fransız yasalan örnek alınarak layikieştirilmlş oldugu halde, medenî hukuk alanına el değdirmeye kimse cesaret ederae mişti. Hattâ Âli Paşa Babıâli'ye sunmuş oldugu bir raporda, aile ve miras bahisleri müstesr.a olmak lizere, Fransız Medenî Kanununun ahnmasını da önermiş ise de, Cevdet Paça buna karşı çıkmış ve öneri kabul edilmemiştir. Sonradan Cevder Paşa'mn başkanlıgında kurulan bir komisyon. medenî hukuk alanının fıkıh kurallan içinde dağıruk bulunan bazı dallarını kanunlaştırmış ve bÖ5'lece «Mecellei Ahkâmı Adliye» meydana gelmiştir. Söylemeye gerek yoktur ki. Mecelle, fıkıhtan derlenmiş kurallardan oluştuğundan, layik değil. dinsel bir hukukun temsilcisi idi. Yarınki yaznda görüleceği gibi, medeni hukukun. «aile» ve «miras» bölümlerini de içine almıyor ve bunlar yine «kara kaplı» fıkıh kitaplarında dağuıık olarak kalıyordu. 1 : Bayramdan sonra geçirdiğimız ük hafta içinde Bavramdan sonra geçirdl olaylar iki kesimda belırlenebilir. Birinc.sı ordunun ^ I dur. ikincisl politikacılar.n durumudur. Ekonorr.ık .land.ta 1 geli.meler geli.meler geriye ıtilmis. dikkatler başka noktalara çekllm.». . t l l tir. Banka sovgunlan, grevler. patlamalar devam ettnektedır Amerik«nın Türkiye Büyükelçisl Wİ1U«» ^ " l 1 Genel Sekreteri Orhan Eralp'i ziyaret ederek I revli Amerikahların can ve mal emn.yeti * etkili tedbirler al.nmas.n.» istemistir. Turkiye'nin 1 santamak bakımından bu bir isarettir. Ankara'<>•*«« J j S î I sovsunu vapılmıstır. Polis. hayret edilecek bir y e t e « l z l * edil içindedir.Ekonomik alanda «Mrum ciddiligini korumaktd.r ktd 1 Ama ordunun rahats.zlıgı. Genel Kurmay Baskanı. Memduh Tağmac'ın Bayram me?aiında apaç:k yansımaktadır. BİR miZİ7RSUZLlTK VARHava Kuvvetleri Kumandanı Muhsin Batur'un ıW muntıI rasıvla dışanya yansıyan bir huzursurlugun ordu kademelerıI ni kapsad.gı aşikârdır «T.baneı basının iyi haber alan çevreleri.ne göre, ordunun dinatnik kesimi bir mücTahaleye kadar gidecek oluş içinde bulunmakta, fakat generaller kademesırıne bu olus vumuşatılarak, Hükümetin alacagı tedbirlerm beklenilmeM fikri ağır basmaktadır. Genel Kurmay Baskanı Mem. I duh Tagmaç'ın Bavram mesajı bu eelişmeyi yansıtan bır K"I nıttır. Anava.a cerceveMne veva çesitli fikir e£ilimlerıne gnre bu mesai degisik e'.eştirmelere konu olabilir. Bu. bır başKa I olav, mesajın bir huzursuzlugu vansıtması ife tartışılamıyaI cak bir gerçektir. Türkiye'de Şuhat. Mart ve Nisan ay'»^na doSru vaşanacak haftalar «nzun haftalar» olacak gibi gorunI mektedir. VE APATRI BİR DÜNTA !. Bu. politikacınm dünyasıdır. Son haftalar içintfe, parlamento çevrelerinde. ic ve dış olaylar bir yana itilerek, iki konu tartışıldı. Konulardan blrincisl parlamenterlerin maaslan konusundaki Anayasa Mahkemesi karanvdı Meclis kulislerinde maas ve ödenekler üzerine tartismalardan başka şe? nuyulmuyor siyasî parti çevrelerirrde baska sev konusulmuvordu. Ana muhalefet partisi lideri. politikacırtın içine dönük dünyasındakı Igelişmeyi sabırsız bir çıkısla dile getirdi; ve Anayasa Mahkemesi karannı elestirdi. tsmet Inönü'nün mutadına aykın acelesi, maaş ve ödenek sorununun milletvekili ve »enatör I çevrelerinde ne derin fepkiler yarattıgına bir işarettL tkind bir dava ise partilere deviet hazlnesinden yapılan yaTdımm Yüksek Mabkeme kararıvle Anayasa'va aykın sayılma'sıvdı. Böylece bilhassa an» muhalefet partisine büyük bir darbe vurulmus oluyordu Çünkü ana muhalefet partisi. sola açık bir politika izlprriginden bu vana, birtakım gelir kaynaklarmı kurutmustu. ötedenberi Adalet Partisini kendilerine darra yakm bulan büvük 1 çevrelerinden C.H.P.'ye yakın » olanlan da mall yarrlımda artık nazlı görünüvorlardı. C.H.P nin Türk Tarih ve Dil Kurumlarına açtıgı davayı kaybedip bir milyon liraya vaktn htr' narayı ödemeye mahkum olması. mali durumunu büsbfitün sarsmıştı Hazineden siyasî partilere vardımın Anayasa'ya aykın olItfugu yolunda Anayasa Mahkemesine başvuran partiler; BP. MHP. TtP, YTP idiler. Hazineden para yardımı alamıyan küçük partiler durumun Anayasa'va aykın oldugunu iddia edı. yorlardı. Hazineden yardım gören büyük partiler ise aksi ka. nıda idiler. Böylece parlamento dışında kalan partilerle, parlamontocfa grup kurmuş partiler arasında bir görüş ayrılıgı varoluyordu. PARA KO.VUSUNDA KOALİSTON Haftanın en önemli olayı, bu gelişme sonunda dogdu. Gerektiginde büyük çatışmalara düşen büyük partiler, para konusunda anlaşmaya vardılar. Millet Meclisi Baskanı Sabit OsI m a n Avcı, «TBMM üyelerinin Personel Kanonnnda öngörülfn zamlı ödenek ve yollnklan almak için gerekli Anayasa dejisiklifini 1 Mart 1971 tarihinden önce gerçekleştireceklerini» Iaçvkladı. Partilere yaj>ılacak Hazine yardımı konusunda da siyasî parti grupları görüş birlijine vardılar. Anayasanın ilgılı maddesine bu yolda bir fıkra eklenerek amâç sağlanacaktı Böylece D.P.'lilere siyasî hak verilmesi ve orman suçlarının Para konusunda koalisyon I I I I I I I I I MEDENÎ HANUNUMUI45 YAŞIHDA Yazon: Ord, Prof, Dr, m VELİDEDEOĞLU CUMHURİYET , , , Ne demektir? kinci Dünya Savaşında, îstanbui'da karaborsanın ve kiralarda hava paralannın çok acıklı bir biçimde hükiim İ l l l İ l l | O l l İİSIİII1O I11İI(\OI1 do^umunu dost, akraba ve arkadajlarma müjdelerler. 1221971 Tarık Z. Kırbakan Dert. Saç »e Zührevl bastalıklan Mütebassın istiklâJ Cad. Parmakkapı No. 66 Tel: «4 10 73 "TC.ZtRAAT BANKASI (Basui V 5685 10984/1034) Cumhuriyet 1316 ürkiye'de Medeni Kanunun yürürlüğe girmesina değin, yukarıda sayılan bütün yaşam ilişkileri, din kurallariyle düzenleniyordu. Bu din kurallan ise, ondört yüzyıl önce konulmuştu. O zamanlar ileri bir nitelik taşıyan bu hu. mış ve devletin sınırlan, btrsürdüğü günlerde Ankara caddekuk kurallan, çağdaş toplumun çok kenti içine alacak biçimde si yokuşunda Tan Matbaasının gereksinmelerini bugün karşıÇlktl genişlemiş olduğundan, «jus ciönünde eski bir tanıdığa rastlalayabilecek durumdan çıktı. dım. Beni gbrünce, âdeta \ıur vile» bugün artık «hemşeriler w Yurttaşın bütün yaşamma din nundan soîuyarak «Bizim mem tüzesi» anlamına değil, «yurtkurallannın hâkim olması detaşlar tüzesi» anlamına gelir. leket (Medeni KanunHa idare emek, bir toplumu dondurmak, dilemez. Biz Avrupa kadar me Nitekim Almancadaki «Bürgertaşlaştırmak demekti. Bu neP.K. 889 denî olmadık, birkaç karabOTsaliches Recht» sözünün tam Türk denle din kurallannın lçlnden cıyı işte şurada sallandmrsm, çe karşılıgı, «Tnrttaşlar bnkuhukuk kurallan ayrıldı ve yübu işler bak nasıl düzelir» deku»dur. rürlükten.kaldmldı; öz din ku. mişti. Anlaşılıyordu ki «Medeni ÎZDEKt «MEDENλ SÖZrallan yani ibadet kurallan Kanunsun ne demek oldugunu CtGDNE GELÎNCE; bu ise, insanlann vicdanlarında yabümiyor ve bunu «nazik ve yuşıfat da, yine «şehir, kent» şamakta devam etti ve edecek. muşak bir ceza kanunu» sanıyorkurallariyle idare etmek isteanlamını taşıyan Aıapça «metir. du. yenler veya böyle propaeandarlıne» sözcüğünden türemiştir. Yine epeyce yıllar önce sokakŞu noktayı iyiee bilmek gerelarla karşılaşanlar bütün bunlaŞu halde «medenî kanun» bir ta rastladığım şimdi ticaretle kir ki, toplum düzenini ve ça rı düşünmelidirler. İşte Medeni «uygarlık yasası» anlamına geluğraşan bir ilkokul arkadaşım, gımızın çok çeşitli, karmaşık, hukukun niçin layik olması gebenim üniversitede Medenî Hu meyip, harfi harfine «Yurttaşlar hatta çapraşık olan «osyal, ekorektiği sorusunun açık ve kesin Yasası» anlamına gelmektedir. kuk dersi okuttuğumu öğrenince: nomik ve teknik ilişkilerini bin. cevabı, yukanki kısa açıklamaNitekim bu yasanın tarafımız«Yahu, biz vahşi bir millet miydörtyüz yıl önceki hukuk kularda yatmaktadır. dan hazırlanan ve geçen yıl dik ki, bu kanunun adına (Merallariyle düzenlemeye çahşdenî Kanun) dediniz. Başka bir Türk Dil Kurumunca bastmlan mak. toplumu çöl hayatına gead bulamadınız mı?» diyerek beöz Türkçe adı «Yurttaşlar Yari götürmeye çabalamak demekni güldürmiiştü. sası»dır. Bu Yasa, yukarıda betir. Din kurallarını deviet yalirtildiği gibi, kişilerin ve özelBugün ülkemizde, hukukçular şamma kanştırmak, doğrudan dışında, «medeni hukuk» terilikle bütün yurtlaşların, kişilik, ırası geldlkçe söyler ve yaö*oğruya dine zarar vermek deminin basındaki «medeni» sözaile. miras, eşya ve borçlara ait zanm: Napolyon Saint mektir. İşte lnsanm, hemen hecüğünün nereden geldiğini çok en önemli hayat ilişkilerini düHelene Adasındaki sürgünlük men bütün hayat ilişkileTİni kişi bilmez. Nitekim az önce sözenlemektedir. örneğin Yurtyıllarında, eski generali ve vakapsayan davranışlarınm layik zünü ettiğim iki eski arkadaşım taşlar Yasası (Medenî Kanun) veri Kont de Montholon'a: «Be«Medenî Kanun» kurallan ile bu yasanın basındaki «medenî» doğumu, ölümü ilgilendiren nim en büyük eserim, savaş adüzenleme zorunluğunun sebep sözünü. «uygarlık» ile ilgili sakurallar koj'muştur; insanlar alanlarında kazandığım zaferler ve hikmeti budur. nıyordu. Bu nedenle «medeni hu rasmcfa doğmayan ve ölmeyen değil. Meden! Kanunumdur» dekuknun ne oldugunu anlamak Medeni Kanun bu kurallan var mıdır? Bu yasa nişanlanma, miş. Onun ölümüne degin yaiçin bu sözcüğün etlmolojisine evlenme, boşanma işlerini, ana dinsel hukuktan ayırmış ve la nında kalan ve sonra Fransa'ya kısaca değinmek gerekiyor: yikleştirmiş olmakla, ülkemizbaba ile çocuklan arasındaki dönen Montholon bunu. 1847'öe de, bu alanda bir din reformu Medeni hukuk, kişilerin 5zel ilişkileri düzenler. Bugünkü yayımladıŞı «Saint Helene Ayapmıştır. Şeriatçılann Medehukuktaki klşilik, aUe, miras, toplum yaşammda bu ilişkilerin nılan» adiı kitabında Snemle eşya ve borç ilişkilerini düzenni Kanuna düşman olmalannın ne büyük bir yer tuttuğunu abelirtir. 1804 yılında yürürlüSp leyen hukuk dalıdır. «Medenî sebep ve hikmeti de budur. Façıklamağa gerek yoktur. Ayrıgirmis olup, bazı ekleme ve dehukuk> d'eyimi, Fransızca cdroit ca, kişinin ölümünden sonra, ki kat 0 şeriatçılar şunu bilmiyorgişikliklerle tam 167 vıldan becivüe», Italyanca «diritto civile», lar H, «şeriat» sözü 17. yüzyılmi zaman milyonlan asan mirari uygulanmakta olan Fransız Alrnanca «Zivilrecht veya Bürdan sonra Türkiye'cfe gerçek sınm kimlere kalacağı ve nasıl Medenî Kanunu. Napolyonun gerliches Recht» deyimlerinin anlamını yitirerek kimi çıpaylaştınlacağl konusunu yine gerçekten en önemli eseri ve karşılığı olup, bütün bunlann karcı softalarm ve gözü dönMedenî Kanun düzenler. Kişien büyük zaferl olmuştur kasiıağı da Romalılann «Jus müs zorbalann elebaşılıgı ils lerin, lahip olduklan taşınır ve civUe»sidir. Jus civile, yalnız patlayan başkaldirmalarda, «seTıpkı bunun eibi, Türk MedeRoma yurttaşlanna uygulanan riat Isterük» ' yaygaralan sotaşmmaz mallan dolayısiyle onî Kanunu da Atatürk'ün en hukuk idi. Bu nedenle bu söz nunda, guya şeriata dayanan lan ilişkilerini düzenleyen yasa büyük eserlerinden biridir «En • yurttaşlar hukuku» veya «yurt fetvalarla bircok seçkin ve da Medeni Kanundur. Hele büyüSü» demiyorum. eünkü O'taşlar tüzesi» olarak dilimize ilerici de%'let adamının basının alım satım, kira, ödünç, iş, nun en büyük eseri. hic kusku. çevrüebilir. îşte Fransızca, 1kesilmesine varayan korkunç vekillik, kefillik gibi günlük yasuz. Türkiye Cumhuriyetidir talyanca ve Almancadaki «cişamımızı doldVıran ilişki ve söz bir anlam kazanmıştı. Genc Os Fakat bu dpvlptin içinde en büvil» sözcükleri buradan gelmiş man ve ITI Selim gibi yenilik leşmelerin de, Medenî Kanuyük eseri Medeni Kanundır olup, eski «cit£», yani «kent taraflısı padişahlar »şeriat» adı Rahmetli Profpsör Ali Fuat Bas nun bir bölümü olan Borçlar deviet» ile ilgilidir. Bilindiği na şehit edilmişlerdir. All Su gil. 1941 vılında lstanhul Hukuk gibi eski Yunan'da ve eski Ro Kanununca düzenlendiSi düşüaviierî. Mithat Paşaları. hatta nülürse, Medenî Kanunun ne Fakültesi Dpkanı iken. Merferi ma'nın başlangıç döneminde Cumhuriyet devrinde bile Kudenli geniş ve 8nemli bir yasa Kanunun XV vılrtönümünfı or. devletler, .kentlerin dar smırlabilay'ları şehit eöTen de seriatçi, tak bir eserle kutlamak ve hu olduğu daha açık olarak anlan içinde kurulmus bulunuyorkatil kara kuvvettir. Atatürk, şılır. Denebilir ki. Medeni Kadevrime bir «armaSan» olmak du. Bu nedenle o zamanlar bizi yoketmek icin Anadolu'nun. kişilerin. Szellikle Türk üzere, kendi baskanli?! altmda «yurttas» ve «hemşeri» kavrammuzun ortalanna ka'ir saldıbir komisvnn kurmi]« hasta lan özdeşti ve Roma'da Jus ci yurttaşlannm do»umundan, hat ran düşmanlarla savaşırken. o•s ana karnına düsmesinden rahmetli Mahmut Esat Bozkurt vile'nin tam Türkçesi de «hem. nun hakkında 1dam fetvalan başlayarak ölümünden «on'raya ve rahmetli Hasan Âli Yücel ol?eriler tüzesi» idi. Günümüzde veren yire eflva müslüman, degln süren ve 5zel hukuku 11msk \\7fTf pniifikartlardan ve «deviet» il« «cite» yani «şehir» gercekte ine îneiHr u«a8i serikavramlan birbirinden ayrıleilenriiren hemen bütün yasara «vrıca hnkuV bileinlorinripn v«iliskilerinde uygulanan blr 7a. atçılar olmuştur. Bir ülkeyi din zılar isteyerek (Medenî K»"n. Medeni hukuk ne demektir? B ladır. Buna çok geniş bl* deyimle «Yurttaşlar Yasası» de. nilmesinin nedeni budur. v.i.lenin Niçin layik olmalı? T RUSVADA KAPİTALİZMJN GELİŞMESİ 12,5 lira PAYEL YAYINEVİ istanbul * Reklâmcıhk: 367/129G nun XV. TıldSnfimfl tçin) adlı, 955 sayfalık büyük bir kitap yayımlamıştı. Başgil bu kitaba yazdıgı önsözün hemen başında, Medenî Kanun için, harfı harfine: «Inkılâbın büyük tarihi anıtları arasına giren bn eser» deyimini kullanmıştır. Başgil böyle demekte çok haklı idi. Gerçekten Merfeni Kanun, Atatürk'ün sosyal devrimlerinin en önemli eseri Başgil'in deyiml ile «Inkılâbın büyük tariht anıtı»dır Gerçi Başgil sonraları Medenî Kanuna karşı ağır yazılar vazmış ise de. bu Yssa hakkında varmış olrnjgu değer yargısı. saglamlıgından bir sey kaybetmemiş ve Başgil. yayımladığı (Medpnî Kanunun XV. Yıldonümü îçin) adlı eserle, Türk Hukuk devrimine büyük hİ bulunmujtur. En büyük anıt S YARIN IVIFDFVÎ RANUN VE MEC'KLLE ıııili|oıı ı'isı üne mih|oıı m> 22İH ıııiU<»ı İJHB 9 TC2İRAAT BANKASI 11 • • ^^^wl««««««««««««l 1 (Basın A 5685 10934/1W5)