Katalog

Bugün 1 2 sahife 6 ncı sahifede : Son YugoslavBulgar anlaşması etrafında Murad Sertoğlu 7 nci sahifede : Nuri Conker ve Conk bayırı muharebeleri Abidin Daver Ük Mısır medeniyeti Rıza Çavdarlı umhuriyet Jccn İSTANBUL CAĞALOĞLU .' 4009 Telgraf ve meHub adresi: Cumhurtyet, İstanbul Fosta kutusu: İstanbül, No 246 Telefon: Başmuharrir ve erl: 22366. Tahrlr heyetl: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 24290 Takvimi Ra 19 3 7 Andıçlı muhiıra Senelerdenberi büyfik bir şohret kazanan 21 İKlflClKanöIl 1937 Bu cep takvimleri bitmek uzeredir. Fiatı 25, ciltlisi 35 kuruŞtar. MAHMUD RAGIP OLUG'un KANAAT KiTABEVi Türk Fransız heyetleri arasında Cenevrede konuşmalar başladı Fransız Başvekili M. Blum'ün Mütaleaları önünde M. Blum'ün mülâhazala rında kâfi bir vüzuh ve sarahat olmamakla beraber onların umumî heyetinde makul ve kabul olunabilecek mahiyette bazı manalar sezilmektedir. Cenevre 20 (Sureti mahsusada göndermiş olduğuğumuz arkadaşımızdan, telefonla) Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Aras ve maiyetindeki heyet, buraya gelmiş bulunan Fransız heyetile Milletler Cemiyetinin Sancak Rapörtörlüğüne tayin etmiş olduğu Isveç murahhası M. Standler'in kontrolu altında temaslara girişmiştir. Müzakereler bugün öğleden evvel ve öğleden sonra olmak üzere 3 defa vuku bulmuştur. Konuşmalar resmî ve ağır bir hava içinde cereyan etmekte, henüz herhangi bir neticeye varılmış bulunulmamaktadır. Konuşmalar esnasındaki ağır hava işin nazik bir safhada bulunduğu ve müzakerat sırasında birçok çetin meselelerle karşılaşıldığı şeklinde tefsir edilmektedir. Milletler Cemiyetinin Sancak meselesi etrafında vereceği karar, Türk Fransız hususî konuşmaIarının neticesile yakından alâkadar olacaktır. Ermenilerin nefreti Cismanî Meclis dün fevkalâde bir içtima yaptı Taşnak Ermenilerinin meş'um faaliyetlerini tePin eden bir beyanname neşretti Dün 3 defa vukubulan müzakereler ağır bir hava Ve içinde cereyan etmiş ve bir neticeye varılmamıştır Doğan Nadi Iskenderun meselesi müzakereye konulmıyacak mı? Cenevre 20 (Sureti mahsusada göndermiş olduğumuz arkadaşımızdan, telefonla) Milletler Cemiyeti Konsey içtimaına yarın başlıyacaktır. Ruznamede İsDanya, Danzig ve tskenderun meseErmeni Cismani Meclisinin dün akşamki içtimaı leleri vardır. Maamafih Iskenderun meselesinin Taşnakların Suriye Ermenilerini iğfal like addeden cismanî meclis dün akşam, umumî Müzakereye konulup konulmıyacağı henüz malum değildir. Türk Fransız hususî görüşmele ederek Sancak davasmda Türklük ve saat 19 da Bedros Horasancınm riyase • rinin bir müddet daha devamma imkân verilmesi Ermenilik aleyhine bir cephe kurmıya tinde fevkalâde bir toplantı yapmış, geçalıştıklanna dair alınan haberler îstan rek yabancı gazetelerde çıkan neşriyati için bu meselenin tehiri imkân dahilinde bulun ransız Başvekili M. Blum yılbaşı tatillerinde kendisine tahsis ettiği istirahat günlerinden sonra Iskenderun Antakya ve havalisi meselesile bizzat 'meşgul olarak buna amelî bir hal çaresi bulmağa çalışacağını söylemişti. Aym on dördünde Parise avdet eden M. Blum'e, konfederasyon üzerindeki Türk teklifinin daha ziyade tavzih ve tevsi edilmiş bir şeklıie Fransız Hariciyesinin noktai nazarlannı ihtiva eden dosyanm verilmiş olduğundan haberdar çarşısında müşabulunuyorduk. M. Blum'ün bu mevzu Antakya üzerindeki çalışmalan neticesi olarak hidlerin önünde iki Türk Türkiyenin Paris Büyük Elçisine tevdi şehid edildi edilmiş olan muhtıranın ana hatlan Paris muhabirimiz tarafından bildirilerek Ankara 20 ( A A . ) Birkaç gün dünkü sayımızda dercolunmuştur. dür beklenen Blum teklifi dün gece gelM. Blum, vaziyetin hukukî cepheden miştir. Telkin mahiyetinde bulunan bu mütaleasında Fransız Hariciyesine hak mütalealar Sancak ihtilâfının halledilecevermek mecburiyetinde kalacağını yalnız ği ümidini vermekten çok uzaktır. Tamakayidle ıktifa ederek meselenin fılen halli men hukukî noktai nazardan meselenin jnatlub olduğuna göre, bu sahada amelî hallini müşkül gördüğünü söyliyen ve siolmak için de siyasî yollardan yürüme yasî mahiyette bir itilâfa varmayı daha nin zaruretini kabul eylemiş ve mülâha makul bulan M. Blum, yazılarında mezalarını bu esasa göre yürütmüştür. Bu selenin halline yarıyacak ne hukukî ve mıilâhazalann tetkik ve mütaleasma geç ne de siyasî herhangi bir adım atmış bu{Arkast Sa. 3 sütun 4 te] meden bu hukukî ve siyasî tabirleri üzerindeki hakikati bir daha tesbıt etmiş olalım. Biz Fransa ile 1921 Ankara muahedesini akdederken Iskenderun Antakya ve havalisi için Fransaya hususî bir vaziyet kabul ettirmiştik. Bu vaziyet hukukî midir, siyasî midir? Onun, aslen hukukî olduğunda şüphe olmamakla beraber, esasen siyasî olduğunda da tereddüde mahal yoktur. Dün de söylemiş olduğumuz veçhile biz Fransa ile Iskenderun Antakya ve havalisi üzerinde istenildiği zaman, ahare devir ve ferağı kaMevsuk bir membadan memnuniyetle bil alelâde bir hak meselesinin medenî öğrendiğimize göre Italya geçen yaz kanunla hallolunacak herhangi bir şekli Montreux'de akdolunan yeni Boğazlar üzerinde iş görmüş değildık. Orada, biz rejımi muahedesine iltihak için doğrudan Fransaya, Iskenderun Antakya ve hadoğruya Türkiye ile temasa gelmek karavalisinden ibaret Hatay ülkesinin taşma rını almış ve hatta bu karar icablarının toprağına kadar sinmiş olan ırkî ve millî icrasına dahi geçmiş bulunmaktadır. Türk haklannı tanıtmıştık. Bunun en Montreux muahedesinin akdi sırasında yüksek derecesinde siyasî bir hak olduİtalyanın malum olan sebeblerden, yani gunu aynca ve uzunuzadıya izaha ihtiHabeş meselesine müteallik beynelmilel yac var mıdır? mukarrerata karşı ihtiyar ettiği hattı haFransa tarafımızdan, bir müddet için, reket neticesi olarak bu konferansa iştihimaye ve muhafazası kendisine tevdi o rak etmemiş olduğu hatırlardadır. Maaîunan bu hukuku ahare devretmek salâhi mafih Montreux muahedesine istediği zayetini haiz midir? man İtalyanın da iştirak ve iltihak edebilBizce hayır ve asla. Hele bizim rey ve mesi için kapının açık olduğu orada tasrih muvafakatimizi almaksızm büsbütün asla edilmişti. ye kat'a. Bize gelince, İtalyanın Türkiye için İşte ihtilâfın menşei buradadır, ve te hayatî ehemmiyeti haiz olan Boğazlar şekkür olunur ki meselenin bu mahiyetini yeni rejimine ergeç iltihak edeceğinden kavnyacak zekâ ile mütehalli olduğunu hiçbir zaman şüphe etmemiştik. Kendisile bildiğimiz M. Blum hukukî vaziyet üze aramızda daima yenilenegelen bir dostrinde durmıyarak derhal bu siyasî mahi luk muahedesi mevcud olan İtalya ile yete intikal etmiş ve ona bu sahada bir Türkiyenin münasebetlerini esaslı surette hal çaresi aramağa çalışmıştır. M. bozacak ortada ne bir sebeb, ne bir meBlum'ün muhtırasmda bizim konfederas sele^ mevcud değildı. Habeş meselesinden yon teklifimizin tatbikatta kolay yürü mütevellid Milletler Cemiyeti mukarremiyeceğine işaret eden bellibaşh menfi ratı, Türkiyenin umum arasmda ve umunoktanın yanıbaşmda şu mülâhazalara mî olarak iştirak ettiği işlerden olmak hatesadüf ediyoruz: sebile iki memleketin münasebetleri üze1 Suriyenin umumî heyetinden rinde elbette hususî bir tesiri haiz olamazknanda kaldınlırken Hatayda oranın dı. Nitekim Habeş meselesinin Italya için 1921 itilâfile kabul edilmiş hususî idare zaferle neticelenmesi üzerine Türkiye sini idame edecek bir manda şeklini mu dahi diğer devletlerle birlikte yeni vazihafaza ebnek kabil ve Sancağın bu yeni yetin icablarma uymakta gecikmemiştir. idare şeklile Milletler Cemiyetini alâkaîtalya Akdenizin kuvvetli devletlerindar kılmak mümkündür. Sancağa Millet den biridir. Akdenizde sulhun ve muvaler Cemiyetince bir yüksek komiser gön zenenin muhafazasmı istihdaf eden beyderilmek suretile. nelmilel kararlar bu denizle alâkadar ve maktadır. Doğan Nadi Ankara mahafilinde bedbinî buldaki Ermeniler arasmda derin bir nef gerek Taşnaklann meş'um faaliyetlerini ret uyandırmıştır. şiddet ve nefretle redde karar vererek Diğer taraftan bazı gayrimes'ul adam aşağıdaki beyannameyi neşretmiştir. larra yabancı gazetelerde Ermeniler naBeyanname mma söz söylemeğe kalkışmalarını da ayTürk ulusunun yüksek menfaatlerine ve nca hem bir küstahhk, hem de bir teh[Arkas, Sa. 7 sütun 6 da] Fransız murahhaslarına göre Türkiye bir uzlaşma arzusu besliyorsa 1921 anlaşması çerçevesinde çok geniş bir muhtariyetle iktifa etmeli imiş M. Eden'in nutku büyük bir alâka uyandırdı Bir Ingiliz gazetesi bunu İngilterenin Almanyayî teşriki mesaiye davet etmesi şeklinde tefsir ediyor Fakat Almanlar memnun değil Antakyada Boğazlar muahedesini I y dünkü içtimaı Italya da imzalıyacak Şark seyahatleri netice Roma hükumeti, doğrudan doğruya Türkiye ile sinde hazırlanan raporlar da tetkik edildi temasa karar vermiş ve harekete geçmiştir Londra 20 (A.A.) M. Eden'in dün akşam Avam kamarasında söylediği nutuktan bahseden Taymis gazetesi, Nazmn bilhassa bir suitefehhümü izale ettiğini, filhakika İngiliz Italyan anlaşma sının Ispanyamn herhangi bir kısmında hâkim olan hükumetin şekli ne olursa oltezahürata iştirak eden Türk ve Alevî Hatay hocalart sun, herhangi bir yabancı devlete tspanyada müdahale hakkı veren hiçbir keli me mevcud olmadığını bildirmektedir. Deyli Telegraf, M. Eden'in bir mcmleket hükumetinin şekli o memleketin kendisine aid bir iş olduğunu ve bu sahadaki noktai nazar farklannın siyasî veya ekonomik anlaşmalar akdine mâni olmaması icab edeceğini söylemekle doğrudan doğruya Almanyaya hitab etmiş oldu ğunu bildiriyor. «M. Hitler, dün tekliflerini yapmağa açıkça davet edilmiş bulunmaktadır.» Ankara 20 (Telefonla) Vekiller Morningpost gazetesi, münhasıran îsHeyeti bugün de toplanarak geç vakte panya meselesile meşgul olarak, beynelkadar müzakerelrde bulundu. [Arkast Sa. 3 sütun 1 de] Vekiller Heyeti şehrimizde bulunan umumî müfettişlerin iştirakile de ayn bir toplantı yapmış ve kendi mıntakalanna aid muhtelif işleri alâkadar Vekâletler nezdinde görüşen umumî müfettişlerin hazırladıklan raporlar üzerinde müza kerelerde bulunmuştur. Toplantıda Vekillerin şark seyahati neticesinde hazırladıklan raporlann da müzakere edildiği anlaşılmaktadır. He eti İngiliz Hariciye Nazırı M. Eden Ihtilâlciler dün muhtelif cephelerde ilerlediler Ademi müdahale komitesi İspanya hududlarının ne şekilde kontrol altına alınabileceğini tesbit etti Elektrik Şirketi tesisatınm tetkiki Turk dostluğuna buyuk kıymet ve ehemmiyet veren Sinyor Musolini zarasını alabileceğine şüphe yoktur. Türk ttalyan dostluğu, Akdenize taalluk edecek mesainin kıymetli bir parçasını teşkil ettiği gibi siyasî ve hayatî alâkalar dolayısile ayni teşriki mesainin diğer Balkan devletlerini ve ezcümle Yunanistanla Yugoslavyayı dahi tabiî olarak kendi şümulü dairesinde bulunduracağı çok bedihi bir keyfiyettir. Ankaradan bu iş için yeni bir heyet geldi istanbul Eelektrik şirketinin imtiyaz mukavelesi hilâfına olarak abonelerden kofre ve branşman, raptiye, maktu ücret, saat kutuları, tarife, tenzilli tarifeler ve sair işler vesilesile fazla ücret alarak Is tanbul halkını milyonlarca lira zarara soktuğu hakkında yapılan resmî bir ih • bar üzerine derhal tahkikata girişilmişti Nafıa Vekâleti tarafından teftiş heyet reisi Şefiğin riyaseti altında bk komisyon evvelce îstanbula gelerek bu ihbarın mevzuları üzerinde lâzım gelen tahkikatı yapmıştı. Heyetin bu hususta hazırladığı mufas thtilâld kuvvetlere mensub bir süvari müfrezesi* sal rapor Nafma Vekâletine tevdi edil • Salamanca 20 (A.A.) Resmî teb ölü ve daha çok miktarda yarah bırak miştir. Nafıa Vekâleti bu mevzu üze liğ: Düşman Madridm cenubunda Cerro tıktan sonra geri püskürtülmüştür. rinde yakında icab eden kanunî teşebbüs de Los Angelos civarındaki mevzilerimiÖlüler arasında birkaç" komünist şefi lArkası Sa. 5 sütun 5 te\ ze taarruz etmiş ve harb sahasında 252 [Arkası Sal 5 sütun 4 te\ YUNUS NADİ lArkast Sa. 3 sütun 6 daj Musolini'nin idaresinde realist Italyan siyasetinin, dostluklara kıymet veren yeni hamleleri içinde yeni Boğazlar rejimine iltihak için aldıgı karar ve teşebbüs, bize Akdenizin yakın yannına aid olarak ahenkli bir el ve rç birliğinin feyizli inkişaflannı vaid ve temin eylemekte olmak bilhassa sahildar devletlerin müşterek a hasebile hâdiseyi lâyık olduğu ehemmilâkalarile en kuvvetli ve en sağlam man yetle kaydetmegi bir vazife bildik.