Katalog

CUMHUKIYET f Haziran 1953 Iuu: U*ORUS 8İMENON 19 RESÎMLİ ROMANIMIZ Bir Doktorun Macerası 1Q3 Çeviren: MAZHAR KUNT Yazaa: SOUBTRAN YUNUS NADI EN GUZEL FIKIR YAZtSl Resimfi Romanımız "CIZLl »EFIÎNK,, ao inkilâblarımızı nasıl koruyabiliriz ? Yazan: Veli Oevecioğlu (İslanbul) İnkılâb; muayyen bir cemiyet olan bu zehire karşı çok cephsli bir iç>nde fıüzlenip yeşeren belli bir savaş açmalıyız. Bunun içm de geileri fıkrin, toplumun tamamma mal reklı gordüklerimizi şöyleci tn.ı1 yabiliriz: ' T.es' hareketidir. I Dınî tedrisat meselesi: Tarihî realite şudur ki, yenileş• • • • • • • • • • » • • • « >•!•••»»••• t • • • » • • » • • • ' Bir millet ancak manevî kıy»+••••»• me hareketi diyebileceğimiz inkılâb metleri ile ayakta durur, dırioiz ı t bir cemıyeti, düşünüş/ ve hareket bakımından iki grupa ayırmaktadır: cemiyet tasavvur edilemez. Kakıt Bir tarafta yeni fikre inananlar ve inkılâblara en fazla din perdesi 'diğer tarafta inanmıyanlar. Filiz fi tında hücum edildiğiı.2 gdre bu kir, dallanıp budaklanıncaya, kök mevzu bır memleket meselesi ^lalü bır ağac haline gelinceye kaciar rak ele alınmalıdır. Bu maksad's asrın düşunce tarzını kavrıyacak bu ik> grupun mücadelesi gizli vemüspet kafalı, derin kültüılu din ya ae»k devam eder. adamları yetiştirecek müesseseleri Bünyesindeki bu fikrî unsur dokurmak, halka dinî bilgi verılm^laV"Sİl«dir ki inkılâb, dış gorünüşe sinde ancak buralardan yetişen aid şekll bir kalıp değil; zıhne ve ehliyetleri salâhiyetli kılmak. Uruha aid bir fikir ve inanış yenili zun vadelı bir program ve çalışma ğidır. istiyen bu husus gerçeklesinceye Zahıren, kuvvet zoru ile yenılı kadar mevcud elemanlan kursa tâbı ğin topluma aşılanması şeklinde gö tutmak ve ehliyetsizleri tasfiye et< bu hareket, hakıkatte değı mek. şen sartlara ayak uydurmıyan ceBatının fizikçi, kımyacı, hukukçj miv.i'trin şuuruna yapılan ve ona yenı bir düşünüş ve anlayış yetık ve filozof din adamları yanında bi•iğı veren bir ameliyattan başka bır zim durumumuz gözönune getirüirşey değildir. Nasıl ki ferdî i>hHat se, yirminci asrm ikmci yartsında bEkımından bir ameliyatın geçıci neden bu meseleyı halledemerr.ış f.cı'aıır.a katlanmak bir zaruret ıse. olduğumuz ve ne yapmamız gfekbir cemiyetin sıhhat ve selâmeti ba tiği açıkça meydana çıkar. Sinerama fiim çevirdiğimizi kim söyledi bunlara? kıraından da inkılâbların, eski geII Eğıtım seferberliği: ienekleri zorhyan geçici guçlüklerıa) Bu meselenın başlangıç uokiı» öylece göğüs germek lâzımdır tası ilk eğitim davasıdu. OkuryaÇok şükür biz bu operasyomın ı zar nısbetıni Batı milletlen «e?iyeteı likeli devrini geçinniş buluau sine çıkaramadıkça, inkılâb urr.deyoruz ^ lerınin geniş halk topluluğ'incö taİnkılâb, her şeyden evvel bir li mamıle benimsenmesıne ımkân yok YAZISIZ dere muhtaçtır. Bu, onun ilk ve tur. Bu mevzuda atılmakta ol'iuguen büyük gerçekleşme vasıtasıdır nu öğrendiğimiz yeni «dımUrı üBizim tarihimizde AtatürK bu ihmıdle takib etmekteyiz. tıyacın en büyuk mümessili olnmş Fakat bunun kısa zamanda meyve ona gereken istikameti vermışva veremiyeceği tabiîdir. Hele ilktır. Böylece en kıymetli /3S taya malik olan inkılâb, gerçekleşme şar okul çağını çoktan geçmiş olanlara tını da milletimizin aklı seliıirnde hiç bır faydası olmıyacakür. Bu bulmuştu. Ancak bu kâfi deği'dı. r <Jcsadla da orduda askerlik eğıtibu daha çok bır kafa değışiklığı de mı yaıımda okuyup yazma o,, etiır.ekti. Umdelerin milli şuurda be. mıni yeni baştan ele al.nak Id7iın raklaşması lâzımdı. İşte bu be.ıak dıı. Mehmedciğin modern jilâhîarı iaşmayı sağlıyacak olan hkri ıkin.ı, cj» enmede gosterdiği kabiü/et. hıç Cumhuriyetin gayretlenns raâinen ^üphesiz onu bir kaç ay ı»ibi kısa köklü ve şümullu bir şekılde mey uiT zamanda okur yazar haia getirehilir. Bunun içın akla s;sl*"n ilk dana gelemedı. tedbır, bu gibilerin mes 'î üç ay **• evvel celbedilerek açılacak merkezlerde emsah gelinceye kadar okuBiz neden gerı kaldtk? Muhtelıf sebebler arasında bıl vup yazma oğretılme«Kİıı. Bu hal hassa ikısi ne kadar da ibret verı onları, askerlik ça^ındsn evvel öğcidır: Dınî devlet nizamı, ve Batı renmeğe teşvık gıbı ay:ı bır fayda da sağlar. kültüründen mahrumiyet. Bir zamardar Islâm dinındn feb) Eğitim mevzuund^ bundan yiz alan ve sayıaız fetihlerl* dun sonra, memleketimizin perçekleıinı yaya hükmeden kcca impar>toı" 1 k, daha yakından gorüp hıss^decek oltemelini teşkil eden dınî kaideierjı gun bir gencliğın bütün vatan £atzamanın icablarma uymama*. ile hını kaphyacak hacimde yeüştiııi\AZ\SU. YAZISIZ yavaş yavaş eridı. mesi gelir. Buna paralel olarak Batıya karşı Anadolunun, bacasında tezek tübiıtün pencerelerini kapıyan kültu ten evleri, ot örtülü damtarı kuca rın meydana getirdıği ahenkı' bırrel müesseseler, hızla ınkıaza gi ğını açmış onu beklemekledir. Mem liktir. Bu birliğı inkılâb alcvhtırc derken eskiyen dinî ocaklardan çey leket görmek istiyen idealıs^ Avru hğı şeklinde bozanlara asn mıı smaha edılmemelı, dısıplin o: garlorı rekaydın din adaraları yetışmeğe paya değil, Anadoluyı gitrrciıdır faaliyete geçerek derhal tnrdı yobaşlamış, bunlar ha'.kin masum duy Hiç islenmemış bir mei»11 olarak luna gidilmelidir. Prensipı'îrımizı gularım sömürerek en küçük bır Snümüzde duran köy, nükumpîın sarıh veya zımnî reddedenıerın. guyeniliğe karşı fetvasını kullanıp vemaddî yardımları yan;i'ıa onun nun bırinde devlet sorumhıluğunu tos'mu çekmek suretile mukadder ıraı.evî ışığı ile »ydınlansbilır. elıne alabilecek dunımda bulunan neticeyi tâcil etmrçtı. Okul, artık okuna okuna ez J.T siyasî partı kadrolannda yerı olTaâssubun menfaat vasıtası haline getirilen senatçilik arbk cev lenen idealistı, edebiyat kıtablar » mamak lâzımdn. YAZISIZ rıni yaşamış ve hattâ çok fazla bıle dan çıkarıp hayata aktarabil.ı.e'ı IV Kan^nî tedbirler: yaşamıştır. Yirminci asrm liberal dir. Gencliğe çok iyi bir tarih ı i : Bir cemiyetin kendini müdafaa ve demokratik devleti, «cdinli dev türü verilmelidir. Bır millet ma etmek en meşru bir hakkıdır. MılZısinden ancak bu suretle kopmaT let» mefhumu ile telif edilemez. O letimızrn beka formülü demek olan hukuki ve manevî bir şahsıyettır ve istikbale ancak bu surıtle ^ inkılâb prensiplerinin hiç bir tâvıze ki her türlü inanç aynlıklarınur üs lenır ve var olmakta devam *a?r tanunın.ülü yoktur. Bilhassa şark tündedir. Belki ancak tebaasımn hu Genclik, bize Vıyana ile berıb" köy!trinde gerihk unsurlarının faamanevî ihtiyacım nizamlamak m.?v Avrupa kapısını da kapıyan 16S?> liyetiüe dair gelen haberler kalbten bu yana geçen ve milletimizin kiindedir. le ınızi kanatmaktadır. Bunlara ve ancak bir ölüm dirim savaş» 'c kur Fakat memleketimizin hususl şar tulduğu olaylar zıncirinın ca'r.eoleri yurdun herhangı bır yerınde irticai mahiyetteki her türlü harekete kar ları itibarile, bizde devletin V.a niüstünde dikkatle durmahdır. Buna şı kanunları noksdnsız tatbik etzamlama fonksiyonu daha •jınft ve da gene ok !ar temin edebilir. O mek, gerekırse yeni tedbirler albinneticc daha yakın bir aiâkavı kul, bir öğretroen ve öğrencı de makta gecikmemtk lâzımdır. gerektirmektedır. mek olduğuna göre, geleceğin buBugun inkılâblarımızın korun tün sorumunu dolayısile omuzlarnYılumuz müspet ilim yolu; At<ı ması konusunda ilk hedef, bilhassa da taşıyan öğretmene de iâyık Jİ •ırtur yoludur. Inkılâblar hedete iki kaynak; cehalet ve kafasını mi duğu onem verilmelidir. vai>"isk ıçın Atanın bize emanet etdesine bağlıyanlarm kaynağı kokun tiği k '»vuzlardır. Bu yol, kur a maIII Siyasî partiler: den kurutulmalıdır. Fikir hürriyetı tery. lizmin manevî kıymitlerden ve türlü dokunulmazhklar kaikaıu Siya, parti umdelerinin iJV.\ e pıahrum dağıtıcı ve parçalayıcı yolu ardında sıntan kara cıiyete TIÎ'P e ilk maddesi «lâıklik» olmalrlr. B'j •ei 1; aydınhk içinde biü kayna^cephe almalıyız. Titiz matbuatımı prensıpi açıkça kabul etm2nıi5 o trıcı vt perçinleyici yoldur. zın ve şuurlu gencliğimizın buj*. .. bn p. a kanunen tar. . . İn1 ât, ruhlara sindirildikçe gekarşı tepkisi iftihara lâyıktır. « l.dır. ' leceğin mesud Türkiyesi bir utopi kat kâfi değildır. Milletimizin aSiyasi partiler, bir menaal o değil; yann kadar yakın ve gerYAZISIZ deti için komünizm kadar teh"' "ı cağı aeğil. belli inanıştakı ınsanla çektir. DIJMYA RARIKATtRLERI 1 Arabalatra doğru giderken, Bonefi konuşmasına devaın etti:«Bunljarın içinde kimin zengin, kimin fakir, kimin orta halli olduğunu anlamak cok zor. Hayvanlarımı 1 soymaktan bâşka ' çare yok. Ben de öyle yaptım. Esasen [bir muddettir 'vızita üeretini iki mislme çıkardım ve tuhaf [değıl mi,' bir tek'müşteri kaybetmedim... 2 Cevab olarak dedim ki: «Burada yalnızsınız, ba§ka kime gidecekler!» Ne münasebet! Bakjjı bu defa sizi çağırmı^Iar. Dr. Legro'yu tanır mısınız? Tanımaz olur muyum. Yirmi bes sene evvel buralara gelmis. Karısı iki sene( sonra bıkmıs, gitmiş. Doktor hemen hergün sarhostur, fakai buna rağmen herkes kendisini sever. Onlara fiöre sarhoşluk, ehemmiyetsiz şey. Hem islerine de îeliyor. Çünkü,'. ekseri. doktor para almayı unutur. 3 Bir doktor daha var. Genç biri. gayet mütevazı. Altı ay evvel burayageldi. Zavallı. fazla nazik. Köylüler canını çıkarıyor. Bu gidişle fazla dayanamıvacak. 4 Gece oLmak uzere. Bonefi, saatine baktı: «Galiba, fazla gevezelık ettim, dedi. Artık sizi bırakayım. Arzu ettiğiniz zaman. bana telefon edin. beraber yemek yeriz.» Perak'a yakla$tığım zaman gece olmustu. Hava da gayet «oğuktu.,Bonefı'nin hakkı var. Parisi bırakıp burada çile doldurmak akıl kârı değil. Zaten Filipon da dememis bıiydi. Bende hıç akıl yok! (Arfcası var) Türkiyede neşri haklu yalnız ' gazetemize aiddtr. «Cumhurivet» in zafaıta romanı: 1 3 4di fkasi İmza: James Gaymore McKelle Not: Meslekte «Pedibus. adik tanındığunı bilirsiniz. Beni Ekstra gazetesinde arayınız. J. G. M. Monika'nın küçuk kardeşi. Öteldni de oku! Pembe •zarfuı kâğıdı gayet zarrfti. Mektub acele ile ve fena yazılmıştı: Aziz Mösyö Queen! Radyo. sizin Kedi cinayetlerini tahkika menıur edildiğinizi haber verelidenberi bir kaç defa sizi telefanla sradım. Maalesef gorüşemedim. Acaba 'benimle görüşebilir mlsiniz? Tahii imzanızı altnak için sizi rahatsız ', etmek istemediğimi de Uhmin (Mersiniz. Ricamı cerabsız bırakmamanızı istirham ederim. Hürmetl«rimle. I Jî ' Celeste Filips Simone'un kızkardeşi. Müfettiş'iki , mektubu dikkatle Çevıren. B. F. masanın üzerine koydu. Görüşecek misin bunlarla? < Şüphesiz. İkisine de telefon ettim. İkisi de seslerinden bana pek genc gibi geldiler Gazetede «Pedibus» ımzasile bu «Kedi» işine dair bazı yazılar okumuştum! Ama bun lardan, imza sahibinin hâdise ile alâkası olduğunu zannetmeğe imkân yok. Sen bu «Pedibus» ün, Monika'nın kardeşi McKell olduğunu bilıyor muydun? Hayır. Müfettiş bu cehaletinden dolayı mahcubiyet hissediyordu. Görmüştüm bu çocuğu ama.. Pedibus olduğunu bilmiyorum. Cevab verdiler mi sana! Celest Filips beni görmek istiyor. McKell'le de konustuğum zaman gazetesine havadis çıkar mak için benimle konuşmayı aklından çıkarmasını söyledim. Istediği mülâkatın tamamen şahsî olduğunu temin etti. man beni sevdiğini hıssederjım. müştü. Ama bunun guzellıği ve de bir baş havlusile silemezdi ya! örtmek istıyerek. Filips devam etti: şıklığı sathî değildi. Kız cidden ... Ben de pek iyi tayin edeMüfettiş gülumsiyerek: güzeldi. ... Haksız da öeğildi. 3 u has Sizi rahatsız etmiyeyimı diye miyorum. Ama her halde bir şeyler yapmak mecburiyetini hısse talık; gerçekten tabiatin herşrem. Müfettiş vazıyeti anlıyamıyordu ozür dilemek .istedi. hakkmda çok büyuk bir ruıiıü Bu kız Kedinin boğduğu hasta Mösyo Queen'e artık eski diyorum Semone'm kızkardeşi idı; ama ne evae otuı amıyacağunı Neden bana geldiğinia tayin idi. O buna İâyık değildi ve tazı soylüyorda olmuyordu. O hayatı benden olmuştu da böyle şıklaşmıştı. riunı Kabil değil orada kalamı edemiyorsunuz? Bonjur Miss Fih'ps! diyerek yacağım. Yerinde kımıldandı. Birdenbire fazla seviyordu. kızın elinı sıktı. Kız elini birdenDerken parmaklan çantasui! a çaresiz kahnış bir genc kız eOasile Bu cinayet çok manasız, çok za" lim bir şey oldu... bire çekti. Müfettiş «demek bi çıp kapıyordu. konuştu: Katıli bulmak için size j ardım zım oğlan benım geleceğimi söy Hemşireme çok acıyordum. Taşınacak mısınız? lememiş olacak, beni beklemediğı Mufettısm nazarları altında, çan Her manasile âlil idi. Yıllarca ya etmeyi bunun için istiyorum Ben anlaşıhyor» diye düşündü. Müfet ta ile oynamaktan vazgeçtı: takta kaldı. Onu öyle gördükçe bu haydudun cezasız kalışından atışdolaşmama cı bır ıztırab çekiyorum. Onun icin Münasib bır yer bulunca ta kend:min sapasağlam İkisile de buluştun. mu? kızıyordum. Âdeta onun yanoıds çahşmak istiyorum. Müsaade eai Az kalsın sizi tanıyamıyor şmacağım Hayır.. Bugün buluşacağız? niz de size yardım edeyım. Çantadum, diye ilâve etti. Kendınize yeni bir havat tan kendimi suçluı hıssediyordum. Hangi saatte? «Nasıl anlatayım.. Sünone bü nızı taşıyayım. Dışarıdakı islerb.ilHakıkaten on, on beş giın için zım er.eceksıniz' Bu gıbi vak a Klâsik kaidelere tamamen zi takib edeyim. telefonlara cevab aykırı olarak ikısini de aynı saat de bu tahavvül inanılacak şey Uüa boyle hareket edilmesi nor tün kuvvetıle yaşamak istiyordu Ne emrederseniz onu ya ud aır Zavallı hemşirenizm /attı Her şeyle alâkadar oluyordu. Eve vereyim te, bugün saat on birde görece ceğil ' dondüğum zaman ona sokakU gor payım. Rıca ederim oturunuz! gı vatağı elden çıkardınız m ? ğun. düğüm şeyleri, adamları. dükkânBunları soylerken, elindeki güEllery, babasını inceden ınceye hayır, 5ımdi o yatakta ben On bire beş var. Daha ne dîdeliyordu Müfettiş bu kızı oğ yatıycrum. Senelerce ben bı: veı ları, yeri, gökü, havayı izaha mec zel eldivenlere bakıyor; fakat mutraş oldum, ne de vıkandım. diluna ne şekılde anlattığını hatırla dcç°2ir.de yattam. Simrne'ip va bur oluyordum. Sabahtan a*a hakkak onları görmuyordu. Ell"î'y yerek odasına koştu... Ve giderdı ve hafıfçe omuzlarını kaldırdı. tağı pek rahat geldı bana. ben ma kadar radyo dinlerdi. Sınema de kızı muşahede altma almıştı. ken: Birdenbire bir ses: Bu çok şık kızı 102 nci sokağn hîTisiterrden hiç tıksınmedı.iı KI... artıstleri, monden hâdiselerı, yeni Ben gelinceye kadar tut on mütevazi apartımanına Affedersıniz.. Bir kaç defa yakıştır ?ava urırı hastalığı da sari değıl modaları, her şeyi .bilırdi. ,Na1i,er lan... bır erkek ahbapla dışarı çıkarsam çaldım... mak gerçekten çok zordu; ama rti. avdetimde onun bana söyle'likiehakikaten kız orada yaşıyordu. Celeste birdenbire' koltuğundan* Ehery soze karıştı: Müfettiş traş olup temizlendik Ellery bıle bir kere onunla telerini, benım ona dediklerimı, her kalktı, pencereye doğru seğirtti. • Çok doğru duşunmuşöün'jz, ikimizin hal ve hareketlerinıin bü ten sonra odaya tekrar girdiğı za fonla grirüşmuştü... Her halde kıOmzundan kalçasına kadar uzaman, oğlunun, karşısında şık ve lığı kıyafeti kızın umumi manza baba! Sen gelirken ben Miss Fı tün teferruatile anlatmam lâzım nan ve robuna başka bir güzellik güzel bir kadınuı eldivenleri par rasında bu değişikliği yapmış ola hps'e zıyareti sebebini sorm<sK ü gelirdi. veıen bir pli, kapıdan giren genc •ı makları arasındaki sigarasını yak cak. Belki de giydiği fistanı ça • e i ıdım. «... Bana hıncı vardı...^ Hal mi erkeğin bile dikkatini çekmi,a Kız cevab verdi: mak için çakmağının alevinı uzat lıştiif1 moda evinin modelleri arakıskanırdı. Onun • için. sokaktan dö Bir kere ' daha özur dilerım. Sızt yardım etmek istiyorum, nerken, dudağımdaki boyayı ••iler Çok affedersiniz. Ben de sızîn i j i makta • olduğunu gördü. Genc ka S'ndan eğreti almıştı... Üst tarafı dın tam modaya göre giyinmiş gö boyadan ibaret Eve dönüp de elMister Queen! dım. Mümkün mertebe onun ya bir hemşiremi kaybettim. Els nın!Ellery sordu: rünüyordu. Müfettiş, beşinci cad bısesini çıkardı, boyalaruıı yıkanında soyunmazdım. Berıi kıskan zin derinliğmi hissetmiş bir >d3m Bana naı'> Nasıl yardım? m ı ' eski Celaste olacağı mudede buna benzer şık, fakat yanı dı maktan garib bir zevk duyardı sıfatile tahmin ediyorum Sizi ıg i ValJaha ne biieyım. ben . aa yaklaşümaz güzel kızı çok gör hakkaktı. Ama yüzündekı taravetı Bazan da ağladığını görür; o za hatsız ettım. Ben tekrar geltrırr. . Sikılganlığmı bır gulumseın. ı'e Celeste bu sözler uzerıne Aaaa! diyerek dondu. İkisi birbirlerine bir kelLıu sdy'eı> eden baktılar. Ellery: Miss Filips, zannederim Mister McKell diye tanışürdı. • On dakika sonra McKell, Celeste'e şöyle söylüyordu: Hiç Bogel yedınız mı? Heh'a tatUnız mı? Çirk a takat nukteli bir &iu ı a r dl. Bakışı, ifadesi ksdar açık değildi. Kostümünun halı ber'uaddıŞüphesiz beş scneHk vard' Kol larını sallıyarak konuşıra:inc: devam etti. Bir de New York'luyum cUjor sunuz Celeste! Kız: Evet Mosyo McKell dı>» =ert çe cevab verdı. Belki de fa^ır >ldu o am için bu btyledı£i. ., tanımamışımdır. Ellery de Hâlâ. Fransız buriu»' •'ç'ra muha.aza ed i diye düşuiıd'i. Ev«iin tba'oam d* iizın ,;ılîi ic: II"c Bogel yemmişti. âı^ Fı h) J. Yahudr aleyhUrı tr Kız fena nalde sınıılı bır . a. \3 cev. b Vertli: Ben hiç biı k nü"rı,n me\ htarı dfğih . • fAıkaii var)