29 Mart 2024 Cuma English Abone Ol Giriş Yap

Katalog

Aylar
Günler
Sayfalar
CUMHURÎTET İkincikânun 1937 1937 idebiyatımızın yen sene karşısında ümidlerj ime aid olduğunu bilmedi ğim bir düşünceye göre «hayat yansına kadar dolu bir bardaktır: Nikbin onun dolu tara fmı, bedbin boş tarafını görür.» Geçen 1936 yıhna bakarsak edebiyatımız için de böyledir.* Yaruına kadar veya bir iki parmak, faka herhalde edebî cevherden birkaı datnla içinde taşıyan bu bardağı so murtkan ve bedbin tenkidci gibi yere çarpmaktansa, bu sabah, onu 1937 nin ilk ışığına tutalım ve muhtevası mn önümüzdeki yıl nasıl bir keyfiyel ve kemiyet yükselişine erebileceğin kestirmeğe çahşalım. Bugün bir yaşına daha giren edebiyatımızın nevileri arasmda en ihtiyan şiirse en genci de romandır. 3»i" olgun bir tazeliğe ve romanı taze bir olgunluğa doğru götürecek salâhiyetler, vaidler ve istidadlar bu sene her senekinden daha zengin, daha kalabahk ve bereketli görünüyorlar. Geçen sene iki şair, bir gazeteci, bir de genc bir muallim ve fikir adamı Türk romanma ilk tecrübelerini verdiler. Romandan şiire geçerek nevilerini becayiş edenler olmadığı halde, genc namzedlerinin çokluğundan ötürii şiirin antresi daha kalabahklaşfa. Bir yığın genc şair, vapur tarifesi eb'adında, iki formalık, ufacık şiir kitablannı edebiyat tarihimize birer hüviyet varakası gibi arzederek içeri dalmak istiyorlar. Bunlann arasında şiiri bir vezin ve kafiye oyunundan, beyne ve kalbe ilk düşen fikir ve heyecan kombinezonundan ibaret san~ mıyan birkaçınm önümüzdeki yıl edebiyatımıza Iezzetli ve taze bir fazlalık getireceklerini pek umuyorum. Belld de istediği geniş cehidden dolayı romanımızın genc namzedleri şiir de olduğu kadar çok değildir ve Türk romanı, mensublannın kemiyeti itibarile, şiirden daha mahir ellerdedir. Hususile bu sene, edebiyatımızm şiir ve tenkid nev'inden romana geçmek istiyenler ve ilk tecrübclerini hazirlamış bulunanlar olduğunu da yakından biliyoruz. Tenkid ve edebiyat tarihi nev'inde yeni hiçbir vaid yoktur. Bu da san'atkânn önümüzdeki sene, her sene olduğu gibi, karşıhksız, alâkasız, tesirsiz ve mükâfatsız çetin bir faaliyetin, silinmiyen ve yüzünü yakan teri içinde bunalacağına hazin bir işarettir. İCİN TAHMİNLERİ Sovyet ordusunun binlerce tankından bir kısmı, saf halinde HARBMÎ? l MEÇHULi Bir asırdır Avrupa haritası mütemadiyen değişti, Versailles'de konan kayidler çoktan hayal oldu, 937 de ne olacak, bunu 1938 de göreceğiz! Yazan : M. Turhan Tan sene içinde neler olabilir ? » TARİHİN SEYRİNE GÖRE Fakat muhakkak ki 1937 harb hazırlıkları yılı olacaktır Dünyada makineleşme yarışı Artık ilânı harbleri notalar değil, tayyare bombaları yapacak, süvari safları yerine tank kaleleri göreceğiz. İşte bütün milletler bu kudreti kazanmağa çalışıyorlar 1937 senesinde harb olacak mı? Buni' kat'iyetle tayin etmek kabil değildir. Fakat 1937 senesinde harb hazırlıklannm fevkalâde artacağını kat'iyetle söyliye biliriz. Yarının harbi, karada, havada, denizde olacağı için harb hazırlıklannm yani silâhlanmanın derecesini bu üç sa* hada tetkık etmek münasib olur. Kara orduları: Kara orduları, yıllardanberi, hergün biraz daha artan bir faaliyetle harbe hazırlanıyorlar. Bu faaliyet 1937 senesinde de devam edecektir. Müsellâh millet halini almış, yani mecburî askerlık usulünü kabul etmiş olan devletlerin hepsi, ordularını çoktan kurmuş oldukları için bunlar, yeni reşkilât yapmaktan ziyade mevcud teşİHİâtın tekemmül ve takviyesi icin çalışacaklardır. Bir dereceye kadar Almanya, Macaristan, Avusturya ve Bulgaristan yeniden yeniye teşkilât ya pacaklardır. arih tekerrürden ibarettir, sö (Fransada cumhuriyet kuruldu. Şark ta bu kıyametten hissesini aldı .re Yunaniszu gerçi bir hakikattir. Fa kat bu hakikatin belirişi biraz tanda, Sırbistanda, Romanyada, Bulgada Lavoisier'in Rien ne se perd, ristanda yeni devletler kurulduğunu g V rien ne se cree düsturile ifade ettiği dü. mütevali isrihaleler şeklinde olur. MaBu değişiklikler sırasında mlkaddes lum olduğu üzere tabiatte hiçbir şeyin ittifak boyuna açıyor, bürkongreler kayb ve hiçbir şeyin de yeniden hası! ol riyet fıkrile çalışıyor mücadeleye maması, bütün cisimlerin olduğu gibi ya du. Eks Lâşapel, Karlısbad, Viya şayıp gitmesi demek olmayıp onların bel na, Lâybah, Verona kongreleri bunların ki daimî tahavvüller, tahallüllerle ka'ıb en mühimlerindendir. Fakat galebd, dedan kalıba geçmesi demektir. Tarihteki mokrasi ve nasyonalizm taraftarları^ Ja tekerrürler de böyledir. Birbirine benze kaldı. Fikir, kuvveti yendi, Avrupa hamez gibi görünen sebebler birbirine b^ ritası bir daha değişti. ziyen neticeler doğurur ve müşabih, yaBu devirde plutocratie hâkimdir. Soshud mümasil hâdiseler tevali edip durur. yalizm, emekler gibi görünmektedır. FaŞu halde geçmiş vâkıalann sebeblerile neticelerini ele alarak ve bugüniin cere yanlarile anları karşılaştırarak yarının hâdiselerini tahmin etmek mümkündür. İşte biz o imkâna istinad ederek 1937 yr lı içinde vukua gelmesi muhtemel hâd1, seleri tahmin etmeğe çalışacağız. T Versailles muahedesi imzalanırken PEYAM1 SAFA Cumhuriyet Pek yakında kıymetli müverrih M. Turhan Tan'ın En yeni ve en güzel romanını tefrikaya başlıyor: Hürrem Sultan Osmanlı sarayının en kudretli ve entrikacı kadını... Hürrem Sultan Osmanlı tarihinin en esrarh safhası... Hürrem Sultan M. Turhanın derin tetkikler neticesinde hazırladığı büyük eser Pek yakında Cumhuriyet9 te kat onun 1870 deki Commune hareketile istihfaf blunmıyacak bir kuvvet olduğunu ihsas etmesi üzerine hükumetlerin gözü açıldı, iktısadî tekâmüle uygun içtı maî bir siyaset takıbine girişildi. Gene bu devirde müsellâh sulh po'i 1937 de en büyük ve en umumî gaytikası yüz gösterdi ve bu politika sebebile ret, motörleşme ve makineleşme sahasmitilâfı, 1877 " 1815 te Avrupa yıllarca süren bir kan 1872 de üç imparator da cereyan edecektir. Kıtaatın hareket 1878 de Avusturya Almanva ittifakı, lı hercümerci sona erdirmek ve altı üstüne kabiliyetini artırmak ve bilhassa taarruz çıkmış, üstü altına kaçmış hesabları tas 1881 de Almanya Avusturya İtalya kuvvetlerine büyük bir hız vermek için arfıye etmek istemişti. Vıyana kongresi bu ittifakı, 1891 de Rusya F'ansa ittifakı, tık Allahın yarattığı et ve kemikten b e y Islah ve takviye edilmekte olan İngiliz donanmasının Renovn maksadla açıldı, bir takım kararlar aluv 1907 de Fransa Ingiltere itüâfı •"ücud gir kuvveti yerine insan zekâsınm yaratdretnotunun üçüzlü topları borda ateşi vaziyetinde dı ve bir muahede imzalanch. Fakat bü buldu. Alman ve İngiliz emparvaiizminin tığı demir ve çelikten beygir kuvveti ka!m olmaktadır. Ateşli silâhların korkunc bombaları yapacak,, mücadele, yüzde rinci sınıf tayyaresi olacaktır. Sovyet tün siyasî konuşmalarda olduğu gibi bu müsademesi bu ittifak ve 'tilâflan pcr ' şiddetine et ve kemikten müteşekkil insan yüz, büyük bir hava baskını ile başlıya Rusya, Fransa, Amerika Japonya hulâ kongrede de hak değil, kuvvet hâkımdi. çinledi, sonunda Büyük Harb cıktı. Şimdi günün vaziyetine geçelım: U • vücudü dayanamadığı için, onun yerine caktır. 1936 da muhtelif devletlerin t a y sa bütün devletler, 1937 de hava kuvvat Napolyonun Avrupa hantası ü/ennc'e yareleri şöyle tahmin ediliyordu: Sovyet lerini azamî derecede artıracaklardır. Bu yaptığı tahrıbat tamir olunurken daha a mumî Harbden sonra yapılan Vefsa'lle, de, gene insan zekâsınm vücude getirdiğı Rusya 3İ300 Almanlara göre, 5,000 arada zehirli gaz fabrikalannın ve iroa ğır haksızlıklar yapıldı. Fransamn şimal StGairmene, Trianon, Nevilly muahe:ank kullanılmaktadır. mesi, deleri, Avrupa haritası üzerinde vücude Yanmn harbinde muharebe meydan Amerika 2320 başka bir hesaba göre lâtının da tezyid edıleceğini unutmıya ve şimali şarkî taraflarından getirdıkleri değişiklikler itibarile, Viyana 4400 Almanya 2000 veya 1600 Ital lım. annda yalm kıhç süvari hücumlan ye Ingilterenin Maltayı, İyoniyen adalarını, kongresi sonunda imzalanan mua'ıedenin ya 2000 veya 2200, Almanlara nazaran Deniz orduları rine saffı harb teşkil etmiş tanklann hü Güyanı, Tabagoyu, Triyenteyi, Kapı, 2840 îngiltere 1600, başka bir hesaba Devletler, son senelerde deniz ordula Seylânı, Hind denizindeki Frans'z ada hemen hemen aynidir. Almanya, Macacumlarını göreceğiz. Onun için, her kara ristan, Avusturya, İtalya, Bulgaristan bu ordusu, 1937 de mümkün olduğu kadar göre 2371, Almanlara nazaran 3000 rını kara ve hava ordularına nazaran bin sını ilahak etmesi, Prusyanın Lehlstand^n neticeden memnun olmamı>'ardır. Gene Fransa 1300, diğer bir hesaba göre de nisbe daha az artırmaktadırlar. Bununla fazla tank ve mümkün olduğu kadar fazbir parçayı ve Vestefalyayı alması, A 1815 te olduğu gibi 1918 de de fikri ce2,060 harbde 5000 Japonya 1300 beraber, her memleket büyük kücük yea motörlü vasıta yapmağa çalışacaktır. vusturyanın Lombardıya'y1. Vene •'<'ği reyanlar ve içtimaî hareketler vardı. Bun* Fransızlar tarafından yapılan bir hesaba Polonya 800, Almanlara göre 1460 ni harb gemileri yaptırmaktadır. En bıi Dalmaçya'yı benimsemesi; Rusyarm an ve gayrımemnun devletîerin kin'eri göre 1936 da Fransamn 3,000 Sovyet Romanya 750 Çekoslovakya 600, Al yük gayreti, Almanya sarfetmektedir. Finlândiya'yı. Besarabya'y1. Varscva Rusyanm 2500, Almanyanm 2700. manlara göre 1200 1300 Yugoslavya 1937 yılmda Almanlar, yeni programla dükahğını kendi hududlan içine sokması, nı hareketsiz bırakmamak için evvelce îtalyanm 1,200, Amerikanın 700, Ja 450 Almanlara göre 650 Holanda nnın tatbikına devam edecekler, 7,800 Belçikanm Felemenge bağlanması bu mukaddes ittifak tarafından yapıîJ'ğı gibi kongrelere, konferanslara bas vuru ponyanın 700, îngilterenin 400, Lehis • 420 Belçika 340, başka bir hesaba gö tonluk 17 gemi yapacaklardır. Bunların haksızlıklann en belli başlıtanycL re 500 İsviçre 125 veya 150 tayyare içinde bir tane 35,000 tonluk büyük zırhluyor ve yılda birkaç Pacte imzalanıyor. anın 200. Küçük îtilâfm 700 800 tanBu muahededen Fransızlar memnun Iı, 19,000 tonluk bir tayyare ye sahibdir. Fakat gene 1 8 1 5 1 9 1 8 vılları ^rasmvardı. 1937 de bu rakamlann hayli arTürkiyenin hava ordusu hakkında ve 10,000 tonluk büyük bir kruvazör de değillerdi. Çünkü birçok yıllar Avrupa da olduğu gibi mağlub hak, galib kuv acağı muhakkaktır. Bilhassa büyük ve nm hâkimi gibi yaşadıktan sonra tabiî veti yavaş yavaş yeniyor, Parİ5te ımzazengin devletler, motörleşme ve makme rilen rakamlar muhteliftir. Fransızlann vardır. Almanlar yeni sene içinde 26,000 tonluk iki zırhhyı da bitirmeğe çalışa hududlarını bile kaybediyorlardı Be'çi anan muahedeler birer b'rer yırtıLyor. eşme sahasında büyük gayretler sarfede yeni neşriyatına göre 150 200 tayyarekalılar memnun değillerdi. Çünkü ırk ve "ikrî cereyanlar ve içtimaî hareketler ise ceklerdir. Ingiltere, tank hususunda d î miz varmış. Milletler Cemiyetinin 1934 caklardır. tarihli askerî yıllığı ise 1932 şubatmda İtalyanlar 35,000 tonluk iki zırhlı isan itibarile daha fazla Fransız ve mez yürümekte devam ediyor. Müsei'âh sulh eri kaldığını görmüş ve 1936 da olduğu bizim topyekun 370 tayyaremiz olduğu nm inşasına devam edecekleri gibi hebce katolik oldukları halde as'ı Cer usulü yeniden canlanmıs ve hc* devlet ibi 1937 de tanklannı yenilemek ve arnu yazıyor. Kaç tayyaremiz olduğunu Fransızlar da iki tane 26,500 tonluk men, mezhebi protestan olan Ho'ândaya tepeden tırnağa kadar sılâhlanmak yo ırmak kararmı vermiştir. mempup unu tutmuştur. bilmiyoruz. Bilsek te yazmak değil, yaz iki tane de 35,000 tonluk yeni zırhlı lhak edilmislerdi. Almanlar Bir taraftan tanklann çoğalması diğer mamak vazifemizdir. Yalnız, geçen yıî yapmakta devam edeceklerdir. değillerdi. Çünkü otuz sekiz de\!et haİşte 1937 yılı böyle bir vaziyette geli:araftan hava tehlikesinin artması 1937 de, tanklara ve tayyarelere karşı kulla • Başvekil îsmet Inönünün ordumuzun 500 Ingiltere, Amerika, Japonya yeni In inde bırakılmışlardı. İtalyanlar memrun yor. Acaba bu yıl içinde neler olab'l:r? nılan topçunun da tezyidini icab ettıre tayyareden mürekkeb olmasmı istedığinı şaat programlarını tatbika devam edecek değillerdi. Çünkü vatanlarından b'r kısm: Kısaca anlattığımız rarihî müşabehetlere hatırlatmakla iktifa ederiz. lerdir. İngiltere bu sene 100 milyon İn Avusturyanın elinde kalmıştı ve Burbon bakıhrsa bu yıl Avrupada «.yas* man cektir. Bütün devletler, 1936 da mevcud ha giliz lirası fazla sarfederek 2 zırhlı, 5 hanedanma Napoli Krallığı yeniden ve zumelerin teşekkiilü tekemtr.ül edecek, Motörlü vasıtalara ehemmiyet verildiJne göre, bunlardan azamî istifadeyi te va ordularını 1937 de artırmak için ellf kruvazör, 1 tayyare gemisi, 18 muhrıb rildiği .Papaya da cismanî hük'lndar Avrupa iki ve üç büyük partiye aynlamin için yollara da ihtiyac vardır. Bu İH rinden geleni yapacaklardır. Hava kuv ve 6 denizaltı gemisini tezgâha koya ık temin olunduğu için kendılenni millı ttihad gayesinden uzaklaş'ırılmış sayı aktır. Bu manzumelerin teessüsünde iç/ barla 1937 de, kara ordularını süratle vetlerini artırmağa çalışanların başında caktır. timaî mezheblerin müessir olacağma şüpoplamak ve yürütmek için geniş ve düz Ingiltere gelmektedir. 1937 de hava filoAmerika, 288,000 tonluk yeni gemi yorlardı. suna 2000 tayyare ilâvesine karar verer yapmağa karar vermiştir. Bunların içinde rolların da miktan artınlacaktır. Viyana kongresi bu hataları işlerken he yoksa da akide itibarile taban tabana İstikbal harbinde çok cepane yakıla Ingiltere kendi fabrikalarında birçok tay 35,000 tonluk 2 muharebe kruvazörü, valnız bir noktayı gözonünde tutmuş^u: zıd olan devletlerin ayni manzurpe için ağı için yeni girdiğimiz sene içinde ce yare yaptırdığı gibi Amerikan fabrikala 3 tayyare gimisi, 1 kruvazör, 63 muhrib, Demokrasi ve nasyonalizm hareketlerınin de yer aldıklan görülecektir. Evvelki mü>ane fabrikaları, mevcud mühimmat stok rına da 1500 tayyare ısmarlamıştır. 1937 18 denizaltı gemisi vardır. önüne geçmek. Mukaddes ıttifak bu mak selles ittifakta İtalyanın Avusturya ile ionunda Ingilterenin müstemleke ve dearını artırmak üzere geceli gündüzlü Sovyet Rusya 1937 de büyük bir faa sadla kuruldu ve ittifaka giren hükümdar bir safta bulunması gibi!... Gene bu vıl minyonlarile beraber 3869 birinci sınıf liyetle denizaltı gemileri yapmakta devam alısacaklardır. ar, yeni fikir cereyanlarına karşı elbir müstemleke davası hararetlenecek ve faayyaresi olacak ve her 2 veya 3 tayyare edecektir. Bu gemilerin sayı'sı malum deHava orduları: iğile mücadeleyi taahbüd etti. kat Amerikanın vaktile Luizyana'yı Frannin bir tane de ihtiyatı bulunacaktır. ğildir. Almanlara göre Sovyetlerin, umuTayyareciliğin başdöndürücü bir hızSonra ne oldu? sadan, Filoridayı İspanyadan sat'n al # Almanya da, 1937 de bir sürü tayya mî tonajı 70,000 i bulan 127 denizaltı la terakki etmesi hava ordularına çok büAlmanyada, îspanyada, Italya !a, ması örnek tutularak bir müstemîeke alış ük bir ehemmiyet kazandırmıştır. Onun re yaptıracaktır. Şimdiden hedefi 3,000 gemisi varmış. Fransada, Avusturyada, Macaristanda, verişi yapılacaktır. Hulâsa 1937 yılı bir harb senesî olma Lehistanda, Holandada bir sürü ihtilâlçin her devlet 1937 senesinde hava kuv ayyaredir. General Goering 5,000 taySonra ne olacak? etlerini artırmak üzre elinden gelen feda*| yare istemiştir ki bu, Almanya için bı> sa bile muhakkak fevkalâde bir harb ha er çıktı, dereler gibi kanlar aktı, taMlar zırlığı senesi olacaktır. » kârlığı yapacaktır. Yarının harbinde, ılâ hava programı demektir. Bunu 1938 yılı içinde göreceğiz! devnldi ve sonunda Almanya birleşti, nı harbi diplomat notaları değil, tayyare 1937 sonunda Italyanlann 3000 bi ABİD1N DAVER talya birlegti, Belcika istiklâlini kazandı. M. TURHAN TAN,
Abone Ol Giriş Yap
Anasayfa Abonelik Paketleri Yayınlar Yardım İletişim English
x
Aşağıdaki yayınlardan bul
Tümünü seç
|
Tümünü temizle
Aşağıdaki tarih aralığında yayınlanmış makaleleri bul
Aşağıdaki yöntemler yoluyla kelimeleri içeren makaleleri bul
ve ve
ve ve
Temizle