Catalog

MERHABA u hafta kapağımızda iki ölümsüz ustayla “Merhaba” diyoruz. Bİlki, Nuran Özyer’in inceleme- siyle, edebiyatçı Gerhard Kaiser’in “Almanya’da onun hakkında yazan ya onun lehine ya da aleyhine yazar. Ama Melez anlatıcı: V. S. Naipaul! o, hâlâ müzeye kaldırılamadı” dediği, Goethe ve Schiller’den sonra Alman aipaul adı okurumuzun belle- dilini en iyi kullanan Alman şairi olarak ğinde romanlarından daha çok, tanınan, yapıtları yalnız edebi ve estetik N bir dönemki tartışmalardan ha- açıdan eleştirilmemiş aynı zamanda ve tırlanabilir. Kasım 2010’da Avrupa Ya- hatta daha çok politik ırksal, ahlaksal ve zarlar Parlamentosu’nun İstanbul’da- dinsel açıdan incelenip eleştirilmiş ki bir toplantısına açılış konuşması için Heinrich Heine. davet edilmesi tepkileri yol açmıştı. O Ve Ferda Fidan’ın incelemesiyle, günlerde, Hilmi Yavuz şunları yazmıştı: sözde Afro Amerikan bir yazar olan “V.S. Naipaul, tipik bir ‘sömürge Vernon Sullivan imzasıyla 15 günde yaz- aydını’ Trinidad’a göç etmiş, Hindistan dığı, ABD’de ilk yayımlandığı dönemde kökenli bir ailenin çocuğu. (...) resmi olarak uygulanmakta olan ırk ay- Müslümanlar, ‘geri zekâlı’, ‘yaratıcı rımcılığını yeren ve geniş yankılar yara- olamayan’, ‘hiçbir şeyi başaramayan’ bir güruh, tan, bir edebi şaka gibi başlayan süre- Naipaul’a göre! Avrupa Yazarlar Parlamentosu’nun cin kırıcı eleştiriler, davalar ve soruştur- Türkiye temsilcileri ve bu oturumda konuşmayı kabul malarla geçen aylar sonunda usta yazarı eden yazar dostlarımız, Müslümanları, bunca hakareti ölüme kadar götürdüğü kült yapıtı reva görerek aşağılayan bu adamla yan yana oturmayı Mezarlarınıza Tüküreceğim ile mimar, nasıl içlerine sindirecekler?” karşımızda Afrika gerçeğine bakışın neleri içerdiğini yazar ve trompetçi Boris Vian. Bu tartışmaların sonrasını hatırladığımız da ise karşı görmeye başladığınız gibi, oralardaki hayatın sömürge Üçüncü sayfamızda, İslam, yoksulluk, Af- çıkanların çoğunluğunun Naipaul okumadığı anlaşılıyordu. öncesi / sonrası nasıl / ne yöne aktığına dair de yeni rika düşmanı gibi söylemleri eleştirelliğiy- “Metnini gördüm” diyordu bir romancı. Bu ne demek? şeylerle karşılaşırsınız. le tepkilere hedef olmuş V. S. Naipaul’un, Okumadım. Görmek başka, okumak bambaşka. Hele hele Kolonyalizmin aslında bitmediğini, yeni sömürgeciliğin Taklitçiler ve Nehrin Dönemeci adlı roman- okumadığın bir yazar üzerine söz söylemek ise sanırım nereye / nasıl filizlendiğinin hikâyesini anlatır bize romancı. ları merkezinde anlatıcılığını merceğe aldığı bizlere, Türk yazar çizerlere özgü! Romanının kahramanı Salim’in gerçeğinde bir Orta Afrika ve bu eleştireilerin haksızlığını vurguladığı Peki ne yapmış Naipaul? Romanlarında Kolonyalizm öncesi ülkesinde olup bitenlere tanıklık ederiz. “Melez anlatıcı: V. S. Naipaul!” başlıklı ya- sonrası süreçleri anlatmış. Oralardaki insanların öyküsüne Gidenlerin yerine gelenlerin biçimlendirilmesinde de gene zısıyla Feridun Andaç yer alıyor. dönmüş yüzünü. Kim varmış buralarda? Sömürgeciler, Batılı “beyaz adam”ların parmağı vardır. Başlayan kabile Öner Yağcı, yakın tarihin somut ve sömürülenler… Yoksulluk, cehalet, ilkellik, gere kalmışlık, ve din savaşlarında da onların yönlendiriciliği, yarattıkları belgesel örnekleriyle dünü anlayarak ya- din ve kabile savaşları… Bir romancı için yazılmaya değer işbirlikçilerin bu yeni sömürgeciliği adım adım topluma rına doğru atılacak adımların yönünün, her şey anlayacağınız. nasıl işlediklerini gözleriz. biçiminin belirlenmesine yardımcı olacak Naipaul, gezgin biri. Bu gezginliğinden derlediklerini, ‘TAKLİTÇİLER’* eserler veren, gerçek bir tarih bilincinin gözlemlerini romanlarına yansıtır. Onun yerli melez Eğer Naipaul eleştirisi yapanlar zahmet edip ürünü incelemeleriyle dünü ve bugünü kökeni ister istemez ele aldığı meselelere bakışını Taklitçiler (*) ve Nehrin Dönemeci (**) romanlarını aydınlatan Dr. Mehmet Alev Coşkun’un etkiler. İslam, yoksulluk, Afrika düşmanı gibi söylemleri okusalardı söylediklerinin ne denli yavan olduğunu Türkiye’nin dününü merak edip gele- eleştirelliği içeren romancının kusuru / yanlışı gibi görürlerdi. Taklitçiler’in kahramanı bir yerde şunları ceğinden kaygı duyan ve nasıl yeniden göstermek hiç de doğru değil. söylüyordu romanda: çağdaşlık kulvarına yerleşeceğini dü- Söylediğinin / anlattığının doğruluğu / yanlışlığı kime “Adama ve siyasi hayatıma dönmenin imkânsız şünen insanlarına ufuk açan yeni yapı- göre? Bugün bile İslamın nasıl kullanıldığı, yoksulluğun olduğunu biliyorum. Sömürgelerde olaylar çok hızla tı Atatürk’ün Kamusal Ekonomi Politikası ve güdümlü siyasetin neleri yaptığı ortadayken… gelişir, liderler çok hızla devrilir. Ben de çoktan merkezinde yazınını merceğe alıyor. Naipaul okumasını engelleyen her türlü bakışın yabanlığını unutuldum. Ayağımı kaydırıp yerime geçenlerin de aynı Z. Doğan Koreli, Leonardo Padura’nın ay- söylemek isterim. Naipaul melez bir anlatıcıdır. Hem konu akıbete uğramak üzere olduklarını biliyorum. Meslek rımcılığa uğrayan ve soykırımlarla yok edil- / izlekleriyle hem de anlatım biçimiyle bunu gösterir. hayatım kesinlikle ‘alışılmadık’ nitelemesini hak etmiyor. meye çalışılan bir kesimin durumu yanın- Anlatısında tarihsel zaman / uzam hep ön plandadır. Ve Şablonlara son derece uygun. da fanatik ulusçuluğu ve hoşgörüsüzlüğü, içinden geçilen zamanın ruhu. Bir sömürge politikacısının meslek hayatı kısadır ve tüm kabalığıyla sergileyip bireyin özgürlü- 2001’de kendisine Nobel Edebiyat Ödülü verildiğinde ödül vahşetle sona erer. Bizde düzen yoktur. Her şeyden ğünün peşinde bir isyan formülü ortaya çı- gerekçesi şuydu: “Bastırılmış tarihin varlığını göstermeye öte, güç yoktur ve biz bu iktidar eksikliğini anlamayız. kardığı, Yahudi halkına ilişkin önemli araş- çalıştığı eserlerinin, dürüst araştırma ve her iki tarafa eşit Kelimeleri çarpıtır ve güç kazanmak için kullanırız ama tırmalardan elde edilen güvenilir tarihi bel- mesafeli anlatıya sahip olması…” blöfümüz görülür görülmez de kaybederiz. gelere dayalı romanı Sapkınlar’ı inceliyor. Nehrin Dönemeci tam da böylesi bir kitap. Bizim için politika, yap ya da öl demektir. İlk ve son Ece Özbaş, ressam yazar Ömür Eke’nin Kolonyalizm sonrası içinden geçilen o karanlık çağı taaruz demektir. Kendimizi bu işe adadık mı, siyasi salgın süreci ve ardından yeni yaşama ge- aydınlatma bilinciyle yazıldığını söyleyebilirim. Ki, çatışmalarla yetinmez, çoğu zaman gerçek anlamıyla, çiş evresinde kaleme aldığı, dürüst, cesur, kendisi de neden yazdığını bir konuşmasında şöyle hayatımızı ortaya koyarak savaşırız. Değişken ve pervasız ve toplumsal olarak duyarlı yazıla- anlatacaktır: kaypak toplumlarımız da bize destek olmaz. Savaşın rından oluşan kitabı Ben, Kendim, Şahsen “Yazar olduğumda çocukken etrafımdaki o karanlık sıcağından sonra bizi içine alacak, tazeleyecek, yeniden / Bizzat’ın Kaleminden’i değerlendiriyor. alanlar benim konularım oldu. Ülke, aborjinler, yeni canlandıracak üniversiteler ve Şehir Meclisleri yoktur. Y. Bekir Yurdakul, “Önyargılar tutsaklı- dünya, koloniler, tarih, Hindistan, Müslüman dünyası, Kaybedenler için -ki, sonunda herkes kaybeder- sadece ğına derin itiraz!” başlıklı yazısında, Sev- Afrika ve İngiltere. Geçmişimin, işimin kaynağının bir yol vardır; kaçmak. Daha büyük bir düzensizliğe, son de Tuba Okçu’nun, ezberlerin, önyargı- ve teşvikinin hem basit hem de okunması kolay ve boşluğa, Londra’ya kaçmak.” (*) ların, genellemelerin hayatımızı kuşattığı ilginç kitap yazmak. Kendim için dünyayı temizleyip O “nefret söylemi”ni öne çıkaranların ne söyledikleri bataklığa ve anlamsızlığa yeniden / çok aydınlatmak.” unutuldu, ama Naipaul’un yazdıkları ortada. Gösterip daha yakından bakmaya çağırdığı kitabı (*) V. S. Naipaul, Taklitçiler, Çeviren: Selma anlattıkları. Şövalye ile Ejderha’yı merceğe alıyor. Yeşilbağ, İletişim Yayınları, 302 s., 1998. Kısa tanıtımlar ve Mustafa Başaran’ın ha- ‘NEHRİN DÖNEMECİ’ (**) V. S. Naipaul, Nehrin Dönemeci, Çeviren: Aslı zırladığı Bulmaca ile düşün trafiği sürüyor! Nehrin Dönemeci romanını okumaya yöneldiğinizde Biçen, Alfa Yayıncılık, 400 s., 2023. İyi okumalar... lİmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Aslan Yıldız l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: [email protected] l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. KITAP No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.